SZKOLNY PROGRAM. Białystok, Opracowanie: Małgorzata Kiluk Anetta Żebrowska

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM Białystok, Opracowanie: Małgorzata Kiluk Anetta Żebrowska

2 Podstawy prawne - Konwencja o Prawach Dziecka (Dz. U. Nr 120, poz. 526), - Konstytucja Rzeczypospolitej z dnia r. (Dz. U. Nr 78 poz. 483). Przepisy oświatowe: - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. (Dz. U. z 2002r. Nr 10, poz. 96) - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 lipca 2002r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego.(dz. U. z 2002 r. Nr 121, poz. 1037) - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. (Dz. U. z 2002r. Nr 51, poz. 458) - Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. (Dz. U. z 2003 r. Nr 26, poz. 22) Przepisy pozaoświatowe: - Ustawa z r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. z 1997r. Nr 28, poz.153) - Ustawa z dnia r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230, z późniejszymi zmianami, tekst jednolity z r.), - Ustawa z dnia r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, późniejszymi zmianami), - Ustawa z dnia r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996r. Nr 10, poz. 55) - Ustawa z dnia r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 1997r. Nr 75, poz. 468 z późniejszymi zmianami), - Ustawa z dnia r. o pomocy społecznej. 2

3 Wstęp Do połowy lat siedemdziesiątych wiek dojrzewania był stosunkowo najsłabiej poznanym okresem w życiu człowieka. Istniało przekonanie, że jest to okres przejściowy, z którego się po prostu wyrasta. Wobec powyższego ten wiek uważano za mniej ważny. Jednak wzrastająca liczba zaburzeń zachowania wśród młodzieży, skierowała uwagę badaczy na ten okres rozwojowy. Stwierdzono, że wiele dysfunkcji powstaje właśnie w tym wieku i u wielu osób utrzymują się one przez resztę życia, przekształcając się często w poważne zaburzenia kliniczne. Fakty te unaoczniły profesjonalistom znaczenie wczesnych działań prewencyjnych w grupie wiekowej lat. Rozwój badań nad młodzieżą oraz nad skutecznością stosowanych strategii, metod i form pomocy znacznie poszerzył wiedzę na temat prawidłowości rozwojowych wieku dorastania i uwarunkowań różnych zaburzeń. Wnioski z tych badań pozwalają wytyczyć kierunki oddziaływań profilaktycznych. Bardzo istotne jest umiejętne rozpoznawanie czynników ryzyka, hamujących lub niszczących rozwój ucznia, sprzyjających podejmowaniu zachowań ryzykownych. Duży nacisk kładzie się na czynniki chroniące, które stanowią podstawę wszelkich działań profilaktyczno wychowawczych. Szkoła znając wagę problemu i czując się współodpowiedzialna za wychowanie naszej młodzieży oraz realizując założenia reformy, podejmuje działania profilaktyczno dydaktyczne wspierające rodziców i uczniów. W VII LO w Białymstoku opieką psychologiczno - pedagogiczną objęci są wszyscy uczniowie szkoły. Działania podejmowane są zgodnie z przyjętym planem pracy na prośbę uczniów, nauczycieli, rodziców lub w wyniku zaistniałej sytuacji problemowej. Oddziaływania psychologiczno-pedagogiczne obejmują teren szkoły, środowisko rówieśnicze, dom rodzinny. Program profilaktyki jest oparty na diagnozie potrzeb uczniów oraz na stałym partnerskim, współdziałaniu wszystkich nauczycieli, pedagogów szkolnych, higienistki szkolnej, Policji, pozostałych pracowników szkoły, rodziców oraz podmiotów mogących mieć wpływ na pomoc. Program jest dostosowywany do aktualnych przepisów prawnych, posiadanych możliwości realizacyjnych i bieżących potrzeb. Szkolny Program Profilaktyki jest skorelowany ze Statutem Szkoły i Szkolnym Programem Wychowawczym. Jego realizacja będzie rozłożona na trzy lata. 3

4 Wychowawczy kontekst profilaktyki Wychowanie - jest to proces wspomagania dziecka w rozwoju, ukierunkowanym na osiągnięcie pełnej dojrzałości w czterech obszarach: fizycznym, psychicznym, społecznym, duchowym. Profilaktyka - jest to proces wspomagania człowieka, w radzeniu sobie z trudnościami, zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczanie i likwidowanie czynników, które blokują prawidłowy rozwój i zaburzają zdrowy styl życia. Profilaktyka Pierwszorzędowa - to działania mające na celu: z jednej strony promocję zdrowia i przedłużanie życia człowieka, zaś z drugiej zapobieganie pojawianiu się problemów związanych z zachowaniami dysfunkcyjnymi. Szczególnie wyraźnie akcentuje się tutaj budowanie i rozwijanie różnorodnych umiejętności radzenia sobie z wymogami życia, albowiem deficyty w tym zakresie są powszechnie spotykane w populacji osób dysfunkcjonalnych. Równie ważne jest dostarczanie rzetelnych informacji, dostosowanych do specyfiki odbiorców. Profilaktyka Drugorzędowa ma na celu: ujawnianie osób o najwyższym ryzyku dysfunkcyjności, oraz pomaganie im w redukcji tego ryzyka. Profilaktyka Trzeciorzędowa rozumiana jest jako interwencja po wystąpieniu dysfunkcji, ma na celu: z jednej strony przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego, zaś z drugiej umożliwienie osobie objętej terapią i rehabilitacją powrotu do społeczeństwa, prowadzenia z nim satysfakcjonującego i społecznie akceptowanego trybu życia, wolnego od patologii. Diagnoza potrzeb wśród uczniów W celu zdiagnozowania potrzeb uczniów w VII LO w Białymstoku przeprowadzono ankietę. Wypowiedzi uczniów klas I liceum miały przede wszystkim wskazać ich oczekiwania względem szkoły w zakresie realizacji działań profilaktycznych oraz rozwijania umiejętności niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie bez podejmowania zachowań ryzykownych. 4

5 Tabela 1. Ankieta przeprowadzona w klasach pierwszych liceum ogólnokształcącego wybrane odpowiedzi uczniów. Czym wg. Ciebie jest profilaktyka? zapobieganie problemom zdrowotnym uświadamianie w jakiejś dziedzinie uświadamianie młodych ludzi zwalczanie i zapobieganie narkomanii, alkoholizmowi, nikotynizmowi inne wypowiedzi. W jakich zajęciach uczestniczyłeś w poprzedniej szkole? forum szkół zajęcia dotyczące zdrowia, udzielanie pierwszej pomocy prelekcje dotyczące uzależnień kółka zainteresowań przestępczość, agresja, przemoc zajęcia sportowe wychowanie do życia w rodzinie AIDS spotkania z pracownikami PPP pomocy. Czego się nauczyłeś w trakcie zajęć, w których uczestniczyłeś? lepsze kontakty z ludźmi rozwiązywania problemów rodzinnych, szkolnych wiedza na temat uzależnień, AIDS, palenia papierosów rozwijania zainteresowań nic mi nie dały (zajęcia nudne, powielanie tematów) jak odnaleźć swoje mocne strony Czego oczekujesz od obecnej szkoły? Jaką tematykę należy poruszać? zajęcia integracyjne z nauczycielami, własną klasą zajęcia dotyczące sposobów skutecznego, szybkiego uczenia się wycieczki kulturalne kino, teatr, muzeum indywidualne podejście do uczniów i sprawiedliwe ich traktowanie przez nauczycieli zajęcia dotyczące tolerancji zajęcia poświęcone emocjom organizowanie zajęć pozalekcyjnych zajęcia dotyczące radzenia sobie ze stresem i problemami częstsze spotkania z psychologiem i pedagogiem odwiedzanie placówek opiekuńczych i prowadzonych przez pomoc społeczną niczego nie oczekuję. Jakich umiejętności powinny dostarczać zajęcia profilaktyczne? porozumiewania się z innymi, szacunku dla ludzi i współżycia z nimi radzenia sobie w trudnych sytuacjach i przygotowania do dorosłego życia tolerancji samopoznania i wiary w siebie kulturalnego zachowania się podejmowania decyzji w sprawie używek samodzielnego myślenia rozwijania zainteresowań asertywności panowania nad emocjami. Źródło: Badania własne Cele szkolnego programu profilaktyki 1. Udzielanie uczniom klas pierwszych wsparcia psychicznego i wskazówek ułatwiających adaptację. 2. Kształtowanie pozytywnych relacji między rówieśnikami, integracja zespołu klasowego i nawiązywanie więzi emocjonalnych oraz budowanie wzajemnego zaufania w grupie rówieśników. 5

6 3. Zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki. 4. Promowanie zdrowego stylu życia. 5. Rozwijanie umiejętności społecznych i samodzielności. 6. Rozwijanie poczucia własnej wartości - uporządkowanie własnego "ja", samopoznanie, rozwijanie własnej indywidualności. 7. Usprawnienie procesu uczenia się. 8. Zapoznanie uczniów z podstawową wiedzą na temat rodzaju uzależnień i ich szkodliwości dla zdrowia. 9. Uświadomienie konsekwencji używania różnych środków odurzających. 10. Zapoznanie uczniów z symptomami apatii i przygnębienia, które mogą prowadzić do depresji. 11. Przygotowanie do radzenia sobie z trudnymi emocjami i stresem. 12. Profilaktyka raka piersi. 13. Dostarczenie wiedzy na temat HIV/AIDS. 14. Zwrócenie uwagi na symptomy śmiertelnych chorób tj. anoreksja, bulimia. 15. Wykształcenie wśród uczniów odczucia wspólnej odpowiedzialności społecznej za wszelkie wykroczenia i nadużycia. 16. Zapobieganie wszelkim objawom patologii społecznej. Szkolny Program Profilaktyki podejmuje treści wychowania i opieki zawarte w Standardach oceny jakości pracy szkół i placówek. Obejmuje następujące obszary: 1. Praca wychowawcza i profilaktyczna szkoły i placówki. 2. Praca opiekuńcza szkoły lub placówki. 3. Równość szans. 4. Efekty pracy wychowawczej, profilaktycznej i opiekuńczej szkoły lub placówki. 6

7 OBSZAR 1. Praca wychowawcza i profilaktyczna szkoły i placówki Zadania do realizacji - wskaźniki Wychowanie do życia w rodzinie Promowanie zdrowego stylu życia Zapobieganie patologiom i uzależnieniom Sposoby realizacji - realizacja poszczególnych treści zawartych w programie przedmiotu Wychowanie do życia w rodzinie" - zdrowe i racjonalne odżywianie się - nabywanie umiejętności radzenia sobie ze stresem - program edukacyjny dla maturzystów Stres pod kontrolą - realizacja programu "Różowa wstążeczka a) projekcja filmu, b) badanie piersi, c) zachorowania na raka piersi, d) wykonanie gazetki dotyczącej programu Różowa wstążeczka" - Pierwotna Profilaktyka Wad Cewy Nerwowej - wyposażenie nauczycieli w wiedzę o rodzajach środków odurzających, objawach ich zażywania, sposobach pomocy - rady szkoleniowe dla nauczycieli - zorganizowanie wywiadówki profilaktycznej dla rodziców uczniów klas I liceum poświęconej uzależnieniom Osoby odpowiedzialne - nauczyciel Wychowania do życia w rodzinie - pielęgniarka szkolna, wychowawcy klas - pedagog szkolny, wychowawcy klas Termin realizacji - pedagog szkolny listopad - marzec - pedagog szkolny - koordynator programu, lekarz, położna - koordynator programu - pedagog szkolny, nauczyciel biologii - dyrekcja, pedagodzy szkolni - pedagodzy szkolni, wychowawcy styczeń - kwiecień kwiecień -maj 7

8 Przeciwdziałanie agresji - dostarczenie uczniom informacji o konsekwencjach stosowania środków odurzających - przeprowadzenie programu Twój wybór - zdrowie czy papieros - przeprowadzenie pogadanek na temat HIV/AIDS - udostępnianie plakatów oraz sporządzenie gazetki dotyczące szkodliwości palenia tytoniu - przystąpienie do programu Szkoła bez przemocy - przemoc i przestępstwa wśród młodzieży a odpowiedzialność karna - zapobieganie agresji wśród uczniów - wyposażenie uczniów w umiejętności radzenia sobie z własną i cudzą agresją (asertywne sposoby rozwiązywania konfliktów) oraz wyrobienie gotowości do niesienia pomocy ofiarom przemocy - monitoring zjawiska agresji i przemocy w szkole - zapoznanie z zasadami ustalania oceny z zachowania (nacisk na konsekwencje zachowań niepożądanych) - pedagog szkolny, nauczyciel biologii -pedagog szkolny, nauczyciel biologii - wychowawcy, pedagog szkolny grudzień - pedagog szkolny - powołanie na koordynatorów pedagogów szkolnych - wykład przeprowadzony przez policjantów - wychowawcy klas, pedagog szkolny - wychowawcy klas, pedagodzy szkolni 8

9 Orientacja zawodowa i planowanie kariery zawodowej Adaptacja w nowym środowisku szkolnym Udzielanie przez nauczycieli odpowiedniej pomocy i opieki uczniom rozpoczynającym naukę w szkole Rozpoznanie problemów wychowawczych uczniów oraz uwzględnienie ich - poradnictwo indywidualne (zapoznanie młodzieży z warunkami dokonania prawidłowego kierunku dalszego kształcenia - udostępnianie uczniom aktualnych informatorów odnośnie uczelni wyższych i szkół pomaturalnych - pomoc w dokonaniu prawidłowego wyboru zawodu zgodnego z zainteresowaniami na podstawie testu Inwentarz zainteresowań - realizacja zajęć wychowawczych z zakresu preorientacji zawodowej - spotkanie informacyjne dla rodziców uczniów klas pierwszychi - organizacja zajęć integracyjnych dla uczniów klas I - przeprowadzenie zajęć wychowawczych ułatwiających młodzieży adaptację w szkole - prowadzenie zajęć integracyjnych niwelowanie skutków niepowodzeń szkolnych - wdrożenie uczniów do systematyczności i efektywności w działaniu i uczeniu się - wywiady z wychowawcami klas mające na celu rozpoznanie zespołów klasowych - indywidualne konsultacje w PPP i OHP - biblioteka szkolna - pedagog szkolny, doradca zawodowy, pracownicy OHP i CliPKZ - pedagog,doradca zawodowy, OHP - dyrektor, wychowawcy, pedagog szkolny - wychowawcy klas, pedagog szkolny wrzesień wrzesień - wychowawcy klas listopad -wychowawcy, pedagog szkolny w ciągu oku - pedagog szkolny wrzesień 9

10 potrzeb w tym zakresie Zapewnienie pomocy psychologiczno - pedagogicznej Stworzenie warunków samorządnego działania uczniów Motywowanie uczniów do wysiłku intelektualnego i pracy nad sobą Analiza wskaźników obecności uczniów na zajęciach - przeprowadzanie indywidualnych rozmów z uczniem i rodzicami (rozpoznanie sytuacji rodzinnej uczniów i warunków bytowych) - konsultacje indywidualne dla uczniów - konsultacje z psychologiem - włączenie samorządu szkolnego do konkretnych działań profilaktycznych, umożliwiających uczniom wykazanie się własnymi pomysłami i inicjatywami - organizowanie w szkole imprez okolicznościowych, akademii, happeningów, zawodów sportowych dla całej społeczności uczniowskiej w celu integracji ze szkołą - docenianie starań i osiągnięć uczniów, nagradzanie uczniów, zgłaszanie zdolnych uczniów do stypendiów - systematyczne podliczanie frekwencji i wpisywanie uczniów wagarujących na miesięczne wykazy uczniów opuszczających zajęcia bez usprawiedliwienia - wyciąganie konsekwencji wysokiej absencji uczniów - podpisywanie kontraktów uczniami w obecności rodziców, wychowawców, pedagoga szkolnego - wychowawcy klas, pedagodzy szkolni - pedagodzy szkolny - psycholog z PPP w miarę potrzeb - opiekunowie wciągu roku Samorządu Uczniowskiego - dyrektor, wszyscy, pedagodzy szkolni - wychowawcy klas, wszyscy - pedagodzy szkolni, wychowawcy klas wciągu roku 10

11 OBSZAR 2. Praca opiekuńcza szkoły lub placówki Zadania do realizacji - wskaźniki Objęcie uczniów odpowiednimi formami opieki Systematyczna analiza skuteczność działań opiekuńczych, współpraca z instytucjami i osobami świadczącymi pomoc socjalną Sposoby realizacji - stworzenie odpowiednich warunków do nauki oraz zapewnienie poczucia bezpieczeństwa - współpraca z Fundacją Edukacji i Twórczości, CARITAS, MOPS, MOPR, Stowarzyszeniem Kontakt Miast Białystok - Eindhoven oraz innymi instytucjami Osoby odpowiedzialne - poszczególni, pedagodzy szkolni Termin realizacji OBSZAR 3. Równość szans Zadania do realizacji - wskaźniki Przestrzeganie praw ucznia Stwarzanie równych szans rozwoju uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych Sposoby realizacji - upowszechnianie wiedzy o prawach ucznia - uwzględnianie wytycznych zawartych w opiniach PPP - otoczenie szczególną opieką uczniów z orzeczeniami PPP - kontrolowanie pracy własnej uczniów obejmującej poprawność pisowni - sugerowanie uczniom mającym specyficzne trudności w uczeniu się badań w PPP - przestrzeganie terminów badań w PPP (wysyłanie uczniów do PPP w celu uaktualnienia badań) Osoby odpowiedzialne - Rzecznik Praw Ucznia, wychowawcy - języka polskiego - języka polskiego i matematyki, pedagodzy szkolni Termin realizacji - pedagodzy szkolni 11

12 Organizacja zajęć pozalekcyjnych dla uczniów uzdolnionych i zainteresowanych daną dziedziną - organizacja kół zainteresowań na terenie szkoły - organizowanie wyjść do kina, teatru oraz innych placówek kulturalno - oświatowych - organizacja dodatkowych zajęć z poszczególnych przedmiotów - poszczególni - wychowawcy klas - chętni OBSZAR 4. Efekty pracy wychowawczej, profilaktycznej i opiekuńczej szkoły lub placówki Zadania do realizacji wskaźniki Przestrzeganie zasad zachowania przez uczniów Analizowanie i ocenianie efektów pracy wychowawczej, profilaktycznej i opiekuńczej szkoły Sposoby realizacji - wyciąganie konsekwencji w razie kolizji uczniów z prawem (interwencje Policji, pisma ze Straży Miejskiej, konsultacje z kuratorami społecznymi, zawodowymi) - prowadzenie rozmów indywidualnych z uczniami i rodzicami - ankieta oceniająca wśród uczniów i nauczycieli - przedstawienie wniosków końcowych na posiedzeniu Rady Pedagogicznej Osoby odpowiedzialne - dyrektor, pedagodzy szkolni Termin realizacji - pedagodzy wciągu roku szkolni, wychowawcy klas - pedagodzy szkolni koniec roku szkolnego Propozycje zagadnień profilaktycznych, które będą realizowane przez nauczycieli liceum: Nabywanie i doskonalenie umiejętności rozwiązywania konfliktów. Burzliwy świat naszych emocji. Przygnębienie i apatia - jak sobie z nimi radzić. Czy jestem tolerancyjny, czy szanuję i akceptuję prawa innych. 12

13 Skuteczne komunikowanie się z innymi. Komunikacja werbalna. Uzależnienia - negatywne skutki zażywania narkotyków. Czy wiem, co mam, czyli moje mocne i słabe strony. Analiza własnych zasobów i umiejętności. Mój system wartości. Promowanie zdrowego stylu życia. Jak racjonalnie się odżywiać? Bezpieczne wakacje oraz bezpieczeństwo podczas ferii zimowych. Jak radzić sobie ze stresem. Metody skutecznego uczenia się, efektywne czytanie, trening zdolności poznawczych. Konflikty w życiu rodzinnym. Ruch jako najprostszy sposób na rozładowanie napięcia emocjonalnego. Pokaż się! - nauka autoprezentacji. Nie samą nauką człowiek żyje, czyli nasze najlepsze sposoby na odpoczynek, rozrywkę, zabawę. Przygnębienie i apatia - jak sobie z nimi radzić? Co to jest miłość dojrzała? Zachowania ryzykowne i zachowania bezpieczne, możliwość zakażenia się wirusem HIV. Przewidywane efekty działań profilaktycznych: Szybsza i łatwiejsza adaptacja w nowym środowisku szkolnym. Lepsze relacje między uczniami - nauczycielami - rodzicami. Mniejszy wskaźnik agresji, przemocy wśród uczniów. Rozwój umiejętności asertywnych. Przewidywanie zagrożeń wynikających z przypadkowych kontaktów seksualnych. Świadomość zagrożeń wynikających z uzależnienia od papierosów, alkoholu, narkotyków. Wykształcenie umiejętności radzenia sobie z uzależnieniem i skuteczne szukanie pomocy. Dostrzeżenie walorów zdrowego stylu życia. Skuteczniejsze podejmowanie decyzji w trudnych sytuacjach życiowych. Umiejętności przewidywania zagrożeń związanych z przemocą seksualną - gwałty, molestowanie. 13

14 Zwrócenie większej uwagi na dbałość o swoje zdrowie i podejmowanie środków zaradczych w sytuacjach zagrożenia. Lepsze rozpoznanie swoich zdolności i umiejętności (ankiety, testy psychologiczne). Rozpoznanie poziomu atrakcyjności różnych zawodów i specjalności w skali regionu, kraju, Unii Europejskiej. Świadomość znaczenia w życiu komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Umiejętność zastosowania pożądanych form i norm zachowania się w określonych sytuacjach życiowych. Wykształcenie radzenia sobie ze stresem poprzez różne formy i metody. 14