Rachunek kosztów pełnych vs rachunek kosztów zmiennych, Przemysław Adamek Michał Kaliszuk

Transkrypt

1 Rachunek kosztów pełnych vs rachunek kosztów zmiennych, Przemysław Adamek Michał Kaliszuk

2 Klasyfikacja systemów rachunku kosztów Rachunek kosztów pełnych Rachunek kosztów zmiennych (częściowych) Polskie ustawodawstwo w zakresie rachunkowości zobowiązuje do stosowania pełnego rachunku kosztów. Rachunek kosztów zmiennych nie może być stosowany zamiast rachunku kosztów pełnych, ale dodatkowo jako pomoc dla kadry kierowniczej, źródło dodatkowych informacji do podejmowania decyzji zarządczych i kontrolnych.

3 Rachunek kosztów pełnych Rachunek.kosztów.pełnych (niem. Vollkostenrechnung) polega na tym, iż wszystkie koszty produkcyjne obciążają produkt. Oznacza to, że na koszty wyrobu składają się nie tylko koszty bezpośrednie ale także przypadające nań pośrednie koszty produkcyjne. Rachunek kosztów pełnych służy do wyceny produktu po technicznych koszcie wytworzenia.

4 Cechy rachunku kosztów pełnych podział kosztów całkowitych na bezpośrednie i pośrednie jednostkowy koszt wyrobu jest ustalany na podstawie pełnego zużycia wszystkich czynników produkcji rozliczenia kosztów pośrednich na poszczególne wyroby dokonuje się za pomocą różnych kluczy podziałowych, zapewniających proporcjonalny podział kosztów pośrednich na wytworzone wyroby

5 Wycena wytworzonych wyrobów odbywa się w tym rachunku na poziomie kosztów pełnych czyli kosztów bezpośrednich plus kosztów pośrednich. Tak więc koszt jednostkowy wyrobów odzwierciedla pełne zużycie zasobów, które wystąpiło w przedsiębiorstwie w celu jego wytwarzania. Inną cechą rachunku kosztów pełnych jest rozliczanie kosztów pośrednich na produkty. Koszty bezpośrednie są identyfikowane na podstawie dokumentów źródłowych zużycia poszczególnych rodzajów zasobów z asortymentami wyrobów. Natomiast wszystkie inne rodzaje kosztów, które wykazują słabe związki (lub brak korelacji) z wytwarzaniem konkretnych wyrobów (nie można ich identyfikować jednoznacznie), stanowią koszty pośrednie produkcji.

6 Do rozliczania kosztów stosowane są różnego rodzaju wielkości wartościowe i ilościowe, które, zgodnie z założeniami tego rachunku, powinny odzwierciedlać związek przyczynowo-skutkowy między kosztami pośrednimi a wytwarzanymi produktami. Przyjęcie takiego założenia prowadziło do proporcjonalnego dzielenia kosztów pośrednich na nośniki kosztów (produkty) w stosunku do wielkości przyjętej jako klucz rozliczeniowy (np. płace bezpośrednie, koszty bezpośrednie, maszynogodziny). W rachunku kosztów pełnych, do wyceny produktów w jednostkowym koszcie pełnym zastosowana jest zasada proporcjonalizacji kosztów pośrednich.

7 Rachunek kosztów pełnych cd. Funkcję kosztów całkowitych (K) w systemie rachunku kosztów pełnych opisuje równanie: K = a x c, gdzie: a - pełny koszt jednostkowy, c - rozmiary produkcji. Rachunek kosztów pełnych umożliwia ustalenie wyniku finansowego okresu w postaci zysku lub straty. Wynik przedsiębiorstwa stanowi różnicę między przychodem ze sprzedaży (p x c, gdzie: p = cena sprzedaży) a kosztami sprzedanych wyrobów (KS).

8 Zalety i wady rachunku kosztów pełnych Do zalet rachunku kosztów pełnych W odniesieniu do wad rachunku zalicza się: kosztu pełnego wskazuje się na: Podkreślenie znaczenia kosztów Zniekształcanie wpływu działów na stałych, wynik ze sprzedaży całego Lepsza kalkulacja kosztu wytworzenia przedsiębiorstwa, wyrobu (kalkulowanie w koszt produktu Sztuczny charakter podziału kosztów zarówno kosztów zmiennych jak i kosztów stałych) Niwelowanie wpływu sezonowych zmian sprzedaży na wynik ze sprzedaży. Jeżeli zastosujemy rachunek kosztów zmiennych do jednostki której sprzedaż cechuje się sezonowością, to wynik ze sprzedaży poza sezonem będzie niższy niż sprzedaż w sezonie. pośrednich na poszczególne wyroby. Koszty pośrednie ponoszone przez jednostkę są niezależne od wielkości produkcji poszczególnych wyrobów.

9 Rachunek kosztów zmiennych Rachunek kosztów zmiennych (niem. Teilkostenrechnung) dzieli koszty na koszty zmienne i stałe. Przykłada szczególną wagę do kosztów, które są zależne od rozmiaru działalności. Koszty te przypisywane są bezpośrednio do obiektów kalkulacyjnych (produktów). W rachunku kosztów zmiennych koszty stałe, tzn. takie, których wielkość nie zależy od rozmiaru działalności, traktowane są jako koszty okresu, tj. w całości obciążają wynik finansowy. W rachunku kosztów zmiennych wyróżnia się dwa rodzaje rachunków wyników tzw. jednostopniowy oraz wielostopniowy rachunek marż pokrycia (niem. Deckungsbeitragsrechnung).

10 Cechy rachunku kosztów zmiennych: koszty całkowite przedsiębiorstwa są dzielone na koszty stałe i koszty zmienne, koszty podmiotów wewnętrznych są agregowane również zgodnie z ich charakterem zmienności względem stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych (koszty stałe i koszty zmienne), produkty finalne, półfabrykaty i produkcja nie zakończona są wyceniane tylko w kosztach zmiennych wytworzenia, produkty sprzedane są wyceniane w koszcie zmiennym sprzedanych produktów (= zmienny koszt wytworzenia wyrobów + zmienne koszty sprzedaży), koszty całkowite przedsiębiorstwa (K) mają charakter funkcji liniowej, która przyjmuje postać równania: K =a x c + b, gdzie: a - zmienny koszt wytworzenia jednostki wyrobu, c - rozmiary produkcji w okresie, b - suma kosztów stałych przedsiębiorstwa dla danego okresu,

11 Cechy rachunku kosztów zmiennych koszty stałe przedsiębiorstwa mogą być grupowane w jednolitym bloku lub z wyodrębnianiem w nim kosztów stałych: produkcji, zarządu i sprzedaży, kryterium oceny rentowności wyrobu lub usługi jest jednostkowa marża brutto, stanowiąca nadwyżkę ceny sprzedaży nad kosztami zmiennymi sprzedanego wyrobu lub usługi, wynik operacyjny przedsiębiorstwa (zysk lub strata) stanowi różnicę między globalną marżą brutto, zrealizowaną na sprzedaży wyrobów, a kosztami stałymi danego okresu, wycena świadczeń wewnętrznych jest dokonywana na poziomie kosztów zmiennych wytworzenia, grupowane dla podmiotów wewnętrznych (podstawowych i pomocniczych) koszty stałe tworzą łączną sumę kosztów stałych okresu.

12 Porównanie Rachunek zysków i strat Rachunek kosztów pełnych Rachunek kosztów zmiennych Przychody ze sprzedaży (ilość cena) Przychody ze sprzedaży (ilość cena) Koszt wytworzenia wyrobów sprzedanych Koszty zmienne (ilość jednostkowy koszt zmienny) Koszty ogólnego zarządu i sprzedaży = Marża brutto (marża pokrycia) =Zysk (strata) na sprzedaży Koszty stałe = Zysk (strata) na sprzedaży K = a x c, gdzie: a - pełny koszt jednostkowy, c - rozmiary produkcji K =a x c + b, gdzie: a - zmienny koszt wytworzenia jednostki wyrobu, c - rozmiary produkcji w okresie, b - suma kosztów stałych przedsiębiorstwa dla danego okresu,

13 Przykład Zadanie Spółka produkuje i sprzedaje jeden rodzaj produktu. Dane charakteryzujące działalność są następujące: Koszty zmienne na jednostkę (zł/szt.) Koszty stałe: - Materiały bezpośrednie wydziałowe Robocizna bezpośrednia zarządu i sprzedaży Zmienne koszty wydziałowe Zmienne koszty sprzedaży - 9 Firma wytworzyła sztuk produktu, a sprzedała 3.000szt. po cenie sprzedaży netto 110 zł/szt. Na podstawie danych: 1. Ustalić koszt wytworzenia produktu oraz wyniki, a także dokonać wyceny zapasów, jeżeli firma stosuje: a) rachunek kosztów pełnych b) rachunek kosztów zmiennych 2. Porównać ustalone wyniki oraz wyjaśnić różnice.

14 Rozwiązanie a) Rachunek kosztów pełnych jk pełny wytworzenia = jkz wytworzenia + jk stały wytworzenia = /4000 = = 65 Wynik 1. Przychód Koszt wytworzenia sprzedanych produktów Koszty zarządu i koszty sprzedaży Wynik na sprzedaży Wycena zapasów = = b) Rachunek kosztów zmiennych. Wynik: 1. Przychód = Koszty zmienne produktów sprzedanych = = Marża brutto = Koszty stale = Wynik na sprzedaży = = Wycena zapasów: = 1000 * 30 = Różnica w wynikach wynosi i taka sama różnica jest w zapasach. Przyczyna różnic jest to, że w rachunku kosztów zmiennych wynik obciążyły wszystkie koszty stale. Natomiast w rachunku kosztów pełnych cześć kosztów stałych dotycząca produktów niesprzedanych zwiększyła wartość zapasów (czyli koszt został aktywowany włączony).