V0YAGER ŻYCZENIA OD LECHA. Biuro Podróży Voyager, które szczegółowo przedstawia się na ostatniej kolumnie,,abc \ ogłasza konkurs

Transkrypt

1 ŻYCZENIA OD LECHA A lo jzy P ietrzyk, otw ierając Z ja zd Śląsko-D ąbrow skiej,,s olidarności", o dczytał list Lecha W ałęsy skierow any do delegatów. O to jeg o obszerne f ra g m en ty:,, Drodzy Przyjaciele Pragnę przekazać pozdrowienia i życzenia uczestnikom Walnego Zjazdu Delegatów największej spośród regionalnych organizacji N S Z Z,,Solidarność". Zebrania takie bywają okazją do podsumowania przeszłości, ale nie to jest dzisiaj istotne i ważne. I...) Obecnie, gdy wolność jest całkowita i zabezpieczona, m niej Uczą się symbole, sztandary, dawne zasługi. Liczy się skuteczność w walce o utrzym anie i poprawę poziom u życia przede wszystkim o ochronę najsłabszych.,,solidarność bywa pomawiana o tendencje monopolistyczne, o próbę spełniania roli superpartii t ri' superrządu. N ajbliższy Z ja zd Krajowy, do którego Zebrania Regionalne są wstępem, musi definitywnie uporządkować sprawy. Charakter N S Z Z..Solidarność musi pozostać czysto zw iązkow y z je j podstawowym, statutow ym celem, jakim jest ochrona interesów pracowniczych. W okresie drastycznych przemian u gospodarce, wobec widma bezrobocia. ir warunkach inflacji i zubożenia społeczeństwa jest to najpilniejsze i podstawowe zadanie. Ż yczę powodzenia W aszym obradom, a w szystkim delegatom odwagi, wyobraźni i dułekow zroczności. która pozwoli zachować Regionowi Śląsko-D ąbrow skiem u jego dotychczasową, solidną pozycję w..solidarności", a całemu Zw iązkow i pozwoli potwierdzić rolę najbardziej wiarygodnego reprezentanta ludzi pracy ir kraju. Szczęść B oże!" Relację z pierwszej tury III W / D glosy delegatów, u także prezentui hi kandydatów dtt fotela / rsciyodiiiizifcego Regionu o tym wszystkim piszemy na stronach V. II). I I V0YAGER Biuro Podróży Voyager, które szczegółowo przedstawia się na ostatniej kolumnie,,abc \ ogłasza konkurs na hasło reklamujące działalność tej firmy. Propozycje haseł reklamowych prosimy nadsyłać pod adresem naszej redakcji Gliwice, ul. Dubois 16 w terminie do 15 marca br. Uwaga! Na autorów najlepszych haseł czekają atrakcyjne nagrody. m.in. dwudniowe wycieczki do Berlina Zach. i Wiednia.

2 2 Ś ląsk o -D ąb ro w sk a R K W S utw orzyła B i u r o O c h r o n y P r a c y. BO P będzie zajm ow ał się zw olnieniam i grupow ym i z z akładów pracy, p ro blem atyką z atru d n ie n ia w regionie o ra z udziela niem w tych spraw ach p om ocy praw nej, a także w m iarę m ożliw ości ekonom icznej. Ś rodki na ten o sta tn i cel m ają być czerpane z F u n d u s z u P r a c y N S Z Z S o lid a rn o ść, także o s ta t nio pow ołanego d o życia przez R egionalną K o m isję W ykonaw czą S. P rzyłączając się d o apelu założycieli o dok o n y w an ie w płat n a F u n d u sz p o dajem y n u m er k o n ta: P K O Jastrzęb ie Z drój R y s. J a n H e r la INTERWENCJE Sposób W wielu spółdzielniach odbywają się teraz ze brania sprawozdawczo-wyborcze. Dla prezesów z nomenklatury nie są to zbyt sympatyczne imprezy. Po pierwsze dlatego, że muszą tłumaczyć się z mało chwalebnej i efektywnej działalności w przeszłości, po wtóre bo rozsierdzeni członkowie, mający dość grania ról manekinów w spółdzielczym tea trzyku, mogą po prostu skreślić panów prezesów, posyłając ich na tzw. zieloną trawkę. Co zrobić w tej sytuacji, aby zalew demokracji nie przewrócił starych struktur i łudzi w nie dość mocno uwikłanych? Na świetny pomysła wpadli prezesi spółdzielni inwalidów w Chorzowie. Otóż zadecydowali, ze Walne Zgromadzenie odbędzie się ósmego lutego, a w dniach od 1 do 16 tegoż miesiąca całą załogę spółdzielni pod mniej lub bardziej uzasadnio nym pretekstem wysłali na przymusowy urlop. Prawda, jakie to pomysłowe i bezpieczne? Żadnych kłopotliwych pytań, dociekań, rozliczeń. Wszystko zostanie załatwione w swoim, urzędniczo-prezeso wskim gronie, a o rezultatach Walnego Zgromadze nia pracownicy-członkowie spółdzielni zostaną p o wiadomieni po powrocie z urlopu, aby ani przez moment nie zapominali, kto tu rządzi. W chorzowskiej spółdzielni, o której tu mowa, głównie pracują niewidomi. Ale nawet i oni widzą, ze jest to ewidentna manipulacja. (burz) B adania CBO S w ykazują, że polityką interesuje się tak napraw dę tylko 19 proc. Polaków. Dalszych 42 proc. śledzi jedynie najw ażniejsze polityczne wy darzenia. Reszta 38,3 proc. w ogóle polityką się nie interesuje. Z sondaży C B O S w ynika p o n a d to, że audycje inform acyjne w radio lub telewizji ogląda b ądź słucha codziennie proc. P o la ków, 6,3 proc. regularnie czyta G azetę W y b o r czą. Z decydow anie nato m iast rośnie poczucie za grożenia; co dziesiąty ankietow any został w 1989 r. okradziony. Z drugiej strony częstsze jest też o d prężenie i w iara że jest, b ądź będzie lepiej taką ocenę nastrojów w spółobyw ateli przedstaw iło o 13 proc. ankietow anych więcej niż przed rokiem. Z w yw iadu Lecha W ałęsy dla w łoskiego pism a L a S ta m p a : R z ą d M azow ieckiego to e kspery m ent. rząd z konieczności przejściow y, k tó ry m a m oje pełne poparcie, chociaż kiedy robi błędy, nie w aham się go krytykow ać, i to ju ż jest suk ces. N astępny będzie rząd p ro gram ow y, a na jego czele stanie najpraw dopodobniej prof. G e rem ek (...) N ie w ykluczam tego, że kiedyś sam przejm ę odpow ie dzialność za rząd, na pew no jednak nie podejm ę się tego z ochotą. Proszę wybaczyć zaro zumiałość, ale uważam, się za ostatnią kartę w tej trudnej grze. Poprzednie rządy były zazwyczaj krytykow ane za rozbudow ę a p ara tu centralnego. Ale np. w lutym 1988 r., gdy prem ierem byt Zbigniew M essner, rząd tw orzyło 97 osób. A dziś? O prócz T adeusza M azo wieckiego w jego rządzie znajduje się jeszcze 23 m inistrów, 9 sekretarzy stanu, 79 podsekretarzy sta nu, czyli razem 112 osób. Czy nie za liczna to ekipa? M inister Skubiszew ski w ystąpił o o dw ołanie 19 a m b a sa d o ró w sp a d o c h ro n ia rz y, k tó rzy sp a dli na te stan o w isk a ze sto łk ó w zajm ow anych w K C, K W, M SW, M O N. K azim ierz Św itoń (przew odniczący), B arb ara Czyż, T eresa K u rcy u sz-h o ffm an o w a, K azim ierz R em bilas o ra z Ewa W iduchow a o to skład z arząd u Społecznego K o m ite tu Budow y P om nika K u Czci G ó rn ik ó w K W K W u je k Poległych 16 G ru d n ia 1981 r. K o m itet staw ia sobie za zadanie szerokie spopu lary zo w an ie, w k raju i za granicą, idei budow y po m n ik a, rozpisanie k o n k u rsu na jeg o p ro jek t, g rom adzenie funduszy, wreszcie o p ie ka nad ro d zin am i poległych w g ru d n iu 81 g ó r ników. W W arszaw ie pow stało T ow arzystw o K ształce niowe S olidarność d la Przyszłości. Jego głów nym celem jest pow ołanie krajow ego In stytutu i o b y w a telskich wszechnic ośw iatow ych. M ają one krzewić wiedzę o społeczeństw ie, um acniać postaw y dem oratyczne i daw ać szanse na zdobycie kwalifikacji w różnych dziedzinach, rów nież zaw odow ych. A lojzy P ietrzyk, działając w im ieniu R egionalnej K om isji W ykonaw czej N S Z Z S o lid a r no ść, zw rócił się d o A lfreda M iodow icza (O P Z Z ) z ż ą d a niem : I. pod ziału na p ro p o rc jo n a ln e cząści m onopolistyczne z agarniętego m a ją tk u p o byłej C R Z Z, 2. o d d a n ia i rzetelnego rozliczenia się z zag rab io n eg o p o stanie w ojennym przez O P Z Z m ienia S o lid a rn o śc i", 3. zaniech an ia pos retoryki i wyrażenia wreszcie zgody na sprawiedliwy podział m ajątku: sanatoriów, wydawnictw, małej poli grafii itp. Równocześnie R K W zwróciła się też z ape lem do Sejmu i Senatu o podjęcie wszelkich kroków, by uregulować praw a m ajątkow e ruchu związkowego. ABC serw is informacyjny W 1989 r. d o R F N przybyło 340 tys. przesiedleń ców z N R D, 350 tys. wysiedleńców z E u ropy P ołu dniow ej i W schodniej oraz 111 tys. azylantów z c a łego św iata. Szczególny p roblem stanow ią tzw. N ie m cy etniczni z Polski. T ylko w ciągu 2 ostatnich lat przybyło ich 370 tys., a obecnie przyjazdy jeszcze bardziej się nasiliły, b o przyjeżdża ich p o n a d 1000 dziennie. Ich niem ieckość jest w ątpliw a, a jeszcze bardziej wątpliw y jest m oralny kon tek st ich p o stawy. W większości legitym ują się oni praw dziw y mi lub sfałszow anym i d o k u m en tam i rodziców lub dziadków wciągniętych ongiś przez hitlerow ców na tzw. III volkslistę obejm ującą osoby wedle praw norym berskich nad ające się d o zniem czenia. Z arząd Stowarzyszenia Żołnierzy A K Okręgu Ślą skiego zwrócił się z apelem d o Prezydenta państw a, by wystąpił d o władz radzieckich o potępienie oraz uzna nie za nieważny i bezprawny proces wytoczony w 1945 r. szesnastu przywódcom Polski podziemnej. 24. lutego br. obradow ać będzie w Katowicach Śląskie F orum Gospodarcze, W śród zaproszonych gości znajdują się przedstawiciele rządu oraz śląscy parlamentarzyści z O K P i partii koalicyjnych. G łów nymi tem atam i będą: przekształcenia własnościowe z uwzględnieniem przemysłu ciężkiego; rozwój ban kowości, w tym zakładanie szkół bankowości; szkole nie kadry menedżerskiej; przygotow anie kół gospoda rczych, czyli możliwości wykorzystania lokalnych przedsiębiorstw w celu form ow ania bazy dla sam o rządności Śląska; powstanie i rozwój Izby Rzcmieślniczo-Handlowej; infrastruktura kom unalna, w tym problem y telekomunikacji i ekologii. O rganizatorem forum jest G órnośląskie Towarzystwo Gospodarcze. ABC W ydawca: Regionalna Kom isja W ykonawcza N SZZ Solidarność Regionu Śląsko-Dąbrowskiego. Adres redakcji i administracji: ul. D ubois 16, Gliwice, pokój 106, tel do 19, wewn , tlx i Redaguje zespół w składzie: Ewa Baran (redaktor techniczny), Bogusław Błajer (fotoreporter), Grażyna Burzyńska, Krzysztof Dzidt, K rzysztof G osiewski, Alina Kania (sekretarz redakgi), Andrzej M ałachowski (redaktor naczelny), Włodzimierz Paźniewski (zastępca redaktora naczelnego). Wojciech Sośnierz, Ryszard Stalm aszczyk. Skład: P oligraf', S-ka z o.o., ul. Zwierzyniecka 26/ l 1, K raków, tel Drak: Z akład Poligraficzny ZPBE Energopom iar, ul C hopina 6, Gliwice, tel W -1 2 Redakcja nie zwraca m ateriałów nie zam ówionych i zastrzega sobie praw o skracania tych tekstów bez powiadom ienia autora.

3 3 a całym świecie ci, którzy produkują leki i ci, którzy nimi handlują, to poten taci. U nas, na przekór zdrowe mu rozsądkowi, Przedsiębiorstwa Zaopatrzenia Farm aceutycznego C efarm chylą się ku upadkowi, a zaopatrzenie w leki widać to gołym okiem jest złe i po zostaje tylko życzyć, aby nie było gorsze. Mówi dyr. ekonomiczny Cefarm u Danuta Piotrowska: Grozi nam zamknięcie aptek, ros ną nasze zobowiązania. Nie m am y żadnych możliwości ich spłacenia, bo nastąpiła wojna ekonomiczna. Prowadzi do tego system podat kowy oraz oprocentowanie zobo wiązań. Coraz większe są zatory płatnicze. Przemyśl z uwagi na nieopłacalność produkcji nie kupu je obecnie półproduktów, co w przyszłości spowoduje ograni czenia w produkcji. Zbankrutowa ły zakłady..polfa" w Łodzi, nie długo pewnie stanie Tarchomin (monopolista w produkcji antybio tyków, leków psychotropowych i insuliny). Dla zaradzeniu tej sy tuacji podniesienie cen jest nieuni knione. Ponieważ 90 proc. leków wydawanych jest z aptek bezpłat nie powoduje to z kolei wzrost zobowiązań z budżetu, wzrost do tacji dla szpitali (zużywających ok. 40 proc. leków) i dla aptek. Pilną sprawą jest odpłatność za leki. Dlaczego preferencje w kre dytowaniu nie dotyczą ochrony zdrowia? Prof. dr hab. Andrzej Danysz dyrektor Instytutu Leków: Prowadzimy stale badania jakości leków importowanych. Na 11 tys. przeprowadzonych vr ubiegłym ro N Leków jak na lekarstwo ku analiz dyskwalifikujemy serii leków. Odrzucamy także, ze względu na zlą jakość proc. materiałów sanitar nych. Główną przyczyną tego sta nu rzeczy je st niedostateczne za plecze techniczne zakładów produ kcyjnych. Tymczasem resort zdro wia zmniejszył ostatnio środki na prowadzenie planowej kontroli w zakładach przemysłu farmaceu tycznego. Otrzymaliśmy ostatnio polecenie prowadzenia badań le ków importowanych równolegle z ich stosowaniem. Jest to kont rola zastępcza, a nie wstępna, przed stosowaniem leku i niesie pewne zagrożenia dla pacjenta. N a podstawie opinii farmaceu tów i lekarzy stwierdzić można, że z urzędowego spisu leków dostęp na jest zaledwie 1/6 specyfików (w granicach proc.) Pozo stałe leki, zwłaszcza importowane, dostarczane są nierytmiczriie. Zbiurokratyzowany jest tzw. docelowy import leków, co w pra ktyce wyklucza możliwość szybkie go uzyskania potrzebnego leku. Listę braków można ciągnąć długo. Z antybiotyków brakuje środków doustnych i pediatrycz nych. Brak odżywek dla dzieci: dostaw y Bebiko sięgają 20 proc. a H um any 30 proc. potrzeb. W śród leków kardiologicznych występuje duży niedobór Sorbonitu i nitrogliceryny o prze dłużonym działaniu. Brak też in suliny o przedłużonym działaniu, witamin. NA SKRÓTY Kłopotliw y spadek W rozwiązaniu P ZP R jest coś symbolicznego. Pozostał jednak kło potliwy spadek po,,przodującej sile" m postaci zbrodni stalinowskich, korupcji i nomenklatury, która umie sfałszować wybory, zagaić nasiadówkę, ale poza tym niewiele więcej potrafi. P Z P R rozłamała się na dwie organizacje. Socjaldemokrację RP, której lideruje duet Kwaśniews k i Miller oraz Unię Tadeusza Fiszbacha, także o orientacji socjal demokratycznej. Właśnie ów socjaldemokratyczny charakter obu dzieci nieboszczki pezetpeerii wywołuje niezdrowe podniecenie wśród komunis tów. Aby ich trochę ostudzić, wystarczy przypomnieć, że w młodości Feliks Dzierżyński także był socjaldemokratą, a do czego doszedł?... Tak się jakoś w dziejach Polski plotło, że jedyną partią lewicową z prawdziwego zdarzenia była PPS. Została reaktywowana, zaś w kierownictwie ma tak wspaniałych ludzi, ja k Jan J ó ze f Lipski. Jeśli więc w przyszłości lewica coś istotnego może dać krajowi, to będzie to właśnie PPS. O to jestem spokojny. Nie mam natomiast żadnych złudzeń, co do charakteru SdRP. Jest to, moim zdaniem próba przefarbowania dawnego komunizmu, by mniej rzucał się w o cz\ i drażnił ludzi. Nic zresztą dziwnego. Partia Kwaśniewskiego ma bowiem tę samą rupieciarnię, co P Z P R bierną, mierną, ale wierną. W.P. CENY N A JC Z Ę Ś C IE J STO SO W A N Y CH LEKÓW : Antybiotyki (kuracja przeciętnie 2 opakow ania) G entam ycyna 10 amp. 40 mg 4000 zł (odpł. 30 Vibromycyna 10 amp. 80 mg 6000 zł (odpł. 30 Doksycylina 5 kaps. 750 zł (odpł. 30 Ampicilina 16 kaps. 0,25 mg 5000 zł (odpł. 30 Sefril 12 kaps. 0,5 g zł (odpł. 30 Am ikacyna (przy cięższych schorzeniach, podaw ana 1 fiolka 0,25 g Popularne leki kardiologiczne C ardonit prolongatum 30 tabl. 40 mg Nitrogliceryna 20 tabl. proc. 1200) proc. 1800) proc. 215) proc. 1500) proc. 6300) w szpitalu zł 350 zł 80 zł Stosowane w chorobie wrzodowej (kuracja: 2 4 opakow ania) A ltram et 100 tabl (odpł. 30 proc. 6300) Ranigast 60 tabl (odpł. 30 proc. 2970) W schorzeniach oczu (jaskra, katarakta, z reguły wydawane bezpł.) Quinax zł Tim optic 5 ml/0,5 proc zł Agapurin (odpow. Trentalu) zł Przeciwzapalne, przeciwbólowe Ibuprofen 60 tabl zł (odpł zł) Antyalergiczne Positan (odpow. Zaditenu) zawiesina Witaminy: 7500 (odpł. 2350) od 1500 zł do 2000 zl Przy nietolerowaniu mleka krowiego Pro-Sobbe (400 g) zł Przy wyniszczeniach organizmu Portagen (450 g) zł Przy leczeniu żylaków Solcoseryl 1 amp zł (odpł zł) Kuracja: 20 amp. Venoruton 50 kaps (odpł. 5100) Apteki mają coraz większe trud ności ze sporządzaniem leków. Bra kuje im niezbędnego wyposażenia: wag, moździerzy, butelek, słoików, opłatków, odpowiednich nalepek. Trzeba też koniecznie zmienić opła ty za tzw. leki robione. Ubezpieczo ny pacjent płaci za takie lekarstwo 200 zł, co nie pozostaje w żadnej proporcji do drogich składników wchodzących w skład specyfiku przygotowanego w aptece. Pacjenci nie odbierają prawie 30 proc. tak przygotowanych leków. Opracowuje się projekt nowych zasad odpłatności za leki. Przewi duje on zryczałtowaną odpłatność za każdą pozycję na recepcie. Zm niejszy to zjawisko pobierania bezpłatnych leków. Poza tym od płatność zostanie zwiększona z 30 do 50 proc. Nieodpłatnie otrzym y wać będą leki tylko emeryci i re nciści. Nie ma żadnego powodu do wydawania bezpłatnych leków dla pracowników M O N, M S W, PKP i służby zdrowia. Jest projekt po działu leków na ratujące życie i zdrowie oraz na tzw. leki uzupeł niające, które będzie można naby wać za pełną odpłatnością Wi cemarszałek Senatu Zofia Kuratowska. Leki onkologiczne, przeciwcu krzycowe, przeciwpadaczkowe, przeciwgruźlicze wydawane są bezpłatnie. Począwszy od wrześ nia ubiegłego roku lekarz upraw niony do prowadzenia praktyki prywatnej wydaje recepty według uprawnień pacjenta. Wydziały zdrowia zalegają z należnościami przedsiębiorstwu C efarm za okres 5-6 miesię cy. ZUS w stosunku do jed nostek służby zdrowia z sumą 100 mld zł (dopłaty do leków dla osób uprawnionych do korzysta nia z leków bezpłatnie). Wszystkich upraw nionych do bezpłatnego wydawania leków jest ok. 8 min. H A L IN A S Z A J O R

4 4 OBYWATELSKIE ABC OBYWATELSKIE ABC Po wyborach do Sejmu i Senatu Okręgowy Kom i tet Obywatelski Solidarność" obejmujący Chorzów. Rudę Śląską. Siemianowice i Świętochłowice zaprzestał działalności. Pr/yczyny decyzja KKW, wakacje. Przerwa trwała jednak krótko, bo już we wrześniu 1989 r. ludzie /wiązani z Komitetem wznowili działalność. Po dyskusjach uznano jednak, żc nie będ/ie jednego kom itetu, a cztery. Za podziałem przemawiała konieczność solidnego przygotowania się do wyborów do sam orządu terytorialnego. Chorzowski Kom itet Obyw atelski został zarejestrow any jak o stowarzyszenie 8 października 1989 r. Na W alnym Z ebraniu 28 listopada w ybrano jedenastoosobow y Zarząd. Zrezygnowaliśmy z nazwy Solidarność" mówi Jacek Chamuła. przewodniczący żel" nie prowokować konfliktu z władzami Związku. Sami chcemy zapracować na popularność i zaufanie mieszkańców Chorzowa. Z N S Z Z Solidarność" współpraca układa się hardzo dobrze. Przewodniczący KtKk jest członkiem Zarządu Komitetu Obywatelskiego W edług projektu ordynacji wyborczej do sam o rządu terytorialnego zgłoszonego w Sejmie p r/c / Senat, w przyszłej radzie miejskiej C horzow a /«sią dą 34 osoby (w obecnej M R N 100 osób). Do bliskich już w yborów Kom itet przygotow uje się bardzo intensywnie. O pracow uje program, ustala kandydatów do rady miejskiej. Term in rozpoczęcia kam panii wyborczej ustalono na 12 lutego br. W strukturze K om itetu działają cztery sekcje: sam orządow a, ochrom praw obywatelskich, gospodarcza, inform acji i pro p agan d ) Sekcja sarno rządow a podzielona jest na komisje; praw sam o rządowych, ochrony zdrow ia i opieki społecznej, handlu, usług i przem ysłu, urbanistyki i rozwoju przestrzennego, gospodarki kom unalnej i budow nictwa. finansowa. Jeżeli wygrumy u y h o n mówi Jacek C'ham uła tak będzie wyglądała struktura organizacyjna administracji miejskiej W Chorzow ie /m ienić tr/eb a wszystko. Przede w szystkim jednak zmian wymaga handel stwierdza przew odniczący KO. Żeby był dobry, musi być prywatny. Druga priorytetow a sprawa to budownictw o mieszkaniowe. Trzeba generalnie w yrem ontow ać stare kamienice, aby stworzyć w nich god/iw e warunki mieszkaniowe Pewnym rozwiązaniem braku mieszkań i terenów pod ich budowę jest budow nictw o plombowe. Jak się ocenia w ten sposób Chorzów T rzeba wszystko z m ie n ić m oże uzyskać 20 ty v m ieszkań,.lest wielu chętnych do inwestowania w budow nictw o plombowe. C horzow ski Kom itet Obyw atelski w sp ó łp ra c u j / w lad/anii miejskimi Stronnictw a D em okratycznego D la dobra m iasta (m otyw acja) pow ołano wspólna komisię b oc/ą. Koalicji politycznej z S D ii mieście nic utw orzynn wyjaśnia Jacek C ham ula Do w yborów pó/dzicm y osobno! W /ale/n o ści ód tego. jaka będ/ie p r/y s/ła or- -I.nacja w yborc/a (większościowa czy proporcjo- 1M TbU jrn ICiw rtasirf b.r fłrthcufccfa w y m T a o 1Z0% f tl^njccńaj w ę c f f a r X ) S r C. O «/ ' e L * ~ J K>v Jan Ifl*rrłp nalna) rozważa się m ożliwość koalicji wyborczej ze Związkiem G órnośląskim i Klubem Inteligencji Katolickiej. W Chorzow ie działają dwa koła Zw iązku H ajduki W ielkie i K rólewska H uta. W iększościowa ordynacja daje szansę zdobycia 100 proc. mandatów mówi Jacek Cham uła. Grozi jednak powstaniem monopolu władzy h gminach i miastach, a w ładza deprawuje łudzi. W przypadku ordynacji proporcjonalnej s/ansę na zdobycie m andatu ma więcej partii i orgranizacji. Ił nadi hodzącyt li wyborach do samorządu terytorialnego u alka o m andaty toczyć się będzie m iędzy nami a byłym i kom unistam i podkreśla przewodniczący K om itetu Obyw atelskiego. W obecnych czasach potrzebna jest duża społeczna aktyw ność, aby skutecznie przezwyciężyć zaszłości postkom unistyczne. Jedną / nich jest brak przyzwyczajenia do dobrej pracy. D obrobytu nie wypracuje żaden r/ąd. Może on jedynie stworzyć warunki. żeby praca nie była m arnow ana, żeby była elektywna. Obecnej biedy nie dało się uniknąć stwierdza Jacek Cham uła. Trzeba ją przeżyć! Od niedawna w chorzowskim Ratuszu zasiada nowy prezydent (dotychczasowy wiceprezydent). Odwolanń poprzedniego prezydenta, to rozgry-. wku personalna między nim a byłym KM P ZP R wyjaśnia J. Cliamula. Ponieważ uznaliśmy, żc na kilku miesięcy przed wyborami samorządowymi zmiana prezydenta jest bezcelowa. ir ogłoszonym konkursie nie wystawiliśmy naszego kandydata. Uważamy jednak że konieczna jest kontrola poczynań władz miejskich, dlatego na stanowisko wiceprezydenta wysunęliśmy swojego człowieka. Trzęba przyznać, że łudzi z dośw iadczeniem do pracy it administracji mam y mało To skutek rządów partyjnej nomenklatury! W śród członków chorzow skiego K om itetu O bywatelskiego przeważają ludzie o poglądach praw i cowych. U tożsam iają się z K rajow ym Kongresem Liberałów \ie odpowiada nam żadna forma socjalizmu z a /n a c /a.1 C ham uła. Chcemy kapitaliziim. prywatyzacji gospodarki. Chorzowski Komitet Obywatelski nie jest i nie będzie partią polityczną Jego podstawowy cel to działalność charytatywna, społeczna Obecnie jednak ze względu na zbliżające się wybory do samorządu terytorialnego w jego działaniach przeważa opcja politye/na. Po wyborach polityką zajmą się partie, a Komitet skupi się na swoich zadaniach statutowych. R Y SZA R D ST E L M A SZ C Z Y K Tyle samorządności, ile pieniędzy O d pewnego czasu, m am y Rzeczpospolitą Polską, ale'w małych miastach i na wsi króluje nadal P RL. Ci sami łudzi, na tych sam ych stołkach zarządza/ą ii ten sam. niesprawny sposób swoimi m iastam i i gminami. Część z nich nie zm ieni się. nawet gdyby tego bardzo chciała. Dlatego takie znaczenie mają nadchodzące wybory do samorządu terytorialnego. W istocie oznacza to powstanie u terenie zupełnie nowej Polski. C zy będzie ona obywatelska, nasza' Wiele zależy od tego czy odpowiedni ludzie znajdą się na odpowiednich miejscach. Podstawą samorządu jest stara zasada: nic o nas bez nas. A kty prawne zakładają pełni/ odbudowę samorządności. Odbudowe. bo tt II Rzeczypospolitej samorządność społeczności lokalnych miału się bardzo dobrze. Pod tym względem przodowało przedwojenne województwo śląskie, posiadające swój lokalny parlament Sejm Śląski i rozbudowaną autonomię. Do tradycji Uch trzeba nawiązywać. M oim zdaniem, prędzej r r r później nie unikniem y powołania Sejm u Śląskiego. Nasz region ma w iele specyficznych tylko dla siebie problemów do rozwiązania. Kiedy jednak rozmawia się o sam orządności. jedna sprawa wzbudza pewien niepokój spychanie nu plun dalszy kw estii materialnych. Samorządność nie polega tylko na swobodnym pyskow aniu na zebraniach. Najważniejszy jest jej byt materialny. M ówi się o oddaniu vr wyłączne władunie samorządów m ajątku komunalnego miast i gmin. K ażdy wie. że są to najbardziej zaniedbane przedsiębiorstwa, jakie istnieją m- naszym kraju. Tymczasem przyszłość samorządów zależy od ekonomiki. Każda społeczność lokalna posiada tyle samorządności, ile pieniędzy, które są je j własnością. Przed sam orządam i terytorialnym i ir Polsce stoi więc zadanie uruchomienia drobnego lokalnego przemysłu. a przede w szystkim kom pletnie zaniedbanych usług. Takie małe zakłady i warsztaty, których jedynym właścicielem będzie samorząd, wzbogacą lokalną kasę. Podobnie jest na całym święcie. W niektórych miejscowościach na Zachodzie wpływy własne samorządów pokryw ają blisko 5 0 proc. wszystkich w ydatków miej.sk ich. Zastanawiając się nad wyborem kandydatów szczególnie trzeba zwracać uwagę na talenty organizatorskie i gospodarcze ludzi, któ rzy będą musieli zbudować lokalne życie gospodarcze ir swoich miastach i gminach, po to. by ir naszym zbiedzonym kraju zarabiać pieniądze na potrzeby swoich lokalnych społeczności. JA N G R Z E SIK

5 5 M u s z ą być n o w i l u d z i e Rozmowa z ROMANEM WYBORSKIM, wiceprzewodniczącym Unii Komitetów Obywatelskich P o ubiegłorocznych w yborach do Sejm u i S e natu naturalną koleją rzeczy, ugruntowującą proces d ochodzenia w P olsce do prawdziwej d em okracji, są bliskie już wybory władz lokalnych sam orządów terytorialnych. J a k ie.s iły i ugrupow ania p olityczne będą organ izatoram i i uczestnikam i tych wyborów? Przede w szystkim K om itety O byw atelskie S o lid a rn o śc i, chociaż z racji sw oich praw, d o organizacji w yborów sa m orządow ych u pow ażnione są urzędy w ojew ódzkie, m iejskie i gm inne. K o m ite ty O byw atelskie genetycznie są płaszczyzną p o ro z u m ienia politycznego różnych grup. o pow iadających się za ętosem S olidarności. W ciągu o sta tn ic h kilku m iesięcy niek tó re z nich, tutaj na Śląsku, określiły sw oją tożsam ość p o d po stacią np. Z w iązku G ó rn o śląskiego czy G ó rn o ślą sk ie g o T ow arzystw a G o s podarczego. R azem z M iejskim i K om isjam i K o o r dynacyjnym i N S Z Z S o lid a rn o ść " tw orzą one n a tu raln e grem ia, org an izu jące k a m p an ię w yborczą i desygnujące k a n d y d ató w d o w ładz sa m o rz ą d o wych. O sobiście jestem zw olennikiem silnej k o n kurencji w ew nątrz tak pow stałego bloku, a naw et pew nego ro d zaju p ra w y b o ró w (w stylu a m e ry k a ń s kich w yborów prezydenckich). M yślę, że pewnym poligonem dośw iadczalnym tego, co nas czeka, będą w ybory w spółdzielczości m ieszkaniow ej i społem ow skiej. starczająco silną wolę w ygrania w pow stałej sy tu a cji politycznej. U w ażam, że jakiejkolw iek stro n ie przeciw nej K o m itetom O byw atelskim tru d n o będzie o ró w now aż ną siłę przebicia. Poza tym, w ybory d o sa m o rzą d u tery to rialn eg o b ędą zaledw ie pierw szym etapem tw orzenia w Polsce now ej, praw dziw ie d e m o k ra ty cznej rzeczyw istości. S am orząd terytorialny żeby właściwie mógł spełniać funkcję autentycznej władzy lokalnej musi mieć pieniądze. S k ą d m a je wziąć? S praw ność dotychczasow ych rządów w tere nie jest w ątpliw a, poniew aż s tru k tu ra w ładz lo k al nych jest przyciężkaw a d o przem yślenia. O s ta teczny k ształt stru k tu ry i m ożliw ości z arząd zan ia w terenie, uzależnione będą od przygotow yw anej Ja c y ludzie powinni tw orzyć nową władzę ad ustaw y o m ieniu kom u n aln y m. D obrze byłoby, gdyby przyszłe gm iny d y sponow ały znaczącym b u m inistracyjną? dżetem, gw aran tu jący m a u te n ty cz n ą niezależność W tej kwestii m ogą w ystąpić znaczące p ro od centrali, żeby d ysponow ały, czym tylko się da. blem y. Z d arz ają się znakom ici fachow cy, którzy przepracow ali całe życic w urzędach w ojew ódzkich, W dwudziestoleciu m iędzywojennym Śląsk m iejskich czy gm innych. Dzięki tem u problem y dysponow ał sporą autonom ią. Je j wyrazem był Sejm lokalne znają doskonale. Źle by się stało, gdyby ci Śląski. Czy nasz region powinien ją odzyskać? D o tych czasow i ludzie spraw ujący w ładzę w te renie (radni różnych szczeb li) utracili zaufanie w oczach sp ołeczeń stw a. C zy znajdą się ich w iarygo dni następcy? R adni nie spraw ow ali w ładzy w terenie, c h o ciażby d latego, że tzw. teren nie m iał pieniędzy. N a to m ia st faktem jest, że w sa m o rzą d ac h p o jaw ia ją się nowi ludzie. Problem polega na tym. czy będą to najlepsi z m ożliw ych. N ajlep si" oznacza pewne k ryteria. O rto d o k sy jn ie rozum iane k ryterium soli darnościow e w yklucza wielu w sp ó łp rac o w n ik ó w " dotychczasow ej władzy. U w zględnienie k a n d y d a tu r p opieranych np. przez G ó rn o ślą sk ie T ow arzystw o G o sp o d arc ze pociąga za sobą konieczność z a a k c ep to w a n ia rów nież innych w artości i ocen. W iąże się z tym zagadnienie k a n d y d a tu r z jednej strony szow inistów lo k aln y c h " byłej sam odzielnej gm iny funkcjonującej obecnie ja k o osiedle (np. G iszow iec w K ato w icach czy Im ielin w M ysłow icach), z d r u giej stro n y fachow ców dużej klasy, np. d y re k to ra w odociągów lub d o m u k ultury. M yślę, że z k a n d y d a ta m i d o sp raw o w an ia w ładzy sam orządow ej nie będzie problem ów. C zy kandydaci desygnow ani do sam orządów terytorialnych przez K om itety O b yw atelsk ie będą m ieć groźnych konkurentów? N ie chcę być naiw nym o p ty m istą, ale d o ty c h czasow e k o n ta k ty z osobam i zasiadającym i w ra d a ch n aro d o w y ch, nie m ów iąc ju ż o części p ra co w ników urzędów m iejskich i w ojew ódzkich, je d n o znacznie u k azu ją coś. co nazw ałbym banalnie zm ę czeniem m ate ria łu. Ż eby pow iedzieć jaśniej, nie w ątpię, że O N I chcą chcieć, ale na pew no wielu z nich ju ż nie um ie m óc! D otyczy to z aró w n o spraw ności d z ia łan ia, ja k i um iejętności rzetelnego ro zm aw iania z ludźm i. Poza tym uspraw iedliw ie niem m ojego o p ty m izm u jest silne prześw iadczenie, że czekając przez czterdzieści pięć lal publicznego, zniew olonego życia na praw dziw ą w olność, jedni i d ru d z y w yborcy i w ybierani w ykażą w y O c h ro n a śro d o w isk a to b ę d /ie je d n a / n a jisto tn ie jszy c h kw estii, k tó ry m i będij m u siały zajq ć się sa m o rz ąd y F o t Bogusław Blajer ludzie nie chcieli lub nie m ogli zostać na swych stanow iskach. F o ru m go sp o d arcze o ra z sesja n a tem at sa m o rząd ó w tery to rialn y ch, w spółorganizow ane N ie uw aża pan, że zostaw ien ie tych fachowców przez G ó rn o ślą sk ie T ow arzystw o G o sp o d arc ze, bę dą zm ierzały d o tego aby w y p u n k to w ać w arunki stw arza zagrożenie dla praw idłow ego funkcjonow a przyszłej, śląskiej tożsam ości o p a rte j na lokalnej nia nowej w ładzy lokalnej? inicjatyw ie i przedsiębiorczości p ryw atnej o ra z na N ie widzę takiego zagrożenia. W tej kwestii przekształcającym się uspołecznionym przem yśle są jed n a k dw ie opcje. Je d n a o rto d o k s y jn a ", której ciężkim. G en eraln ie chodzi o to. aby ta k a czy inna zw olennicy uw ażają, że żaden z dotychczasow ych a u to n o m ia Śląska nie stała się hasłem niem ile o d funk cjo n ariu szy w ładz lokalnych nie m oże zostać bieranym przez- resztę k raju, a była z ro zu m ian a, na sw oim stanow isku, i d ru g a, bardziej liberalna, ja k o jed y n a szansa wzięcia sw oich spraw w swoje której zw olennicy uw ażają, że d o b re g o fachow ca w łasne, sa m o rząd o w e ręce. należy hołubić. O biektyw nie trzeba stw ierdzić, że C zy ozn acza to, że Ś lą sk przestanie być w e nie stać nas na całk o w itą w ym ianę k a d ry urzęd wnętrzną kolonią ek sp loatow an ą przez resztę kraju? niczej. M yślę, że postaw ienie m łodych ludzi obok d o b ry c h fachow ców pozw oli w ykształcić w ciągu Jfeźeli m am y prześw iadczenie, że jesteśm y e k s kadencji k o m p eten tn y ch pracow ników a d m in istra p lo ato w a n i przez resztę kraju, to tylko takie p o d e cji lokalnej. D obrze by było, a b y ci now i ludzie jście m oże nas od tego uw olnić. m ogli d o sk o n a lić za g ranicą sw oje um iejętności w a d m in istro w an iu. R ozm aw iał: R Y S Z A R D S T E L M A S Z C Z Y K OBYWATELSKIE ABC OBYWATELSKIE ABC

6 6 Szkolenie Ostatnio dowiedziałem się, że funduję różnym ludziom bezpłatne wczasy zimowe. Tyska Spółdzielnia M ieszkaniowa O sk ard " wysłała swoich pracow ników w grudniu ub. r. do Szczyrku. Uczestnicy wyprawy bardzo narzekali, bo śniegu nie było i nie mogli korzystać z uroków białego szaleństwa, co m nie zresztą zaniepokoiło, bo jak śnieg spadnie gotow i imprezę pow tórzyć. Z apytają zapewne Państw o, co ja m am z tym wspólnego, jeśli żadnego dom u wczasowego ani przedsiębiorstwa turystycznego nie prow adzę? O tóż m am nieszczęście być członkiem -lokatorem w.w spółdzielni i z m oich to m.in. pieniędzy zafundow ano tę frajdę am atorom nart i sanek. W ypraw a la została nazw ana szkoleniem bhp. Początkow o dziwiłem się. dlaczego..o skard" m u siał robić szkolenie z zakresu bezpieczeństw a i higieny pracy w górach. Ludzie m ałoduszni a ta kich nic brak wśród m oich sąsiadów rozeźlili się bardzo i planują nawet rebelię przeciw zarządowi. Piszą jakieś pism a, chcą robić zebrania mieszkańców, obalać legalne władze spółdzielni (kto wie czy nic siłą) a nawet, o zgrozo, żądają zapłaty za owe wczasy w raz z o d setk am i! I ja przyznaję miałem takowe chęci Ale potem się rozmyśliłem. Szkolenie jest potrzebne, bo bezpieczeństwo pracy zarządu ostatnio b ard /o się zmniejszyło, a i higiena też się przyda. Malkontenci twierdzą, że O skard" ma w Tychach ogrom niasty budynek zwany dom em kultury Tęcza", w którym można szkolić się do upojenia (zwłaszcza poza godzinami pracy). Lecz czyż można zaprzepaszczać szczytne tradycje kursokonferencji. tradycje będące trw a łym dorobkiem ruchu spółdzielczego? (J.P.) W środow iskach pisarskich U rząd K ontroli Prasy, Publikacji i W idow isk, czyli cenzurę, nazyw ano poufale ciotką Cecylią. Czy kto tego pragnął, czy nie m usiał prędzej lub później zapoznać się z ciotką Cecylią. Bez odpow iedniego stem pelka, że wydaw nictw o nie zagraża przodującem u ustrojowi, nie m ożna było w ydrukow ać nawet wizytówek. Już ciotka Cecylia dbała o to. aby nikom u nie przewróciło się w głowie. Skutki wieloletniego panow ania cenzury są tego rodzaju, że właściwie myślimy aluzjam i. W ielu ludzi tak się do tego przyzwyczaiło, że, kiedy już w olno, nie potrafią niczego powiedzieć wprost. Ciotka Cecylia Z ciotką Cecylią m am na pieńku od wielu lal. Jeszcze jesienią ubiegłego roku zarzucała mi. że w artykule szkaluję PRL.. Zapow iedź zniesienia cenzury przyjąłem, jak wielu ludzi, z uczuciem ulgi Ob> to nastąpiło jak najszybciej Oczywiście ciotka Cecylia cio tce Cecylii nie jest rów na. Zwykle to. co w W arszawie przechodziło bez trudu w nadgorliw ych K atow icach padało ofiarą cenzorskich nożyc. N ajbardziej nieobliczalna była cenzura katow icka, która zachow yw ała się jak ów przedwojenny rotm istrz kawalerii. Podczas ćwiczeń każdy pagórek kojarzył się m u z dupą. W K atow icach nożyczki miały bezpośrednie p ołączenie ze słuchaw ką telefoniczną w KW PZPR. a lam już Chom eini zajm ujący się prasą, czyli niejaki Jan Zieliński, rozkazyw ał zdejm ować, zdci- m ować. zdejmować. A N D R Z E J K UNICK I Napad w banku N a Dzikim Z achodzie napada się na banki. U nas. w ram ach odradzającego się kapitalizmu banki... napadają na klientów. Przykład'. Proszę bardzo. O to 7 lub 8 grudnia ub. roku Bank Spółdzielczy w Gliwicach zażądał od swoich klientów podpisyw ania cyrografu wyrażającego zgodę na to. że już od 16. tegoż m iesiąca od każdego realizow anego czeku płacić będą I proc. prowizji. Twierdzącym, iż czas do nam ysłu jest zbyt krótki, a w ogóle to cała operacja jest nic bardzo legalna bank zagroził wymówieniem konta. W ydaje się. że zyski banku z prow adzenia nico- procenlow anych rachunków obrotow ych powinny z naw iązką pokryw ać koszty obsługi. Stw arzając bodźce do minim alizacji operacji gotów kow ych inne banki zam ierzają również przechodzić na pobieranie prowizji od takich operacji, ale istotna różnica oprocentow anie kont obrotow ych. i tu jest w zam ian proponują korzystne Podczas badania całej sprawy zrodziła się wątpliwość. czy w ogóle Bank Spółdzielczy jest prawdziwym bankiem, czy leż tylko niepotrzebnym pośrednikiem. Wszystkie zakładane w nim bowiem rachunki są obsługiwane przez jedno. tzw. konto pomocnicze w Banku Śląskim, stąd rzecz jasna rosnące koszty obsługi. Bank Spółdzielczy, jak się okazuje, jest kłopotliwym klieniem Banku Śląskiego, gdyż używając jego struktur organizacyjnych daje minimalne w sumie zyski. Z tego właśnie powodu operacje gotówkowe BS w Banku Śląskim zostały od 11 stycznia (!) obłożone jednoprocentową prowizją, klórą ten pierwszy, z wyprzedzeniem. zrzucił na klientów, głównie rzemieślników. Jak zwykle więc u nas. za fatalną organizację, biurokrację i inne tego typu grzeszki płaci ten. kto nie zawinił, czyli klient. Pewnie, tak jest.najprościej. (K.G.) Rys Jan Herla Zacieranie śladów O d czasu, kiedy Tadeusz M azow iecki został prem ierem, w siedzibach SB. tej polskiej..securitów ". zapanow ała nerwowość. Zaczęto niszczyć akta. Te najbardziej kom prom itujące. O czywiście działo się to na polecenie z góry. T o nie ulega wątpliwości N adpalone w lesic spisy TW. czyli T ajnych W spółpracow ników stanow ią jasny dow ód, żc cała ta robota nic była tylko przejawem nadgorliwości tego czy innego esbeka. We W rocławiu tajne ak ta wyłow iono z rzeki. Skoro nie ma dokum entów, nie ma sprawy. A swoją drogą wielka to szkoda, że praw dopodobnie nigdy nie poznam y nazwisk owych T ajnych W spółpracow ników SB Były ich tysiące we wszystkich środow iskach. zakładach pracy, uczelniach, szkołach. C óż to byłaby za sensacja przeczytać sobie, że twój najlepszy przyjaciel okazał się TW. Niejedno pism o m ające kłopoty ze sprzedażą m ogłoby się pod- ratow ać. drukując alfabetyczne spisy w spółpracowników polskiej S ecuriia tt". N iedaw no odbył się publiczny pogrzeb PZPR. najstarszej struktury stalinowskiej. jak a istniała w Polsce. Najwyższy czas. aby odprow adzić na to miejsce wiecznego spoczynku jej zbrodnicze ram ię, czyli SB (P)

7 7 Popierajcie swego szeryfa ilicja? toż to złodzieje i łapow nicy m ówi m łody ro b o tn ik. M ilicja? ustaw iają się z ra d are m gdzieś w krzak ach, żeby kasow ać kierow ców p rzekraczających często a b surdalnie niskie dozw olone prędkości, a w razie potrzeb y to i ze świeca tru d n o ich znaleźć to opinia zaw odow ego kierow cy. M nie m ilicja k o ja rzy się jed n o zn aczn ie w spom ina były działacz podziem ia to" pom agierzy SB, czasem naw et gorliw si od tych ze Służby. T akie i podobne opinie o pracy tej instytucji są powszechne. N a tak fatalną reputację Milicja O by w rogów klasy ro b o tn iczej" Za w zm ocnieniem watelska pracow ała przez ponad 40 lat Prżez cały kadrow ym poszło w zm ocnienie finansow e. Nie li czas swojego istnienia zajm ow ała się przede wszyst cząc się z o grom nym i kosztam i SB inw igilow ała kim ochroną tzw. ludowej władzy a w dalszej dopiero wiele osób, któ re m ogły być p odejrzane o sprzyja kolejności strzegła obywateli przed przestępcam i. nie nielegalnej w ów czas..s o lid arn o ści". K oszty Szczytowym punktem tak pojętej ważności zadań był ponosiliśm y wszyscy. M ilicja rów nież. Jeśli za..p o d e jrz an y m " R om aszew skim (dziś jest sen ato rem ) okres stanu wojennego. R ozbudow ana do niespoty kanych wcześniej rozm iarów policja polityczna pene stale jeździł przynajm niej jed en sam o ch ó d M SW. trow ała bezkarnie wszystkie dziedziny życia obyw a to tego sa m o ch o d u m ogło b ra k n ą ć, gdy trzeba teli. Funkcjonariusze M O byli zm uszani do udziela było w yjechać d o w ypadku drogow ego czy ra b u n nia esbekom wszelkiej pom ocy i z tego głównie ku. D o dziś zresztą m ilicjanci p o w ta rza ją pow ie rozliczani. O chrona obyw atela, wykryw anie spraw dzenie, że resort m a sam ochody a m ilicja chodzi na ców przestępstw pospolitych były na drugim planie. piechotę. Nie je st to takie bezpodstaw ne, bo naw et W początk ach sta n u w ojennego kierow nictw o w dzisiejszych ciężkich czasach k a tow icka SB re so rtu spraw w ew nętrznych u znało za stosow ne w zbogaciła się o najnow szy m odel lady, a pieniędzy k a d ro w e w zm ocnienie Służby B ezpieczeństw a. D o- - na radiow ozy p atrolow e jak nie było tak nie ma. św iadczeni oficerow ie milicji, specjaliści od w ykry Czy jest na to ra d a? W jak i sp o só b przyw rócić w ania przestępstw krym inalnych czy g o sp o d a r przedstaw icielom praw a szacunek i społeczne p o czych musieli na żądanie sw oich szefów zm ienić w ażanie? Jedynym na to sposobem je st zasadnicza, b ra n żę ". Z am iast łap ać złodziei czy m alw ersantów b a rd zo głęboka refo rm a M inisterstw a Spraw W e szukali d ru k a rz y, kolp o rteró w i tym p o d o b n y ch w nętrznych. S praw ą pod staw o w ą jest oddzielenie M hyba wszyscy m ie s z k a n o Śląska byli p rzy n ajm n iej raz w sklepie górniczym Przy fataln ie z a o p a trz o nych og ó ln ie d o stęp n y c h sklepach przem ysłow ych te sklepy robiły w rażenie g o d n e Pew eksów. M oże w łaśnie d la te g o zostały przezw ane, G tew e k sam i". W sklepach tych pełno było. gdzie indziej n ied o stęp n y ch, atra k c y jn y ch tow aró w. W n a jtru d n iejszy ch dla z ao p a trz e n ia czasach m o ż n a było ku p ić tu d o b ry sprzęt R T V. tan i m a g n eto w id, nieosiągalne w innych sk lep ach ak ceso ria sam o ch o d o w e. N iestety, z d ecy d o w an a w iększość a tra k c y jn y ch tow arów nie była d o s tę p n a za g o tó w k ę. M o żn a je b y ło n a b y ć ty lk o za p ieniądze zg ro m a d z o n e na specjalnej księżeczce oszczę dnościow ej. na k tó rą k o p aln ie przelewały w yłącznie g o tó w kę z aro b io n ą p rz e / g ó rn ik a w so b o ty i niedziele. P o cząw szy od m łodszeg o g ó rn ik a na d y re k to rz e k o p aln i s k o ń czyw szy po d tym w zględem wszyscy byli rów ni. N iestety, ja k to u n a s byw a. znaleźli się rów niejsi D o z arzą d z an ia g ó rniczym h an d lem z o sta ło pow ow ne w styczniu 1982 ro k u P rzed sięb io rstw o Z a o p a trz e n ia G ó r nictw a N iem al o d sam eg o p o c zą tk u n a jego czele stoi d y re k to r Edw ard W ójcik P rzed sięb io rstw o nasze p o w stało w celu w \ k o n an ia U chw ały 199 R ady M in istró w m ów iącej o w y n ag ro d zen iu g ó rn ik ó w za p racę w dni w olne. P o c z ątk o w o w naszych sklepach były w yłącznie tow ary krajow e. Później na d r o dze m inisterialn y ch decyzji o trzy m aliśm y pew ną pulę d e wiz na z ak u p y a tra k c y jn y ch tow arów w k ra ja c h d ru g ieg o o b sza ru płatniczeg o. Poniew aż u nas dew izy przeliczano po niskim pań stw o w y m k u rsie, w iele zac h o d n ic h kow arów było w naszych sk lep ach zd ecy d o w an ie tań szy ch niż np w sklepach S kładnicy H arcerskiej. Te atrakcyjne tow ary i niskie ceny kusiły nie tylko gór ników. Prom inentni funkcjonariusze W spólnoty Węgla K a miennego oraz przedstawiciele partyjno-milicyjnej elity rów nież chcieli nabyw ać przeznaczone dla górników d o b ra. A źe ludzie to obrotni i wiele mogący, przekonali dyrektora, źe należy wprowadzić instytucję sprzedaży pożary nkowej. Pow o łano naturalnie specjalną komisję, określono w hardzo ogólny sposób osoby i instytucje d o takich zakupów upraw nione C I ot AR( policji od służb specjalnych (wyw iad, kontrw yw iad. B iuro O ch ro n y R ządu. itp.). Policja P aństw ow a pow inna być ściśle po w iązan a z lokalnym i sa m o rządam i i być przed nimi o dpow iedzialna. L okalna d em o k raty czn ie w y b ran a w ładza pow inna zaś mieć w pływ na o b sa d ę stan o w isk a m iejscow ego szefa policji. Sądzę, że sa m o rzą d y w inny party cy p o w ać też w kosztach u trzym ania tej instytucji na szczeb lu gm iny czy m iasta. W ten sp o só b bedą m iały wpływ na ilość i podział policyjnych e ta tó w, a jest to jedyny chyba sp o só b n a ograniczenie a d m in ist racyjnej g ó ry " tak licznej w obecnym M SW. Oczywiście całe zaplecze techniczne i logistyczne Policji p o w inno być oddzielone od analogicznego zaplecza służb specjalnych, i na przykład kosz tem SB pow ażnie w zm ocnione. W S tan ach Z jednoczonych lokalna społeczność w ybiera sw ojego stróża praw a szeryfa. W ięk szość m ieszkańców uw aża go za sw ojego obrońcę p o p ierają go. C zy tak a sytuacja m ożliw a jest w Polsce? O by i to ja k najprędzej. W.S. Giewex" za zamkniętymi drzwiami i można było spokojnie wziąć się do przydzielania sobie co atrakcyjniejszych artykułów. D o k u m e n ta cja zakupów pożary nkow ych liczy kilka o p asły ch tom isk. K iedy czyta się p o d a n ia o um ożliw ienie takiego z a k u p u, nie b a rd z o w ia d o m o, śm iać się czy p ła kać. T a k o to głów ny księgow y je dnej z k o p a lń p rośbę o sp rzed aż k o lo ro w eg o telew izora m otyw uje tym. że p o przedni m u się spalił. W ysoki urzędnik W W K kupuje o p o n y d o sw ojego p ry w a tn e g o s a m o c h o d u, tłu m acząc, ze jest m u niezbędny d o celów służbow ych W szystko się zg ad za n o m oże poza tym. że ów fu n k c jo n a riu sz d y sp o n u je służbow ym sam o ch o d em. P o śró d klientów P Z G nie b ra k p ro m in en tn y c h d z ia ła czy neozw iązków z W. M artyniukiem i R..Morieem C zło n kow ie kom isji w ysocy u rzędnicy W sp ó ln o ty i P Z G też nie o d m acochy. W k o ńcu im tak sam o się coś należy. W śród przydzielających sobie m ożliw ość z ak u p u o só b icst b. w icew ojew oda katow icki H N iglus. Jeg o przyzw yczaje nie w z a ła tw ia n iu " to w aró w było tak duże. że z ro zp ęd u ch ciał przez kom isję z ak u p ić sam o c h o d o w y ra d io o d b io r nik. k tó ry w tedy był ju ż w w olnej sprzedaży. Innem u c zło n k o w i kom isji p. C iołkow i zezw olono n a z a k u p 2 im p o rto w a n y c h d yw anów, zaś p o upływ ie m iesiąca 2 n a stę p ne d y w an y z ak u p iła przy p om ocy kom isji o s o b a o tym sam ym n azw isku zam ieszkała p od tym sam ym adresem. C óż, k o ńczył się rok 1989 i należało się spieszyć In n ą ciekaw ą p ra k ty k ą szero k o sto so w a n ą w P rzed siębiorstw ie Z a o p a trz e n ia G ó rn ic tw a była p o lityka w yjaz d ó w zag ran iczn y ch W yjeżdżali różni ludzie, nie zaw sze m ający cokolw iek w spólnego z h a n d le m zagranicznym, czasam i n aw et nie byli to p racow nicy P Z G. I tak pan Stanisław C iołek (ten o d d yw anów ), nie b ę d ąc p ra c o w nikiem P rzed sięb io rstw a, zw iedził na je g o koszt Szw aj carię, H o la n d ię, Belgię i H iszpanię. O k azał się też w szech s tro n n y m specjalistą jeździł bow iem k u p o w ać i odzież i a rm a tu rę łazienkow ą. D y re k to r ad m in istracy jn y szkoli! się w R! V d y re k to r d s p racow niczych k u p o w a ła tow ary w Lgipcie. I sek reta rz P O P zwiedzi! T argi Lipskie. W szyst ko na koszt górników. O p isan e przez p a n a p rz y p a d k i to ty lko częsc d z ia ła ln o ści dyrekcji P Z G m ów i D A N IE L A K L T N Y wice przew odnicząca tam tejszej S o lid a rn o śc i". M o żn a b \ jesz cze pow iedzieć o ty p o w o n o m e n k la tu ro w e j spółce U N IM A G. k tó re j d ziałaln o ść zu b o ża kasę przedsiębiorstw a, fa m ilia rn y m " p rzydziale a sy g n a t sam o c h o d o w y c h, b iu ro k rac ji i pow szechnym m a rn o traw stw ie. T ru d n o się d zi wić. ze kondycja przed sięb io rstw a nie jest najlepsza. W tej chw ili P Z G staje się n o rm a ln y m p rz e d się b io rst w em h andlow ym W górniczych sklepach w szystkie to w a ry m ożna kupić za gotó w k ę. C zy prz e d się b io rstw o da sobie ra d ę w now ych w a ru n k a c h? D y re k to r jest o p ty m is tą. zak ład o w a S o lid a rn o ś ć " nic p a trz y przez ta k różow e o k u la ry. P rzedsiębiorstw u p o trz e b n y jest w strząs m ów ią zw iązkow i działacze a ten m ożliw y jesi d o p ie ro p o w yjaśnieniu w szystkich a sp e k tó w d ziałalności kierow nictw a firm y w m inio n y ch latach. W yjaśnienie tych p ra k ty k należy się rów nież g ó rn ik o m, d la k tó ry c h prz e d się b io rstw o to p o w stało, a k tó rz y, tło cząc się w przeznaczonych d la nich sklepach, nie zaw sze m ogli nabyć z a k u p io n e za d o d a tk o w o w ydo b y ty węgiel tow ary. W O J C IE C H S O Ś N IE R Z

8 8 ytuł sugeruje polem ikę z arty k u łem prof. K ozłow skiego ( M o ż n a bez Ż arn o w c a " T ygodnik S olidarność, nr 25 z 1989 r.) ale nie o to chodzi, gdyż w istocie m ożna, a naw et trzeba bez Ż arn o w c a ". W obecnej atm osferze rozgrzanych em ocji należy w yraźnie oddzielić p ro blem Ż arn o w c a od pro b lem u polskiej energetyki jąd ro w ej. N ie " dla Ż arn o w ca nie m usi oznaczać rezygnacji z rozw oju tej form y pozyskiw ania en er gii. D otychczasow a dyskusja nie daje mi w y star czających i u d o k u m en to w an y ch a rg u m e n tó w ani za, ani przeciw elektrow niom ato m o w y m, a chciał bym je otrzym ać. N ie w yjaśnia o n a rów nież d o statecznie pro b lem u sam ej elektrow ni w Ż a rn o w cu. M am w tym przedm iocie swój w łasny k a ta lo g spraw, któ re uw ażam za niew ątpliw e, o ra z jeszcze więcej pytań, na k tó re m usiałbym uzyskać k o m petentne odpowiedzi, zanim oddałbym głos w jak im kolwiek referendum na ten tem at. T PE W N IK I Polska jest krajem o jednym z najw iększych na świecie zużyciu energii na je d n o stk ę d o c h o d u n a ro dow ego, będąc jednocześnie jednym z krajów p ro dukujących najm niej energii na głow ę ludności. O bniżenie energochłonności g o sp o d ark i n a ro d o wej, będące obecnie najpilniejszą koniecznością, m oże d a ć d użą po p raw ę napiętego bilansu e n er getycznego kraju. W ydobycie węgla w Polsce nie w zrośnie powyżej 200 m in ton rocznie, a raczej p o w prow adzeniu zasad rynkow ych p ra w d o p o d o b n ie będzie się m u siało znacznie obniżyć. K onieczne jest poszukiw anie innych niż węgiel źródeł energii (gaz, energia ją d ro w a, e nergetyka w odna itp.). E nergia elektryczna uzyskiw ana obecnym i sp o sobam i z polskiego w ęgla o dużej zaw artości siarki stanow i ak tu a ln ie najw iększe zagrożenie ekologicz ne kraju. E nergetyka ją d ro w a jeśli pom inie się p ro blem ew entualnych k a ta s tro f i przy właściwym skład o w an iu o d p ad ó w jest sposobem p ro d u k cji energii o znikom ej szkodliw ości d la środow iska. R adiacja, na k tó rą jesteśm y n arażeni w n a stę p stw ie działalności energetyki o p a rte j na polskim węglu, je s t znacznie w iększa niż ta. na k tó rą narazi nas energetyka ją d ro w a w stanie n o rm alnej pracy. Nie istnieją ra d y k aln e filtry " pozw alające usu w ać SO 2 ze spalin elektrow ni węglow ych. W szyst kie z wielu stosow anych dziś w świecie m etod w ym agają skom p lik o w an y ch instalacji i p o siad ają sw oje istotne w ady (energochłonność, tw orzenie stałych lub ciekłych o d p a d ó w itp.). W szystkie pow yższe pew niki m iały c h a ra k te r techniczny. O sta tn i dotyczy polityki społecznej. O tó ż uw ażam, że błędem politycznym byłoby for- PRZECZYTALIŚMY Wieża Bubel" P ołożona nad brzegiem B ałtyku osada rybacka L ubm in koło G reifsw aldu w N R D jest m iejscem, gdzie od lat 70. czynne są 4 re ak to ry atom ow e. O bok odd aw an y ch d o eksploatacji bloków 5 i 6 przew iduje się jeszcze w ybudow anie czterech kolejnych. W szystkie pow stają w o parciu o s ta n d ard o w ą. częściow o m od ern izo w an ą, d o k u m e n ta cję radziecką. N a budow ie tej pracuje obok N iem ców, R osjan, Czechów. Słow aków. W ęgrów, W ietnam czyków, Jugosław ian i W ęgrów o k o ło dw óch tysięcy Polaków, z atru d n io n y c h głów nie przez B u d im ex ". Jeden z budow niczych, inż. J a rosław B artosiński, d/ieli się na łam a ch T y g o d nika G d a ń sk ie g o " sw oim i w rażeniam i z tej p ra w dziw ej jak twierdzi W ieży B ubel" Czy można bez Żarnowca? sow anie. załóżm y że słusznej, decyzji budow y Ż a r now ca całkow icie w brew opinii publicznej. T u taj kończy się m ój rejestr p raw d p o d sta w o w ych i zaczynają się py tan ia. M am p raw o oczeki wać, że tocząca się dyskusja wyjaśni mi kwestie które uw ażam za podstaw ow e. Pozw olę sobie n a zabieg m oże niezbyt elegancki, ale niek tó re p y tan ia o p atrzę kom entarzem sugerującym o d p o w iedź, której się dom yślam. PY TA N IA Jakie ilościow o oszczędności energii m ożna uzys kać w najbliższych latach drogą głów nie re stru k turyzacji przem ysłu i na ile dałyby te oszczędności oddech" polskiej energetyce? C hodzi po p rostu o realny bilans energetyczny kraju przynajm niej do roku 2000 ujm ujący zaró w n o przew idyw ane zm niej szenie energochłonności, ja k i w zrost potrzeb w yni kający z niezbędnego i oczekiw anego w zrostu produkcji. Sądzę, że są to oszczędności znaczne w granicach d o 30 proc. w ytw arzanej obecnie ener gii, ale w prow adzane stopniow o w raz z oczeki- w anyni ogólnym w zrostem pro d u k cji d ałyby pew ne lu z y " energetyce najw yżej na 3 d o 5 lal. Niewiele, jeśli cykl budow y elektrow ni to 7 lat. Jakie są realne m ożliw ości uruchom ienia a lte r natyw nych d o węgla innych źródeł energii i ile energii m ożna by z nich oczekiw ać? Sądzę, że bez w ątpienia, isto tn ą alte rn a ty w ą jest gaz ziem ny. N a to m ia st p o p u larn y w kręgach ekologicznych pogląd o olbrzym ich rezerw ach tkw iących np. w energetyce w odnej, w k raju nizinnym o m ałych m ożliw ościach budow y dużych elektrow ni pom pow o-szczytow ych, w ygląda mi na utopię. Jak ie są realne m ożliwości i koszty ograniczenia 0 30 proc. emisji S O 0 pochodzącego głów nie z ener getyki węglowej i w Jakim sto p n iu rezygnacja z b u dow y Ż arn o w ca pozw oliłaby osiąg n ąć postęp w tym k ieru n k u? Jakie realne zagrożenie a w arią istnieje w p rz y p a d k u typu re a k to ra przew idzianego dla Ż arnow ca 1 ja k a jest rzeczyw ista jak o ść dotychczasow ego w ykonaw stw a? C zy jest d o końca rozw iązany problem bez piecznego skład o w an ia o d p a d ó w radio ak ty w n y ch w Polsce? Czy zagrożenie tektoniczne w rejonie Ż arn o w ca stanow i groźbę isto tn ą? Sądzę, że sk o ro buduje się liczne elektrow nie a to m o w e w strefach rzeczyw iś cie sejsm icznych", to jest to a rg u m e n t lekko n a ciągany. D o jakiej konkluzji zm ierzam? D o żadnej! Nic chcę się w ciągać w dyskusję, w której je d n a stro n a narzuca drugiej dylem at: m yć ręcc czy nogi?" M yślę, żc jeśli nagle nic pojaw ią się w technice now e p ow ażne źródła energii, to energetyka j ą d row a będzie dla nas chyba koniecznością. Nic musi być jed n a k koniecznością Ż arnow iec w jeg o p ro p o now anym kształcie. Spraw a energetyki jąd ro w ej m a sw ój d o d atk o w y aspekt śląski. R ezygnacja z tego źródła energii zm usi d o fo rso w an ia w ydobycia w ęgla, a więc spow oduje dalszą degradację środow iska w n a szym otoczeniu. W iększość elektrow ni węglowych z n a tu ry rzeczy lokow ać się będzie na p ołudniu, zwłaszcza kiedy m inim alizacja kosztów sfanic się nakazem ek onom icznym. E w entualne referendum w żadnym w ypadku nic m oże więc być spraw ą lokalną na W ybrzeżu J a n Merla K R Z Y S Z T O F G O S IE W S K I Ponieważ żarnow iecki reaktor typu W W E R (i jeg o instalacje) m a hyc podobny Jo tego. k tó ry jest u Lubm inie. w arto przedstaw ić cechy układu za b ez pieczeń elektrow ni tr N R D. (...) E lektrykó w proszę 0 zajęcie w ygodnych m iejsc Z a c zy n a m wynieniać znam iona techniczne..bezpiecznej" elektrow ni w Lubm inie: Z łe dobrana I p o d względem napięcia i prądu znam ionow ego) aparatura elektryczna. P rzykład: p rzek a źn ik i prądu stałego zasilane b y ły napięciem przem iennym, wobec tego zastosow ano prostow niki, które okazały się źle dobrane. W rezultacie trzeba było je w ym ieniać na prostow niki niem ieckie, k tó rych' jednak brakowało. Z defekto w a n e p rzeka źn iki..uzdatniano" podczas prób. wciskając do rdzenia cew ki kaw ałki... tektury Niezróżnicowane listy zaciskowe tzw. zaciski na napięcie II) V czy 220 V były jednakowego kształtu 1 oczywiście" sąsiadowali z sobą. Podczas awarii, gdy zajdzie potrzeba natychmiastowego działania, stwarza to duże niebezpieczeństwo błędów montażowych, np. podanie napięcia 221) V do obwodu o napięciu II) I M nóstw o m ylnych oznaczeń it dokum entacji. W czasie eksploatacji elektrow ni prawie w szystkie pom ieszczenia zw iązane z pracą reaktora są sk a żo ne. więc czas przebyw ania lam je s t ograniczony. Co będzie, g d y podczas awarii, p rzy zrozum iałej nerwowości, błędy dokum entacyjne utrudnią ziden tyfikow anie usterki? C ały czas podczas m ojej p ru ty N iem cy usiłowali usuwać te błędy. C zy im się to do końca udało? O ile wiem. u Lubm inie przewiduje się teraz in m ianę system u zabezpieczeń W..Ż arnow cu m a być również zakupiona za 151) m in dolarów autom atyka zachodnia. Ciekawe, czy podpisani ko n tra kt na..na s z ą " elektrow nię przew idyw ał takie rozwiązanie. Przypis d o a rty k u łu inż. B artosińskiego, to inform acja o w yłączeniu blo k u elektrow ni j ą drow ej w G retfsw aldzie. P rzyczyna? Brak fu n k c jonow ania n ad ajn ik ó w sygnałów w ykryty podczas rutynow ej k o ntroli. Blok zo stanie u ru c h o m iony p o przyw róceniu całkow itego bezpieczeń stw a. Ale czy elektrow nia, o której wyżej m ow a, g w a ran tu je takow e?...

9 g o d z i n n y m a r a t o n w hali B a i l d o n u " Z J A Z D hrad> III W alnego Z jazdu D elegatów N S Z /..S Regionu Śląsko-D ąbrow skiego rozpoczęły się 10 lutego rano. w hali sportow ej B aildonu". Zebranych pow itał m in. ks. biskup D. Zimoń, prze słanie d o delegatów skierował I.. W ałęsa, życząc im odwagi i dalekow zroczności. Po dokonaniu pewnych ustaleń proceduralnych przewodniczący RKW'. A. Pietrzyk, przedstawił spraw ozdanie z ostatniego roku działalności Z arządu Regionu. Po stronie aktyw ów związkowych znalazło się: 272 tys. członków komisji zakładow ych, działalność szkoleniowa, biuro praw ne, biuletyn związkowy. a także pow ołane nieda w no d o życia pism o..abc". Z astrzeżenia i k o ntrow ersje w /b u d z iło sp ra w o zdanie K om isji Rewizyjnej. K ością niezgody stały się finanse. Część delegatów d o m ag ała się szczegóło wych w yjaśnień, uw ażając sp raw o zd an ie z d ziałal ności finansow ej za niepełne P adła propozycja p o w ołania m ężów zaufania. D ziałalność w czasach podziem ia ch ara k te ry zo w ała się brakiem księgow o ści i d o k u m en ta cji, co było d y k to w a n e względam i bezpieczeństw a. W pływ y zw iązku nie pochodziły ze składek, lecz z pryw atnych darow izn. W yjaśnień co d o sta n u kasy i m ają tk u zw iązkow ego udzielał m.in. były szef R K W. poseł H. Sienkiewicz. W okresie o sta tn ie j kadencji z ac h o w an o tzw. d ru g ą kasę i nie u jaw niono części funduszów, aby nic unicestw ił ich o g rom ny p o d atek. N a sali zjazdow ej doszło d o..niezbyt b u d u jącej" jak to określił se n a to r I.. Piotrow ski dyskusji. A. A ndrzejczak w ystąpił wobec przew odniczącego A. P ietrzyka z zarzutem o rzekom e rozliczenie dw óch tys. d o laró w. Jaw ność, pełna o tw a rto ść i szczegółow e inform ow anie zw iązkow ców zwłaszcza o spraw ach drażliw ych, d o jak ic h należą rozliczenia finansow e. O W kuluarach zapobiegłoby jak się wydaje om aw ianiu ich na takim forum i w laki sposob. jak to m iało miejsce. Po siedm iu godzinach o b ra d gło so w an o nad a b so lu to riu m dla z arz ąd u. 214 delegatów było za jego udzieleniem. 173 przeciw, a 74 osoby w strzym ały się od głosu W śród głosujących na..nic" m.in. byli delegaci z kopalni..a n n a ". D laczego? Spraw y finansow e nie zostały, niestety do końca w yjaśnione. Poza tym ludzie z regionu m ało pokazyw ali się w zak ład ach, nie p om agali nam w działalności związkow ej. Wielu delegatów m iało uwagi i zastrzeżenia dotyczą ce przebiegu zebrania zjazdowego. Przewodniczący ob rad chwilami słabo panował nad salą. Po przegłosowa niu absolutorium okazało się. że nic zostały wyczer pane głosy w dyskusji. D w ukrotnie padały propozycje, aby dokonać zmiany prowadzącego obrady. W dalszej części d eb aty zjazdow ej p o d jęto uchw ałę o przeniesieniu siedziby w ładz regionu / Jastrzęb ia d o K atow ic. R o z p a trz o n o też spraw ę kom isji zakładow ych zalegających z o p łatą składek. Z o b o w iąz an o je d o uregulow ania płatności p r/e d rozpoczęciem drugiej tury zjazdu pod groźbą w ykreślenia z rejestru R K W i u traty m an d a tó w. Po ustaleniu ostateczn eg o k ształtu ordynacji w y borczej godzinę po północy, rozpoczęło się zgłasza nie k a n d y d ató w na stan o w isk o przew odniczącego R egionu. Z głoszono kolejno ośm iu k an d y d ató w. Byli to : T adeusz Je d y n a k, Jan u sz Paczocha, Alojzy P ietrzyk, M arian K rzaklew ski, Zbigniew M artynowicz, Ryszard K uszłeyko, H enryk Piotrow ski, G rze gorz Stawski. W ciągu dziesięciu m inut każdy z k a n dydatów p rzedstaw iał siebie o ra z swój pro g ram, przez następ n e pól godziny odp o w iad ali na pytania zad an e przez delegatów. gu tych dwóch dni wyczerpany zostanie po rządek dzienny i Zjazd zakończy się terminowo. (Wojs) Delegaci i dziennikarze narzekali na to. t że nie otrzymali w m ateriałach zjazdowych sprawozdań RKW Komisji Rewizyjnej. Tłu maczono to tym, że spraw ozdania te były przygotowywane dosłownie do ostatnich go IX) najbardziej zajętych osób podczas W Z D należał dzin przed Zjazdem. M arian kubk. główny organizator Zjazdu. Podczas Jednym z najbardziej uczęszczanych jednej z przerw poprosiliśmy go o kilka zdań na temat miejsc w hali..baildonu był bufet. Czynny strony organizacyjnej całej imprezy: bez przerwy do 5.00 oferował kawę, herbatę, Przygotowania do W ZD zaczęliśmy jesionią I9K J kanapki i ciepłe dania. Ceny były dość um iar r. Od grudnia, kiedy to zostałem odpowiedzialny za kowane. Cieszące się największym powodze prace związane z przygotowaniem Zjazdu, d o 4 stycznia niem wśród delegatów flaczki kosztowały bli działałem sam. a potem otrzymałem do pom ocy jedną sko 1000 zł. Złośliwi zastanawiali sic o ile osobę Jak łatwo się domyślić na brak zajęcia nie podrożeją do drugiej tury Zjazdu... narzekaliśmy Zwłaszcza, że staraliśmy się lak wszystko W kuluarach Zjazdu można było kupić przygotować, aby Zjazd kosztował jak najtaniej. Ostate wydawnictwa tzw. drugiego obiegu. Prawdzi cznie udało nam się budżet W Z D (obie tury) zam knąć wym przebojem okazała się efektownie wydana w 30 min złotych, co przy obecnych cenach nie jest książka Wł. Andersa Bez ostatniego rozdziału chyba wygórowaną kwotą. Jak lo zrobiliśmy? Ano cena Padały pytania pod adresem M ariana Ku posiłków została skalkulowana na możliwie nainiższym bica. czy z uwagi na obszerny porządek obrad poziomie, opraw a plastyczna została wy konana głównie istnieje możliwość przedłużenia II tury Zjazdu własnymi silami, materiały reklamowe są skromne ilp. Ze względów organizacyjnych nie ma ta kiej możliwości. Mam jednak nadzieję, że w cią (W ojs) Tanio I Po z a k o ń c z e n iu p r e z e n ta c ji p ie rw s z e j c z w ó r k i k a n d y d a t ó w n a s t ą p i ł a d łu ż s z a p r z e r w a. C z ęść d e le g a tó w, n ie w y t r z y m u j ą c m a r a to n u, z n a jd o w a ła s o b ie s p o k o jn e m ie js c e i o d d a w a ła się d r z e m c e P o z a k o ń c z e n iu p r z e r w y w ie le o s ó b n ie w ró c iło ju ż n a sa lę... W p r o g r a m a c h k a n d y d a t ó w sz c z e g ó ln ie w a ż n e b y ły p r ó b y o k r e ś le n ia m ie js c a i ro li..s, z w ła s z c z a w r e la c j i z K o m ite ta m i O b y w a te ls k im i. G. S ta w s k i p o sta w i} p y ta n ie : c zy r y w a liz o w a ć z K o m ite ta m i, czy też o d d a ć im s p r a w y p o lity k i, a s k u p ić s ię n a d z ia ła ln o ś c i c z y s to z w ią z k o w e j? O d p o w ie d z i n a n ie n ie u d z ie lił, za t o p r ó b o w a li t o ro b ie i n n i k a n d y d a c i. M. K r z a k le w s k i u w a ż a, ze z w i-tz ek p o w in ie n b y ć p r z e d e w s z y s tk im z w ią z k ie m. J. P a c z o c h a n a to m i a s t s ta w ia n a s o ju s z S i r u c h u o b y w a te ls k ie g o, n a..s o li d a r n o ś ć o b y w a te ls k ą. T. J e d y n a k, J. P a c z o c h a o r a z Z. M a r ty n o w ic z m ó w ili o sz c z e g ó ln e j s y t u a c j i Ś lą s k a (u p o ś le d z e n ie, z a n ie d b a n ie i w y n is z c z e n ie ). G. S t a w s k i p o s tu lo w a ł d u ż ą s a m o d z ie ln o ś ć i o so b o w o ść p r a w n ą d la K o m is ji Z a k ła d o w y c h o r a z p r z e s t r z e g a ł p rz e d tw o r z e n ie m się n o w e j n o m e n k l a tu r y. A. P i e tr z y k p r z e d s ta w ił p r o g r a m w y p ły w a ją c y z r o c z n y c h d o ś w ia d c z e ń k ie r o w a n ia Z w ią z k ie m n a Ś lą s k u i Z a g łę b iu. P o z a k o ń c z e n iu p r e z e n ta c ji k a n d y d a tó w n n p rz e w o d n ic z ą c e g o d o k o n a n o z g ło s z e ń d e le g a tó w n a Z ja z d K r a j o w y i k a n d y d a t ó w d o Z a r z ą d u R e g io n u o ra z K o m is ji R e w iz y jn e j. O k o ło g o d z in y 9 r a n o w n ie d z ie lę p ie rw s z a t u r a o b r a d z o s ta ła z a m k n ię ta. N ic o d b y ła się w j e j t r a k c ie p la n o w a n a w c z e ś n ie j d y s k u s ja p ro g ram o w a. GRA ŻY NA B IR Z Y Ń S k \ W O JC IE C H S O Ś N IE R Z Wspominam......R egionalne Z g ro m ad zen ie D ziałaczy N SZZ S " sprzed ro k u. 2ft lutego I4K1) r. ściśnięci w salce parafialnej w U stro n iu - D obce. wybieraliśm y R e gionalną K om isję W ykonaw czą na okres roku. który o k a za ł się przełom ow y w naszej historii. Ó w czesne Z grom adzenie było ni to tajne, ni to jaw n e. C ząsć delegatów pochodziła bow iem już z w yboru, część zaś to byli zaproszeni, niejako z..ro z d zieln ik a" działacze podziem ia. S am o Z g ro m adzenie zw o łan o p o cz tą p a n to flo w ą ", nic ujaw niając d o o sta tn ie j chwili d o k ład n e g o m iejsca, w który m m iało się odbyć, by u tru d n ić zadanie SB. T o było w czoraj. D ziś n o rm aln y...sta tu to w y " W Z D odbyw a się w przestro n n ej hali..b a ild o n u " A tm osfera sp o k o jn a pew nością, że nie zakłóci o b rad nagle wejście sm utnych p a n ó w z bezpieki. N ie w ątpliw ie kończy się jeden rozdział w historii..s". a zaczyna drugi. Też niełatw y. Życzę delegatom, aby sform ułow ali m ądry p ro g ram działania na n a j bliższy okres, a w ładzom R egionu, któ re z o stan ą w ybrane, aby w pełni potrafiły w ykorzystać a tu t now ych czasów. KG.

10 10 W kuluarach Z jazdu poprosiliśm y kilku delegatów o ich opinie na tem at aktualnej kondycji Z w iązku, a przede wszystkim tego, ja k a powinna być S o lid a r ność w przyszłości. J a n W ierchnik: Jedność, w k tó rą nie m ożna z zew nętrz w sadzić naw et palca, to spraw a dla Z w iązku najw ażniejsza. T eraz w sadza się w<nią całą rękę. P ow inniśm y sobie w zajem nie p o m agać, być rodziną. Sytuacja go sp o d arcza kraju jest b a rd zo zła. Przed nam i stoi w idm o bezrobocia. Czesław G rab is: S o lid a rn o ść " m usi być ta ka, ja k w latach , tzn. w alcząca. O co m y teraz w alczym y? D aliśm y sobie n arzucić rolę O P Z Z -tu z czasów rządów P Z P R. C złonkow ie z a rzucają nam. że nie bronim y ich interesów tylko p opieram y rząd! O sobiście uw ażam, że rząd T. M azow ieckiego trzeba popierać. Nie m ożem y je d nak być w obec niego bezkrytyczni. Tadeusz W encel: Związek zaw odow y ma być związkiem zawodow ym! N S Z Z Solidarność" ze względu na istniejącą sytuację, powinien jeszcze kon JAKA SOLIDARNOŚĆ"? / Robotnicza a nie polityczna TADEUSZ JEDYNAK 40 lat. żonaty, jedno dziecko. Pracuje w przedsiębiorstwie Fadom, gdzie jest przewo dniczącym KZ NSZZ Solidarność". W Zwią zku od 1980 r. Pełnił różne funkcje we wła dzach. Był członkiem prezydium KK. Jego program to: wzmocnienie NSZZ Solidar ność w zakładach pracy, w regionie. Chce spowodować, aby Śląsko-Dąbrowski Region Solidarności" zaczął odgrywać znaczącą rolę w kraju. Nie dopuści, aby Związek wspólnie z Komitetami Obywatelskimi stworzył nową nomenklaturę. Jego zdaniem funkcję przewod niczącego RKW powinien pełnić człowiek nie tylko z głową, ale i z ikrą. Tadeusz Jedynak uważa się za takiego człowieka. MARIA N K R Z A K L EW SK I 39 lat. żonaty, dwoje dzieci. Pracownik naukowy Politechniki Śląskiej. W iceprzewod niczący RKW. członek KKW i Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. Zdaniem M. Krzaklewskiego NSZZ Soli darność" pełni równocześnie dwie funkcje: roszczeniową i współzarządzającą. Najważ niejsze zadania Związku aktualnie to: 1. Wynegocjowanie nowych układów zbioro wych pracy. W ierzę, że p ro g ram rząd u T adeusza M azow ieckie tynuow ać działalność ogólnospołeczną. Stan polskiej 2. Doprowadzenie wspólnie z radami pracow go odm ieni nasz los. d late g o N S Z Z S o lid a rn o ść " gospodarki /m usza nas d o ograniczenia roszczeń w o niczymi do zmiayi na stanowiskach kiero p ow inna społeczeństw o nam aw iać d o w ytrw ałości, bec rządu. Związek powinien włączyć się w organiza wniczych w zakładach pracy. d o spokoju. cję wyborów do sam orządu terytorialnego. Liczę na A nna B uław ka: O p o w iad am się za S o lid a r Zmiany w statucie Zw iązku i w jego struk to. że sytuacja gospodarcza kraju poprą u i sic i w ów n o śc ią" ro b o tn iczą, a nic polityczną! Idea Z w iązku turach organizacyjnych. czas Solidarność" w pełni zajmie się wykonyw aniem w edług m nie. to silna więź m iędzy ludźm i m ię swoich statutow ych funkcji. 4. W ypracowanie nowych form negocjacji, dzy lym i, k tórzy są na górze (we w ładzach) i tymi Zofia Nowicka: Pow inniśm y być prawdziwie tak aby były one bardziej skuteczne, z dołu. Ze sm utkiem obserw uję to. co dzieje się na solidarni. Nie m ożemy się rozdrabniać, dzielić na 5. Zapewnić poprzez odpowiednie zapisy sali o b ra d III Z jazdu D elegatów. W idzę tu w alkę branże. Dzięki tem u. że m am y strukturę terytorialną w statucie aby Solidarność była napra o stołki, a nie o d o b ro N S Z Z S o lid a rn o ść "! przetrwaliśm y, jesteśmy silą! wdę solidarna! M ieczysław Pieronkiew icz: Z w iązek jesl inny niż Ireneusz Grzywocz: W mojej ocenie \ S / /...Soli Konkretne zadania dla RKW są następują w I980 r.. bo zm ieniła się rzeczyw istość Teraz darność" jest ruchem społeczno-politycznym Powinniś ce: ochrona chrześcijańskiego oblicza śląskiej m usim y przede w szystkim skupić się na pracy ty p o my dążyć do tego. aby stała się związkiem zawodowym. Solidarności", utrzymywanie ścisłych i bez w o zw iązkow ej, chociaż udziału w polityce jeszcze Działalność polityczna, która dotychczas przejawiała się pośrednich kontaktów / Komisjami Z akłado nie unikniem y. W działalności pow inniśm y kłaść w poczynaniach..solidarności" nie może jednak zanikwymi. współpraca przy rozwiązywaniu konnacisk na o b ro n ę poziom u życia lu d /i. przygotow ać nąć. dlatego musi się z niej w yłonić jakaś partia może i krotnych problemów, uruchomienie regional się d o rozw iązyw ania problem ów, któ re pojaw iają nawet kilka. Jestem pewny, że nastąpi to w bliskiej ii/ nego radia..solidarność", prowadzenie dzia się w raz z nieuniknionym bezrobociem. przyszłości. Spowoduje to jednak osłabienie..solidarno łalności gosppodarczej. J ó z e f G aw roński: N S Z Z..S o lid arn o ść", jesz ści", bo wielu dotychczasowych, wartościowych działaczy cze w tym ro k u (m oże naw et w przeciągu trzech m iesięcy) pow inna zdecydow anie odciąć się od po li tyki. N iech się nią zajm ą partie. C złonkow ie zw iąz ku o z apędach politycznych m ogą d o nich należeć. TADEUSZ JEDYNAK odejdzie ze Związku. Trzeba jednak zaznaczyć. zc w kra jach zachodnich rola związków zawodowych maicie. Myślę, że w przyszłości w Polsce rów nież to nastąpi. Spisał: R.S. M A R I A N K R Z AKL EWSK I RYSZARD KUSZŁEYKO 59 lat. rencista. Podkreśla, że ważnym za daniem dla NSZZ Solidarność" jest ochrona RYSZARD KUSZŁEYKO Z B I C N I EW M A R T Y N O W I C Z Kandydaci na przewodniczącego Zarządu Regionu KTO Z NICH WYGRA? praw i godności jej członków. Związek musi podjąć starania o taki kształt przekształceń własnościowych w pi zedsiębiorstwach, aby odpow iadały społecznemu zapotrzebowaniu. W przyszłości Solidarność" będzie związ kiem wolnych ludzi, gospodarujących na swo im, tj. akcjonariuszy przedsiębiorstw przeję tych od państwa. Nasz Związek powinien mieć przygotowaną koncepcję działań w przy padku wystąpienia zwolnień grupowych w za kładach pracy. NSZZ Solidarność powinna rozsądnie popierać rząd. Wymuszać na nim takie działania, które są zgodne z interesem członków Związku. ZBICNIEW MARTYNOWICZ 42 lata. żonaty, dwoje dzieci. Przewodni czący Komisji Zakładowej NSZZ Solidar ność" w hucie B aildon". W swojej działalno ści kieruje się społeczną nauką Kościoła. Uważa, że dążenia Polaków do prawdziwej niepodległości i demokracji może zrealizować tylko Solidarność". Zadania związku to: uwłaszczenie pracowników przez wprowadze nie akcjonariatu, przywrócenie w organizacji demokracji, zwalczanie tzw. bolszewizacji" NSZZ Solidarność". Inne ważne problemy, które Związek musi uwzględnić w swej działal ności to: rozwój kultury na Śląsku i w Z a głębiu oraz ochrona środowiska naturalnego. Internowanym. Jest działaczem Kom itetu Obywatelskiego w Bytomiu, przewodniczą cym Komisji Zakładowej NSZZ Solidar ność" w Komagu. Swój program nazywa po zytywnym. Jego główne tezy to: pom oc o r ganizacjom związkowym w małych zakładach pracy, dobry przepływ informacji, odejście Solidarności" od polityki na rzecz działań stricte związkowych, uaktywnienie działalno ści szkoleniowej, przygotowanie Związku na czas, kiedy zacznie występować bezrobocie. JANUSZ P A CZ O CHA ALOJZY PIETRZYK 39 lat, żonaty, dwoje dzieci. Dotychczaso wy przewodniczący RKW NSZZ Solidar ność" Regionu Śląsko-Dąbrowskiego. Czło nek KKW od 1988 r. Uważa, że III Walny Zjazd Delegatów po winien wypracować program wzmacniający Związek. Program musi uwzględniać obecny, trudny okres związany z realizacją program u gospodarczego rządu T. Mazowieckiego. Podstawowe zadania śląskiej Solidarności" zdaniem Alojzego Pietrzyka, to opracow anie sposobu działania w w arunkach, kiedy ludzie zaczną tracić pracę, oraz dbałość o ochronę środowiska naturalnego. Poza tym Związek musi odejść od polityki i zająć się przede wszystkim działalnością atatutow ą i stara niem o godziwe wynagrodzenie osób zatru d nionych w gospodarce uspołecznionej. HENRYK PIOTROWSKI 47 lat. pracownik W PK, wiceprzewodni czący Krajowej Komisji Koordynacyjnej K o ALOJZY PIETRZYK v G RZ E G O R Z S T A W S K I JANUSZ PACZOCHA 34 lata. żonaty, dwoje dzieci. Inżynier elek tryk. Założyciel NZS na Politechnice Śląskiej. Działał w' Prymasowskim Komitecie Pomocy munikacji. Miejskiej. Uważa, że NSZZ Solidarność" powinna mieć w swoim działa niu głównie na uwadze sprawy ludzi przy warsztacie pracy. Związek musi dbać 0 ochronę zdrowia i życia pracowników, bo po to powstał. Nie powinien zajmować się polityką. Głównym zadaniem RKW jest, zda niem Henryka Piotrowskiego, umacnianie 1 wspieranie Komisji Zakładow ych' NSZZ Solidarność". 34 lata, żonaty, dwoje dzieci. Pracownik KW K M anifest Lipcowy". Współzałożyciel NSZZ Solidarność" w kopalni. Obecnie Związek, zdaniem Grzegorza Sta wskiego jest na rozdrożu, ponieważ Komitety Obywatelskie przejmują działalność politycz ną. Trzeba się w związku z tym zastanowić, czy rywalizować z nimi w tej m aterii, czy skupić się jedynie na działalności statutowej. Solidarność" na Śląsku i w Zagłębiu jest słaba organizacyjnie, przeto region nie jest widoczny w skali kraju. Tę sytuację trzeba zmienić Inne, ważne zadanie, to spowodowanie, aby Komisje Zakładow e NSZZ Solidar ność" uzyskały osobowość praw ną, przez co staną się bardziej samodzielne, mniej uzależ nione od góry. Przyszłośią Związku jest stru kturą branżową. W dotychczasowej stru k tu rze terytorialnej dominuje polityką, przez co problemy poszczególnych grup zawodowych nie mogły być skutecznie przez RKW roz wiązywane. HE N R Y K PI OTROWSKI CRZECORZ STAWSKI

11 J edziem y bulw arem A viatorilor. Jesl wczesne po południe. Z lewej piękny Park H e rasira u. z praw ej dzielnica rządow ych willi. Skręcam y w p raw o w cichą, boczną uliczkę. Jezdnia p o k ry ła pryzm am i lodu. N a p oboczach g ruba w arstw a śniegu. W celu uniknięcia błądzenia zatrzym ujem y się i pytaniy o drogę stojących na chodniku policjan tów. W sk a /u ją stojący w odległości 15» m obiekt. R ezydencja rum u ń sk ieg o ty ran a, który kazał się zwać Słońcem K arp at Rezydencja, d o d a j my, jed n a z kilku w Bukareszcie i kilkudziesięciu w całym kraju. P odjeżdżam y b a rd z o w olno. C ałość o tac za m u row ane ogrodzenie w ysokości jednego m cira. P o wyżej solidna, o z d o b n a k ra ta, d o k tó rej w ew nątrz jest przym ocow ana gru b a, falista blacha. P o d ch o dzim y d o bram y, rów nie zresztą solidnej jak całe ogrodzenie. N aciskam y przycisk d z w o n k a. W ju d a sz u " pojaw ia się jak ie ś o ko. Po chwili bram a otw iera się i m łody żołnierz pyta. o co chodzi. W yjaśniam y, że chcielibyśm y zobaczyć, jak m iesz kał N icolae C eausescu. Żołnierz, z kolei tłum aczy, że na to m usim y uzyskać zgodę dow ódcy, co musi trochę potrw ać. Po trzech k w ad ran sach zjaw ia się oficer, któ ry p ró b u je n a s spław ić. N aciskam y, uzy skując tyle. że pozw ala nam na wejście d o rezyden cji. zastrzegając w szakże, iż zdjęcia m ożem y robić tylko na zew nątrz Po drobiazgow ej rewizji ru sza my dalej w tow arzystw ie dw óch przew odników M ijam y p o k ry te śniegiem ciekaw e okazy drzew i krzew ów. C o p a rę m etrów niskie lam py o g ro d o we w kształcie kuł ze złoconym i detalam i. Zbliżam y się d o pałacyku zbu d o w an eg o w stylu ncoklasycystycznym. Ściany białe kom pozycja kam ienia i d ra p a n e g o tynku. Na o k n a ch o p u sz czone, d rew niane żaluzje W ejście d o budynku i p o sad zk a z m arm urow ej m ozaiki. C ałość osłonię ta daszkiem w spartym n a k o lu m n ach, m iędzy k tó rymi z am o co w an e są duże. kryształow e szyby z o r n a m e n tac ją ro ślin n ą. N a iedncj z szyb w ykonany w pośpiechu farbą napis..s ictoria". T o ju ż pam iątka rew olucji. O tw ieram y drzw i wejściow e w ykonane z d ro g ieg o g a tu n k u d rew na i szlifow anych krysz tałow ych szybek. Jesteśm y w hallu. N a ścianach bo g ata sztu k ateria po k ry ta złotem. Sufit z wycię ak już w spom niałem w p oprzednim o d c in k u S ekretnych w o jen ", radzieccy specjaliści od w ojennych d o k try n zrozum ieli najwcześniej, że w spółczesna w ojna nie będzie już tym. czym była dawniej. W początkach lat 70. m arszałek G reczko stw ierdził m. in.. że rola radzieckich sił zbrojnych nie m oże ograniczać się jedynie do obrony Ojczyzny. Z adaniem sił zbrojnych jest także walka z eksportem kontrrewolucji i agresją imperialistyczną, niezależnie od tego. w jakim odległym zakątku świata zostanie ona d o konana. W ypowiedz ta nie była wcale próbą sform ułow ania nowej doktryny, a jedynie w yartyku łowaniem koncepcji od daw na obowiązującej i dość konsekw entnie realizowanej. W iedzą coś na ten te m at W ęgrzy o ra z m ieszkańcy C SR S. J K o respo nd encja w ła sn a z B ukaresztu DOM TYRANA tym na śro d k u dużym kołem i k o p u l a s t a, złocona w nęka. Schow ane za gzym sem koła żarów ki e m itu ją św iatło na złoconą pow ierzchnię k o p u ły, a ta z kolei odbija je na całe pom ieszczenie. Przechodzim y d o drugiego hallu, w iększego. 7 lewej strony na ścianie wisi duży zabytkow y arra s. Przed nim k a n ap a i b o g a to z dobione fotele. N a p raw o nieczynny w odotrysk ze złoconym i d e ta lami i w puszczona w ścianę g a b lo ta z kolekcja pięknych, srebrnych naczyń. C ałość rozśw ietlają kryształow e kinkiety i żyran d o l z licznym i złoce niam i. W śród lego przepychu dysonansem wydaje się u staw iona na stoliku okolicznościow ym ta n d e t na p orcelanow a figurka psa. Z kolei salon z kilkom a pięknym i, kom in k o w y mi zegaram i, m eblam i w stylu biederm eier, dużym kryształow ym żyrandolem Jest tam także stylow a szafa biblioteczna i parę foteli W ścianie g a b lo ta z interesującą kolekcją sztuki staro ży tn ej. W ja d a l ni znajduje się duży. ciężki siół z kilkunastom a pokrytym i białym i po k ro w cam i krzesłam i. Z now u kryształy, srebra. N a ścianach interesujące obrazy w kosztow nych ram ach. Z a jadalnią znajduje się pom ieszczenie, w k tó ry m przyg o to w y w an o p o s i ł k i. Sa tam zab u d o w a n e w okół szafki z b o g a to rzeź bionym i drzw iczkam i. N ad szafkam i w d re w n ia nych kasetonach kolekcja porcelanow ych talerzy z m alow anym i, ludzkim i tw arzam i. Posadzka z b o g a to zdobionych kafli fajansow ych T uz za tymi pom ieszczeniam i znajduje sic k orytarzyk p ro w a dzący d o łazienki i sypialni teściow ej C eausescu W o grom nej sypialni znajduje się potężne, rzezbione łó żk o, na niklow anych ra m a ch d uza k o lek cja ubiorów lok ato rk i. (T eściow a zm arła w kilka dni po rewolucji w w ieku 102 lat.) W chodzim y d o łazienki. Ściany po k ry te różow y mi kafelkam i W tak im sam ym kolorze w an n a. SEKRETNE W O J N Y (2) Sierpniow y przym rozek W iosną l% 8 r. nasz p o łudniow y sąsiad roz począł p rzym iarkę nieźle jak na owe czasy sk ro jo nego k o stiu m u zw anego socjalizm em z ludzką lw a rzą ". Ó w czesna m oda polityczna była tak a. że ow ko stiu m nie został ab so lu tn ie zaak cep to w an y przez M oskwę. W sierpniu '68 rozpoczęły się więc m anew ry wojsk państw U kładu W arszaw skiego... kontrolnej Ale już w krótce w szystko sta ło się jasne. Ludzie. któyzy wybiegli z sam olotu, połączyli się /cy w ila m i, którzy ja k o turyści przybyli wcześniej na lotnisko i opanow ali wieżę k o n tro ln ą. S am olot zje chał z pasa startow ego, by go nic blokow ać dla kolejnych ładujących maszyn i jednocześnie pełnić funkcję kontroli naziem nej na w ypadek, gdyby urządzenia lotniska uległy zniszczeniu w czasie walki. Akcja przebiegała jednak nadspodziew anie sprawnie. N ic dziw nego. gdyż jej koordynatorem był szef służ by paszportow ej praskiego lotniska, agent KG H. płk Frantiśck Stachowski W ieża k o n tro ln a na praskim lo tn isk u odeb rała w d niu 20 sierpnia o godz. 2.ViM) rozpaczliw y sygnał załogi radzieckiego sam o lo tu tra n sp o rto w e go z p ro śb ą o zezw olenie na aw aryjne lądow anie. Z ezw olenia udzielono. S am olot. p ra w d o p o d o b n ie pow ażnie u szkodzony, nie zdołał zatrzym ać się na pasie startow ym i dolo czy ł się poza betonow ą płaszczyznę. Jeszcze w biegu opuszczała go część dziw nie licznej załogi. T ak to w yglądało z wieży Po kilku m in u tach zaczęły lądow ać następ n e sam oloty Jednocześnie granice przekroczyły arm ie N R O. Polski. Bułgarii i W ęgier w sum ie 500 tys. żołnierzy. Je d n o stk i specjalne, któ re pierw sze dotarły d o c en tru m Pragi skierow ały się d o ro z g ło śni radiow ej i stacji TV. Ich d ziałan ia k o o rdynow ał oficer w yw iadu czechosłow ackiego, płk Jo scf Rypl. K o m an d o si zajęli tak ż e budynek K o m ite tu C e n t ralnego. co przyszło im o tyle łatw o, a płk B ohu- bidet. W C. um yw alki O bok łazienki oglądam y lezącą we wnęce bieliznę z m o n o g ram am i,.n. C \". należącą d o następcy tro n u ", m łodego Nicu. Idziemy dalej. G a b in et F.leny C. N a potężnym biurku leżą p o zo staw io n e w nieładzie jak ie ś p a p ie ry i k s i a / k. i o p ra w io n a w cielęcą skórę, a na niej napis: E lena C eausescu, d o k to r ak ad em ik inżynier chem ii. T ytuł: S zkoły i szkolnictw o Przy bliż szym przyjrzeniu s ię książka o k azała się... szkatułą, w, której przechow yw ane były cukierki d o złudze nia przy p o m in ające perły W tym m om encie d o gab in etu w pada ja k iś ofi cer. który nie tłum acząc się z b y tn io w y prasza n a s z pałacu D ra c u le sc u ". jak się w tej chwili dość pow szechnie nazyw a byłego p rezyden ta. l a k więc zdołaliśm y obejrzeć zaledw ie parę z p o n ad dw ustu pom ieszczeń rezydencji przy ulicy P rim avari. Przew odnicy, w idząc nasze rozczarow a nie. pro w ad zą nas pod szklaną ścianę basenu. Z ap alają się w szystkie św iatła, a kilka o só b o d suwa firanki, abyśm y m ogli d o b rz e obejrzeć ów im ponujący o biek t. Basen m a długość 20 iii i 7 iii szerokosci. W yłożony jest m ałym i pły t kam i w różnych odcieniach zieleni. W ścianach basenu z a m o n to w a n o reflektory P o d o b n o n ap eł nianie basenu specjalnie filtrow aną w odą trw ało całą d o b ę.w o k ó ł basen u kilkanaście foteli z o b i ciem z chińskiego jedw abiu N asza tj. m oja i red. A dam a W ajdy z k a to wickiej TV wizyta w..c asa tira n u lu i" d o b ie ga końca Robim y pam iątk o w e zdjęcia, znów jesteśmy rew idow ani, żegnam y się z żołnie rzam i i po chw ili jesteśm y n a chło d n ej i ciem nej już o tej p orze ulicy. JANUSZ GACMANGA mil M olnar z dostarczył usłużnie szczegóło wych planów budow li. 1 lak o to żołnierze w ciem noczerw onych beretach i m arynarskich podkoszul kach w idocznych spod potow ych m undurów d otarli d o gabinetu D ubćeka... Dla pańslw zachodnich inwazja na CSR S była przykładem spraw ności i dobrej koordynacji działal ności oddziałów specjalnych K G B i wyw iadu wojs kowego. ale przede wszystkim niezwykle starannego planow ania opc racy nego. Przy okazji należy w spo mnieć o istotnej różnicy, jak a dzieli radzieckie siły specjalne od ich zachodnich odpow iedników. O tóż ich dowódcy nie musieli się liczyć z wewnętrzną krytyką podeim ow anych akcji Nie zachodziła o b a wa. że jakaś parlam entarna kom isja zacznie kwes tionow ać legalność czy zasadność działań w ojsko wych. tak jak się zdarza w R F N, W. Brytanii. Francji czy USA. Brytyjski dziennikarz. Jam es Adams, a u to r książki..secrct W ars pisze, że d o wódcy SAS tspccial A ir Scrvice) radzą sobie czasami, ze zbyt dociekliwymi członkam i P arlam entu w ten sposób, iż wysyłając swoich komandosów d o jakiegoś odległego zakątka świata, bywa. zc w cywilnym prze braniu. norm alnym rejsowym lotem, twierdzą do póki trwa akcja że nie mają kontaktu ze swoimi podwładnymi i nie mogą lym samym wpływać na ich działania. D ow ództwo radzieckie mc miało takich pro blemów.im w CSRS. ani. przez dłuzszy przynajmniej czas w Afganistanie Ale o tej operacji wojskowej napiszę w następnym numerze. O p r W IT O L D T l R A N 1

12 13 PRZED SEANSEM PO SEANSIE W wytwórni..pollclu" w Katowicach reżyser francuski Erie Barbier rozpoczął w styczniu zdjęcia do filmu Zarzewie". Jego akcja rozgrywa się na przełomie lat 20. i 30. w środow isku polskiej emigracji zarobkowej w płn. Francji. W ystępują prawie wyłącznic aktorzy francuscy. W tym dram acie psychologiczno-społecznym znajdzie się miejsce na historię miłości m łodego Polaka do francuskiej dziewczyny. Wcieli się w nią M aruschka Detmcrs. znana ze śmiałej obyczajowo roli w..diable wcielonym" reż. M arco Bellocchio. W łodzim ierz R ekłajtis. kierow nik W ytw órni Film ów D o k u m en taln y ch, podczas niedaw nej wizyty w sow iec kim archiw um w K ra sn o g o rsk u n a trafił na u n ik ato w e m ateriały zdjęcio we m. in o m arszałk u Piłsudskim i w ojnie I920 r. Z nalazł p o n a d to ta ś mę z aty tu ło w an ą..z ajęcie m ieszkań W burżuazji polskiej przez robotników uk ra iń sk ic h ". W a rto sprow adzić te m ateriały, szczególnie tę o sta tn ią p o zycję. M oże Iwowiacy rozpoznają sw oje m ieszkania'.' Reż. Jerzy H offm an przygotow uje się d o realizeji..o gniem i m ieczem. Będzie to trzecia p róba ekranizacji powieści. Pierwszą p o d jęto w Polsce w latach 30.. lecz d o realizacji filmu nic doszło. N ato m iast sfilm ow ali..o gniem i m ieczem " W łosi w 1961 r. R eżyserow ał F e rn a n d o Z erchi. a Ja n a S krzetuskiego zagrał Pierrc Brice. z nany ja k o W innetou z serii zachodnioniem ieckich film ów indiańskich. P o d o b n o..c ol ferro e col fu o co " w y padło g roteskow o. A m oże telewizja zakupi ta m tą ekranizację (po latach będzie kosztow ała grosze) i sam i się p rzek o n am y, jak W łosi obeszli się z Sienkiew iczem? (J. F. L.) 1'oilelu" trwam zdjęcia do.a lr/e u 1,1 (-III Hogdjn Kuluktmski Pierw sza em isja..s tarego p o rtfe la " S tanisław a Bieniasza w reżyserii K a zim ierza K utza m iała miejsce w iosną ubiegłego roku. lecz dopiero ponow na projekcja n ab rała rangi w ydarzenia, zresztą nie tylko artystycznego. Nie było wszak rzeczą p rzy p ad k u, żc p o przedziła ona w ybory uzupełniające d o S enatu na O polszczyznie. w k tó rych po raz pierw szy w Polsce pow ojennej znaczącym argum entem rodzinnej. W d o d atk u wiemy, żc c h o dzi o zjawisko na skalę m asową. Poprzez b ohatera autorzy spektaklu dochodzą do tragiczności śląskiego losu. Jest to wszakże sztuka o bez nadziei, która skłania do ucieczki. Odpow iedzialność spada na Polskę p o wojenną, która nic chciała i nic p o trafiła zrozum ieć specyfiki G órnego Śląska. TV STARY PORTFEL stąło się poczucie tożsam ości n a ro d o wej k an d y d ató w. W d o d a tk u chodzi o w idow isko z robione jesienią 81. a więc praw ic przed dziesięciu laty. Z dzisiejszej perspektyw y w idać tym bardziej w yraźnie, że inscenizacja S tare g o p o rtfe la " nie jest przesadnie w yszukana. W szystko rozgryw a się praw ie w yłącznic w jednym pom iesz czeniu górniczego d o m k u. Jed n ak o znaczeniu sp ek tak lu decyduje w najw iększej m ierze gw ałtow na p a sja, z ja k ą K utz podejm uje bolesną spraw ę exodusu G ó rn o ślą za k ó w z Polski, d o której zm ierzali p o p rz e d nio w tru d n ej walce, w idząc w niej ziemię obiecaną. W pewien sp o só b S tary p o rtfe l" p rzy p o m in a P a cio rk i jed n e g o ró ż a ń c a ". szczególnie Av zary so w an iu syl wetki b o h a te ra, em ery to w an eg o g ó r nika i byłego p o w stań ca śląskiego. W tym przypadku weteran z pokolenia pow stańczego postanaw ia wyjechać do R F N, gdzie m a szansę otrzym ania go dziwej em erytury, znacznie wyższej od tej ze starego portfela". Rodzi się za tem pytanie o głębsze m otyw y skłania jące pow stańca d o opuszczenia ziemi Jest rzeczą zaskakującą, jak bardzo to w idowisko pozostaje aktualne, c h o ciaż dobrych parę lat przeleżało na półce. Dzisiaj już nie tylko starzy Śląza cy wyjeżdżają, lecz do wyjazdu rwą się młodzi, wychowani po wojnie i nie znający nawet niemieckiego. W tym kontekście dram aty Starego portfela" wręcz zyskują na ostrości. W paradoksalny sposób o a k tu a ln o ści przesłania widowiska zdecydowały wreszcie losy jego a utorów i aktorów. Bieniasz po 13 grudnia "81 pozostał na Zachodzie. Potem K utz opuścił swoje rodzinne Katowice, przenosząc się d o W arszawy. W ystępujący w roli starego pow stańca Jerzy Siwy nic żyje. a grająca jego żonę. M arta Straszna, wyjechała do Niemiec, jak właśnie gra na przez nią gospodyni. W ten sposób życic dopełniło historii ekranow ej, łą cząc się doskonale z jej dram atycznym przesłaniem. JA N F. L EW A N D O W SK I Teatr TV: Stanisław Bienias:..Stary portfel", reż. Kazimier; K at:, wyk Jerzy Siwy. Marta Straszna, Tadeusz Madeja. Lidia M aksym ow icz. Jan Klemens i inni Pierwsi kiniarze Co na wideo? B itw a o Ardeny ( Bar tle u f t Iw BidRe I, reż. Ken A nnakin. wyk. H enry lancia. Robert Sliaw. Ruherl Ryan. Charles Bronson, T e lli S m a la s i inni. I S A j..p orw anie" (A sh an ti), reż. R ichard Fleisher. wyk. M ichael ( aine. Beverly Jo h n so n, P eter U stinov, K a b ir Bcdi. Rex H a rriso n, W illiam H olden, O m a r S h a rif i inni, USA Jest to re k o n stru k cja jednej z n aj większych bitew II w ojny św iatow ej, rozpoczętej w g ru d n iu 1944 roku przez, natarcie niem ieckich dywizji p ancernych poprzez belgijskie A rd e ny w kierunku M ozy A kcja rozgryw a się zarów no na szczeblu dow odzenia, ja k i w śród szeregow ych żołnierzy, co pozw ala na zarysow anie różnych p o staw ludzkich w obliczu n acierające go przeciw nika. N ajbardziej w yrazis tą kreację tw orzy R o b e rt Shaw w roli niem ieckiego p ułkow nika lle sslc ra. dla k tó reg o w ojna jest po p ro stu sp o sobem życia. Z p o czątk u akcja w y d a je się nieco rozw lekła, lecz potem nabiera tem pa, a szczególnie d ra m a tycznie w ypada kulm inacyjna bitw a p a n ce rn a, w której zd arz ają się poje dynki poszczególnych czołgów, jak w praw dziw ym westernie. Jak inform ują napisy czołow e, akcja została o p a rta na faktach a u te n tycznych. co w gruncie rzeczy okazuje się bez znaczenia. Porw anie pięknej m urzyńskiej lekarki (pracującej d la O N Z ) przez a rab sk ic h han d larzy nie w olników staje się sp o so b n o śc ią p o ścigu przez praw ic całą A frykę od zachodu d o M orza C zerw onego. Jak zwykle w kinie przygodow ym, ścigani i ścigający na tra fia ją na c o raz to n o we przeszkody. D zieło op eru je egzo tyczną scenerią i stereotypow ym i ro z w iązaniam i scenariuszow ym i. Z n a c z nie lepiej w ypada realizacja, c h o ć n a wet dośw iad czo n y reżyser Fleisher nie jest w stanie w ykrzesać zbyt wiele ze znanych a k to ró w, k tórzy nie mieli okazji pogłębienia granych przez sie bie postaci. (lew ) Jak przed w ojną pojaw ili się znow u kiniarze. Są to właściw ie ajenci O k rę gow ych Instytucji R ozpow szechnia nia F ilm ó w./p rzejm u jący państw ow e kina tylko w użytkow anie. Przypadki w ykupienia sali zd arz ają się rz ad k o. Ale sam o p ow rócenie kiniarzy po kil kudziesięciu lalach państw ow ego m o n o p o lu w ydaje mi się zjaw iskiem d o b rz e rokującym zapow iedzianej przez m inistra B urskiego reform ie system u d y strybucji i rozpow szech niania film ów. N a terenie O I R F w K atow icach (obejm ującym także bielskie i często chow skie) pojaw iło się d o tą d oko ło 30 kiniarzy. D yrekcja O IR ł- p rz e k a zuje im oczywiście kina deficytow e, pozostaw iając sobie sale najbardziej kasow e, ja k R ia lto " w K atow icach czy B a jk a " w G liw icach. A jed n a k, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, deficytow e kina z m iesiąca na m iesiąc stają się nagle d o chodow e, gdy tylko znajdą się poza stru k tu rą p aństw ow ą. Nie przy n o szą kokosów. lecz przynajm niej nie obciążają p a ń s t w ow ego budżetu. Jed n ak ci pierwsi kiniarze to z aled wie początek reform y, k tó ra pow inna d o p ro w a d zić d o pełnego rozdzielenia d y strybucji (czyli sp rzed aw an ia i wy najm o w an ia kopii film ów) i ro z p o w szechniania (czyli w yśw ietlania fil m ów w kinach). Jak d o tą d, m o n o polistam i p o z o stają ciągle w sp o m n ia ne O IR F -y. k tó re wszędzie d y sponują z aró w n o kopiam i, ja k i praw ie w szys tkim i kinam i. T o się m usi zmienić. N ajw iększe O IR F -y (W arszaw a. K ra ków. K atow ice) m ogą przekształcać się w d y stry b u to ró w, a pozostałe pew nie u p a d n ą ja k o niep o trzeb n e stru k tu ry pośrednie. N a to m ia st kina p ow inny przejść bezw zględnie w ręce pryw atne, a częściow o m oże w gestię sa m o rząd ó w lokalnych. I d o p iero w tedy, gdy znikną m o n o pole. rozpocznie się praw dziw a gra w kino, k tó ra okaże się zapew ne jak wszędzie na świecie grą zyskow n ą. (J.F.L.)

13 14 RADY I PORADY ZIOŁA DOBRE NA WSZYSTKO Nasze babki dobrze znały wartość większości zapom nianych już dziś często przypraw kuchennych. Wiedziały również o tym. że nie tylko popraw iają one smak potraw, lecz m ają także właściwości lecznicze. Na przykład anyż. będący arom atyczną przypraw ą piernikową, działa pobudzająco na apetyt. W arto o tym pamiętać, mając w dom u dziecko-nicjadka. Arcydzięgiel pobudza wydzielanie soków traw iennych, wzm acnia nerwy i napięcie naczyń krwionośnych. Bazylia m a (oprócz tego. że dodaje sm aku sałatkom, mięsom i sosom ) zastosowanie jako lek żołądkowy i pobudzający trawienie. Czarnuszka, podobnie jak kminek, pobudza apetyt, sprzyja trawieniu i wzm acnia żołądek. Cząber ogrodowy leczy niestrawność i uspokaja żołądek. Chrzan pobudza wydzielanie soków żołądkowych, ułatwia przyswajanie pokarm ów i poprawia przemianę materii. Ma znaczne ilości witaminy C. C zosnek ma walory zdrow otne i bakteriobójcze, obniża ciśnienie krwi, zapobiega zw apnieniu arterii (ma więc działanie przeciwmiażdzycowe), norm alizuje pracę serca. Kolendra ma działanie żółciopędne i przeciwskurczowe. ułatwia traw ienie tłustych mięs. jest lekiem w zaburzeniach traw iennych. Koper ogrodowy stosuje Ziołowe przysmaki się jak o świeże pędy. ale też jego owoce. N apar z owoców m a działanie uspokajające i uśm ierzające w bólach żołądka o raz kolce żołądkow ej. Jest bezpiecznym środkiem w iatropędnym i może być podaw any (w małych ilościach) niem owlętom. Reguluje pracę żołądka i jelit. Koper wioski usuwa wzdęcia i pobudza trawienie. (Ze starego zielnika:..k oper wioski pity dzielnie od w iatrów uwalnia, żołądek rozgrzewa i um acnia" ) Lebiodka czyli O riganum (jest najlepszą przypraw ą do pom idorów i sałatki z ogórków ), pom aga w lekkich zaburzeniach żołądka, działa m oczopędnie i napotnie. Lubczyk (wchodzi w skład kostek M aggi) stosow any bywa w chorobach nerek i pęcherza, także w niestraw ności, braku łaknienia, osłabieniu czynności w ątroby i niedostatecznym wydzielaniu żółci. M ajeranek (polecany zwłaszcza jak o dodatek do potraw tłustych) pom aga w traw ieniu i niedom ogach przew odu pokarm ow ego. Papryka zmniejsza ciśnienie krwi, a spożyw ana regularnie chroni przed miażdżycą. Tym ianek jest skutecznym środkiem antysepiyeznym i przeciwferm cntacyjnym. stosow anym w chorobach żołądka i w ątroby. Ma też zastosow anie przy uporczywych kaszlach. astm ie i biegunkach. W.S. z łyżki wody i 3 łyżek cukru, włożyć osączone owoce, lekko przysmażyć. M akaron osączyć na sicie. W rondelku rozpuścić 2 4 łyżki masła. N ało- Liście bobkow e są bardzo popularną przypraw ą kuchenną, ale poszukiwanie ich w sklepach jest o statnio często bezowocne, zniknęły jak kam fora. To dziwne, bo nie są one przecież towarem im portow anym, lecz tylko suszonym i liśćmi także u nas zadom ow ionego wawrzynu! Z adom o wionego, ale zapom nianego. K to więc w yhoduje go sobie w dom u. będzie m iał po kilku latach własne i bogate źródło zaopatrzenia w liście bobkow e. W m ieszkaniach spotyka się wawrzyn dość rzadko, a to dlatego, że z czasem w yrasta w pokaźny krzew, zajm ujący sporo miejsca. Zwykła d o niczka mu ju ż wtedy nie wystarcza, potrzebny jest drew niany kubeł dość dużej średnicy. Niemniej roślina jest bardzo dekoracyjna. i jeśli są ku tem u warunki lokalowe, w arto ją włączyć do kolekcji zielonych ozdób naszego m ieszkania. Z rozm nożeniem lauru nie ma większych kłopotów. Możemy go..w yprowadzić" zarów no z nasion jak i z sadzonek. odkładów, a także odrostów. żyć m akaron na talerze, oblać m asłem, posypać cynam onem i cukrem, z wierzchu ułożyć owoce. Podać z sokiem z kom potu. W.S. WIĘCEJ RADOŚCI Z OGRÓDKA Zapomniany wawrzyn W każdym jednak w ypadku m usimy dać roślinie dobrą ziemię. Recepta na najlepszą jest taka: mieszamy rów ne porcje ziemi darniow ej i liściowej, dodajem y trochę grubego piasku, nieco obornika i odrobinę mąki kostnej. Jeśli m am y nasiona, to po ich wysiewie i obfitym podlaniu, doniczki lub skrzyneczki przykryw am y szybą albo słoikam i. Na sadzonkę bierzemy m iody, tegoroczny pęd z trzem a, czterem a lub pięcioma pąkam i. U suwam y dolny liść. górny skracam y o jed n ą trzecią, po czym umieszczamy roślinę w doniczce wypełnionej trzem a warstw am i podłoża: dolna to piasek /m ieszany ze żwirem, śro d k o w a. to kilka centym etrów żyznej ziemi, wierzchnia wreszcie to bądź piasek z torfem, bądź mech. T akże w tym w ypadku posługujem y się słoikiem, który zapewni sadzonce właściwy m ikroklim at. D oniczkę ustawiam y w ciepłym, jasnym miejscu, ale nic w słonecznym. Po dw óch, trzech tygodniach nowy wawrzyn będzie już ukorzeniony. ST. O G R O D N IK W KUCHNI Makaronowe życie PRAWO i M Y Od kiedy jestem bezrobotnym? W kuchni błyskawicznej m akaron zajm uje dość wysoką pozycję. G otuje się w tym sam ym czasie co ziem niaki, a łączyć go m ożna 7 najprzeróżniejszymi dodatkam i: jajkam i, sosam i, mięsem, serem, wędliną, warzyw am i, grzybam i, owocam i i dżemem. Dziś: M akaron z białym serem Paczkę m akaronu ugotow ać w osolonęj wodzie z dodatkiem łyżeczki oleju. 15 dkg wędzonej słoniny (lub zwykłej) pokrajać w kostkę, stopić na chrupiące skw arki. 20 dkg tw arogu (lub sera przygotow anego z chudego m leka) rozdrobnić. M akaron odcedzić. ułoż \ć na półm isku, posypać rozdrobnionym serem, polać z wierzchu kilkom a łyżkami gęstej kwaśnej śm ietany. a na niej ułożyć skw arki. O prószyć solą i pieprzem, wstawić na chwilę do piekarnika. M akaron zapiekany,v4 paczki m akaronu ugotow ać w dużej ilości osolonęj wody do m iękkości. R ozgrzać w rondlu 2 łyżki m argaryny. Dużą cebulę pokrajać drobno, usm a żyć na m argarynie na zloty kolor. 10 dkg pieczarek ( może być więcej, jeśli nas na to stać) obrać, pokrajać w plasterki, przysm ażyć z cebulą. 4 jajka rozbić w garnuszku, dopraw ić solą i pieprzem, dodać łyżkę siekanej natki pietruszki, szczypiorku lub suszonych ziół przypraw ow ych. M akaron osączyć na sicie, przełożyć do większego garnka (najlepiej do naczynia żaro odpornego. jeśli m am y w gospodarstwie). wymieszać z cebulą, zalać ja j kami i zapiec w piekarniku. Na wierzch m ożna dać trochę startego na tarce żółtego sera. wtedy zapiekanka ładnie się zrum iem. Podawać z surówką z kiszonej kapusty i m archewki. M akaron na słodko W dużej ilości osolonęj wody ugotow ać paczkę m akaronu. Z dużego (I I) kom potu truskaw kow ego oddzielić owoce od soku. W garnuszku zrobić syrop Z takim pytaniem zwracają się ostatnio do naszego prawnika coraz liczniejsze osoby. Otrzymując wypowiedzenie z pracy, informują się. czy zwolniono je w ramach zwolnień grupowych. A jeśli lak. to jakie obowiązki ma wobec nich zakład pracy? Zc zwolnieniem grupowym m am y do czynienia wtedy, gdy kierow nictw o zwalnia 10% załogi (jeżeli zakład zatrudnia do tysiąca osób) alb o zw alnia co najm niej 100 osób (gdy załoga liczy ponad tysiąc pracowników). W takich w ypadkach dyrek to r ma obow iązek na 45 dni przed wręczeniem wypowiedzeń zaw iadomić o zam iarze zwolnień organizacje związkowe. Między związkami zaw o dowymi a dyrekcją ma zostać zaw arte porozum ienie, kióre określi, według jakiego kryterium następują zwolnienia. w jakiej kolejności i w jakich term inach. W zakładach, gdzie nie działa żaden związek zawodowy, zasady zwolnień określa w formie regulam inu kierownictwo po uzgodnieniu z załogą. W przypadku zwolnień grupowych pracow nikom przysługuje jednorazowa odpraw a pieniężna w wysokości miesięcznej pensji oraz wyrównanie. jeśli nowa praca jest niżej płatna od poprzedniej. C o należy rozum ieć pod pojęciem bezro b o tn ego", kto i w jakim trybie będzie wpisywał dane osoby do rejestru bezrobotnych oraz jakie otrzym ają one świadczenia określi U S T A WA O Z A T R U D N IE N IU. Po jej uchwaleniu poinform ujem y o tym naszych Czytelników I jeszcze jedna sprawa: w fazie projektów znajduje się ustawa o samorządzie terytorialnym. Przypominamy o tym wszystkim, którzy oczekują odpowiedzi na pytania: jaki będzie sam orząd i w ja ki sposób będziemy go wybierać? (burz.) Porad udzielają pracownicy Biuro Prawnego R K W S S / Z..Solidarność".

14 15 MAGAZYNEK 7 PYTAŃ 1. D okąd irzeba pojechać, żeby zobaczyć Żelazną Bramę? 2. C o robił ojciec M ozarta? 3. Czy wieloryb m oże utonąć? 4. Kiedy rozpoczęła się czw arta wojna punicka? 5. C o to jest osm yk? 6. Ile litrów krwi przepom pow uje serce w ciągu doby? 7. C o m am y na myśli m ówiąc..ultim a ratio"? fcjis a is 3 U 3zn Sod p R jjja zjd RU '^ o p o j s X u Z 3 3 J R )S O 'lu O U in S jr -felnpa.xip lu im s o AofelRZORUZO '\ U ID I z jojmz o L M9J>!I 'Rafefnz uoá(> uiosnis,<jl ) pozjd 8H! IÜC-H 1I M W -W Z 4 ^ 1 * 3 U 10J))XzJl Ui/(U U J3 ZP0JS U13ZJOHJ pru 3 U R M O U R d O fe U lá R IJ B» Ź U I3 jm O q I /(z3 3iumuiXzy '<p^!n t?feui3z isnui RZJ)o;/v\od 3 D5[udj3ż3Rz 5 S nui Mj z -omsiun S3f U13j> RSS /3133/jd JS3Í '3 3 -> M/<z.X) R 3 jn q z R S R d n > (S q X 3jR n ui3zj Siiu 3dR> i ui3 ))dxzj) s X g z j u i R i R d i R» r uj!> sqj3so;u - p o q a s M i i u R j o Q A z p á iu i n l R u n Q u io ) - 3 z j d 6 s r m X z r u > ( r x )?> S u n u iru -o ^ s - u R im 0 } S 0 8 n f i a m t u S t;fsl : i z p o i «o d p o Krzyżówka Poziom o: I. święta księga. 4. eksportowe grzyby, 7. obecnie Zimbabwe, 9. czyni cuda. 11. wódz wyprawy po..złote runo", 13. ognisko w górach. 15. noworoczne, imieninowe. 17. do ust. 19. przykrywa skrzynię. 20. lekki materiał wełniany / pęczkami. 22. np. Nie-Boska komedia", 25. smakołyk wiedeński. 27. część przestrzeni, pola. 29. żartobliwie o niemłodej już kobiecie dla miasta Warszawy Słonimskiego. 31. może być śpiewu, fortepianu Pionowo: I. m ęska ozdoba. 2. do obsadzenia w teatrze. 3. mysie schronisko. 4. co... to obyczaj". 5. Śmiały. 6. drw ina, szyderstwo. 8. twórca,,bibliografii polskiej". 10. czas pracy sprzętu lotniczego. 12. dla zakochanych. 13. sam ochód ciężarowy z przechyloną skrzynią. 14. klawiszowo- miechowy instrum ent. 16. pies myśliwski. 18. ró wna się 4 m endlom mięso ubogich, 21. sprostow anie błędów. 23. łagodzi obyczaje. 24. sam otny szczyt górski. 26. duchow ny przy meczecie. 28. pokusa dla gangsterów W śród czytelników, którzy w term i nie do 2 m arca nadeślą prawidłow e rozw iązanie krzyżówki, rozlosow ane zostaną nagrody książkowe, Rozw iązania prosim y nadsyłać pod adresem : Redakcja ABC ul. D ubois Gliwice. R O Z W IĄ Z A N IE K R Z Y Ż Ó W K I z nr I Poziom o: popis. Tosca. anglcz. kurara. K arol. o rda. noc. toga, ala. ket,..irydion", Ina. tor. Leda. Ola. reda. osada, m iotła, asceci, agat. żeton. Pionow o: piano, pagoda, stek, tiul, szafot, agapa, Z an, koc, rondel. Alina. tenor. ara. kot...id io ta", rejent, lam pa. osa. Ada. anion, ołów. Asyż. N agrody wylosow ali: Iwona Bogucka z C horzow a, Jarosław W ierczak z l siki oraz J ó zef Borecki z Gliwic. G ratulujem y! N agrody wysyłamy pocztą. Pół żartem, p ó ł serio K \v M urek 1'olański Owłosienie a polityka Do tej pory sądziłem, że politykom trzeba patrzeć prosto w oczy lub ręce. Za sprawą W łodzimierzu W ojnowicza. autora m.in. powieści..życie i niezwykłe przygody żołnierza Iwana Czonkina. zmieniłem zdanie. O tóż Wojnowicz dowodzi dość przekonyw a jąco iż istnieje ścisły związek między... owłosieniem polityków a ich poglądam i. M ówiąc inaczej chcąc wiedzieć z kim m am y do czynienia, powinniśmy patrzeć politykowi nie gdzie indziej lylko na czubek głowy. Jeżeli włosy jej się nie trzym ają, to Posłuchajcie zresztą. Państwo, sami wywodów W ołodii W.:..Liderzy radzieccy zmieniają się na szczycie władzy z. określoną i nie uznającą wyjątków regułą. Lenin był łysy, Stalin owłosiony. Chruszczów był łysy. Breżniew owłosiony, Andropow łysy. Czernienko owłosiony, a jaki jest Gorbaczow wiadomo. Zauw ażyłem p o nadto, że wszyscy łysi byli rew olucjonistam i lub reform istam i. a owłosieni reakcjonistam i. M ożna również powiedzieć, że wszyscy łysi byli utopistam i. Lenin chciał zbudow ać kom unizm nic wyszło. Chruszczów też chciał zbudować kom unizm, obsiać cały kraj kukurydzą. prześcignąć Am erykę nie zdołał tego zrobić. Andropow nie zdążył um ocnić dyscypliny. Co się stanie z gorbaczow ow ską pieriestrojką. tego nie wieni. ale ta konsekwencja każe nam żywić określone wątpliwości. Tymczasem wszyscy owłosieni byli realistam i. Osiągnęli to. co zam ierzyli. Stalin chciał stworzyć najstraszniejsze im perium św iata stw orzył je. Breżniew chciał zostać m arszałkiem i został. Czernienko chciał zostać pochow any pod m urcm krem lowskim. i tam go też pochow ano. Pytają o G orbaczow a szczery on czy nieszczery, czy czy rzeczywiście chce pieriestroić. Muszę powiedzieć, że wszyscy łysi byli absurdalnie szczerzy. Lenin rzeczywiście chciał zbudować kom unizm. Chruszczów rzeczywiście liczył, że prześcignie Amerykę. I G o r baczow chce się pieriestroić. Inna rzecz, że w otoczeniu łysych zawsze byli owłosieni. W obecnym Politbiurzc też są w większości, a więc... Spostrzeżenia W ojnow icza dotyczące relacji m iędzy owłosieniem a poglądam i politycznym i odnoszą się do Związku Sowieckiego. Czy owe konstatacje są przydatne i na polskim gruncie to ju ż pozostaw iam do rozstrzygnięcia Czytelnikom. (m a)

15 16 W co si ę b a w i ć? P y lanie nie jest retoryczne, a p odjęło je (na m ój gust w sp o só b w ym uszony i zbyt późny) bę dące su b sty tu tem spo rto w eg o o krągłego stołu F o rum d o Spraw K u ltu ry Fizycznej. C hoć uczest ników sp o tk a n ia było wielu, ta k n a p raw d ę linia podziału była w yraźna. Przebiegała o n a międz> sojuszem K rajow ego K o m ite tu O lim pizm u (G rz e gorz P erski) i K rajow ej K om isji N S Z Z S o lid a r n o ść" (P io tr Zietrian) w spieranej przy tej okazji przez O P Z Z, a stro n ą rz ąd o w ą z m in. A leksand. rem K w aśniew skim na czele. Pierw szy akt o b ra d o d b y w ał się na z góry u p a trz o n y ch pozycjach, przy zach o w an iu reguł w ojny pozycyjnej, z popisam i harco w ników. to jed n ej, to drugiej strony. D uch adw ersarzy pod trzy m y w an y był przez zastępy talm udystów i o rto d o k só w, w yznających zasadę o sta tecznego zw ycięstw a lub śm ierci. S tra co n o wiele czasu na w ygłaszanie nic nie d ających d eklaracji, oracji m ających podkreślić w yjątkow ość przem yś leń a u to ra. Z uporem godnym lepszej spraw y w y w ażano d a w n o o tw a rte drzw i, bo ja k inaczej n a zwać m nożenie p rzykładów na to, że źle jest z n a - 1 szą k u ltu rą fizyczną, stanem zdrow ia m łodzieży, a d e g ren g o lad a m o raln a sp o rtu w yczynow ego osiągnęła d n o. O ile u d a ło się w k ońcu postaw ić w spólną diagnozę, o tyle p ozostały rozbieżności w spraw ie zalecanej terapii i tego, k to m a ją prow adzić. T ru d n o się zatem dziw ić, że niewiele szans d a w a n o F o ru m na w ypracow anie w spólnego stan o w isk a i stosow nego d o k u m en tu. O b ó z solidarnościow y g ru b ą kreską na p o czątk u F o ru m podkreślił d o k o n a n ia " K o m ite tu do Spraw M łodzieży i K u ltu ry Fizycznej. U znając, że w działan iach jeg o więcej było m arn o traw stw a, gestów m ających m askow ać nędzę i degenerację m łodego p o k o len ia, p ro p o n o w a n o rzecz zacząć od po czątk u. S ug ero w an o, by owe 500 m ld, jak ie p a ń stw o sk ło n n e jest zainw estow ać w interes zw a ny k u ltu rą fizyczną, w całości przeznaczyć n a m ło dzież. S p o rt w yczynow y, jeśli znajdzie środki to d o b rz e, jeśli nie, to niech u p a d ają fałszywe b o g i". K o nw eniow ało to z odgłosam i d o chodzącym i z tzw. terenu. W obliczu tru d n o śc i, jak ie przeżyw a wiele organizacji sportow ych tu i ów dzie, ośrodki o piniotw órcze, głosiły zasadę, że seniorzy jak o ś sobie p o ra d z ą, ale na m łodzież to ju ż nie starczy. K o m itetow i w yp o m in an o i to, że sp o rt p o d o b n ie ja k spółdzielczość, dłu g o funkcjonow ał w edług z a sad negatyw nego d o b o ru. L o k o w a n o tam ludzi, k tórzy z różnych, najczęściej politycznych wzglę dów, m usieli być kim ś, a potrafili niew iele. Nie sądzę je d n a k, by m in. K w aśniew ski lub jeg o n a stępcy chcieli i m ogli o b ro n ić fu nkcjonariuszy ni k o m u nie po trzeb n y ch W F S, T K K F. itd. S tro n a rząd o w a o d b ijając piłeczkę a rg u m e n to w ała, że wiele z p ro p o n o w a n y ch koncepcji p rz y p o m ina reakcje ślepców, k tó rzy nam acaw szy jak iś kształt sądzą, że o d k ry to to. czego poszukiw ano. P odejrzenia m usieli budzić rów nież p o d p o w iad acze S o lid a rn o śc i", w śród k tó ry ch było kilku o d w iecznych a n im a to ró w życia sp o rto w e g o, ja k o że sezon na farbow ane lisy w pełni. Przy przeznacze niu 0,29 proc. d o c h o d u naro d o w eg o na spraw y k u ltu ry fizycznej, naw et przy entuzjastycznym w sparciu ep isk o p atu, lekarzy i nauczycieli, (k tó rych to rów nież jest to działka), raczej m rzo n k ą je st k reow anie polskiej kultu ry fizycznej n a w zór szwedzki. I.jeśli naw et przyjąć, że b rak z ain tereso w ania k f w p ro p o n o w a n y m dokum encie o sa m o rządzie tery to rialn y m w ynikł li tylko z nieuw agi i zo stan ie zw eryfikow any, to podejrzew am, iż j a k a kolw iek by była propozycja now ego jej m odelu, naszym dzieciom jeszcze dłu g o nie w yp ro stu ją się kręgosłupy, a nasi lekarze nie m ają co liczyć w przeciw ieństw ie d o skan d y n aw sk ich, gdzie u p o ra n o się z p ró ch n icą n a bezrobocie. Jeśli dzisiaj problem em głów nie finansow ym jest n ab y cie pary tram p ek, to system, k tó ry kosztam i szko lenia sp o rto w eg o chce obarczyć rodziców, da ten sk u tek, że stad io n y, hale i lodow iska będą jeszcze d łu g o puste. D op ó k i d o polskiego g a rn k a będzie się w k ład ało byle co, d o p ó ty d la w iększości p o l skiej m łodzieży w ysoko w yczynow y sp o rt p o zo staw ał będzie poza zasięgiem, a nasze gonienie Szwecji rozłożyć trzeba na dek ad y i pokolenia. Nie d o końca sprecyzow ane zostało miejsce sp o r tu wyczynow ego w naszym życiu publicznym. Czy jeszcze się będziem y w to baw ili, czy też zam ykam y ten kram. O niebezpieczeństw ach w tej m ierze m ów ił św ietny ongiś szerm ierz, obecnie m ecenas R yszard P a ru lsk i: W praw dzie zapewnia się. że nie chce się sportu w yczynow ego spychać na margines, to jed n a k dokum ent lego nie potw ierdza. Jeśli nie wyciągniem y do sportowców pom ocnej dłoni, m ożna obawiać się następującego scenariusza: połowa uzdolnionych zaw odników nie znajdując» kraju odpowiednich warunków w yjedzie za granicę, druga po prostu zrezygnuje. Jeśli dziś likw iduje się cale dyscypliny nie tylko kluby to m ożna z ap y tać co w zam ian. Nie dla sp o rto w ca, lecz dla społecznego o dbiorcy. Bez eks cytujących widow isk m łodzieży na sp o rto w e areny nie przyciągniem y. Pew na up ro szczo n a teo ria gło siła, że dla sporej grupy byw alców sportow ych o biektów so b o tn i w ieczór zam ykał się w układzie m ecz pół litra. Czy teraz m a p o zo stać tylko pół litra? Szeroki p ro to k ó ł rozbieżności nie ro k o w ał d o b rze d la dalszych sp o tk a ń F o ru m. T ym czasem po dw óch ty godniach ci sam i ludzie, wyzbyci em ocji, nastaw ieni na k o m p ro m is opraco w ali w spólny d o k um ent, przyjęty przez w szystkie zainteresow ane stro n y. Jego ideą przew o d n ią je st zdrow ie i sp ra w ność społeczeństw a od dzieci po em erytów. W swerze organizacyjnej m a n a stąp ić rozdzielenie społe cznej organizacji i zarz ąd z an ia k u ltu rą z d ro w o tn ą, sportem i tu ry sty k ą od części państw ow ej. R ząd re prezentow ałaby P aństw ow a R ad a K u ltu ry Z d ro w otnej S p o rtu i T urystyki. Że w raz z zam knięciem o b ra d F o ru m wszelkie w ątpliw ości nie zniknęły, św iadczy w ypow iedź Ja n u sz a T racew skiego, tw ó r cy polskiej szkoły z ap asó w : M ożna się p o d tym dokum entem podpisać. Trudniej będzie go jednak realizować. M A R EK C Z Y Ż E W S K I I stnienie hokeja w Polsce od lat graniczyło z c u dem. I nie w tym rzecz, że m ieliśm y tysiąc, czy ja k chcą optym iści, dw a tysiące zaw odników, na k tórych op ierała się budow la zw ana ligą. Z jednej stro n y był to cud, z drugiej wielki szw indel. I H okej był lustrzanym odbiciem naszej gospodarki. N iby w szystkiego przybyw ało, a jednocześnie w szystkiego było c o raz m niej. B udow ano sztuczne lodow iska, ale likw idow ano sekcje, a przyrost upraw iających tę dyscyplinę był niezauw ażalny. K luby, by uchronić się przed zagładą, im ały się w szelkich sposobów, nie -zawsze zresztą zgodnych z praw em Jeździło się na turnieje, k tórych de facto nie było, ale za to przyw oziło się sprzęt. O rg a n izo w an o z g ru p o w an ia najchętniej C zechom, w zam ian za co goście w racali d o d o m ó w bez kijów, łyżew, kasków i ochraniaczy. Ju ż w przedbalcerow iczow skich czasach sprzęt był d ro g i, a we w szystkich k lubach na etacie pozo staw ał człow iek, któ ry skle ja ł n a d ła m an e kije, zszywał n a d d a rte stroje, z te k tu ry i plasty k u chałupniczym sposobem w yrabiał o ch ran iacze dla najm łodszych. 1 gdyby jeszcze za kłady pracy nie utrzym yw ały wysoce kosztow nych lodow isk, kluby splajtow ałyby ju ż w ów czas. D ziś kij u Sm olenia k osztuje przeszło 30 tys. P ara łyżew pół m iliona. W Sosnow cu na zajęciach dla najm łodszych a ta k u jąc y m ają kije z ło p a tk a mi i zalecenie, by niezbyt silnie uderzać krążek, bro n iący się trzy m ają w ręku jedynie d rew niane Kamień przed law iną kikuty. Potem następuje zm iana. K luby g ro m a d nie ogłaszają u p ad ło ść i jeśli naw et zdarzy się kolejny cu d, tzn. jesienią w znow iona zostanie h o kejow a liga, g ro n o tych, k tó rzy się zdeklarują w niej grać, nie będzie ja k się zdaje liczne. S tąd zapew ne o sta tn i konw entykiel prezesów i tre nerów pierw szoligow ych o c h rzczo n o m ianem ostatniej w ieczerzy". H okej m oże być pierw szym kam ieniem w law inie likw idacji całych dyscyplin, lig. klubów i sekcji. W iele w skazuje na to, źe P o lo n ia B ytom, m i strzow ie Polski, odbierze kolejny p u c h a r za z d o b y cie tego ty tu łu. Z aw odnicy o trzy m ają dyplom y i m edale, o ile na takie będzie stać P Z H L. Potem zgaszą św iatło, rozm rozi się taflę, a hokeiści i tre nerzy za o sta tn ią prem ię w ypiją kielicha za to, co było, i rozejdą się d o dom ów. P olonia, najlepszy zespół drugiej połow y lat 80. zostaje zlikw idow ana. Z a energię elektryczną uży tk o w an ą na m rożenie tafli płaci dziennie 3 m in. P raw dę pow iedziaw szy to nie płaci, bo ju ż nie m a z czego. Z aw odnicy z końcem lutego sta n ą się b ezrobotnym i. W N o wym T a rg u to sam o p rz esta n o się interesow ać zespołem seniorów, a ów b ra k zainteresow ania (czytaj pieniędzy) objaw ił się seryjnym i p o ra żk a m i sz a ro te k ". N a b ru k u znaleźli się hokeiści Z agłę bia Sosnow iec. G K S K atow ice przygotow uje póła m a to rstw o. Z aw odnicy m ają być pracow nikam i brygad b udow lanych, z atru d n io n y c h przy w zno szeniu T o rk a tu. T ydzień pracy, tydzień treningów. O d piersi kopalni P ia s t" odstaw ieni zostali zaw o dnicy T ychów. P o w ró t d o norm aln o ści nie m oże b o niby dlaczego o m in ą ć także hokeja. Był ja k w szyst k o w tym k ra ju ułom ny, z fikcyjnym i e ta tam i, przyssało się d o ń wielu w u jk ó w ", i innych pasibrzuchów. Ale czy to oznacza, że za ja k iś czas będziem y m usieli zaczynać w szystko od p o c zą tk u? Czy w alec, któ ry toczy się przez kraj tak w szystko w yrów na i ta k ubije sp o rto w ą glebę, że jeszcze dłu g o nic na niej nie w yrośnie? Bo choć dzisiaj m yśli się przede w szystkim o tym, jak zapchać kiszki, gdzieniegdzie nieśm iało, by nie narazić się burzycielskim tendencjom, pojedynczy ludzie, a byw a że i p o w stające rady pracow nicze skłonni są zaangażow ać się w to. by po niezbędnych przem o d elo w an iach coś ze sp o rtu ocalić. T ak ż e hokej. M A REK C Z Y Ż EW SK I

16 17 FA N A B E R IE Polityczne śmichy T -tte d T * Rys Jan Her la Już się w ydaw ało, że rok 1990 b ę dzie niczyj, ale dobry Bóg czuw a. N a tch n io n e Z grom adzenie O gólne N aro d ó w Z jednoczonych niebaw em ogłosi M iędzy n aro d o w y R ok D o b ro ci dla Polityków. B iorąc przykład z U N IC E F -u. k tó ry onegdaj przez dw anaście m iesięcy p row adził św iato w ą k a m p an ię o uśmiech dziecka". Z grom adzenie O gólne nie m ające czasu na w ym yślanie czegoś now ego, skorzysta z dośw iadczeń tam tej o rganizacji, m odyfikując ty lk o hasło przew odnie nowej k am panii tak. żeby b rzm iało. O uśmiech p o lity ka ". Z w iązek o b u rodzajów uśm iechu jest luźny. W jednym czyta się w szyst ko, w drugim nic. U śm iech dziecka o d sła n ia to. co w śro d k u uśm iech p olityka m askuje, niem niej też jest b a rd z o p o trze b n y i obyśm y ja k n a j częściej m ogli o g lądać rozjaśnione nim tw arze, zwłaszcza w telewizji, któ ra sprzedaje nam uśmiechy polity ków z bezpośrednią dostaw ą d o dom u. D zięki telewizji i starym kliszom m ożem y dzisiaj jeszcze o g lądać n a j genialniejszy uśm iech w ynaleziony przez człow ieka. Jego posiadacz, choć był G ru zin em, u p a rł się. m ieszkać w sam ym sercu Rosji przy placu C zer w onym. G d y tam u ru c h am ia ł sw oją u ły b k ę ". w całym K raju R ad nie w iedziano czy w p ad ać w p anikę, czy w uniesienie. N a to m ia st za g ranicą było w p ro st przeciw nie. I nigdy chyba w dziejach n a ro d ó w jed en d ro b n y uśm ieszek nic przesądzał o być albo nie być takiej m asy ludzi, ja k w przy p a d k u ułybki W odza i N auczyciela, lo k a to ra K rem la. Rezydenci w Białym D o m u tego nie potrafili. Śm iali się ja k o ś p rosto i jednoznacznie. D ziś m oże tylko Bush po trafi z ro z ra d o w a n ą buzią p o słać. na przy k ład, oddziały na ostre strzelanie do N oriegi. ale prezydent Bush też śm ieje się b e zustannie niczym dzw onnik z N o tre D am e. m i m o. że wcale nic musi. W ym ieniony N oriega. generał całą gębą (nazw ali go A nanasow ą M ordą), dysponow ał d o niedaw na specjalnym uśm iechem d la m as m ediów. N ie re zerw ow ał go dla Panam czyków. gdyż miał ich w szystkich gdzieś, za to do obiektyw ów robił tiu-tiu, bo rozum iał, jaka jest ich potęga. O becnie generało wi Noriedze b ardzo nie do śm iechu w am erykańskiej ciupie. K am pania o jego radosny uśm iech będzie miała piękny i hum anistyczny sens Nie w ydaje się ona nato m iast k o nieczna w p rz y p ad k u D cn g X iaopinga. T ysiącletni chiński dziadźka uśm iecha się na p rz ek ó r wszelkim przeciw nościom. N ajprom ienniejszy uśm iech słał nad P aństw o Ś ro d k a w chwili, kiedy na jeg o życzenie w ojs ko czołgam i ro z g n ia ta ło na T ien an men m ałych, żółtych studentów. W imię rad o sn ej przyszłości. Przejdźm y teraz d o uśm iechów krajow ych. U naszych p olityków chw ilow o o d czuw a się pow ażny ich n ied o b ó r, a to z tej racji, że d o sta ł się nam nie z n a ją cy najlżejszego naw et uśm ieszku p re zydent i najsm utniejszy na świecie prem ier rządu. Już z tego pow odu k a m p a n ia O uśm iech p o lity k a " jest n a d er zasad n a Pow ojenna tradycja prezydencka w Polsce nie jest b o g a ta, m im o to ud ało się mieć przyw ódcę czującego D r z w i gnieźnieńskie..sto la t" śpiew ane dla H avla niech nie przesłoni nam tego. że ogólnie Polak za Czechem nie p rz ep a d a. Tak jak rówież nie p rz ep a d a za pozpstałymi sąsiadam i. M ożna zrozum ieć, że nie lubim y N iem ców lub R osjan. Ale niechęć d o C zechów, n a ro d u p o d o b nie tak o sta tn io tarm o szo n eg o przez historię, zastan aw ia. P olak, k tó ry o d różnia C zecha od S łow aka (rzad k o ść vide słynne C zeskie T a try w p io se nce Ł azuki ) ju ż prędzej toleruje lego drugiego. Nic 10. że w łaśnie Słow acy zorganizow ali k o lab o ra n ck i rząd księdza T iso. kiedy C /e c h y z a a ta k o wał H itler. Czesi to germ anofile i b a s ta. Nic to. ze w czasach monarchii Habsburgów bardziej ulegli wobec poli tyki germ anskigo m im o wszystko W ie dnia, byli Polacy z Galicji niż Czesi Inna zresztą sprawa, że było tak dlate go. że ulegali o n o czarowi rusotilskiego panslawizmu Historia krętymi idzie drogam i, ale pewne fakty pozostają. T eraz denerw uje nas szczególnie, że nasi po łu d n io w o sąsiedzi w 10 dni przew ieźli się na k ó łk u ", podczas gd> ni> m ozolnie pedałow aliśm y w w alce z ko m u n ą przez p o n a d 10 lal. Z arzu cając im uległość w obec So w ietów. nie chcem y jed n a k w spom i nać fak tu, że C zechosłow acja była juz L E O P O L D K U R EK Zdanie tygodnia:..kto chce grać pierwsze skrzypce w kraju, nie powinien rozwodzić się z pierwszą skrzypaczką (Z aslw any komentarz kwitujący polityczną plajtę M I Rakowskiego, ostatniego sekretar/a PZPR) 1968 r. bliska oderw ania się od bloku. Uniem ożliw iła jej lo zbrojna interw encja, w której cokolw iek b> gadać uczestniczyli i Polac\ Podniosłem kied>s w d>skusji zalet) C zechów, które zawsze w arte są n a śladow ania i szacunku pracow itość porządek, szacunek dla d o b ra w spól nego i konsekw ecja w działaniu. Nic było zgody. Przecież to om zabrali nam Zaolzie, kiedy my walczyliśmy z bolszew ikam i. To. że w rów nie ele ganckim geście zgłosiliśm y się po od bió r w m om encie hitlerow skiej agresji to tylko spraw iedliw y w yrok his torii N agle p ad a argum ent koronny. O ni przecież zaczęli! Z abrali nam m ia nowicie Drzwi G nieźnieńskie. Z ad rż ałe m, ja k o że nie jestem m oc ny w historii, ale rzeczone D rzw i wi działem w niezłym stan ie onegdajszego łata na sw oim m iejscu w K atedrze. S kapitulow ałem jed n a k, sk o ro rze w FA Ł S Z Y W K A radość życia w zdobytym kraju. Bierut uśmiechał się do ludu roboczego, do osesków w inkubatorach, sarenek tulo nych d o serca kom unisty i nawet patrio tów posyłanych na śmierć. A uśmiech miał, jakby go spłodził da Vinci na podobieństw o M ony Lisy: niegasnący. niejasny, ledwo uchwytny, wątpliwy, słowem bardzo polityczny. W tym nic dorów nał m u nikt. nawet Rakowski tak przecież wyćwiczony w śmiejstwie. M oja biurow a koleżan k a kocha go za to. M ów i. że p rzypom ina jej Kaligulę. M yślę, iż bardziej trafn e jest p o ró w n a n ie d o Ju liu sza C ezara. P ro szę p o p atrzy ć na o sta tn ią jego fryzurę i poczytać, co m iał na ten tem at do pow iedzenia Tyrm and. N ieustępli wość uśm iechów M R akow skiego m oże się brać z prześw iadczenia o tym. że nie d b ając nigdy o siebie, do b rze się zasłużył u ro d a k ó w. N a j piękniejszy z uśm iechów zad em o stro wał o n na o sta tn im zjeźd/ie (teraz już m ożna pisać m ałą literą!) nieboszczki p artii k o m u nistów, kiedy to o g o ło co ny z szans przez d o k to ra h. c. W ałęsę o ra z d ra hab. O rzech o w sk ieg o, p otafił w yelim inow ać ich faw oryta Fiszbach a. Pam iętacie tę ro zam elo n ą tw arz rzym skiego cezara, gdy na sali ręce delegatów puchły o d k la sk a n ia? Był to ju ż uśm iech zza g ro b u, ale godny pierw szego i o sta tn ie g o sekretarza F inał nie został, niestety, zaa k ce n tow any uśm iechem. N a sm u tn o o d szedł..do innej odpowiedzialnej pracy "człow iek. k tó ry zaw sze sta ra ł się, ja k m ógł. służyć w łasnem u narodow i, nie zw ażając, ja k b a rd z o n a ró d jest za to na niego wściekły. Czy w M iędzy narodow ym R oku D obroci dla Polity ków, zwłaszcza pechow ych, zagubiony uśmiech M F R wróci na swoje m iejs ce? W ierzę, ale chciałbym się mylić. czywiście rąbnęli nam ten bezcenny zabytek. Sięgam pam ięcią w stecz, bo sp raw a nic daje mi sp okoju. K to wie. m oże w G nieźnie w m o n to w a n o fal syfikat alb o c h y trą kopię, a oryginał leży do b rze ukryty w K arlsteinie alb o na H ra d czan ach. Rzeczyw iście, coś chyba było na rzeczy. Ja k przez mgłę p rzy p o m in am sobie resztki szkolnych w iadom ości. N a przełom ie XIII i X IV w ieku, kiedy to jed en z kolej nych W acław ów k o ro n o w a ł się naw et w G nieźnie na polskiego króla, usiło wali wywieźć w spom niane D rzwi n ą południe, ale rychło dzielni polscy w ojow ie rab u n ek odbili i zawieźli na sw oje miejsce. O d p u ść m y " im te drzw i, ja k i to. że rów nież dziś nic zawsze zachow ują się zgodnie z naszym i, słusznym i c h y ba oczekiw aniam i. Z ró b m y lo w imię naszych w spólnych interesów. DYŻURNY,

17 18 N iemal na drugi dzień po operatyw ce, u G ru d nia zam eldow ał się gen. Baber. Projekt 1 sekretarza związany z O środkiem dal mu widać wiele do myślenia. Zgtosil zatem, że w tej sytuacji on zaczyna budow ać... nowy gm ach dla Kom endy W ojewódzkiej M O. Po utw orzeniu nowych województw M SW d ostało bardzo duże środki na inwestycje dla budow y swych obiektów tam, gdzie ich nie było. Baber załatw ił z Kow olczykiem (ostatecznie był to nasz człowiek!), że otw orzą w resorcie jeszcze jeden tytuł inwestycyjny dla naszego województwa. Mieliśmy w praw dzie budynek KW M O, gdzie jeszcze przed w ojną mieściła się policja, później gestapo. U rząd Bezpieczeństwa i wreszcie kom enda, lecz był on daleko poniżej ambicji Babera. T o niew iarygodne, lecz kom endant miał już gotow e plany nowego obiektu, z którym i właśnie przyszedł. M yślałem, że po w idoku rysunków O środka, kiedy to osłupiałem z przerażenia, nic nie będzie m ogło mnie zaskoczyć. A jednak w stępna doku- - m entacja. którą przyniósł poczciwy Benedykt Baber, przerastała tam tą o całe niebo. Nowa kom enda miała się składać z dw u wielkich budynków głównych, razem o 1200 pokojach, oraz kilkudziesięciu mniejszych obiektów w około, a w nich areszt (bardzo pojem ny), garaże, centrum radiowe, labo rato ria, baseny, sale rekreacyjne, stołówki i co jeszcze dusza może zapragnąć. G łów ne budynki wyglądały jak podw ojona siedziba U N E SC O. Lokalizację przew idziano na południow ym obrzeżu m iasta, po zlikw idow aniu ogrom nych połaci ogródków działkowych i wielkiego ośrodka rekreacyjnego z basenam i kąpielowym i, których deficyt K atowice odczuwały zawsze. Jakże nie znałem G rudnia! G dy Baber pokazywał mi swoje plany, myślałem z pow ątpiew aniem, czy G rudzień porwie się na takie szaleństwo, mając pod bokiem rozgrzebaną budow ę ośrodka, całkowicie dziką i szaleńczą. A jednak myliłem się. Szef słuchał generała z rosnącym zainteresow aniem i n a wet zachwycił się. Benio zapewnił, że środki finansowe zapew nia M SW. chodzi tylko o drobiazg, w ykonaw cę, a raczej zespół w ykonaw ców, bo żadne przedsiębiorstw o nie zrealizuje tak wielkiej budow y sam odzielnie. O gródki zniknęły błyskawicznie, tak sam o ośrodek w ypoczynkow y. Przy okazji K uria trochę nakrzyczała, bo pośród ogródków miała swój wielki zakład kam ieniarski, przygotow ujący Magister t hm > Ztfcisłau GruJrirń u xn>mt\iu/n\t \m lonurzy.rtwir. LEKTURY Z REK O M ENDACJĄ C Y S O R Z " o» prefabrykaty do prac budow lanych w katedrze.n ie m iało to większego znaczenia. Zaczął się jednak problem z w ykonaw cam i. Poszliśm y na najprostsze rozwiązanie: niemal vis-a-vis budow y nowej komendy budow ał się wielki szpital okulistyczny, nb. dla pani Gierkowej Adam owej. Musieliśmy jej jakoś wytłumaczyć chwilową przerwę na budowie... N ietrudno było sobie w yobrazić, jakie larum podniesie się w społeczeństwie, tym bardziej że nasza polityka była już od pewnego czasu m ocno krytykow ana, co sygnalizowali (bardzo delikatnie) towarzysze z większych KZ-tów. Baber szybko wymyślił piękne rozwiązanie. Kiedy tylko na budowie kom endy pojawiły się wielkie żurawie, a gm ach zaczął dźwigać się z ziemi, ze wszystkich stron św iata pomiędzy żurawiam i rozpiął ogrom ne transparenty. gdzie na czerwonym tle jaśniały napisy: Własnymi rękoma, nie szczędząc sil i czasu, fu n k cjonariusze resortu spraw wewnętrznych wznoszą gmach K W M O. Zaw iózł nas tam potem pełen autentycznej dum y z siebie, święcie wierząc, że wpłynie to bardzo korzystnie na uspokojenie n a strojów. W sum ie w strzym aliśm y kilka ważnych budów w województwie, by szybko wznieść ośrodek i komendę. Zbliżała się jednak zapow iedziana wcześniej wizyta Jaroszew icza w K atow icach i szukaliśmy sposobu, by dyskretnie om inąć i przemilczeć zwłaszcza sprawę ośrodka, która form alnie nie miała w stolicy żadnej racji bytu. Uradziliśm y, że gościć prem iera będziemy w budynku U rzędu W ojewódzkiego, gdyż m ożna było do niego podjechać z om i nięciem placu Dzierżyńskiego Istniało jednak niebezpieczeństwo. że Jaroszew icz zerknie przez okno. a to wychodziło prosto n.i plac i budow ę widać było jak na dłoni. Z aproponow ałem, by na frontonie gm achu U rzędu powiesić jeden z wielkich transparentów, jakie na pewno są jeszcze w m agazynie po I m aja. W ybraliśmy ostatecznie hasło: Przyjaźń polsko-radziecka ostoją pokoju ir Europie i na święcie. (...) Fol. Bogdan Kułakowski N ad budow ą zaczęły się jednak grom adzić chm ury finansowe, co było do przewidzenia. R oboty ziemne i wyburzeniowe, transport, betonowanie i zasadnicza konstrukcja stalow a zniknęły w ogólnych kosztach budow y H uty..k atow ice. Kierow nik robót oceniał jednak, że nie będzie to nawet połow a ogólnych potrzeb. C zas płynął, była już wiosna ISI79 r.. a G rudzień chciał mieć obiekt gotowy przed VIII Zjazdem. Szukanie pokrew nej budow y publicznej, gdzie m ożna by znow u utopić część robót i m ateriałów, było darem ne. Pozostały tylko fundusze publiczne. G rudzień polecił mi zorientow ać się w stanie konta W ojew ódzkiego Parku K ultury i W ypoczynku. Fundusz na ten cel został utw orzony jeszcze przez Jerzego Z iętka i pow stał ze społecznych składek pobieranych w form ie znaczków przy sprzedaży np. biletów m iesięcznych kom unikacji miejskiej, znaczków skarbow ych w urzędach itp. Dzięki niemu park w ogóle istniał i rozwijał się. Zdębiałem. Nikt dotąd nie ważył się ruszyć choćby złotówki z tego konta na inne cele niż były przeznaczone. Gdy zdałem G rudniow i sprawę z rekonesansu w banku, bez w ahania polecił wszystkie wolne środki natychm iast przekazać na konto KW i z niego czerpać na dalszą budowę. N a ile jednak m ogło starczyć kilka skrom nych m ilionów zabranych społecznem u funduszowi p a r ku'. Jakoś wkrótce ktoś usłużny podsunął G ru d niowi kolejny pom ysł: N arodow y Fundusz O chrony Z drow ia, który miał w województwie dość spore zasoby. Budowy wielu szpitali i lak ślimaczyły się niepom iernie, niektóre w ogóle w strzym ano w związku z budow ą K om endy, więc kolejne kilkanaście milionów m ogło zasilić ośrodek. Zbyt dużo rachunków czekało jednak na zapłacenie. M iliony ze społecznych kont wystarczyły na realizację bardzo niewielu przelewów. (...) Szef wpadł więc na kolejny szaleńczy pom ysł. W województwie było prawie 300 tys. członków partii. Kiedy każdy zapłaci specjalną składkę w wysokości 1000 złotych, to da nam w sum ie 300 m ilionów! Byłby to w istocie silny zastrzyk dla budow y. Pomysł w form ie uchwały egzekutyw y KW został rozesłany do wszystkich organizacji zakładow ych i terenowych i w krótce co gorliwsi zaczęli wpłacać swoją część. Ale nie wszyscy, była to chyba kropla przepełniająca czarę i o m ało nie skończyło się źle. U chwała wzbudziła bardzo wiele protestów i liczne O O P i PO P odm ów iły zapłacenia haraczu na rzecz ośrodka. Rozm ow y ostrzegawcze niewiele dały. (...) Z upełnie bez wiedzy KW został przesłany w prost na ręce E dw arda G ierka list podpisany przez liczną grupę członków partii, opisujących całą grandę ze składką i ośrodkiem w ogóle. Gierek przyjechał w krótce i to w sposób niespodziew any (dowiedzieliśm y się dopiero, gdy byl w drodze)...d ezem ber gorączkow o szukał sposobu w ytłum a czenia się z całej spraw y, lecz G ierek zdążył na czas. Kazał zaprow adzić się na plac budow y i złapał się za głowę. G dy weszli do gabinetu G rudnia, aw antura rozgorzała na dobre. Później krążyły o niej idiotyczne plotki, jak o b y obaj zaczęli d o siebie strzelać z pistoletów, co było rzecz jasn a wymysłem. Faktem jednak było, że wylądowali po tej kłótni w szpitalach: G rudzień w swojej ulubionej klinice w O chojcu. I sekretarz KC w ulubionej przez się Ligocie. M IC H A Ł S M O L O R Z (c.d.n.)

18 19 Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Handlu Wewnętrznego Oddział Wodzisław Śląski oferuje do sprzedaży modną, atrakcyjną odzież zimową oraz obuwie z 40% bonifikatą tylko do dnia 28 II 90 r. we wszystkich placówkach WPHW Szczególnie zapraszam y do sklepu: Gallux w Wodzisławiu ŚI., Osiedle XXX-Iecia PRL D iam ent w Wodzisławiu Śl., ul. Nowotki Jubilat w Pszowie, ul. Traugutta M erkury" w Jastrzębiu ul. Mazowiecka Dom Obuwia w Jastrzębiu, ul. Opolska Junior w Raciborzu, ul. Opawska D om Dziecka w Raciborzu, ul. Opawska Życzymy udanych zakupów nie zwlekaj kupisz dziś kupisz tanio, tylko w placówkach W PHW O. Wodzisław Śl. Wodzisławskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego przyjmuje oferty na wykonawstwo w roku 1990 robót w zakresie: budownictw a ogólnego budownictwa usługowo-przemysłowego robót inżynieryjnych robót rem ontowych i ogólnobudowlanych K r: 9 Ponadto oferujemy usługi o charakterze budowlano-sprzętowym zakup betonu towarowego wraz z transportem i przepompowywaniem dzierżawę sprzętu jak. koparki samojezdne, spychokoparka O strów ek dostaw ę stropów wielokanałowych Przyjmujemy oferty od przedsiębiorstw, osób fizycznych i organizacji społecznych i spółdzielczych. Informacje i zgłoszenia ofert u dyrektora względnie zastępcy. W odzisławskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego, ul. 26 M arca 23, tel oraz K r 8 Zostań górnikiem jednej z najnowocześniejszych kopalń w przemyśle węglowym KOPALNIA WĘGLA KAMIENNEGO BORYNIA Jastrzębie VI województwo katowickie przyjmuje stale mężczyzn w wieku od 18 do 40 lat do pracy pod ziemią Przyjm owanym do pracy zapewnia się: wynagrodzenie wg U ZP obow iązującego w górnictw ie miesięczny dodatek stabilizacyjny specjalne w ynagrodzenie z K arty G órnika deputat węglowy nagrody roczne tzw. 13 i 14 pensja nagrodę barbórkow ą pożyczkę na zagospodarow anie w przypadku zaw arcia zw iązku m ałżeńskiego. Po 5 latach nienagannej pracy pożyczka ta ulega całkow item u um orzeniu zakw aterow anie w dom ach górnika kredytow e wyżywienie W arunkiem przyjęcia do pracy jest: dobry stan zdrow ia, ukończenie szkoły podstawowej dotychczasowy nienaganny stosunek do pracy i dyscypliny społecznej, niekaralność sądow a przedłożenie: książeczki w ojskowej, św iadectw a ukończenia szkoły podstawowej, świadectwa pracy, dow odu osobistego oraz legitymacji ubezpieczeniowej z adnotacją o zwolnieniu. K opalnia nie reflektuje na pracow ników, którzy w poprzednim zakładzie porzucili pracę lub zwolnieni zostali dyscyplinarnie! Dojazd do Kopalni Borynia : Z Katowic autobusem PKS do Jastrzębia Zdroju, a następnie autobusam i W PK 650, 561, 562, 569! Bliższych informacji udziela i zgłoszenia przyjmuje: Dział Zatrudnienia KW K B O R Y N IA Jastrzębie VI, telefon do 609 wewn. 53 Zgłoś się do pracy w KWK Borynia Czekają ciekawe oferty pracy w różnych zawodach pod ziemią i na powierzchni. Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska w Orzeszu zaprasza PT Klientów oraz turystów do Zajazdu PIASTA KOŁODZIEJA w Orzeszu Woszczycach (Trasa E -16) na śniadania, obiady i kolacje Duży wybór dań barowych Zajazd przyjmuje również zamówienia na obsługę wycieczek, uroczystości weselnych, bankietów itp, GS Orzesze zaprasza również na zakupy do Dom u H andlowego w Orzeszu. Oferujemy: Sprzęt zmechanizowany oraz porcelanę i szkło, art. gospodarstwa domowego i RTV, odzież, dziewiarstwo, tekstylia i art. jubilerskie Uwaga! Spółdzielnia zatrudni fachowców branży masarniczej K: I Kr 10 '

19 20 Najtańszy komfort w naszych autokarach! V0YAGER Biuro Podróży Voyager oferuje Przejazdy na trasach: Katowice Gliwice Helmstedt Hannower Bielefeld D ortm und Düsseldorf Köln Gliwice Friedland Getynga Gliwice Wiedeń Gliwice Berlin Zach. Pośrednictwo w wyrabianiu paszportów Wizowanie paszportów Samochody osobowe do każdej miejscowości w R FN (bez ograniczania bagażu osobistego) Koniecznie skorzystaj z usług,, Voyagera Nasz adres: Gliwice, ul. Nowotki 16, teł Pamiętaj! U nas: V0YAGER Najtaniej! Najbardziej komfortowo! Droga powrotna dla naszych klientów bezpłatna! Zbiorowe wycieczki szkolne tylko po kosztach własnych! FIRMĘ VOYAGER CHWALI KAŻDY PASAŻER!!! tkr lt>