TEMAT: Ustalenie zapotrzebowania na materiały. Zapasy. dr inż. Andrzej KIJ

Transkrypt

1 TEMAT: Ustalenie zapotrzebowania na materiały. Zapasy dr inż. Andrzej KIJ 1 1

2 Zagadnienia: Klasyfikacja zapasów w przedsiębiorstwie Zapasy produkcji w toku Ilościowe i wartościowe określenie całkowitego stanu zapasów produkcji Zapasy wyrobów gotowych Obliczanie rotacji zapasów 2 2

3 Zapasy to (w uproszczeniu): wartość lub ilość surowców, komponentów, dóbr użytkowych, półproduktów i wyrobów gotowych, które są przechowywane lub składowane w celu zużycia w razie zaistnienia takiej potrzeby. 3

4 ZARZĄDZANIE ZAPASAMI - klasyfikacja Np. w przedsiębiorstwie produkcyjnym: Surowce, Komponenty i podzespoły, Wyroby gotowe, Dobra użytkowe Z punktu widzenia wykorzystania zapasów w całym łańcuchu dostaw można je podzielić na: Zapasy podstawowe (surowce, komponenty i podzespoły oraz półprodukty i wyroby gotowe); Zapasy pomocnicze (wszelkiego rodzaju produkty potrzebne w przedsiębiorstwie); 4

5 ZARZĄDZANIE ZAPASAMI - cele Do celów zarządzania zapasami należą: Zapewnienie wymaganego poziomu obsługi klientów wewnętrznych i zewnętrznych z uwzględnieniem jakości i stosunku do całości (odsetka) zrealizowanych zamówień; Monitorowanie bieżącego i przyszłego zapotrzebowania na wszystkie dobra konieczne dla uniknięcia nadwyżek oraz wąskich gardeł w produkcji; Minimalizowanie kosztów poprzez zmniejszanie różnorodności zapasów, ustalanie ekonomicznych wielkości zamawianych partii i analizowanie kosztów tworzenia i utrzymywania zapasów. 5

6 Do najważniejszych czynników determinujących właściwą wielkość zapasów przedsiębiorstwa należą: Popyt na wyrób gotowy, w którego skład wchodzą zakupione dobra zaopatrzeniowe; Polityka zapasów w przedsiębiorstwie; Stosowane metody produkcji: - produkcja jednostkowa, - produkcja seryjna, - montaż lub obróbka; Rodzaj popytu na daną pozycję zapasów: - niezależny - zależny; Poziom obsługi klienta, tj. wymagany stopień dostępności z zapasu (straty w wyniku opóźnień w produkcji, szpitale). 6

7 Klasyfikacja zapasów w przedsiębiorstwie KRYTERIA PODZIAŁU ZAPASÓW: etap przepływu przedmiotów w przedsiębiorstwie materiałowe (obejmujące materiały, półwyroby, wyroby w kooperacji, itp.) produkcji w toku (obejmujące wyroby niewykończone będące w trakcie wykonywania) wyrobów gotowych (obejmujące wyroby finalne i części zamienne) miejsce powstania zapasów zapasy powstające w komórkach I stopnia (w gniazdach i liniach) zapasy powstające między komórkami I i wyższego stopnia (między gniazdami, liniami, oddziałami) bieżące zabezpieczające cykliczne operacyjne (obejmujące wyroby znajdujące się w danej chwili na stanowisku roboczym) międzyoperacyjne (obejmujące wyroby znajdujące się pomiędzy stanowiskami) transportowe obrotowe kompensacyjne awaryjne pozacykliczne funkcję, jaką pełnią zapasy bieżące zabezpieczające 7 7

8 Klasyfikacja zapasów produkcyjnych Zapasy produkcyjne Zapasy materiałowe (z m ) Zapasy produkcji (z pt ) Zapasy wyrobów gotowych (z wg) bieżące (z mb ) zabezpieczające (z mz ) międzykomórkowe (z mk ) wewnątrzkomórkowe (z wk ) bieżące (z wg ) zabezpieczające (z wgz ) bieżące (z mkb ) zabezpieczające (z mkz ) cykliczne (z wkc ) pozacykliczne (z wkp ) operacyjne (z cop ) międzyoperacyjne (z cm ) obrotowe (z o ) transportowe (z t ) kompensacyjne (z k ) awaryjne (z a ) 8 8

9 Zapasy materiałowe wielkość zapasów z m max z mz z mb Z m min z ms z mśr t d t d t d t z czas z m max zapas maksymalny z m śr = z m min + ½ z mb z m min zapas minimalny z mśr zapas średni lub z ms zapas sygnalizacyjny (alarmowy) z m śr = z mz + ½ z mb 9 9

10 Zapasy produkcji w toku z mk max z mk śr = z mkz + ½ z mkb z mkb = n po podstawieniu oraz za z mkz = k * n z mkz p wielkość zapasów t p z mkb z mk śr = n(k+ 1/2) Z mk min Z mk śr t d t d t d czas z mk zapas międzykomórkowy z mkb zapas międzykomórkowy bieżący równy wielkości partii produkcyjnej o liczebności n sztuk z mkz zapas międzykomórkowy zabezpieczający t d okres czasu pomiędzy spływem kolejnych partii produkcyjnych detalu (w produkcji rytmicznej jest to okres powtarzalności) t p okres czasu pomiędzy pobieraniem kolejnych grup detali (zespołów) do dalszej obróbki n liczba sztuk p liczba sztuk detali pobieranych jednorazowo do dalszej obróbki 10 10

11 Zapasy wewnątrzkomórkowe Zapasy wewnątrzkomórkowe to przeciętna liczba danych wyrobów znajdujących się w określonej komórce produkcyjnej I-go stopnia w trakcie ich obróbki Zapasy pozacykliczne Cykliczne Pozacykliczne Zapasy międzyoperacyjne Zapasy operacyjne Rys. Schemat rozmieszczenia zapasów wewnątrzkomórkowych w linii produkcyjnej 11

12 Określenie całkowitego stanu zapasów produkcji w toku Z Ilościowe pt zmk r q z wk Z mk zapas międzykomórkowy Z wk zapasy wewnątrzkomórkowe r liczba magazynów i składowisk międzykomórkowych q liczba komórek produkcyjnych I-go stopnia biorących udział w realizacji procesu produkcyjnego danego detalu Z pt ij r i1 n i ( 1 2 k ) i q j1 (n j c x j pj z wk j ) Z ptij zapas produkcji w toku określonego detalu wykonywanego w j komórkach produkcyjnych I-go stopnia oraz znajdującego się w i magazynach lub składowiskach międzykomórkowych n i liczba sztuk detali w partii produkcyjnej podlegającej magazynowaniu i k współczynnik uwzględniający warunki przekazywania produkcji między komórkami zależny od przyjętej metody planowania n j liczba sztuk detali w partii produkcyjnej wykonywanej w komórce produkcyjnej c j cykl produkcyjny detalu w komórce produkcyjnej x p okres powtarzalności komórki produkcyjnej z wkpj - zapasy pozacykliczne detalu w komórce produkcyjnej j Z pt ij r i1 (n i 1 2 k ) i q j1 (c j z g j z wkp j ) Z gj zadanie godzinowe detalu Zai=Zui + Zk - Zp Zai planowane zużycie Zk zapas końcowy Zp zapas początkowy 17

13 Określenie całkowitego stanu zapasów produkcji w toku Wartościowe P pt i (z mk i z wk i )a Zaw = Zai C i k w i P pt wartość zapasów produkcji w toku detalu i Z mk wielkość zapasów międzykomórkowych detalu i Z wk wielkość zapasów wewnątrz komórkowych detalu i a współczynnik narastania kosztów odniesionych do całego cyklu produkcyjnego detalu i k w końcowy jednostkowy koszt własny detalu i C - cena Wartość produkcji w toku odniesiona do wyrobu złożonego byłaby sumą wartości produkcji w toku poszczególnych elementów składowych tego wyrobu. Natomiast wartość produkcji w toku w przedsiębiorstwie byłaby sumą wartości produkcji w toku wszystkich produkowanych w nim wyrobów. k 2 a P P 1 2 P 1 P 1 pole pod krzywą czerwoną P 2 pole całego prostokąta k 1 0 t 1 t 2 t 3 t 4 t 5 t 6 Cykl produkcyjny Czas 18

14 Zapasy wyrobów gotowych wielkość zapasów Wielkość zapasu zabezpieczającego z wgz = kn w Wielkość zapasu bieżącego z wgb = z d t w = n w z wg max z wgz z wgb Z wg min Z wg śr t w t w t w czas k współczynnik uwzględniający warunki odbioru i wysyłki n w wielkość partii wysyłkowej Z d produkcja dzienna 19 19

15 Klasyczny model sterowania zapasami model Willsona gdzie Stąd optymalna wielkość zamówienia wyraża się wzorem Willsona: Q 2KD h Wówczas optymalna liczba zamówień wynosi: D n Q zaś optymalna długość cyklu zapasów (długość okresu między zamówieniami) to: D popyt w ciągu roku; Q wielkość partii zakupu; t 1 n Q D K koszt odnowienia ponoszony D/Q razy (koszt pojedynczego zamówienia); n liczba zamówień; h jednostkowy koszt magazynowania t czas między zamówieniami 20

16 Przykład Przedsiębiorstwo zużywa rocznie sztuk półproduktu R40 do produkcji własnej. Jednostkowa cena zakupu wynosi 10 zł. Koszty związane z obsługą zamówienia, niezależne od wielkości zamówienia, wynoszą 150 zł. Przedsiębiorstwo szacuje koszt własnego kapitału obrotowego na 13,5% w skali roku. Magazynowany towar jest ubezpieczany według stawki wynoszącej 0,125% wartości towaru miesięcznie. Ustalić optymalną wielkość zamówienia. p = 10 zł D = K = 150 zł h = 13,5%*10 zł + 12*0,125%*10 zł = 1,5 zł 21

17 Przykład Wówczas: Q 2KD h , n 16 t 1 16 roku dni roboczych 16dni 22

18 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ PYTANIA????? 23