Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 9 Szkoła Podstawowa nr 15 im. Księżnej Jadwigi Śląskiej we Wrocławiu Program Wychowawczy SP - 15 Opracował zespól w składzie: mgr Katarzyna Makowczyńska mgr Alicja Chęcińska mgr Elżbieta Hoffmann Guzik mgr Barbara Rogala mgr Maria Rogowska mgr Halina Osetek-Smertycha mgr Agnieszka Smolińska
Spis treści WSTĘP... 1 CELE OGÓLNE:... 2 PRIORYTETOWE CELE WYCHOWANIA:... 2 ZADANIA WYCHOWAWCZE KLASY 0-III.... ZADANIA WYCHOWAWCZE KLASY IV-VI... 5 EFEKTY DZIAŁAŃ WYCHOWAWCZYCH... 7 WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI... 8 ZADANIA PREWENCYJNEJ GRUPY WSPARCIA W SP 15... 9 WSPÓŁPRACA ZE ŚRODOWISKIEM... 10 ZADANIA SZKOLNEGO KOORDYNATORA DS: BEZPIECZEŃSTWA... 11 TRADYCJE 1 SZKOLNE AKCJE, STAŁE ŚWIĘTA I UROCZYSTOŚĆ... 11 SYLWETKA ABSOLWENTA SP NR 15... 13 EWALUACJA SZKOLNEGO PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO... 14 ANKIETA EWALUACYJNA DLA RODZICÓW... 15 ANKIETA DLA UCZNIÓW... 16 ANKIETA DLA NAUCZYCIELI... 17
Wstęp. Program wychowawczy Szkoły opiera się na wartościach uniwersalnych, zakłada spójność działań wychowawczych pomiędzy szkoła i rodziną, jak również innymi instytucjami. Niezbędnym warunkiem wychowania jest także integralne traktowanie wiedzy z kreowaniem umiejętności. Program Wychowawczy Szkoły został opracowany przez zespół nauczycieli po wcześniejszym rozpoznaniu potrzeb uczniów i oczekiwań rodziców. Został on oparty na wizji i misji szkoły. Treści programu zgodne są ze Statutem Szkoły. Na terenie placówki w ramach pracy wychowawczej mogą zostać wprowadzone w zależności od aktualnych potrzeb tematyczne lub okresowe programy. W związku z tym w oparciu o Program Wychowawczy funkcjonują trzy programy: Program Promocji Zdrowia, Szkolny Program Profilaktyki, Szkolny Program Wspierania Uzdolnień. Podstawą pracy każdego wychowawcy klasowego są odrębne klasowe programy pracy wychowawczej, w których zawarte są treści ściśle powiązane z Programem Wychowawczym Szkoły, jak również uwzględniają działania ujęte w wyżej wymienionych programach. Program Wychowawczy Szkoły jest dokumentem, który ulega okresowej ewaluacji oraz monitorowaniu.
Cele ogólne: Wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia. Przygotowanie ucznia do funkcjonowania w grupie szkolnej i efektywnego w niej działania. Umacnianie wiary dziecka we własne siły i zdolności osiągania wartościowych i trudnych celów. Przygotowanie do życia w ustawicznie zmieniającym się świecie. Rozbudzenie i rozwijanie wrażliwości estetycznej i moralnej dziecka oraz jego indywidualnych zdolności twórczych. Priorytetowe cele wychowania: Uczeń potrafi funkcjonować w nowej grupie i efektywnie w niej działać. Uczeń posiada nawyki dobrego zachowania i efektywnej współpracy, komunikowania się z rówieśnikami oraz dorosłymi. Uczeń wykazuje wiarę we własne możliwości i potrafi zachować się w trudnych sytuacjach. Uczeń rozumie siebie i dostrzega prawidłowości rządzące światem zewnętrznym. Uczeń zna normy i zasady życia społecznego i według nich postępuje.
Zadania Sposób realizacji Osoba odpowiedzialna 1. Organizowanie zajęć integrujących zespół klasowy. 2. Opracowanie obowiązujących w klasie, w szkole i poza nią norm i reguł zachowania. 3. Uczenie nawyków dobrego zachowania i porozumiewania się z ludźmi: 4. Tworzenie i kultywowanie tradycji szkoły, miasta, regionu i państwa: 5. Organizowanie sytuacji sprzyjających podnoszeniu wiary we własne możliwości: 6. Promowanie postaw prozdrowotnych, Gry i zabawy integracyjne. Imprezy klasowe, wycieczki: Uroczystości klasowe i szkolne (np.ślubowanie klas pierwszych, wigilia itp:): Kontrakty klasowe. Czynny udział w imprezach kulturalnych organizowanych w szkole i poza szkołą: Wewnątrzszkolne zasady oceniania zachowania uczniów: Pogadanki, dyskusje z dziećmi: Zabawy integracyjne: Inscenizacje przygotowane przez uczniów obrazujące właściwe zachowanie w różnych sytuacjach': Przykłady pozytywnych wzorców literackich: Gazetki tematyczne. Udział w ważnych apelach i uroczystościach: Spotkania z ciekawymi ludźmi. Zapoznanie z legendarni związanymi z naszym miastem, regionem i państwem: Stosowanie oceniania wspierającego uzdolnienia'. Diagnozowanie uzdolnień w klasach trzecich': Różnicowanie wymagań edukacyjnych. Udział w zajęciach poza lekcyjnych: Udział w konkursach klasowych, szkolnych i pozaszkolnych: Angażowanie do pracy w samorządzie klasowym. Udział w imprezach sportowych i akcjach Wychowawcy kl. 0-III Pedagog Wychowawcy świetlicy Wychowawcy Nauczyciele Wychowawcy Nauczyciele Pedagog Wychowawcy Nauczyciele Wychowawcy Nauczyciele Wychowawcy Nauczyciele
proekologicznych i prospołecznych prozdrowotnych': Uczestnictwo w akcjach ekologicznych na terenie szkoły i osiedla: Udział w akcjach humanitarnych. Zadania wychowawcze klasy IV-VI 1. Organizowanie zajęć integrujących zespół klasowy. 2. Rozpoznawanie i wyrażanie własnych uczuć i emocji: 3. Przygotowanie do pełnienia ról w rodzinie i społeczeństwie: Gry i zabawy integracyjne, imprezy klasowe, wycieczki, uroczystości klasowe i szkolne: Wigilia klasowa. Warsztaty integracyjne. * Godziny wychowawcze, zajęcia lekcyjne i pozalekcyjne: * Pogadanki. * Projekcje filmów. Analiza utworów literackich i spektakl teatralnych: Uroczystości klasowe i szkolne z udziałem rodziców: Godziny wychowawcze: Lekcje przedmiotowe, projekty między przedmiotowe. Wychowanie do życia w rodzinie: Wychowawca Pedagog Odpowiedzialni nauczyciele Wychowawca Pedagog Nauczyciele Wychowawca Nauczyciele Pedagog 4. Organizowanie sytuacji sprzyjających podnoszeniu wiary we własne 5. Opracowanie obowiązujących w klasie, w Diagnoza uzdolnień uczniów klas V5. Udział w zajęciach pozalekcyjnych Udział w konkursach klasowych, szkolnych i pozaszkolnych. * Udział w konkursie Klasa z klasą": Angażowanie do pracy w samorządzie klasowym i szkolnym: Motywowanie uczniów do wysiłku w zdobywaniu wiedzy przez docenianie najlepszych uczniów: Koncert Laureatów, wycieczka dla najlepszych. Ustalenie wewnątrzklasowych zasad oceniania zachowania Wychowawca Nauczyciele Pedagog Opiekun SU Wychowawca Nauczyciele
szkole i poza szkołą norm i reguł zachowania. 6:Zagospodarowanie czasu wolnego. 7. Przekazanie wiedzy na temat troski o własne zdrowie. 8:Przygotowanie do pełnienia ról społecznych oraz odpowiedzialności za środowisko: 9:Wrażliwość i szacunek dla drugiego człowieka. samoocena Zapoznanie z prawami i obowiązkami uczniów, regulaminem Samorządu Uczniowskiego, Statutem Szkoły, Kodeksem Przeciw Przemocy. Koła zainteresowań. Zajęcia sportowe: Organizowanie zajęć w czasie ferii zimowych. Pogadanki, prelekcje na lekcjach wychowawczych, w tym zajęcia poświęcone problematyce bezpiecznego korzystania z Internetu`': Udział w zajęciach z profilaktyki uzależnień Udział w akcjach prozdrowotnych': Aktywna praca w Samorządzie Uczniowskim. Współpraca z ZHR, ZHP. Udział w konkursach proekologicznych i prozdrowotnych: Udział w zajęciach ekologicznych. Działalność humanitarna, akcje charytatywne: Prelekcje i pogadanki na temat tolerancji: Inscenizacja, drama. Lekcje języka polskiego, religii ukazujące wzorce osobowe w literaturze i w świecie współczesnym: Odwiedzanie chorych koleżanek i kolegów: Wyjścia na wartościowe filmy, sztuki teatralne, wystawy: Wychowawca Nauczyciele Wychowawca Pedagog Opiekun SU Wychowawca Nauczyciele Wychowawca Nauczyciele religii i innych przedmiotów Efekty działań wychowawczych: Uczeń: ma poczucie przynależności do klasy, współdziała w grupie rówieśniczej i czuje się odpowiedzialny za efekty swojej pracy, dostosowuje się do norm i przestrzega ich,
zna i stosuje zwroty grzecznościowe, postępuje według przyjętych zasad dobrego zachowania, szanuje siebie, młodszych, rówieśników i dorosłych, zna symbole narodowe, regionalne i wie, jak się wobec nich zachować, zna swoje prawa i obowiązki, odróżnia dobro od zła i reaguje prawidłowo w sytuacjach konfliktowych, dostrzega swoje mocne i słabe strony, potrafi zaprezentować siebie w grupie rówieśniczej i szkolnej, wie, do kogo zwrócić się ze swoimi potrzebami i problemami, ma poczucie swoich korzeni: rodzina, środowisko, szkoła:.., ustala, jakie są jego potrzeby, obowiązki i jakie powinien podejmować decyzje, jest świadomy swoich mocnych i słabych stron, akceptuje samego siebie i swoje osobiste prawa, doświadcza różnych uczuć i potrafi je nazwać, potrafi nazwać własne zachowania, chce i wyraża potrzeby rozszerzenia swoich zainteresowań, jest świadomy swojej niepowtarzalności, dostrzega i akceptuje niepowtarzalność innych, potrafi tworzyć i wzmacniać pozytywne relacje międzyludzkie, posiada konkretną wiedzę o tym, jak radzić sobie z trudnościami w kontaktach międzyludzkich, podejmuje próby konstruktywnego rozwiązywania problemów i konfliktów, posiada umiejętność dobrego komunikowania się: potrafi wyrażać swoje opinie i sądy, nie naruszając godności drugiej osoby, przyjmuje postawy asertywne. Współpraca z rodzicami Program Wychowawczy Szkoły opiera się na idei szkoły otwartej, będącej dla lokalnej społeczności centrum kulturalnym, rekreacyjnym i edukacyjnym. W celu wzmacniania wychowawczej roli szkoły niezbędna jest współpraca wszystkich podmiotów w procesie dydaktyczno-wychowawczym: Celem szkoły jest, by nauczyciele i rodzice wspólnie pracowali nad pełnym rozwojem osobowym uczniów. Aby to osiągnąć szkoła: 1. Przekazuje informacje o postępach ucznia w zachowaniu i nauce. 2. Współpracuje z rodzicami w zakresie rozwoju społecznego i kulturalnego uczniów: 3. Współpracuje z Radą Rodziców w organizowaniu życia szkoły. 4. Przekazuje informacje o realizowanych programach profilaktycznych w szkole i wspólnie z rodzicami podejmuje działania naprawcze. Wspólnie podejmowane przedsięwzięcia: 1. Finansowanie wycieczki dla prymusów przez Radę Rodziców: 2. Finansowanie dodatkowych zajęć edukacyjnych: 3. Pomoc uczniom w ramach ubezpieczeń: 4. Organizacja paczek dla dzieci z domów dziecka. 5. Dofinansowanie zielonych szkół: 6. Dofinansowanie nagród w konkursach i na koniec roku. 7. Współpraca nad planem wychowawczym klasy: 8. Współpraca z Prewencyjną Grupą Wsparcia: Współpraca szkoły i rodziców jest elementem procesu wychowania dzieci i z tego względu obie strony stawiają przed sobą zadania do realizacji. Szkoła odpowiada za prezentowanie osiągnięć uczniów i informowanie rodziców o trudnościach dydaktycznych i wychowawczych, dlatego nauczyciele mają wyznaczone godzinne konsultacje w tygodniu, wychowawcy organizują spotkania
cykliczne (zebrania, konsultacje popołudniowe raz w miesiącu), ponadto rodzice mają dostęp do wyników nauczania i wiadomości od nauczycieli przez program Librus. Ścisła współpraca szkoły z rodzicami pozwala diagnozować środowisko rodzinne ucznia i w razie potrzeby organizować pomoc specjalistyczną przy zaangażowaniu szkolnego pedagoga. Rodzice powinni być partnerami szkoły w podejmowaniu decyzji, ale też oczekuje się od nich zaangażowania w proces dydaktyczno-wychowawczy. Odpowiedzialny rodzic partner powinien być obecny na zebraniach i konsultacjach, powinien wspierać organizowanie życia szkolnego poprzez aktywne uczestnictwo w akcjach prowadzonych na terenie placówki, sprawowanie opieki w czasie wyjść dydaktycznych i wycieczek, jeśli to możliwe, to również przez wsparcie finansowe, np. zakup drobnych nagród. Współpraca między szkołą a rodzicami powinna być oparta na wzajemnym szacunku i zaufaniu. Tylko wspólnie ustalone stanowisko i konsekwentnie realizowane zadania prowadzą do wszechstronnego rozwoju dydaktyczno-wychowawczego dziecka. Zadania Prewencyjnej Grupy Wsparciu w SP 15 Integrowanie działań rodziny, szkoły i środowiska lokalnego w celu podwyższenia poziomu bezpieczeństwa w szkole-współpraca z policją i Radą Rodziców, pedagogiem, MOPS-em: Monitorowane zagrożeń i patologii w szkole i jej otoczeniu; współpraca z policją, pedagogiem, MOPS-em; warsztaty w klasach. Podejmowanie działań mających na celu kształtowanie pożądanych postaw i zachowań w sytuacjach zagrażających bezpieczeństwu uczniów; pogadanki wychowawcy, pedagoga, policji. Pokazywanie alternatywnych sposobów spędzania wolnego czasu; organizowanie ferii w szkole, półkolonii: Wdrażanie programów edukacyjnych mających na celu propagowanie wśród uczniów wiedzy na temat zagrożeń; wychowawcy na zajęciach i dodatkowe programy prowadzone przez policję (książeczki, broszurki). Współpraca ze środowiskiem Głównym celem oddziaływań w tej sferze jest rozwijanie poczucia przynależności do grupy społecznej, do małej i wielkiej ojczyzny: Szkoła współpracuje więc z Radą Osiedla Oporów, Parafią na Oporowie oraz z innymi organizacjami działającymi na terenie dzielnicy czy miasta. Współpraca szkoły ze środowiskiem to także budowanie zaufania wobec instytucji publicznych i korzystanie z ich pomocy w różnych sytuacjach. Instytuacja Zadania szkoły Efekty Straż Miejska i Policja Kurator sądowy ds. nieletnich, sąd rodzinny MOPS Rodzinne domy dziecka Pogadanki, spotkania, działania zgodne z programem Prewencyjnej Grupy Wspracia Monitorowanie rodzin dysfunkcyjnych Monitorowanie sytuacji materialnej rodziny ucznia Organizowanie pomocy prezenterów i imprezy karnawałowej dla dzieci z domów dziecka. Wzrost poczucia bezpieczeństwa wśród uczniów Poprawa funkcjonowania rodziny i dziecka w społeczeństwie Poprawa sytuacji finansowej, zapewnienie posiłków, podręczników itd. Budowanie postaw humanitarnych, uczenie wrażliwości współodpowiedzialności społecznej.
Wydział zdrowia Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna Lokalne sekcje sportowe, trener osiedlowy Pielęgniarka szkolna Udział w akcjach profilaktycznych. Monitorowanie sytuacji edukacyjnej uczniów. Współorganizowanie zajęć sportowych, bezpieczeństwo w czasie wolnym od zajęć. Badania przesiewowe, w tym mierzenie i ważenie uczniów 2x w roku szkolnym. Pogadanki prozdrowotne 1x w roku szkolnym. Udział w akcjach dotyczących zdrowia (Owocowy sezon, Trzymaj się prosto). Fluoryzacja (organizacja i przeprowadzenie akcji). Podniesienie poziomu świadomości zdrowotnej. Poprawa osiągnięć edukacyjncyh. Poprawa umiejętności motorycznych, rozwój sportowy, wspieranie talentów. Poprawny rozwój fizyczny uczniów. Uczenie higieny życia zarówno fizycznego jak i psychicznego. Budowanie świadomości prozdrowotnej. Zadania szkolnego koordynatora ds. bezpieczeństwa Do zadań szkolnego koordynatora ds. bezpieczeństwa należą wszelkie działania dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa w szkole. Podstawowymi metodami pracy są: ocena stanu bezpieczeństwa w szkole oraz stałe monitorowanie zagrożeń bezpieczeństwa uczniów oraz pracowników szkoły. Kolejnym istotnym zadaniem jest koordynowanie działań w zakresie bezpieczeństwa w ramach Programu Profilaktycznego Szkoły oraz Programu Wychowawczego. Koordynator w ramach podniesienia bezpieczeństwa uczniów współpracuje z Policją, Radą Rodziców, Strażą Pożarną, MOPS-em, Sądem. Promuje działania szkoły w zakresie bezpieczeństwa oraz zbiera opinie uczniów, nauczycieli i rodziców na temat działań szkoły w zakresie poprawy bezpieczeństwa. Tradycje i szkolne akcje, stałe święta i uroczystości Szkoła tworzy warunki, aby uczeń rozwijał w sobie poczucie przynależności do społeczności szkolnej. W tym celu podejmuje działania zmierzające do tego, by uczeń w trakcie pobytu w szkole poznawał historię swojej szkoły oraz kraju, okazywał szacunek wszystkim pracownikom szkoły, szanował siebie i innych uczniów, znał, pielęgnował i tworzył tradycję szkoły i odczuwał poczucie dumy z przynależności do społeczności szkolnej: W związku z tym powstał kalendarz najważniejszych wydarzeń, akcji i świąt: Pasowanie na ucznia Dzień Chłopaka Dzień Kobiet Dzień Edukacji Narodowej Swięto Szkoły-imieniny Patrona Dyskoteka Andrzejkowa Bal karnawałowy wspólnie z dziećmi z Rodzinnych Domów Dziecka Jasełka wystawiane w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzień Wiosny Dzień Sportu Dzień Przeciw Przemocy
Obchody świąt Narodowych Dzień Dziecka Adopcja serca Dzień Ziemi Memoriał im: Wł: Jakóbka Owocowy Sezon Zbiórka na rzecz zwierząt ze schroniska Wycieczka dla najlepszych uczniów Koncert Laureatów Wybory do Samorządu Uczniowskiego Rajd Szkolny Trzymaj się prosto Rozśpiewany Oporów Festyn Rodzinny Sylwetka absolwenta SP nr 15 Mam poczucie własnej wartości, akceptuję siebie: Znam i stosuję zasady i normy etyczne: Znam swoje słabe i mocne strony. Rozpoznaję swoje uczucia i umiem je nazwać. Umiem rodzić sobie w trudnych sytuacjach. Wiem, do kogo zwrócić się po pomoc. Dbam o swoje zdrowie. Wybieram życie bez nałogów. Żyję z zgodzie z sobą i z innymi: Dbam o środowisko w którym żyję: Dbam o zwierzęta: Znam tradycje swojego regionu i kraju: Jestem Polakiem. Jestem obywatelem Europy i świata: Potrafię planować i organizować swoją naukę i czas wolny: Wiem, jak wykorzystać zdobytą wiedzę i umiejętności. Wiem, gdzie szukać źródeł wiedzy. Jestem odpowiedzialny za swoje uczucia, myśli i działania. Ewaluacja Szkolnego Programu Wychowawczego Program Wychowawczy będzie podlegał ewaluacji po trzech latach realizacji. W ewaluacji uczestniczą nauczyciele, uczniowie i rodzice: Wnioski przekazywane są do Szkolnego Zespołu Wychowawczego, który dokona ewentualnych zmian w programie, z którymi zapozna radę pedagogiczną i rodziców: Na każdym etapie realizacji Programu Wychowawczego należy szukać odpowiedzi na pytanie czy i jak podjęte działania wpłynęły na uczniów, ich wiedzę, umiejętności i postawy: Czy osiągamy zamierzone cele programu, odpowiedz na te pytania dostarczy może: Analiza wyników ankiet przeprowadzonych wśród uczniów, rodziców i nauczycieli klas czwartych dotyczących różnych zagadnień wychowawczych, poglądów uczniów: Udział uczniów w różnego rodzaju imprezach na terenie szkoły i poza nią. Analiza trudnych przypadków wychowawczych, podejmowanych działań zaradczych i postępów w tym zakresie: Działalność samorządowa na terenie klasy, szkoły i poza nią:
Rozmowy i wywiady z uczniami, rodzicami i nauczycielami. Obserwacja zachowań w różnych sytuacjach typowych i nowych. Badanie socjometryczne:
ANKIETA DLA UCZNIÓW Nauczycielom i dyrekcji zależy na tym, abyś czul się w szkole ważny, doceniany i bezpieczny: Może dzięki Twoim opiniom, uda nam się też zaplanować pracę, by pobyt w szkole stał się interesujący i byś znalazł tutaj to, czego potrzebujesz. Przeczytaj poniższe pytania: Podkreśl odpowiedzi, które uznajesz za swoje lub w miejsce kropek wpisz swoje odpowiedzi: 1. Czym jest dla Ciebie szkoła? Podkreśl, co najwyżej 3 odpowiedzi: a) obowiązkiem b) rozrywką c) miejscem nauki d) miejscem spotkań z kolegami e) inną wartością (jaką?)...... 2. Kto ma na Ciebie największy wpływ? Podkreśl co najwyżej 3 odpowiedzi: a) rodzina b) szkoła nauczyciele c) kościół d) rówieśnicy e) nikt f) ktoś inny (kto?)... 3. W miejsce kropek wpisz swoje odpowiedzi: a) denerwuję się w szkole, gdy... b) biję się, gdy... c) cieszę się, kiedy... d) niechętnie chodzę do szkoły, ponieważ... e) niechętnie chodzę do szkoły, ponieważ... 4. Czy w szkole czujesz się bezpieczny? a) tak, ponieważ... b) nie, ponieważ... 5. 5. Jakie problemy poruszyłabyś/ poruszyłbyś na lekcjach wychowawczych? a)... b)... c)... Dziękujemy za szczerość!
ANKIETA DLA NAUCZYCIELI 1. Określ jaki jest Twój udział w realizacji szkolnego programu wychowawczego. Proszę zaznaczyć X wybraną wartość: 1 2 3 4 5 bierny czynny 2. Jakie sytuacje w szkole budzą największy niepokój? a) bójki b) zastraszanie c) wymuszenia d) problemy narkomanii e) inne... 3. Czy systematycznie dokonuje Pani/ Pan analizy oddziaływań wychowawczych i ich skuteczności? (w jaki sposób?)... 4. Jakie zadania wychowawcze realizuje Pani/ Pan wspólnie z rodzicami?... Dziękujemy za wypełnienie ankiety!
ANKIETA EWALUACYJNA DLA RODZICÓW Naszym nauczycielom i dyrekcji zależy na tym, aby Wasze dzieci czuły się w szkole ważne, doceniane i zauważane: Może dzięki waszym opiniom uda nam się tak zaplanować pracę, by pobyt dzieci w szkole był nie tylko obowiązkiem, ale i przyjemnością: 1. Czy Państwa dziecko czuje się w szkole bezpiecznie? Tak/nie Dlaczego?...... 2. W jaki sposób skuteczniej rozwiązać problemy natury wychowawczej? a) przez zwiększenie liczby godzin wychowawczych b) poprzez częste spotkania wychowawcy z rodzicami c) poprzez organizowanie spotkań: rodzice -dzieci - wychowawcy d) inne... 3. Jaka powinna być tematyka godzin wychowawczych realizowana przez wychowawcę klasy? Proszę o podanie tematyki: a)... b)... c)... d)... 4. Co może Pan/ Pani zaoferować szkole? a) swój wolny czas (np. opieka podczas wycieczek szkolnych, imprez itp:) b) pieniądze sponsoring c) praca na rzecz szkoły d) inne......... 5. Jakie zadania wychowawcze podejmuje Pan/Pani wspólnie wychowawcą lub nauczycielami?...... Dziękujemy za wypełnienie ankiety!