TOC i TA. Theory of Constraints i Throughput Accounting. Grzegorz Jokiel

Transkrypt

1 TOC i TA Theory of Constraints i Throughput Accounting Grzegorz Jokiel

2 TOC Theory of Constraints Eliyahu M. Goldratt Ogólna teoria systemów - Ludwig von Bertalanffy Podejście systemowe do zarządzania Goldratt E., Cox J., Cel I. Doskonałość w produkcji. Mint Books 2007 Goldratt E., Cel II. To nie przypadek. Mint Books Warszawa 2007 Goldratt E.M., Łańcuch krytyczny, Wydawnictwo WERBEL, Warszawa 2000 Corbett T. Finanse do góry nogami MINT BOOKS Warszawa Goldratt E., Goldratt-Ashlag E., Wolność wyboru, Mint Books Warszawa

3 DRB - drum buffer rope Drum odpowiedni rytm produkcji uwzględniającego wąskie gardła CCR (Capacity Constraint Resource) Buffer to zapasy materiałowe umieszczone przed wąskimi gardłami ; Rope to zasada dostarczania materiałów lub elementów na stanowisku pracy według wąskiego gardła.

4 POOGI (process of ongoing improvement) Zidentyfikuj WG Wyeksploatuj WG Podporządkuj wszytko pod WG Podnieś wydajność WG (zasil) Szukaj następnego WG nie pozwól aby ograniczeniem stała się inercja

5 POOGI (process of ongoing improvement) Źródło: [stan na dzień ]

6 Filary TOC Źródło: [stan na dzień ]

7 Paradygmaty myślenia Ekonomista kosztowy: Posiadam dwa razy za dużą szklankę!!! Ekonomista przerobowy: Mam miejsce na dwa razy więcej napoju!!

8 Rachunkowość kosztowa Paradygmat F. W. Taylora Paradygmat rachunkowości kosztowej Klucze rozrzutu Koszty stałe/ zmienne; bezpośrednie/pośrednie ABCosting (R. S. Kaplan, R. Cooper)

9 Chmurka diagram konfliktu

10 Chmurka konfliktu TA i Rach. koszt.

11 Przykład klasycznej rachunkowości kosztów Stanowisko 1 PRACA rbh / okres (np osób / mies. (21 dni x 8 h) Stanowisko 2 MASZYNA mh / okres (np. 120 obrabiarek 120 x 21dni x 8 h = w tym przezbrojenia!!!)

12 Przykład 1. tydzień A B C Suma Ilość produkowana [szt.] Cena na szt. [zł] Koszt zmienny jednostkowy [zł] Marża pokrycia I [zł/szt.] Nadwyżka [zł] Rbh/szt Rbh ogólnie Mh/szt Mh ogólnie Koszty ogólnowydziałowe Koszty stałe ogólnozakładowe Zysk/ strata

13 Przykład 1 cd wg ilości sztuk KLUCZ 1 A B C Marża pokrycia I [zł/szt.] Koszty ogólnowydziałowe na szt. [50 zł/ szt.] Marża pokrycia II [zł] Koszty ogólnozakładowe na szt Marża pokrycia III [zł/szt.]

14 Przykład 1 cd według rbh KLUCZ2 A B C Marża pokrycia I [zł/szt.] Koszty ogólnowydziałowe na rbh 2,14 na 1 rbh [zł] 50x 2,14= x2,14=64,2 10x2,14= 21,4 Marża pokrycia II [zł/szt ,8 + 28,6 Koszty ogólnozakładowe na rbh. 0,86 zł/rbh Marża pokrycia III [zł/szt.] 50x0,86=43 30x0,86=25,8 10x0,86=8,

15 Przykład 1 cd według mh KLUCZ 3 A B C Marża pokrycia I [zł/szt.] Koszty ogólnowydziałowe na Mh =1,5 zł/mh 10x1,5=15 20x1,5=30 50x1,5=75 Marża pokrycia II [zł/szt.] Koszty ogólnozakładowe na Mh = 0,6 zł/mh 10x0,6=6 20x0,6=12 50x0,6=30 Marża pokrycia III [zł/szt.]

16 Zysk/ strata Przykład 1 cd rezygnacja z C A B C SUMA Ilość produkowana [szt.] X 300 Cena na szt. [zł] X - Koszt zmienny jednostkowy [zł] X - Marża pokrycia I [zł/szt.] X Nadwyżka [zł] X Rbh/szt X Rbh ogólnie X (wolne 3 000) Mh/szt X - Mh ogólnie x (wolne ) Koszty ogólnowydziałowe Koszty stałe ogólnozakładowe

17 Przykład 1 cd przeniesienie z C na A Zysk/ strata A B C SUMA Ilość produkowana [szt.] X Cena na szt. [zł] X Koszt zmienny jednostkowy [zł] X - Marża pokrycia I [zł/szt.] X Nadwyżka [zł] X Rbh/szt X Rbh ogólnie X Mh/szt X Mh ogólnie x (wolne ) Koszty ogólnowydziałowe Koszty stałe ogólnozakładowe

18 Przykład 1 cd przeniesienie z C na B A B C SUMA Zysk/ strata Ilość produkowana [szt.] X 600 Cena na szt. [zł] X - Koszt zmienny jednostkowy [zł] X - Marża pokrycia I [zł/szt.] X - Nadwyżka [zł] X Rbh/szt X - Rbh ogólnie X Mh/szt X - Mh ogólnie x (wolne ) Koszty ogólnowydziałowe Koszty stałe ogólnozakładowe

19 Przykład 1 cd z A na C A B C SUMA Ilość produkowana [szt.] Cena na szt. [zł] Koszt zmienny jednostkowy [zł] Marża pokrycia I [zł/szt.] Nadwyżka [zł] Rbh/szt Rbh ogólnie Mh/szt Mh ogólnie Koszty ogólnowydziałowe Koszty stałe ogólnozakładowe Zysk/ strata

20 Przykład 1 cd wszystko na C A B C SUMA Ilość produkowana [szt.] Cena na szt. [zł] Koszt zmienny jednostkowy [zł] Marża pokrycia I [zł/szt.] Nadwyżka [zł] Rbh/szt Rbh ogólnie Mh/szt Mh ogólnie Koszty ogólnowydziałowe Koszty stałe ogólnozakładowe Zysk/ strata

21 Przykład 1 cd jedno z optimów A B C SUMA Ilość produkowana [szt.] Cena na szt. [zł] Koszt zmienny jednostkowy [zł] Marża pokrycia I [zł/szt.] Nadwyżka [zł] Rbh/szt Rbh ogólnie Mh/szt Mh ogólnie Koszty ogólnowydziałowe

22 Rachunkowość przerobowa (Throughput Accounting TA) CEL zarabianie pieniędzy teraz i w przyszłości dla firm komercyjnych Dla organizacji non profit cel a zarazem i przerób powinien być inaczej zdefiniowany

23 Podstawowe miary TA PRZERÓB (T - Throughput) tempo w jakim system generuje pieniądze przez sprzedaż INWENTARZ / INWESTYCJE (I - Inventory / Investment) wszystkie pieniądze wydane przez system na zakup tego, co zamierza sprzedać NAKŁADY OPERACYJNE (OE Operating Expenses) wszystkie pieniądze wydawane przez system na zamianę INWESTYCJI w PRZERÓB

24 Ad 1 - PRZERÓB (T - Throughput) Przerób na jednostkę produktu Tu = Pu TVCu Pu cena jednostkowa TVCu (totally variable costs) koszty całkowicie zmienne (materiały, prowizje, odpady, opakowania, transport ) Całkowity przerób na produkt w danym okresie TTp = Tu x q q (quantity) ilość produktu p sprzedawana w danym okresie Całkowity przerób firmy w danym okresie TTp

25 Ad 2 - INWENTARZ / INWESTYCJE (I - Inventory / Investment) Wartość jaka reprezentują: Zapasy materiałów i surowców Prace w toku (w wartości zużytych materiałów TVC) Wyroby gotowe w zapasie (w wartości zużytych materiałów TVC) Pozostałe zasoby (maszyny, budynki itp.) [wartość rynkowa czy historyczna nie jest istotna gdyż do oceny decyzji liczą się tylko przyrosty ROI]

26 Ad 3 - NAKŁADY OPERACYJNE (OE Operating Expenses) EO Pozycje zł 1 Płace ,03 2 Energia 2 345,75 3 Amortyzacja 7851,32 4 Czynsz 8 935,67 5 Odsetki 2 978,73 6 Usługi 4766,68 7 Promocja 6 464,26 8 Inne ,56 RAZEM ,00

27 Różnice między TA a Rachunkowością kosztową TA Rachunkowość zarządcza Zysk netto NP = T OE NP = P - Kup ROI ROI = (T OE) / I ROI = NP / NI Oznaczenia T całkowity przerób firmy w okresie TTp OE całkowite nakłady operacyjne I całkowite inwestycje NI - Nakłady inwestycyjne (Kapitał zaangażowany) P Przychody Kup Koszty uzyskania przychodów

28 Ograniczenia (constraits) Chłonność rynku Zewnętrzne Wtedy miara podstawową jest PRZERÓB Tu na jednostkę produktu Wewnętrzne CCR (capacity constraint resource) zasób ograniczający moce przerobowe WG wąskie gardło Wtedy miarą podstawowa jest PRZERÓB Tu / czas zajęcia CCR

29 Baza danych produktów za okres (ranking wyrobów wg CCR) Asortymenty Cena TVC Tu Czas CCR Tu/ czas CCR 1 A #DZIEL/0! 2 B ,00 3 C ,93 4 D ,20 5 E ,38 6 F ,33 7 G ,86

30 Analiza wykorzystania CCR Dostępność CCR min 111,5% Popyt / dostępność CCR Wyroby Popyt (szt) Czas CCR / szt Zajęcie CCR A B C D E F G RAZEM

31 8 RAZEM Analiza asortymentu Analiza Asortym entu nr Wyrób Popyt Asortyment max T [szt] [szt] [szt] [%] [%] [zł] [zł] Asortyment sprzedawany Czas CCR max T Czas CCR sprzedawany TTp max T TTp sprzedawan e 1 A ,00 0, B ,93 20, C ,38 37, D ,76 74, E ,71 88, F ,68 88, G ,96 100,

32 Symulacja wyniku firmy Symulacja wyniku firmy [zł] [zł] max T Sprzedawanego SumaTTp OE NP Róznica NP. miedzy asortymentami I - Inwestycje ROI (roczne) [%] 21,1 19,4

33 Przykład 3

34 Tabela czasów przetwarzania Operacje Produkty Czasy jednostkowe Czas łączny serii R S T A B C D max

35 Ranking produktów R S T Surowce [zł/szt] U, X, Y U, Z W ilości popytu [szt] Cena [zł/szt] Tu [zł/szt] Tu/CCR [zł/min] 13,2 8,2 5

36 ABCosting ustalenie aktywności, cost driverów i kosztów działań Activity Activity cost Cost driver Capacities Cost pool Działanie Koszt (zł/ tydz) Czynnik kosztowórczy Moc przerobowa czynnika na tydz Stawki kosztów działania Produkcja Kontrola Jakości Wysyłka RAZEM Czas stanowisk (min) zł / min Czas kontroli (min) zł / 1 min Masa wyrobu (kg) zł / 1 kg

37 Wynik ABCosting R S T Czas stanowisk (min) Stawka za min Narzut produkcji Czas kontroli (min) Stawka za min Narzut Kontroli Q Masa wyrobu (kg) Stawka za kg Narzut Wysyłki Surowce RAZEM (Koszt pełny) CENA za szt MARŻA na szt

38 Symulacja zysku zgodna z rekomendacją ABCosting R S T RAZEM R S T RAZEM Produkcja (szt) Przychody Koszt surowców Marża brutto Nakłady operacyjne Zysk Wynik

39 Symulacja wg rekomendacji TA R S T RAZEM Produkcja (szt) Przychody Koszt surowców Marża brutto Nakłady operacyjne Zysk 0

40 Symulacja wg TA + R S T RAZEM R S T RAZEM Produkcja (szt) Przychody Koszt surowców Marża brutto Nakłady operacyjne Zysk

41 Priorytet miar świata kosztów OE nakłady operacyjne zmniejszać Przerób zwiększać Inwestycje zmniejszać

42 Priorytet miar świata przerobu Przerób zwiększać Inwestycje kontrolować OE nakłady operacyjne kontrolować I i OE to tylko skutki uboczne warunki konieczne do generowania Przerobu

43 Trzy rodzaje mocy wytwórczej Moc produkcyjna moc przerobowa, którą firma będzie wykorzystywać do przetwarzania swoich wyrobów Moc ochronna dodatkowa moc przerobowa niezbędna na zasobach niebędących CCR, aby zapobiec zakłóceniu procesu produkcji i zatrzymaniu CCR Moc nadmiarowa różnica między dostępna mocą przerobową a zsumowana mocą produkcyjna i ochronną

44 TOC próbując rozwiązać / poprawić zastaną rzeczywistość zawsze stawia 3 fundamentalne pytania zmiany 1. Co zmienić? 2. Na co zmienić? 3. Jak spowodować zmianę?

45 TOCFE (ang. Theory of Constraints For Education) Teoria Ograniczeń Dla Edukacji 1) Co się uczyć? 2) Jak się uczyć? 3) Dlaczego się uczyć?

46 Przykład 1 cd wg TA