Szkoła Podstawowa nr 24 STO w Warszawie BEZPIECZNY INTERNET Program bezpieczeństwa w Internecie Warszawa 2005/2006 1
Spis treści 1. O programie 2. Cele 3. Treści 4. Realizacja programu 5. Plan pracy 6. Załączniki 2
O programie Na przestrzeni ostatnich lat w wielu naszych domach zagościł komputer. Jest on nie tylko wykorzystywany przez dorosłych najczęściej jako pomoc czy niezbędny atrybut ich pracy zawodowej lub narzędzie poznania świata. Także duża ilość dzieci ma kontakt z komputerem, podobnie jak z wieloma urządzeniami znajdującymi się wokół nich, od najwcześniejszych lat życia. Ważne jest jednak, aby właściwie korzystały z tego dobrodziejstwa, jaki przyniósł nam postęp naukowo-techniczny. Obcowanie z komputerem ma wiele zalet. Jednak nie da się ukryć, że zbyt wczesne i niekontrolowane korzystanie z komputera może nieść ze sobą także wiele zagrożeń. Komputer nie powinien dziecku zastępować zabawy z rówieśnikami, rodzeństwem, kontaktu z rodzicami i opiekunami, nie może także stać się podstawową formą spędzania wolnego czasu. Rodzice i opiekunowie powinni sprawować kontrolę nad tym, w jaki sposób dziecko korzysta z komputera. Szkoła powinna w tym wspierać rodziców i uczyć dzieci właściwych zachowań, higieny i bezpieczeństwa korzystania z komputera. Jest on doskonałym narzędziem pomagającym w edukacji i rozwoju dziecka. Prawidłowy dobór programów edukacyjnych, może ułatwić dziecku zdobywanie wiedzy i kształtowanie takich umiejętności jak logiczne myślenie, kojarzenie faktów, wytrwałość, cierpliwość, szybkie i celne podejmowanie decyzji. Odpowiednio dobrane programy pomagają rozwijać spostrzegawczość, zręczność, sprawność manualną, refleks oraz podzielność uwagi. Mimo niewątpliwych zalet, nadmiernie długie przesiadywanie przed komputerem jest już jednak przejawem nadużywania tego narzędzia edukacji i rozwoju. Granie w gry epatujące przemocą, sprowadzające się często do zabijania, strzelania, brutalnego bicia i bezmyślnego niszczenia, wyzwalając w dziecku agresję i zachowania destrukcyjne, może stać się wysoce niebezpieczne, szczególnie dla dopiero rozwijającej się i niedojrzałej osobowości. Zagrożeniem jest także niekontrolowany dostęp do Internetu, gdzie dziecko łatwo może natrafić na treści nieodpowiednie dla jego wieku. Spędzanie zbyt długiego czasu przed komputerem stwarza, obok zagrożeń natury psychicznej, wiele zagrożeń zdrowotnych: przyczynia się do pogłębiania wad postawy, zmęczenia oczu. Nie w pełni dojrzały układ nerwowy dziecka, długotrwale atakowany 3
strumieniem wielobarwnego światła, kakofonią dźwięków oraz wprowadzany w huśtawkę emocji przeżyć z wirtualnego świata, ulec może zaburzeniom zachowania. Przejawiać się to może zaburzeniami koncentracji, problemami z myśleniem, chwiejnością emocjonalną, oderwaniem od rzeczywistości, zaburzeniami więzi uczuciowej z najbliższymi oraz innymi zaburzeniami osobowości określanych wspólnym mianem uzależnienia od komputera. Zaburzenie hierarchii wartości, gdzie na pierwszym miejscu stawiany jest kontakt z komputerem i temu podporządkowane jest zazwyczaj całe pozakomputerowe życie, jest już skrajnym przejawem tego zjawiska. Najważniejszym sposobem przeciwdziałania zagrożeniom wynikającym z niewłaściwego, niekontrolowanego korzystania z Internetu jest wiedza o tych zagrożeniach i o Internecie. Istotną rolę w przekazywaniu tej wiedzy dzieciom pełnią nauczyciele i rodzice. Dorośli ucząc poprzez własny przykład zasad bezpiecznego korzystania z Internetu, mogą być prawie pewni, że ich dziecko będzie potrafiło bezpiecznie posługiwać się tym narzędziem. Taka nauka, będąca formą profilaktyki jest bardzo skuteczna, gdyż lepiej zawczasu uniknąć sytuacji, w której dziecko zostałoby narażone na niebezpieczeństwo, niż zmagać się ze skutkami takiego zdarzenia. Cele Świadomość zagrożeń wynikających z niekontrolowanego, niewłaściwego korzystania z Internetu skłoniła nas do zastanowienia się, w jaki sposób szkoła powinna włączyć się w przeciwdziałanie tym zagrożeniom. Z zagrożeń, o których mowa muszą zdawać sobie sprawę zarówno dzieci uczniowie, jak i dorośli nauczyciele i rodzice. Bezpieczeństwo dziecka w sieci jest konieczne dla niego samego, jego rodziny i szkoły. Szybki rozwój Internetu i zmiany zachodzące we wszystkich dziedzinach życia związane z IT, wyznaczają nowe zadania szkole. Szkoła powinna wspierać i ukierunkowywać rozwój dziecka, a przede wszystkim dbać o jego bezpieczeństwo w korzystaniu z Internetu. Uczeń nie może mieć ograniczonego dostępu do informacji, a właśnie Internet jest takim źródłem informacji. Rolą osoby dorosłej nauczyciela, a przede wszystkim rodzica, jest pokazanie i nauczenie, w jaki sposób wykorzystywać to źródło, by nie robić krzywdy sobie i innym, by potrafić z tego, co bezwartościowe i szkodliwe, wybrać to, co cenne, piękne, ciekawe i użyteczne. Tworząc program Bezpieczny Internet planujemy zrealizować następujące cele: 4
1. Uświadomienie uczniom, rodzicom i nauczycielom negatywnych społecznych, etycznych i prawnych konsekwencji rozwoju technologii informacyjnej; 2. Promocja odpowiedzialnej postawy dorosłych oraz prawa dzieci do bezpiecznego korzystania z Internetu; 3. Kształtowanie świadomego i mądrego użytkownika mediów; 4. Zwrócenie uwagi na kwestię bezpiecznego dostępu do Internetu; 5. Uświadomienie dzieciom, rodzicom i nauczycielom zastosowań Internetu; 6. Uświadomienie dzieciom, rodzicom i nauczycielom zagrożeń wynikających z użytkowania Internetu; 7. Motywowanie do dbania o cudze i własne bezpieczeństwo w Internecie; 8. Stosowanie zabezpieczeń i ograniczanie dostępu do niewłaściwych stron internetowych; 9. Nadzorowanie obszarów internetowych, po których porusza się uczeń; 10. Zapoznanie dzieci, rodziców i nauczycieli z zasadami bezpiecznego korzystania z Internetu; 11. Informowanie dzieci, rodziców i nauczycieli o możliwościach wsparcia ze strony organizacji zajmujących się zwalczaniem nielegalnych treści w Internecie; 12. Promowanie wiedzy na temat komputerów, Internetu i związanych z nimi zagrożeń. 5
Treści ZAGADNIENIE Uczeń: ZACHOWANIE UCZNIA jest świadomy zagrożeń, jakie mogą spotkać go podczas korzystania z Internetu, wie, jakich informacji nie powinien podawać w sieci, wie, jaki mogą być skutki spotkania w realu z osobami poznanymi w sieci, potrafi zakończyć nieprzyjemną dla niego rozmowę, wie, do kogo się zwrócić o pomoc w przypadku, gdy podczas korzystania z Internetu narażony był na nieprzyjemną sytuację, wie, jaki ma prawa jako użytkownik Internetu, wie, jak zgodnie z prawem korzystać z komputera, oprogramowania i treści dostępnych w Internecie zna podstawowe zasady prawa autorskiego, Bezpieczny dostęp dziecka do Internetu / bezpieczeństwo w sieci Rodzic: zna i stosuje złote zasady, zapewnia dziecku w domu bezpieczny dostęp do Internetu (program nadzorujący treści, kontrolowany dostęp do komputera i Internetu), rozmawia z dzieckiem o tym jak bezpiecznie korzystać z Internetu, rozmawia z dzieckiem, o tym jakie strony dziecko odwiedza, Nauczyciel: zna zagrożenia wynikające z niekontrolowanego dostępu do Internetu, zapewnia odpowiedni poziom nadzoru, swoim zachowaniem potwierdza znaczenie zgodnego z prawem i bezpiecznego posługiwania się Internetem i sprzętem komputerowym, 6
Uczeń: zna zastosowania Internetu, potrafi wyszukać interesujące go treści i oddzielić treści istotne od nieistotnych, ma świadomość, że nie wszystkie informacje znalezione w Internecie są prawdziwe, Rodzic: Zastosowania Internetu zna zastosowania Internetu, potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami internetowymi, rozumie znaczenie Internetu i wartości pozytywne jaki niesie z sobą Internet, Nauczyciel: przekazuje wiedzę jak bezpiecznie i zdrowo korzystać z komputera i Internetu, pokazuje jak wiele możliwości daje dostęp do Internetu, zachęca do korzystania z Internetu i rozwijania swoich zainteresowań związanych z IT, nadzoruje korzystanie uczniów z komputerów, wspomaga rozwój aktywności dzieci związany z IT, Uczeń: Zwalczanie niepożądanych treści organizacje, ma świadomość jakie treści nie powinny znajdować się w Internecie, wie jak zareagować i do kogo zwrócić się o pomoc gdy odczuwa zagrożenie związane z Internetem, zna adresy organizacji zajmujących się zwalczaniem nielegalnych treści w Internecie, Rodzic: potrafi udzielić wsparcia swojemu dziecku, gdy to sygnalizuje zagrożenie związane z Internetem, ma świadomość jakie treści nie powinny znajdować się w Internecie, wie jak zareagować i do kogo zwrócić się o 7
pomoc gdy odczuwa zagrożenie związane z Internetem, zna adresy organizacji zajmujących się zwalczaniem nielegalnych treści w Internecie, rozmawia z dzieckiem o zagrożeniach związanych z Internetem, sprawuje kontrolę nad tym, co przegląda dziecko na stronach internetowych, Nauczyciel: przekazuje wiedzę na temat niebezpieczeństw czyhających w Internecie, uświadamia jakich treści nie powinno być w Internecie, uczy jak zwalczać niepożądane treści w Internecie, podaje uczniom i rodzicom adresy stron internetowych organizacji zajmujących się zwalczaniem niepożądanych treści, Uczeń: wie co to są programy filtrujące i antywirusowe i do czego służą, Rodzic: Zabezpieczenia związane z kontrolą dostępu do Internetu, zna i stosuje złote zasady, zapewnia bezpieczny dostęp do komputera i Internetu swojemu dziecku, Nauczyciel: zapewnia bezpieczny dostęp do komputera i Internetu uczniom w szkole, nadzoruje korzystanie uczniów z komputerów w szkole, 8
Realizacja programu Program Bezpieczny Internet adresowany jest zarówno do uczniów, jaki i ich rodziców oraz nauczycieli. Treści programowe realizowane będą podczas lekcji informatyki, zajęć dodatkowych, godzin wychowawczych, jak również podczas spotkań z rodzicami i szkoleniowych rad pedagogicznych. Zakładamy również przyłączyć się do inicjatywy przeprowadzenia w szkole Dnia Bezpiecznego Internetu. Główne założenia tego programu planujemy zrealizować w przeciągu dwóch lat w roku szkolnym 2005/2006 i 2006/2007. Wszyscy nauczyciele uczący w naszej szkole oraz inni pracownicy posiadają odpowiednią wiedzę i umiejętności w posługiwaniu się technologią informacyjną i przygotowują zajęcia z wykorzystaniem technologii informacyjnej. Wszyscy nauczyciele przeszli cykl wewnątrzszkolnych szkoleń doskonalących umiejętności z zastosowania IT i posługiwania się sprzętem i oprogramowaniem. Uczniowie obok lekcji i zajęć dodatkowych z technologii informacyjnej, mają codziennie możliwość korzystania podczas przerwy obiadowej z otwartej pracowni komputerowej, oraz innych komputerów na terenie szkoły. W każdej turze tematycznej (5 w ciągu roku szkolnego) mają zadaną pracę z innego przedmiotu niż technologii informacyjna, do której muszą wykorzystać komputer i Internet. Nauczyciele zwracają szczególną uwagę na przestrzeganie prawa autorskiego w odniesieniu do treści z Internetu. Uczniowie często i chętnie wykonują prace samodzielne z wykorzystaniem komputera (prezentacje multimedialne, foldery wykonane w edytorze tekstu itp.). W szkole zainstalowane jest oprogramowanie filtrujące treści niepożądane, ale szczególną wagę obok przykładamy do nadzoru i kształtowania świadomości uczniów i rodziców. Nie łudźmy się i nie oczekujmy od dziecka, że samo będzie wiedziało kiedy odejść od komputera czy wyłączyć telewizor - to jest nasza rola, to my dysponujemy odpowiednią wiedzą i doświadczeniem. Plan pracy PLANOWANE DZIAŁANIA 1. Modyfikacja treści zajęć dodatkowych z informatyki pod kątem przekazywania treści związanych z bezpiecznym OSOBY ODPOWIEDZIALNE / TERMIN REALIZACJI Nauczyciel informatyki / cały rok szkolny; 9
korzystaniem z Internetu; 2. Organizacja Dnia Bezpiecznego Internetu. Nauczyciele informatyki (luty 2006 i luty 2007); 3. Przygotowanie spotkania dla rodziców z psychologiem uzależnień na temat Zespół psychologiczny/styczeń 2006 (podczas dnia otwartego); uzależnienia od Internetu i gier komputerowych; 4. Przygotowanie spotkania dla rodziców z informatykiem o zabezpieczeniach przed Zespół psychologiczny /styczeń 2006 (podczas dnia otwartego); przeglądaniem niepożądanych treści z Internetu; 5. Przeprowadzenie pogadanek z uczniami klas starszych na temat netykiety i Wychowawcy klas IV VI / październik 2006; właściwego (kulturalnego) korzystania z Internetu, w kontekście szkolnego forum dyskusyjnego; 6. Bieżące omawianie treści związanych z bezpieczeństwem korzystania z Internetu Nauczyciel informatyki podczas lekcji / cały rok szkolny; i ochroną prawa autorskiego w odniesieniu do treści publikowanych w Internecie; 7. Moderowanie forum dyskusyjnego; Piotr Piskorski / cały rok szkolny 8. Przygotowanie prezentacji multimedialnych o bezpieczeństwie korzystania z Internetu; 9. Przygotowanie szkoleniowej rady pedagogicznej; 10. Udział w konferencjach i szkoleniach dotyczących TI. 11. Przegląd oprogramowania filtrującego treści niepożądane i ewentualna zmiana Uczniowie klas V z nauczycielem informatyki / prezentacja dla klas młodszych podczas Dnia Bezpiecznego Internetu 2007; Nauczyciel informatyki/ rok szkolny 2006-2007; Wszyscy nauczyciele; Administrator sieci szkolnej / cały rok szkolny; 10
oprogramowania na bardziej skuteczne; 12. Udział w konkursach internetowych; Cały rok szkolny; 13. Zamieszczenie treści dotyczących bezpiecznego korzystania z Internetu do szkolnej gazetki; 14. Spotkanie klas starszych, dotyczące praw autorskich w odniesieniu do treści publikowanych w Internecie, oglądanie filmu (zasoby ze strony Sieciaków), dyskusja i quiz z nagrodami; Zespól redakcyjny Gazety z Rogami / cały rok szkolny Nauczyciel informatyki / w ramach Dnia bezpiecznego Internetu w roku szkolnym 2006 2007; Załączniki 1. Prezentacja multimedialna przygotowane przez uczniów klas V dla młodszych kolegów uczniów. 2. Materiały szkoleniowe dla rady pedagogicznej. 3. Regulamin pracowni komputerowej. 4. Kontrakt nauczyciel rodzic. 11