SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Transkrypt

1 SAMORZĄDOWA SZKOŁA PODSTAWOWA IM. PPOR. KAZIMIERZA GRABOWSKIEGO W SŁAWĘCINIE SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

2 I. PODSTAWY PRAWNE Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej (art. 72 ochrona praw dziecka), Konwencja o Prawach Dziecka (art. 3, art. 19 ochrona przed przemocą, krzywdą, nadużyciem, art. 33 ochrona przed nielegalnym użyciem środków narkotycznych), Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. nr 51, poz. 458 z późniejszymi zmianami), Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U nr 26, poz. 226), Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, Statut Szkoły, Szkolny Program Wychowawczy, Klasowe Programy Wychowawcze, II. WSTĘP Profilaktyka to kompleksowa interwencja kompensująca niedostatki wychowania i deficyty dojrzałości, obejmująca równolegle trzy nurty działania: - wspomaganie człowieka w różnym wieku w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, - ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka, które zaburzają prawidłowy rozwój i dezorganizują zdrowy styl życia, - inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu. Poziomy działań profilaktycznych: - Profilaktyka pierwszorzędowa działania adresowane do ogółu uczniów. Celem jest przede wszystkim promocja zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji seksualnej. Działania te realizowane są głównie w szkole i polegają na przekazywaniu informacji o konsekwencjach zachowań ryzykownych oraz kształtowaniu ważnych umiejętności życiowych (np. radzenia sobie ze stresem). Do zadań realizowanych na tym poziomie należy również stwarzanie możliwości alternatywnych form spędzania czasu wolnego przez uczniów. - Profilaktyka drugorzędowa adresowana jest do grup podwyższonego ryzyka. Celem jest ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji. Zajęcia prowadzone są w szkołach, ale również na terenie poradni iczno - pedagogicznych, placówek specjalistycznych, itp. Wykorzystywane są strategie informacyjne, edukacyjne, alternatyw stosowana jest także interwencja. - Profilaktyka trzeciorzędowa adresowana jest do młodych ludzi z grup wysokiego ryzyka, ponoszących konsekwencje swoich zachowań. 2

3 Celem działań jest ograniczenie głębokości i czasu trwania zaburzeń oraz zmniejszenie szkód związanych z ryzykownym trybem życia wymienionej grupy osób. Strategie działań profilaktycznych: Strategie informacyjne ich celem jest dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienie dokonywania racjonalnego wyboru. Działania informacyjne kierowane do dzieci i młodzieży muszą spełniać kilka ważnych warunków: - przekazywane informacje powinny być dostosowane do możliwości percepcyjnych odbiorcy i do już posiadanego zasobu wiedzy, - informacja powinna być rzetelna, - informacja powinna być podawana rzeczowo (aby nie wzbudzać ciekawości lub niedowierzania), - informacja nie powinna być zbyt szczegółowa (aby nie stanowiła instruktażu dla konkretnego zachowania ryzykownego). Strategie edukacyjne ich celem jest pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności icznych i społecznych (umiejętności nawiązywania kontaktów, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów, opierania się naciskom otoczenia itp.). Zakłada się, że rozwój takich umiejętności umożliwia młodym ludziom zaspokojenie najważniejszych potrzeb w sposób akceptowany społecznie. Programy edukacyjne składają się z bloków ćwiczeń, w których uczestnicy mogą poznać swoje braki w zakresie różnych umiejętności i zacząć je trenować. Strategie alternatyw ich celem jest pomoc w zaspokojeniu ważnych potrzeb (np. sukcesu, przynależności) oraz osiągnięcie satysfakcji życiowej przez stwarzanie możliwości zaangażowania się w działalność pozytywną (artystyczną, społeczną, charytatywną, sportową). Działania alternatywne polegają na stworzeniu alternatyw dla zachowań ryzykownych. Strategie interwencyjne celem tych działań jest pomoc osobom mającym trudności w identyfikowaniu i rozwiązywaniu swoich problemów oraz wspieranie w sytuacjach kryzysowych. Najczęściej wymienia się dwa warunki skuteczności programów wczesnej interwencji: profesjonalizm i odpowiednie cechy charakterologiczne osoby udzielającej pomocy oraz pozyskanie i włączenie w działania rodziców. Strategie zmian środowiskowych ich celem jest nakierowanie na identyfikację i zmienianie tych czynników środowiska społecznego i fizycznego, które sprzyjają zachowaniom problemowym. Mogą one obejmować: modyfikacje środowiska, miejsca przebywania osoby dysfunkcyjnej, zmianę postaw społecznych wobec osób dysfunkcyjnych. Sposoby monitorowania i diagnozowania problemów i potrzeb szkoły: - Obserwacja zachowań uczniów w czasie przerw i zajęć ch i pozach, - analiza dokumentacji szkolnej, - informacje przekazywane przez nauczycieli na temat bieżących problemów wychowawczych, 3

4 - indywidualne rozmowy z uczniami, - rozmowy z rodzicami. III. CELE PROGRAMU 1. Zapobieganie nałogom i zachowaniom ryzykownym. 2. Minimalizowanie zjawiska przemocy i agresji wśród uczniów. 3. Kształtowanie właściwych postaw wobec zdrowia psychicznego i fizycznego. 4. Wspieranie prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego ucznia. IV. SPOSOBY REALIZACJI CELÓW 1. Udział w programach informacyjno edukacyjnych. 2. Prowadzenie zajęć profilaktycznych, psychoedukacyjnych i integracyjnych w klasach. 3. Udział w integracyjnych imprezach ch i pozach. 4. Udział w akcjach i kampaniach ogólnopolskich. 5. Współpraca z instytucjami zajmującymi się zdrowiem, uzależnianiami, bezpieczeństwem i pomocą rodzinie. V. PLANOWANE EFEKTY - Wyeliminowanie aktów przemocy i agresji wśród dzieci. - Zwiększanie umiejętności dbania o zdrowie i bezpieczeństwo. - Wskazywanie uczniom alternatywnych form spędzania czasu wolnego. - Zwiększanie wiedzy dotyczącej szkodliwości zażywania substancji psychoaktywnych. VI. EWALUACJA PROGRAMU Ewaluacja dokonywana będzie po pierwszym i drugim semestrze na podstawie: - ankiet przeprowadzanych wśród uczniów i rodziców, - informacji zwrotnych dotyczących działań profilaktycznych, - stałej obserwacji uczniów. Szkolny Program Profilaktyki skierowany jest do uczniów, rodziców oraz nauczycieli i realizowany będzie na poziomie pierwszego i drugiego etapu edukacyjnego. 4

5 1. Zapobieganie nałogom i zachowaniom ryzykownym. Uczeń wie, co to jest uzależnienie i zna mechanizmy uzależnień. Zapoznanie uczniów z wiedzą na temat mechanizmów uzależnień. Pogadanka, spotkanie z iem, wykorzystanie materiałów dydaktycznych Alkohol i narkotyki, Nikotyna legalny narkotyk. Uczeń zna wpływ palenia papierosów, picia alkoholu i zażywania środków psychoaktywnych na swój organizm. Zapoznanie uczniów z wpływem nikotyny, alkoholu, środków psychoaktywnych na organizm oraz chorób będących następstwem ich zażywania. Pogadanka, dyskusja, projekcja filmów edukacyjnych, przygotowanie gazetki szkolnej, wykorzystanie materiałów dydaktycznych Palenie tytoniu a fizjologia człowieka. nauczyciel matematykii edukacji wczesnoszkolnej, pielęgniarka szkolna Uczeń zna konsekwencje zdrowotne, społeczne i iczne zażywania środków psychoaktywnych, picia alkoholu, palenia papierosów. Zapoznanie uczniów z negatywnym wpływem alkoholizmu i substancji psychoaktywnych na relacje interpersonalne oraz funkcjonowanie w rodzinie, społeczeństwie. Warsztaty szkoleniowe, teatrzyki edukacyjno profilaktyczne. Uczeń umie podejmować decyzje i asertywnie odmawiać. Uczeń zna konsekwencje zdrowotne, społeczne i iczne uzależnienia od Internetu, telefonu i komputera. Kształtowanie wśród uczniów postawy asertywnej oraz umiejętności nieulegania presji. Zapoznanie uczniów z negatywnym wpływem nadużywania Internetu, komputera i telefonu. Wykład, pogadanka, dyskusja, spotkanie z iem, projekcja filmu Asertywność sztuka bycia sobą, konkursy klasowe, pedagogizacja rodziców. Uczeń wie, do kogo i gdzie zwrócić się o pomoc w sytuacji zagrożenia uzależnieniem. Zapoznanie uczniów z formami pomocy osobom uzależnionym i zagrożonym uzależnieniom. Przekazanie informacji na temat działających ośrodków leczących uzależnienia. 5

6 2. Zapobieganie wagarowaniu (absencji). Wychowawca na bieżąco monitoruje frekwencję uczniów. Kontrola frekwencji uczniów i przekazywanie informacji rodzicom uczniów. Kontrola dzienników lekcyjnych. Przestrzeganie przez wychowawców ustalonych zasad usprawiedliwiania nieobecności. Kontrola uczniów opuszczających zajęcia, rozmowy z rodzicami uczniów opuszczających zajęcia. Uczeń zna konsekwencje opuszczania zajęć lekcyjnych. Zapoznanie uczniów ze Statutem szkoły, m regulaminem oceniania zachowania, programem wychowawczym szkoły. Analiza dokumentów szkoły, ocenianie zachowania na koniec I semestru oraz koniec roku szkolnego wg regulaminu. Wrzesień, koniec I semestru, koniec roku szkolnego rada pedagogiczna Uczeń potrafi planować swój czas. Kształtowanie umiejętności planowania i organizowania czasu. Układanie planów pracy: tygodniowego, miesięcznego. Sporządzanie arkusza obserwacji swoich codziennych czynności. Uczeń poświęca swój wolny czas na rozwijanie swoich zainteresowań. Motywowanie uczniów do osiągania sukcesów. Stwarzanie uczniom możliwości prezentowania umiejętności, zainteresowań, hobby na lekcjach wychowawczych i przedmiotowych, zajęciach pozalekcyjnych oraz imprezach klasowych i ch, wykorzystanie materiałów dydaktycznych Rozwijamy nasze zainteresowania. nauczyciele prowadzący zajęcia pozalekcyjne Uczeń radzi sobie z nadmiernym stresem. Zapoznanie ucznia z pojęciem stresu, źródłem stresu, skutkami oraz sposobami opanowania stresu. Pogadanka na temat stresu i jego źródeł. Warsztaty z iem dotyczące sposobów radzenia sobie ze stresem, prezentacja metod relaksacyjnych. Psycholog, wychowawcy Uczeń potrafi zwrócić się o pomoc w przypadku trudności w nauce. Organizowanie w obrębie klasy pomocy koleżeńskiej. Wspomaganie ucznia mającego problemy w nauce. Doraźna pomoc koleżeńska w klasie. Prowadzenie przez nauczycieli dodatkowych zajęć dla uczniów mających problemy w nauce. nauczyciele 6

7 3. Zapobieganie przemocy i agresji. Uczeń uznaje zjawisko agresji za negatywne i pragnie wpływać na jego zmniejszenie w swoim środowisku. Zapoznanie ucznia z definicją pojęć agresja psychiczna i fizyczna, prawnymi aspektami skutków zachowań agresywnych, źródłami zachowań agresywnych, sposobami przeciwdziałania agresji, uświadomienie uczniom ich praw, jako ewentualnej ofierze agresji. Wskazanie uczniom osób, instytucji i organów zobowiązanych do podjęcia działań ograniczających agresję. Spotkanie z iem dotyczące zachowań agresywnych i sposobów radzenia sobie z agresją, spotkanie z funkcjonariuszem policji, wykorzystanie materiałów dydaktycznych Zachowania destrukcyjne w klasie i w szkole. funkcjonariusz policji, Uczeń ma poczucie przynależności do społeczności szkolnej i grupy klasowej. Zintegrowanie społeczności szkolnej i klasowej. Zapobieganie zjawisku agresji fizycznej i psychicznej. Budowanie wzajemnych relacji opartych na szacunku i zaufaniu. Gry, zabawy integrujące zespół klasowy, wycieczki, wycieczki rowerowe. Organizacja i uczestnictwo w imprezach ch i klasowych. nauczyciele Uczeń potrafi zachować się asertywnie. Zapoznanie uczniów z pojęciem asertywności, rodzajami zachowań. Rozwijanie wśród uczniów zachowań asertywnych. Rozpoznawanie obszarów własnej asertywności (mapa asertywności). Przyznawanie sobie praw asertywnych. nauczyciel wychowania do życia w rodzinie Uczeń potrafi rozwiązywać konflikty. Zapoznanie uczniów ze sposobami rozwiązywania konfliktów. Ćwiczenie umiejętności rozwiązywania konfliktów. Ogrywanie ról, scenek tematycznych. Dyskusja, burza mózgów sporządzanie listy pożądanych zachowań. Wykorzystanie materiałów dydaktycznych Wychowanie w duchu wartości. Uczeń potrafi panować nad swoimi emocjami. Kształtowanie umiejętności radzenia sobie z negatywnymi emocjami. Spotkanie z iem, ogrywanie scenek tematycznych. Uczeń z szacunkiem wypowiada się o innych. Nie używa wulgaryzmów. Podnoszenie kultury słowa, eliminowanie wulgaryzmów ze słownika ucznia. Pogadanka. Zwracanie uwagi na kulturę słowa podczas zajęć i przerw lekcyjnych. nauczyciele Uczeń jest odpowiedzialny za mienie własne i społeczne. Wzmacnianie w uczniach odpowiedzialności za mienie własne i cudze. Dbanie o wystrój klasy, szkoły. Pełnienie przez uczniów dyżurów klasowych. Szkoła jest miejscem bezpiecznym dla ucznia. Zwiększenie bezpieczeństwa uczniów podczas pobytu w szkole. Przestrzeganie zakazu opuszczania terenu szkoły podczas zajęć lekcyjnych. Pełnienie dyżurów nauczycielskich. Zapoznanie uczniów z odpowiednimi dokumentami szkoły. dyrektor szkoły 7

8 4. Kształtowanie właściwych postaw wobec zdrowia fizycznego i psychicznego. Uczeń potrafi aktywnie spędzać czas wolny. Zapoznanie ucznia z formami odpoczynku (bierny i czynny). Uświadomienie uczniom, że aktywność fizyczna jest podstawą zachowania zdrowia. Zapoznanie ucznia z zasadami niesienia pierwszej pomocy. Organizacja wycieczek rowerowych, wycieczek ch, zawodów sportowych, zajęć pozalekcyjnych, Szkolnego Dnia Sportu, organizacja kursów udzielania pierwszej pomocy. Nauczyciel wychowania fizycznego, nauczyciel zajęć technicznych, nauczyciel przyrody, wychowawcy Uczeń zna i stosuje zasady prawidłowego odżywiania się. Zapoznanie ucznia z zasadami prawidłowego odżywiania, wartością odżywczą pokarmów, zaburzeniami związanymi z nieprawidłowym odżywianiem: anoreksja, bulimia, otyłość. Omówienia różnych diet wady i zalety, sporządzanie jadłospisu. Pogadanka o metodach przechowywania i konserwowania produktów żywnościowych, wykorzystanie materiałów dydaktycznych Zaburzenia łaknienia. Nauczyciel zajęć technicznych, przyrody, wychowawcy Uczeń dba o higienę swojego ciała. Zapoznanie ucznia z zasadami higieny jamy ustnej, układu oddechowego, wydalniczego, rozrodczego. Dyskusja, pogadanka. Nauczyciel przyrody, wychowania fizycznego, wychowania do życia w rodzinie, wychowawcy Uczeń dba o swoje zdrowie. Zapoznanie z niektórymi chorobami, ich profilaktyką i diagnostyką. Pogadanka, analiza schematów, rysunków, wyników pomiarów podstawowych parametrów organizmu człowieka. Dokonywanie pomiarów prostych parametrów organizmu (np. pomiar tętna, ciśnienia krwi). Nauczyciel przyrody, zajęć technicznych, wychowawcy Uczeń chroni swoje środowisko. Kształtowanie w uczniach postawy współodpowiedzialności za obecny i przyszły stan środowiska. Organizacja akcji Sprzątanie Świata, wykorzystanie materiałów dydaktycznych Dbaj o swoje, czyli ekologia. Nauczyciel przyrody, zajęć technicznych, wychowawcy Rozbudzanie potrzeby działania na rzecz ochrony środowiska. 8

9 5. Kształtowanie prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego ucznia. Uczeń posiada poczucie własnej wartości. Dokonywanie samooceny, wyróżnianie swoich mocnych i słabych stron. Zachęcanie uczniów do udziału w kołach zainteresowań, konkursach, zawodach. Sporządzanie arkuszy swoich mocnych i słabych stron. Spotkanie z iem dotyczące samooceny, wyrażania emocji i uczuć oraz posiadania własnego stylu. Prowadzenie przez nauczycieli zajęć pozalekcyjnych. Organizacja konkursów, zawodów. nauczyciel plastyki, wychowania do życia w rodzinie, Uczeń potrafi wczuć się w położenie innej osoby. Kształtowanie w uczniach empatii. Zachęcanie do niesienia pomocy osobom potrzebującym. Wykorzystanie materiałów dydaktycznych: Sposób na przyjaźń wspólna praca i zabawa. Organizacja samopomocy koleżeńskiej, wolontariat, udział w akcjach charytatywnych: Góra Grosza, Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy. Spotkanie z iem dotyczące empatii i budowania relacji z innymi ludźmi. opiekun Samorządu Szkolnego, Uczeń rozumie wpływ emocji na sposób postępowania. Zapoznanie uczniów z rodzajami emocji oraz sposobami panowania nad nimi. Zaznajomienie uczniów ze znaczeniem optymizmu, pozytywnego myślenia, poczucia humoru i uśmiechu dla dobrego samopoczucia i prawidłowych relacji z innymi. Pogadanka, odgrywanie ról, scenek tematycznych, spotkanie z iem. Uczeń posiada umiejętności komunikacyjne. Kształtowanie umiejętności komunikacyjnych, aktywnego słuchania. Zapoznanie ucznia z zasadami skutecznej komunikacji, ćwiczenia komunikatów ja. Pogadanka, ćwiczenia, gry, zabawy, odgrywanie ról, scenek tematycznych, spotkanie z iem dotyczące komunikowania się z rówieśnikami i rodzicami. 9