PROGRAM PROFILAKTYKI

Transkrypt

1 PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 9 W ŁOMŻY WSTĘP Profilaktyka ma na celu: o wspomaganie dziecka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, o ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka zaburzających prawidłowy rozwój i dezorganizujących zdrowy styl życia, o inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących i sprzyjających prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu. Poziomy działań profilaktycznych: o Profilaktyka uniwersalna (pierwszorzędowa) działania adresowane do ogółu uczniów. Celem jest przede wszystkim promocja zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji nikotynowej, alkoholowej, narkotykowej. Działania te realizowane są głównie w szkole i polegają na przekazywaniu informacji o konsekwencjach zachowań ryzykownych oraz kształtowaniu ważnych umiejętności życiowych (np. radzenia sobie ze stresem). Do zadań realizowanych na tym poziomie należy również stwarzanie możliwości alternatywnych form spędzania czasu wolnego przez uczniów. o Profilaktyka selektywna (drugorzędowa) adresowana jest do grup podwyższonego ryzyka. Celem jest ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji. Zajęcia prowadzone są w szkołach, ale również na terenie poradni psychologiczno pedagogicznych, placówek specjalistycznych, itp. Wykorzystywane są strategie informacyjne, edukacyjne, alternatyw. Stosowana jest również interwencja. 1

2 o Profilaktyka wskazująca (trzeciorzędowa) adresowana jest do młodych ludzi z grup wysokiego ryzyka, ponoszących konsekwencje swoich zachowań. Celem działań jest ograniczenie głębokości i czasu trwania zaburzeń oraz zmniejszenia szkód związanych z ryzykownym trybem życia wymienionej grupy osób. Na wszystkich poziomach profilaktyki stosuje się kilka strategii: o Strategie informacyjne. Ich celem jest dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienie dokonywania racjonalnego wyboru. Działania informacyjne kierowane do dzieci muszą spełniać kilka ważnych warunków: Przekazywane informacje powinny być dostosowane do możliwości percepcyjnych odbiorcy i do już posiadanego zasobu wiedzy, Informacja powinna być rzetelna, Informacja powinna być podawana rzeczowo (aby nie wzbudzać ciekawości lub niedowierzania), Informacja nie powinna być szczegółowa (aby nie stanowiła instruktażu dla konkretnego zachowania ryzykownego. o Strategie edukacyjne. Ich celem jest pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych (umiejętności nawiązywania kontaktów, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów, opierania się naciskom otoczenia). Zakłada się, że rozwój takich umiejętności umożliwia młodym ludziom zaspokojenie najważniejszych potrzeb w sposób akceptowany społecznie. Programy edukacyjne składają się z bloków ćwiczeń, w których uczestnicy mogą poznać swoje braki w zakresie różnych umiejętności i zacząć je trenować. o Strategie alternatyw. Ich celem jest pomoc w zaspokojeniu ważnych potrzeb (np. sukcesu, przynależności) oraz osiągnięcie satysfakcji życiowej przez stwarzanie możliwości zaangażowania się w działalność pozytywną (artystyczną, społeczną, charytatywną, sportową). Działania alternatywne polegają na stworzeniu alternatyw dla zachowań ryzykownych. o Strategie interwencyjne. Celem tych działań jest pomoc osobom mającym trudności w identyfikowaniu i rozwiązywaniu swoich problemów oraz wspieranie w sytuacjach kryzysowych. Najczęściej wymienia się dwa warunki skuteczności programów wczesnej interwencji: profesjonalizm i odpowiednie cechy charakterologiczne osoby udzielającej pomocy oraz pozyskanie i włączenie w działania rodziców. 2

3 PODSTAWA PRAWNA 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej art Konwencja o Prawach Dziecka art. 3., art. 19., art Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. 2001/61/624. z późn. zm.) 4. Ustawa z dnia 7 września 1991r. o Systemie Oświaty (Dz.U. z 2004/256/2572 z późn. zm.) 5. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o Przeciwdziałaniu Narkomanii (Dz.U. 2012, poz. 124.) 6. Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego z dnia r. (Dz. U. z 2011/231/1375.) 7. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011/24/128.) 8. Ustawa o Ochronie Zdrowia przed następstwami używania tytoniu z dnia r. (Dz. U. z 2015/298.) 9. Ustawa o Wychowaniu w Trzeźwości i Przeciwdziałaniu Alkoholizmowi z dnia r. (Dz. U. 2015/1286.) 10. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 803.) 11. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z dnia 28 sierpnia 2015r.) Powiązanie z programami lokalnymi i krajowymi: 1. Narodowy Program Zdrowia na lata Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego. 6. Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce. 7. Rządowy Program Bezpieczna i Przyjazna Szkoła. 8. Łomżyński Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Patologii Społecznej na 2015r. 9. Statut Szkoły. 10. Program Wychowawczy Szkoły. 3

4 STRUKTURA I TREŚCI SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I. Cel ogólny Szkolnego Programu Profilaktyki: Wspieranie uczniów w prawidłowym rozwoju psychofizycznym i społecznym poprzez redukowanie czynników ryzyka i wzmacnianie czynników chroniących. II. Cele szczegółowe Szkolnego Programu Profilaktyki: 1. Ochrona ucznia przed uzależnieniami (kontaktem z używkami) oraz agresją. 2. Rozwiązywanie konfliktów bez agresji i przemocy. 3. Zapobieganie wandalizmowi oraz budowanie postawy szacunku dla mienia własnego oraz innych osób. 4. Zapobieganie patologiom, tj. uzależnieniom, agresji, przemocy oraz odpowiednie reagowanie w chwili pojawienia się ich w szkole. 5. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji i zachowania się w sytuacjach ryzykownych. 6. Kształtowanie odpowiedzialności za własne czyny i zachowanie w stosunku do innych ludzi. 7. Promowanie zdrowego stylu życia. 8. Budowanie prawidłowych relacji: nauczyciel uczeń, uczeń uczeń, uczeń rodzic. 9. Rozwijanie umiejętności dostrzegania swoich mocnych i słabych stron. III. Ewaluacja programu: 1. Obserwacje. 2. Ankiety ewaluacyjne skierowane do uczniów, rodziców. 3. Wywiad środowiskowy, w tym z rodzicami. 4. Rozmowy wychowawcze. 5. Opinie uczniów i rodziców. 6. Analiza dokumentów szkoły. IV. Spodziewane efekty: 1. Zmniejszenie liczby zachowań agresywnych w szkole. 2. Wzrost poprawności językowej w mowie potocznej (eliminowanie wulgaryzmów). 3. Utrwalenie zachowań asertywnych. 4. Empatia. 5. Wzrost wiedzy uczniów oraz rodziców na temat uzależnień i przeciwdziałania im. 6. Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne. 7. Umiejętność organizowania czasu wolnego. 8. Świadome i umiejętne korzystanie z komputera, Internetu. 9. Prawidłowe reakcje w sytuacjach zagrożenia. 10. Zachowanie higieny osobistej. 11. Sukcesy uczniów w szkole. 4

5 V. Adresaci programu: Program profilaktyki uzależnień jest skierowany do uczniów, nauczycieli i rodziców. VI. Działy programu: 1. Profilaktyka uzależnień. 2. Łagodzenie przyczyn niepowodzeń ch. 3. Zapobieganie przejawom agresji i przemocy w szkole. 4. Promowanie zdrowego stylu życia. 5. Promocja zdrowia psychicznego. 6. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych. 1. Profilaktyka uzależnień. Uczeń wie, co to jest uzależnienie i zna mechanizmy zależnień. Rodzice zdają sobie sprawę z powagi zagrożenia uzależnieniem Uczeń zna wpływ palenia papierosów, picia alkoholu i zażywania środków psychoaktywnych na swój organizm Uczeń zna konsek wencje zdrowotne, społeczne i psycho logiczne zażywania środków psychoaktycnych, picia alkoholu palenia papierosów. Uczeń umie podej - mować decyzje i asertywnie odma wiać. Uczeń zna konsekwencje zdrowotne, społeczne i psychologiczne uzależnienia od internetu i telefonu (fonoholizm) Uczeń wie, do kogo i gdzie zwrócić się o pomoc w sytuacji zagrożenia uzależnieniem. Zapoznanie uczniów i rodziców z wiedzą na temat mechanizmów uzależnień. Zapoznanie uczniów z wpływem nikotyny, alkoholu, środków psychoaktywnych na organizm oraz chorób będących następstwem ich zażywania Zapoznanie uczniów z negatywnym wpływem alkoholizmu i substancji psychoaktywnych na relacje interpersonalne oraz funkcjonowanie w rodzinie, społeczeństwie. Kształtowanie wśród uczniów postawy asertywnej oraz umiejętności niepoddawania się presji. Zapoznanie uczniów z negatywnym wpływem nadużywania internetu i telefonu. Zapoznanie uczniów z formami pomocy osobom uzależnionym i zagrożonym uzależnieniem. wykład, pogadanka, spotkanie. wykład, pogadanka, dyskusja, projekcja filmów edukacyjnych, przygotowanie gazetki szkolnej, wykorzystanie materiałów dydaktycznych. Odgrywanie scenek tematycznych (psychodrama), wykłady, pogadanki. wykład, pogadanka, dyskusja, przeprowadzenie ankiety. Przekazanie informacji na temat działających ośrodków leczących uzależnienia, wykorzystanie materiałów dydaktycznych wychowawcy, n-le przyrody i wychowania fizycznego, Uczeń nie pali Przestrzeganie zakazu Zapoznanie uczniów ze 5

6 papierosów, zażywa używek. nie żadnych palenia papierosów oraz używania używek podczas imprez ch. statutem szkoły, regula minem oceniania zacho - wania oraz wycieczek ch. Pełnienie dyżurów nauczycielskich na dyskotekach. nauczyciele. 2. Łagodzenie przyczyn niepowodzeń ch. Wychowawca na bieżąco monitoruje frekwencję uczniów. Uczeń poświęca swój wolny czas na rozwijanie swoich zainteresowań. Rodzice znają szkolną ofertę zajęć pozalekcyjnych oraz sportowych UKS 9. Uczeń potrafi zwrócić się o pomoc w przypadku trudności w nauce. Rodzice współpracują z wychowawcami w celu poprawy frekencji na zajęciach wyrównawczych. Kontrola frekwencji uczniów i przekazywanie informacji rodzicom uczniów. Motywowanie uczniów do osiągania sukcesów. Zapoznanie rodziców z ofertą zajęć pozalekcyjnych Organizowanie w obrębie klasy pomocy koleżeńskiej. Wspomaganie ucznia mającego problemy w nauce. Kontakty nauczycieli i wychowawców z rodzicami. Kontrola dzienników lekcyjnych. Przestrzeganie przez wychowawców ustalonych zasad usprawiedliwiania nieobecności. Kontrola uczniów opuszczających zajęcia, rozmowy z rodzicami. Stwarzanie uczniom możliwości prezentowania umiejętności, zainteresowań, hobby na lekcjach wychowawczych i przedmiotowych, zajęciach pozalekcyjnych oraz imprezach klasowych i ch. Powoływanie zespołów pomocy koleżeńskiej w klasie. Prowadzenie przez nauczycieli dodatkowych zajęć dla uczniów mających problemy w nauce. Rozpoznanie środowiska rodzinnego uczniów: wywiady, kontakty indywidualne z rodzicami, współpraca z Poradnią Psych.-Pedagog. - realizacja zaleceń zawartych w opiniach, - indywidualne kontakty z pedagogiem m mające na celu zapobieganie niepowodzeniom. 3. Zapobieganie przejawom agresji i przemocy w szkole. rodzice. pedagodzy, rodzice. Uczeń uznaje zjawisko agresji za negatywne i pragnie wpływać na jego zmniejszenie w definicją pojęcia agresja psychiczna i fizyczna, cyberprzemoc, prawnymi aspektami Pogadanki: Stop agresji fizycznej, Stop agresji psychicznej, spotkanie z funkcjonariuszem policji. 6

7 swoim środowisku. skutków zachowań agresywnych, źródłami zachowań agresywnych, sposobami przeciwdział. agresji, uświadomienie uczniom ich praw jako ewentualnej ofiary agresji. Wskazanie ucz. osób, instytucji oraz organów zobowiązanych do podjęcia działań ograniczających agresję. Uczeń ma poczucie przynależności do Zintegrowanie społeczności szkolnej i społeczności klasowej. Budowanie szkolnej i grupy wzajemnych relacji klasowej. opartych na szacunku i zaufaniu. Uczeń potrafi Zapoznanie uczniów z zachować się pojęciem asertywności, asertywnie. rodzajami zachowań. Rozwijanie wśród uczniów zachowań asertywnych. Uczeń jest Przeciwdziałanie tolerancyjny wobec zjawisku braku posza - odmienności. nowania dla czyjejś odmienności (związanej z wyznaniem, poglądami, stylem życia itp.). Uwrażliwienie dzieci na przejawy nietolerancyjnego zachow., wskazanie jego przyczyn, przejawów i konsekwencji. Uczeń potrafi Zapoznanie uczniów ze rozwiązywać sposobami konflikty. rozwiązywania Uczeń z szacunkiem wypowiada się o innych. Nie używa wulgaryzmów. Uczeń jest odpowiedzialny za mienie własne i społeczne. Szkoła jest miejscem bezpiecznym dla ucznia. konfliktów. umiejętności ich rozwiązywania. Doskonalenie umiejętności negocjacyjnych. Ćwiczenie Podnoszenie słowa, eliminowanie wulgaryzmów ze słownika ucznia. kultury Wzmacnianie w ucz. odpowiedzialności za mienie własne i cudze. Zwiększenie bezpieczeństwa uczniów podczas pobytu w szkole. Gry, zabawy integrujące zespół klasowy, wycieczki, biwaki klasowe, rajdy. Organizacja i uczestnictwo w imprezach ch i klasowych. Rozpoznanie obszarów własnej asertywności (mapa asertywności). Przyznawanie sobie praw asertywnych. Wykorzystanie materiałów dydaktycznych. Odgrywanie ról, scenek tematycznych, dyskusja, burza mózgów, Sporządzanie listy pożądanych zachowań. Pogadanka, odgrywanie scenek tematycznych. Zwracanie uwagi na kulturę słowa podczas przerw lekcyjnych. Dbanie o wystrój klasy, szkoły. Pełnienie dyżurów nauczycielskich. Prowadzenie monitoringu. Zapoznanie uczniów z odpowiednimi dokumentami szkoły. rodzice. wychowawca. nauczyciele. wychowawca. dyr. Szkoły. 7

8 4. Promowanie zdrowego stylu życia. Uczeń potrafi aktywnie spędzać czas wolny. Uczeń zna i stosuje zasady prawidłowego odżywiania się. Rodzice przestrzegają zasad zdrowego odżywiania swoich dzieci. Uczeń dba o higienę swojego ciała. Uczeń dba o swoje zdrowie. Uczeń chroni swoje środowisko. formami odpoczynku (bierny i czynny). Uświadomienie uczniom, że aktywność fizyczna jest podstawą zachowania zdrowia. zasadami prawidłowego odżywiania, wartością odżywczą pokarmów, zaburzeniami związanymi z nieprawidłowym odżywianiem: anoreksja, bulimia, otyłość. zasadami higieny. Zapoznanie z niektórymi chorobami, ich profilaktyką i diagnostyką. Kształtowanie w uczniach postawy współodpowiedzialności za obecny i przyszły stan środowiska. Rozbudzanie potrzeby działania na rzecz zdrowego środowiska. 5. Promocja zdrowia psychicznego. Organizacja rajdów, biwaków klasowych, wycieczek ch, zawodów sportowych, zajęć pozalekcyjnych, szkolnego dnia sportu. Organizacja kursów i pogadanek. Omówienia różnych diet wady i zalety, sporządzanie jadłospisu. Analiza fragmentów filmów o anoreksji i bulimii. Rodzice wspomagają działania szkoły w zakresie zdrowego odżywiania. dyskusja, pogadanka. Pogadanka, analiza schematów, rysunków, wyników pomiaru podstawowych parametrów organizmu człowieka. Prowadzenie koła przyrodniczego, organizacja akcji Sprzątanie Świata, Święto Ziemi rodzice. n-l przyrody, pedagog, rodzice. n-l przyrody, n-l w-f. n-l przyrody, wychowawca. n-l przyrody, n-l w-f. Uczeń posiada wiedzę na temat zdrowia psychicznego. pojęciem zdrowia psychicznego i problemami zdrowia psychicznego. Wykład, pogadanka. Wyszukiwanie w internecie różnych definicji zdrowia psychicz. Zapoznanie z najważniejszymi schorzeniami związanymi z psychiką człowieka. Przekazanie informacji na temat ośrodków udzielających pomocy osobom z problemami zdrowia psychicznego. Zapoznanie z rolą 8

9 Uczeń prowadzi styl życia korzystny dla zdrowia psychicznego. Uczeń radzi sobie z nadmiernym stresem. Uczeń potrafi panować nad swoimi emocjami. zachowaniami wpływającymi negatywnie na zdrowie psychiczne (np. nadmierna ambicja, pracoholizm, przyjmowanie na siebie zbyt licznych obowiązków) i sposobami ich unikania. pojęciem stresu, źródłem stresu, skutkami oraz sposobami opanowania stresu. Kształtowanie umiejętności radzenia sobie z negatywnymi emocjami. psychologa i psychiatry. Wykład, pogadanka, praca w zespołach, burza mózgów. Spotkanie z psychologiem, pedagogiem. Wykład, pogadanka na temat stresu, jego źródeł. Praca w grupach podanie przyczyn stresu, Zapobieganie jego negatywnym skutkom. Burza mózgów tworzenie listy sposobów radzenia ze stresem, podanie różnych technik relaksacyjnych. Spotkanie z psychologiem, pedagogiem m, odgrywanie scenek tematycznych. wychowawcy, 6. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych. Uczeń poczucie wartości. posiada własnej Uczeń potrafi wczuć się w położenie innej osoby. Uczeń rozumie wpływ emocji na sposób postępowania. Dokonywanie samooceny, wyróżnianie swoich mocnych i słabych stron. Zachęcanie uczniów do udziału w kołach zainteresowań, konkursach, zawodach. Kształtowanie w uczniach empatii. Zachęcanie do niesienia pomocy potrzebującym. Zapoznanie uczniów z rodzajami emocji oraz sposobami panowania nad nimi. Zaznajomienie ze znaczeniem optymizmu, pozytywnego myślenia, poczucia humoru i uśmiechu dla dobrego Sporządzanie arkuszy swoich mocnych i słabych stron. Wykonywanie własnego herbu. Stworzenie reklamy samego siebie. Prowadzenie zajęć pozalekcyjnych. Organizacja konkursów, zawodów. Wykorzystanie materiałów dydaktycznych: pogadanki, Góra grosza przedświąteczna zbiórka żywności i odzieży, zbiórka nakrętek. Pogadanka, odgrywanie ról, scenek tematycznych, spotkanie z psychologiem. nauczyciele. opiekun samorządu szkolnego, opiekun PCK. wychowawca. 9

10 Uczeń posiada umiejętności komunikacyjne. samopoczucia i prawidłowych relacji z innymi. Kształtowanie umiejętności komunikacyjnych, aktywnego słuchania. barierami komunikacyjnymi. Ćwiczenie komunikatów ja. Pogadanka, ćwiczenia, gry, zabawy, odgrywanie ról, scenek tematycznych. 10