Opracował: Dr Mirosław Geise 4. Analiza progu rentowności

Transkrypt

1 Opracował: Dr Mirosław Geise 4. Analiza progu rentowności Spis treści 1. Ilościowy i wartościowy próg rentowności Zysk operacyjny Analiza wrażliwości zysku Aneks

2 1. Ilościowy i wartościowy próg rentowności Przedsiębiorstwo w warunkach doskonałej konkurencji może zwiększyć zyski poprzez zwiększenie przychodów (sprzedaży swoich produktów) lub/i racjonalizację swoich wydatków. Przydatnym narzędziem do określania optymalnej wielkości produkcji (sprzedaży) w przedsiębiorstwie jest próg rentowności. Można wyróżnić ilościowy i wartościowy próg rentowności. Ilościowy próg rentowności: Ilościowy próg rentowności = Obliczona wielkość produkcji (sprzedaży) w wielkościach fizycznych wskazuje na (taki poziom aktywności gospodarczej) taką skalę produkcji przy której przedsiębiorstwo pokrywa swoje całkowite koszty rachunkowe. Zysk w tym przypadku wynosi 0 (zero). Wartościowy próg rentowności = * Cena jednostkowa lub Wartościowy próg rentowności = * Cena jednostkowa Obliczona wartość produkcji (obrotu) w jednostkach pieniężnych wskazuje ile wynosi wartość sprzedaży lub obrotu, przy którym przedsiębiorstwo pokrywa swoje całkowite koszty rachunkowe. Zysk jest zerowy. Przykład Przedsiębiorstwo ABC wytwarza i sprzedaje produkt x. Cena jednostkowa produktu wynosi 20 PLN, natomiast koszt zmienny jednostkowy wynosi 15 PLN. Koszty stałe w tym przedsiębiorstwie wynoszą PLN. Polecenia: a) Wyznacz ilościowy i wartościowy próg rentowności. b) Oblicz ile sztuk należy wytworzyć i sprzedać aby wygospodarować zysk w wysokości PLN. 2

3 Odpowiedź do polecenia a) Ilościowy próg rentowności = Ilościowy próg rentowności = Ilościowy próg rentowności = sztuk Wartościowy próg rentowności = * Cena jednostkowa Wartościowy próg rentowności = * 20 PLN Wartościowy próg rentowności = PLN Opis: Przedsiębiorstwo w celu pokrycia swoich całkowitych kosztów musi wytworzyć i sprzedać 40 tys. wyrobu. Przychód graniczny wynosi 800 tys. złotych. Odpowiedź do polecenia b) W celu obliczenia nowej wielkości produkcji (sprzedaży), przy której firma osiągnie zysk należy zmodyfikować wzór na ilościowy punkt rentowności. Planowana wielkość sprzedaży = Planowana wielkość sprzedaży = Planowana wielkość sprzedaży = W przedsiębiorstwie należy wytworzyć i sprzedać 44 tys. sztuk tego wyrobu. 3

4 2. Zysk operacyjny Jeśli przedsiębiorstwo wytworzy i sprzeda więcej niż wynosi obliczony ilościowy i wartościowy próg rentowności, wówczas zysk operacyjny jest dodatni. Jeśli nadwyżka osiągniętej sprzedaży (w jednostkach fizycznych lub/i pieniężnych) nad obliczonym progiem rentowności jest znaczna, wtedy w przedsiębiorstwie pojawia się margines bezpieczeństwa, przy którym można w sposób elastyczny prowadzić sprawy firmy. W warunkach wolnej konkurencji przedsiębiorstwa mogą przez jakiś czas funkcjonować nie pokrywając swoich kosztów stałych. Skala produkcji lub wartość obrotu pokrywa koszty zmienne i tylko w sposób częściowy koszty stałe. Przedsiębiorstwo uzyskuje ze swojej działalności stratę. (tzw. zysk ujemny). Jednak w przypadku gdy cena jednostkowa zrówna się z jednostkowym kosztem zmiennym, wówczas przedsiębiorstwo będzie musiało opuścić rynek (upadnie). Punkt zamknięcia przedsiębiorstwa nazywa się w literaturze przedmiotu punktem niwelacji przedsiębiorstwa 1. Przykład Przedsiębiorstwo XYZ zamierza sprzedać sztuk wyrobu x. Cena rynkowa wyrobu wynosi 5,50 złotych za sztukę. Koszty stałe wynoszą złotych. Minimalna planowana rentowność obrotu (stopa marży zysku) wynosi 20%. Polecenia: Określ wysokość kosztu zmiennego jednostkowego przy którym firma pokryje koszty stałe i wygospodaruje planowane zyski. Odpowiedź Wskaźnik rentowności obrotu netto = * 100(%) Przychód całkowity = cena jednostkowa * wielkość sprzedaży w sztukach 1 M. Rekowski, Wprowadzenie do mikroekonomii, Poznań

5 20% = X = 20% * PLN X = PLN Zysk netto wynosi PLN Obliczamy wartość zmiennego kosztu jednostkowego wykorzystując do tego wzór na ilościowy próg rentowności. Ilościowy próg rentowności = szt. = szt. = Po przekształceniu = PLN x = x = / : ( ) x = 2,40 PLN Koszt zmienny jednostkowy powinien osiągnąć wartość 2,40 PLN 5

6 3. Analiza wrażliwości zysku Skalę elastyczności między zmianami zysku operacyjnego i sprzedaży można wyznaczyć obliczając dźwignię operacyjną. Po obliczeniu dźwigni operacyjnej, znając tempo zmiany sprzedaży, można obliczyć tempo zmiany zysku. Do tego celu należy wykorzystać poniższą formułę. Tempo zmiany zysku = * Tempo zmiany sprzedaży Przykład 1: W przedsiębiorstwie ABC sprzedaż w okresie wyjściowym wynosiła PLN. Całkowite koszty zmienne wyniosły w tym samym czasie PLN, a zysk operacyjny PLN. Kierownictwo firmy w oparciu o wstępne umowy i kontrakty przewiduje wzrost sprzedaży o 15 %. Polecenie : Oblicz planowany zysk w przedsiębiorstwie ABC. Odpowiedź: Sprzedaż wyjściowa = Całkowite koszty zmienne = Zysk operacyjny = Tempo zmiany sprzedaży = 15 % Obliczmy dźwignię operacyjną: Obliczmy tempo zmiany zysku: Tempo zmiany zysku = * Tempo zmiany sprzedaży 6

7 Tempo zmiany zysku = 1,67 * 15 % Tempo zmiany zysku = 25,05 % Obliczmy planowaną wartość zysku: Planowany zysk = ( 25,05 %* ) Planowany zysk = Odpowiedź Planowany zysk wynosi PLN. Przykład 2 W przedsiębiorstwie XYZ sprzedaż w ubiegłym okresie wynosiła PLN, całkowite koszty zmienne PLN, a zysk operacyjny PLN. Kierownictwo firmy zakłada wzrost zysku w tempie nie mniejszym niż stopa procentowa kredytu, która wynosi 9,5 %. Polecenie : Oblicz wielkość sprzedaży w przedsiębiorstwie, która zapewni osiągnięcie planowanych zysków. Odpowiedź: Sprzedaż wyjściowa = Całkowite koszty zmienne = Zysk operacyjny = Tempo zmiany zysku = 9,5 % Obliczmy dźwignię operacyjną: Obliczmy tempo zmiany sprzedaży: Tempo zmiany zysku = * Tempo zmiany sprzedaży 7

8 (Wzór należy przekształcić) Tempo zmiany sprzedaży Tempo zmiany sprzedaży Tempo zmiany sprzedaży = 3,39% Obliczamy planowaną sprzedaż Planowana sprzedaż = ( 3,39 %* ) Planowana sprzedaż = PLN Odpowiedź Sprzedaż w przedsiębiorstwie XYZ powinna wzrosnąć do PLN. 4. Aneks Przykład kontroli przepływów finansowych w małym przedsiębiorstwie Pewna spółka komandytowa X zamierza w nowym roku finansowym poprawić swoją kondycję finansową. W firmie produkuje się pewne podzespoły do wyrobów elektronicznych. Zgodnie z biznes planem, popyt na relatywnie tanie podzespoły będzie ciągle wzrastał. Cena zbytu podzespołu wynosi 60 PLN. Jednostkowy koszt produkcji tego wyrobu wynosi 50 PLN. Kierownictwo firmy utrzymuje zapas w magazynie na 30 dni, a wszystkie swoje zobowiązania reguluje bezzwłocznie. Odbiorcy za zakupione podzespoły płacą z miesięcznym terminem odroczonej płatności. Na początku roku (1 stycznia) firma posiadała na swoim koncie kwotę 240 tys. PLN. W magazynie znajdował się zapas podzespołów na kwotę 50 tys. PLN. Poza tym firma posiadała należności na kwotę 60 tys. PLN. W styczniu wytworzono i sprzedano 2000 szt. W lutym sprzedano 3000 szt. W celu utrzymania zapasów wytworzono 4000 sztuk wyrobu. W następnych miesiącach utrzymano tę samą zasadę. W marcu sprzedano 4 tys., wyprodukowano 5 tys., w kwietniu sprzedano 5 tys. i wyprodukowano 6 tys., a w maju sprzedano 6 tys. i wyprodukowano 7 tys. Polecenie: Oblicz stan końcowy środków pieniężnych na koncie, stan końcowy zapasów oraz zakumulowany zysk po 5 miesiącach działalności. 8

9 Stan środków pieniężnych Typ, rodzaj styczeń luty marzec kwiecień maj Środki pieniężne Wpływy Razem Koszty Stan końcowy Bilans zapasów Typ, rodzaj styczeń luty marzec kwiecień maj Zapas początkowy Wzrost zapasów Razem Spadek zapasów Stan końcowy Zysk Typ, rodzaj styczeń luty marzec kwiecień maj Zysk początkowy Przychody Koszty Różnica Zysk zakumulowany

10 Wyjaśnienia: Przedsiębiorstwo pod koniec maja utraciło płynność finansową. Na koncie firma posiada deficyt środków pieniężnych na kwotę 20 tys. PLN. W magazynie zapas podzespołów osiągnął kwotę PLN. Natomiast kalkulacyjny zysk wynosi złotych. Pomimo dobry wyników ekonomicznych firma utraciła zdolność regulowania bieżących zobowiązań. 30-dniowe terminy płatności dla odbiorców, przy bezzwłocznym regulowaniu zobowiązań doprowadziły do utraty płynności finansowej. Przykład wskazuje na niesymetryczność. Wypracowany zysk nie zagwarantował utrzymania ciągłości procesów gospodarczych w tym przedsiębiorstwie. Jeśli firma nie ma dodatkowych rezerw finansowych musi zaciągnąć kredyt w celu zakupienia potrzebnych surowców, materiałów i usług. Jednak trzeba rozważyć inny sposób rozwiązania tego problemu. Firma powinna wynegocjować dłuższe terminy płatności wobec swoich dostawców, podwykonawców i usługodawców. Jeśli odroczone zobowiązania będą posiadały miesięczny termin spłaty, wówczas bilans środków pieniężnych będzie miał następującą postać: Typ, rodzaj styczeń luty marzec kwiecień maj Środki pieniężne Wpływy Razem Koszty Stan końcowy Synchronizacja wpływów i wydatków w przedsiębiorstwie doprowadziła do zgodności celu bieżącego (płynność finansowa) z celem długookresowym (maksymalnym zyskiem). 10