Kierunki racjonalizacji jednostkowego kosztu produkcji w przedsiębiorstwie górniczym

Transkrypt

1 Kieruni racjonalizacji jednostowego osztu producji w przedsiębiorstwie górniczym Roman MAGDA 1) 1) Prof dr hab inż.; AGH University of Science and Technology, Kraów, Miciewicza 30, , Poland; magda@agh.edu.pl DOI: /IM Streszczenie W artyule przedstawiono wybrane rezultaty badań analitycznych nad możliwymi ierunami reducji jednostowego osztu producji w przedsiębiorstwie górniczym. Głównym sładniiem mającym istotny wpływ na ształtowanie się jednostowego osztu producji jest jednostowy oszt stały, tóry przedstawiono jao funcję dwóch wsaźniów: w1 stopnia wyorzystania zdolności producyjnej i w2 osztu stałego przypadającego na jednostę zdolności producyjnej. Podano sposób ilościowej oceny nadwyżi jednostowego osztu producji w porównaniu z minimalną wartością osztu jednostowego i scharateryzowano działania zmierzające do obniżania jednostowego osztu producji, tóre mogą stanowić element programu restruturyzacji przedsiębiorstwa górniczego. Słowa luczowe: przemysł wydobywczy, zarządzanie i inżynieria producji, jednostowy oszt producji Wprowadzenie Zmieniające się waruni na światowym i rajowym rynu węgla amiennego, tóre charateryzuje spade cen węgla, wymuszają onieczność ciągłej restruturyzacji polsich opalń. Trudna sytuacja eonomiczna w jaiej znalazło się górnictwo węgla amiennego wymaga przyśpieszonych prac nad osiągnięciem oszczędności poprawiającej sytuację eonomiczną opalń. Z puntu widzenia funcjonowania organizmów gospodarczych luczowe znaczenie posiada relacja: cena jednostowy oszt producji. W ażdym przypadu należy dążyć do obniżania jednostowego osztu producji a w przypadu dłuższego ształtowania się ceny na nisim poziomie niezbędne jest intensywne poszuiwanie możliwości zmniejszania jednostowego osztu producji do wartości nie przeraczającej ceny. Specyfię producji górniczej w podziemnych opalniach węgla amiennego charateryzują wysoie oszty stałe, wysoi udział osztów osobowych oraz zaangażowanie osztownych technicznych środów producji. Jednostowy oszt producji górniczej zależy od sali producji i stopnia wyorzystania zdolności producyjnej i będzie tym mniejszy im więsza będzie wielość producji przedsiębiorstwa górniczego. Najlepiej aby wielość producji przedsiębiorstwa górniczego była równa jego zdolności producyjnej. W przypadu, gdy jest mniejsza od zdolności producyjnej mamy do czynienia z ponoszeniem osztów stałych nieużytecznych, tóre wyniają głównie z utrzymywania nadmiernych, niewyorzystanych, zdolności producyjnych. Specyfię producji górniczej w podziemnych opalniach węgla amiennego charateryzuje również duży stopień niepewności i ryzya. W pratyce mogą występować pewne załócenia w rytmicznej realizacji procesu producyjnego, tóre odróżniają producję górniczą od innych rodzajów producji. Wyniają one z wielu przyczyn ja np.: niepełne rozpoznanie rzeczywistych warunach naturalnych w rejonie prowadzenia robót górniczych (zwłaszcza esploatacyjnych i przygotowawczych). Proces projetowania przyszłej producji górniczej charateryzuje niepewność informacji o złożu, występowanie zagrożeń naturalnych (gazowych, pyłowych, pożarowych, tąpaniami, wodnych i i innych), tóre mogą stwarzać ryzyo dla bezpiecznej i rytmicznej realizacji procesu wydobywczego. Zdolność producyjna przedsiębiorstwa górniczego, a w ślad za tym wielość producji (wydobycia węgla handlowego) powinny być dostosowane do zapotrzebowania na rynu, bo jedynie wówczas jest sens ich funcjonowania w warunach gospodari rynowej. Jeśli zdolność wydobywcza nie jest adewatna do zapotrzebowania na rynu to należałoby podjąć działania zmierzające do jej reducji (odchudzenia). Celem niniejszego artyułu jest przedstawienie wybranych rezultatów badań nad możliwymi ierunami racjonalizacji jednostowego osztu producji przedsiębiorstwa górniczego w oparciu o analityczne modelowanie wielości, tóre na ten oszt wpływają. Problem ten jest zawsze atualny, a w sytuacji ryzysowej, gdy ceny węgla są nisie, nabiera szczególnego znaczenia. Analiza i ocena ierunów racjonalizacji jednostowego osztu producji W pierwszej części niniejszego rozdziału zawarte są rozważania teoretyczne dotyczące matematycz- Inżynieria Mineralna LIPIEC GRUDZIEŃ <2016> JULY DECEMBER Journal of the Polish Mineral Engineering Society 145

2 nego modelowania jednostowego osztu producji jao wielości zależnej od stopnia wyorzystania zdolności producyjnej i wartości osztu stałego przypadającego na jednostę zdolności producyjnej. W drugiej części rozdziału przytoczony jest przyład obliczeniowy, tóry poazuje w jai sposób ształtują się wartości nadwyżi jednostowego osztu producji w stosunu do osztu minimalnego dla przyjętych do obliczeń danych wejściowych. Podstawy teoretyczne W celu uproszczenia rozważań przyjmujemy, że przedsiębiorstwo górnicze jest przedsiębiorstwem prowadzącym pojedynczy załad górniczy, tj. wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół środów służących bezpośrednio do wyonywania działalności w zaresie wydobywania opalin ze złóż a w podziemnych załadach górniczych wydobywających węgiel amienny wraz z pozostającym w związu technologicznym z wydobyciem opaliny przygotowaniem wydobytej opaliny do sprzedaży [4]. W ogólnym ujęciu w przyjętej jednostce czasu oszt producji stanowi sumę osztu stałego (niezależnego od wielości producji) i osztu zmiennego (zależnego od wielości producji). Jeśli jeden ro przyjmiemy jao jednostę czasu oszt producji możemy zapisać w postaci wzoru: K=K s +K z K oszt producji, mln zł/ro, K s oszt producji stały niezależny od wielości producji, mln zł/ro, K z oszt producji zmienny zależny od wielości producji, mln zł/ro. Koszt producji zmienny może być wyrażony wzorem: K z = z *P z jednostowy oszt zmienny, zł/mg, P wielość producji, mln Mg/ro. Wielość producji nie może przeroczyć zdolności producyjnej, jest ona więc ograniczona zależnością: P Z Z zdolność producyjna, mln Mg/ro. Zdolność producyjna załadu górniczego wynia ze zdolności podstawowych ciągów technologicznych, tóre wpływają na jej wielość, a mianowicie: frontu esploatacyjnego, wentylacji, transportu poziomego, transportu pionowego i przeróbi mechanicznej. Wypadowa zdolność producyjna w wyrażeniu ilościowym jest najmniejszą z wielości odpowiadających tym ciągom, zgodnie z poniższą formułą: Z = min{z f,z w,z o,z c,z p } Z f zdolność producyjna frontu esploatacyjnego, mln Mg/ro, Z w zdolność producyjna systemu wentylacji, mln Mg/ro, Z o zdolność producyjna transportu poziomego (odstawy), mln Mg/ro, Z c zdolność producyjna transportu pionowego (ciągnienia), mln Mg/ro, Z p zdolność producyjna załadu przeróbi mechanicznej, mln Mg/ro. Różnice pomiędzy najmniejszą ze zdolności poszczególnych ciągów technologicznych a pozostałymi nie powinny wyraczać poza pewien margines tolerancji, przyjętej chociażby ze względu na zachowanie pewnej rezerwy. Zdolność producyjna frontu esploatacyjnego, transportu poziomego i pionowego, przeróbi mechanicznej, zależy od przyjętej liczby dni z producją w sali rou. Jednostowy oszt producji może być wyrażony wzorem: K P s = + z jednostowy oszt producji, zł/mg. Dla ustalonego poziomu osztów stałych graniczny (minimalny) oszt jednostowy może być wyrażony wzorem [1,2]: K Z s min = + z min minimalny jednostowy oszt producji, zł/mg. Można przyjąć pewien wsaźni w1, tóry charateryzuje stopień wyorzystania zdolności producyjnej: P w1 = Z 0< w1 1 w1 stopień wyorzystania zdolności producyjnej. 146 Inżynieria Mineralna LIPIEC GRUDZIEŃ <2016> JULY DECEMBER Journal of the Polish Mineral Engineering Society

3 Rys. 1. Charaterystya jednostowego osztu stałego w zależności od wartości wsaźniów w1 i w2 (źródło: opracowanie własne) Fig. 1. Fixed unit cost as a function of indices w1 and w2 [Source: own study] Przyjmując pod postacią wsaźnia w2 relację pomiędzy osztem stałym a zdolnością producyjną można napisać wzór: w 2 = K s Z w2 oszt stały przypadający na jednostę zdolności producyjnej, zł/mg. Ponieważ na przyrost jednostowego osztu producji nie wpływa jednostowy oszt zmienny, szczególną uwagę należy zatem zwrócić na jednostowy oszt stały, tóry również można wyrazić za pomocą wsaźniów w1 i w2 w następujący sposób: js w = w 2 1 js jednostowy oszt stały, zł/mg. Jednostowy oszt stały jest więc odwrotnie proporcjonalny do wartości wsaźnia w1 a wprost proporcjonalny do wartości wsaźnia w2. Jego charaterystya w postaci funcji zależnej od wielości tych wsaźniów poazana jest na rysunu 1. Z przebiegu tej charaterystyi wynia, że: jednostowy oszt stały jest najmniejszy (minimalny) gdy stopień wyorzystania zdolności producyjnej wynosi 1 (100%), jednostowy oszt stały jest dwurotnie więszy niż oszt minimalny gdy stopień wyorzystania zdolności producyjnej wynosi 0,5 (50%), jednostowy oszt stały jest trzyrotnie więszy niż oszt minimalny gdy stopień wyorzystania zdolności producyjnej wynosi 0,33 (33%), jednostowy oszt stały jest czterorotnie więszy niż oszt minimalny gdy stopień wyorzystania zdolności producyjnej wynosi 0,25 (25%), jednostowy oszt stały jest pięciorotnie więszy niż oszt minimalny gdy stopień wyorzystania zdolności producyjnej wynosi 0,2 (20%). Minimalny jednostowy oszt producji stanowi idealny cel do tórego należy dążyć w procesie zarządzania producją przedsiębiorstwa górniczego. Każda inna (więsza) wartość jednostowego osztu producji prowadzi do oreślonej nadwyżi tego osztu w stosunu do jednostowego osztu minimalnego, tórą można oreślić ze wzoru: = - min nadwyża jednostowego osztu w stosunu do osztu minimalnego, zł/mg. Nadwyżę jednostowego osztu w stosunu do osztu minimalnego można wyrazić ogólnym wzorem [3]: 1 1 w w1 2 Wielości w1 i w2 można tratować jao pewne wsaźnii (miernii) charateryzujące wartość nadwyżi jednostowego osztu względem osztu minimalnego. Kryteria racjonalizacji jednostowego osztu producji przedsiębiorstwa górniczego można zatem sformułować następująco: w1 1 w2 min Inżynieria Mineralna LIPIEC GRUDZIEŃ <2016> JULY DECEMBER Journal of the Polish Mineral Engineering Society 147

4 Tab. 1. Wynii obliczeń nadwyżi osztu jednostowego Δ [zł/mg] (źródło: opracowanie własne) Tab. 1. Results of calculation of surplus of the unit cost Δ [zł/mg] [Source: own study] Tab. 2. Zestawienie wyniów obliczeń zmniejszenia jednostowego osztu stałego przy wzroście stopnia wyorzystania zdolności producyjnej (źródło: opracowanie własne) Tab. 2. Results of calculation of fixed unit cost reduction in a case of increasing utilization of production capacity [Source: own study] Wsaźni w1 może stanowić mierni poprawnego zarządzania producją, wsaźni w2 może stanowić mierni poprawnego zarządzania osztami, obydwie te sfery zarządzania są jedna ze sobą powiązane w ujęciu rzeczowo-osztowym. Przyład obliczeniowy Zależność nadwyżi osztu jednostowego od wielości wsaźniów w1 i w2 można poazać na przyładzie obliczeniowym w tórym przyjęto zdolność producyjną: Z = 3 mln Mg/ro oraz wariantowo: oszt stały: Ks = 800, 900, 1000, 1100 lub 1200 mln zł/ro, tóremu odpowiadają wartości wsaźnia: w2 = 267, 300, 333, 367, 400 zł/mg. stopień wyorzystania zdolności wydobywczej opalni: w1 = 0,5; 0,6; 0,7; 0,8; 0,9 lub 1. Otrzymane wynii obliczeń nadwyżi jednostowego osztu producji zestawiono w tabeli 1 a jej ształtowanie się w ujęciu ilościowym zilustrowano na rys. 2. Na rys. 2 widzimy rodzinę rzywych zmierzających do granicznej wartości Δ = 0 zł/mg, gdy stopień wyorzystania zdolności producyjnej osiąga wartość w1 = 1, tj. gdy zdolność ta jest w pełni wyorzystana. W przypadu, gdy zdolność producyjna jest wyorzystana zaledwie w połowie, tj. gdy w1 = 0,5, wartość nadwyżi jednostowego osztu producji sięga odpowiednio: Δ = 267 zł/mg, gdy wartość osztu stałego wynosi 800 mln zł/ro, Δ = 300 zł/mg, gdy wartość osztu stałego wynosi 900 mln zł/ro, Δ = 333 zł/mg, gdy wartość osztu stałego wynosi 1000 mln zł/ro, 148 Inżynieria Mineralna LIPIEC GRUDZIEŃ <2016> JULY DECEMBER Journal of the Polish Mineral Engineering Society

5 Rys. 2. Kształtowanie się nadwyżi osztu jednostowego Δ w zależności od wartości wsaźniów w1 i w2 dla rozważanego przyładu (źródło: opracowanie własne) Fig. 2. Surplus of the unit cost Δ in dependence of the values of indices w1 and w2 for the example assumed [Source: own study] Δ = 367 zł/mg, gdy wartość osztu stałego wynosi 1100 mln zł/ro, Δ = 400 zł/mg, gdy wartość osztu stałego wynosi 1200 mln zł/ro. Na podstawie analizy ształtowania się nadwyżi jednostowego osztu producji Δ można oreślić jaie mogą być jeszcze możliwości obniżenia tego osztu, wytyczyć odpowiednie ieruni działań restruturyzacyjnych, a taże wycenić ilościowo możliwą obniżę jednostowego osztu producji. Można to poazać rozwijając badany przyład o obliczenie różnic pomiędzy wartościami nadwyżi jednostowego osztu producji Δ przy zmianie stopnia wyorzystania zdolności producyjnej (wsaźni w1) oraz zmianie wartości osztu stałego przypadającego na jednostę zdolności producyjnej (wsaźni w2). Wynii odpowiednich obliczeń zawiera tabela 2, tóra zawiera wartości Δ (wyrażone w zł/mg) o jaie można zmniejszyć jednostowy oszt producji zwięszając stopień wyorzystania zdolności producyjnej (patrz olumna 1 tabeli 2) dla przyjętych wariantowo wartości wsaźnia w2. Wartości zestawione w tabeli 2 umożliwiają wycenę potencjalnych ierunów działań restruturyzacyjnych, tóre przyładowe przedsiębiorstwo górnicze zamierzałoby podjąć w celu obniżenia jednostowego osztu producji. Porównując te wielości można zauważyć, że potencjalne obniżenie jednostowego osztu producji jest tym mniejsze im wyższy jest wsaźni stopnia wyorzystania zdolności producyjnej. Przyładowo, wzrost stopnia wyorzystania zdolności producyjnej z w1 = 0,5 do w1 = 0,6 sutuje zmniejszeniem jednostowego osztu producji od 89 do 133 zł/mg (w zależności od wartości wsaźnia w2), ale podobne działania zmierzające do wzrostu stopnia wyorzystania zdolności producyjnej z w1 = 0,9 do w1 = 1 sutują zmniejszeniem jednostowego osztu producji od 30 do 44 zł/mg (trzyrotnie mniejszym). Kieruni działań zmierzających do reducji jednostowego osztu producji Działania mające na celu zmniejszanie jednostowego osztu producji można podzielić na działania zmierzające do: harmonizacji zdolności producyjnej poszczególnych ciągów technologicznych w tai sposób, aby były one w masymalnym stopniu dopasowane do siebie, poprawy wartości wsaźnia w1, tj. zwięszenia stopnia wyorzystania zdolności producyjnej przedsiębiorstwa górniczego, poprawy wartości wsaźnia w2, tj. minimalizacji wartości osztu stałego przypadającej na jednostę zdolności producyjnej. W pierwszym przypadu (harmonizacji zdolności producyjnej poszczególnych ciągów technologicznych) należy zliwidować nadmierne zdolności producyjne tych ciągów technologicznych, tóre przewyższają zdolność producyjną ciągu technologicznego, tóry posiada najmniejszą zdolność producyjną i ogranicza w ten sposób wypadową zdolność producyjną całego załadu górniczego. Zazwyczaj tym ogniwem ograniczającym jest zdolność frontu esploatacyjnego. Należy pamiętać jedna, że jest ona zależna od założonej liczby dni z producją w sali Inżynieria Mineralna LIPIEC GRUDZIEŃ <2016> JULY DECEMBER Journal of the Polish Mineral Engineering Society 149

6 rou. Jeśli przewiduje się wydłużenie rocznego czasu pracy załadu górniczego, to zdolność pozostałych ciągów technologicznych powinna być odpowiednio dopasowana. Działania mające na celu reducję zbędnych zdolności producyjnych mają również wpływ na poprawę wsaźnia w2, bowiem służą ograniczaniu wartości osztu stałego przypadającego na jednostę zdolności producyjnej. W drugim przypadu (poprawa wartości wsaźnia w1) należy dążyć do zwięszenia stopnia wyorzystania zdolności producyjnej załadu wydobywczego poprzez zmianę organizacji pracy zmierzającą do pełnego wyorzystania posiadanego potencjału technicznych środów producji i zasobów ludzich. Można to uzysać poprzez wydłużenie czasu pracy załadu wydobywczego lub zastosowanie systemu pracy ciągłej. Należy przy tym pamiętać, że prowadzi to również do wzrostu zdolności producyjnej frontu esploatacyjnego, bowiem dochodzi do zwięszenia liczby dni z producją w sali rou i w tych przypadach należy pamiętać, aby pozostałe ciągi technologiczne tej zdolności nie ograniczały. Zastosowanie systemu pracy ciągłej wymaga również zatrudnienia więszej liczby pracowniów, co z olei ma przełożenie na wzrost osztu stałego producji. Jeśli wzrost osztu stałego będzie niższy niż wynia to ze wzrostu zdolności producyjnej, wtedy w efecie można uzysać obniżę wsaźnia w2. Dodatowym sposobem na zwięszenie stopnia wyorzystania zdolności producyjnej załadu górniczego może być zastosowanie nowoczesnych techni inżynierii producji, zwłaszcza narzędzi Lean Management, tóre służą eliminacji marnotrawstwa, liwidacji urytych (zbędnych) rezerw, odchudzaniu przedsiębiorstwa z elementów i procesów zbędnych, co w efecie prowadzi do lepszego wyorzystania posiadanej zdolności producyjnej i jednocześnie sutuje obniżeniem osztu producji. W trzecim przypadu (poprawa wartości wsaźnia w2) podstawowym działaniem zmierzającym do poprawy wsaźnia w2 jest szczegółowa analiza osztu producji w uładzie rodzajowym, wyodrębnienie udziału osztów stałych w poszczególnych pozycjach uładu rodzajowego, a następnie ocena możliwości jego obniżenia poprzez podjęcie odpowiednich działań restruturyzacyjnych. Analiza strutury rodzajowej osztu własnego producji może prowadzić do identyfiacji tych jego sładniów, tóre mogłyby być zreduowane i zaproponowania działań zmierzających do ich ograniczenia. W ogólnej postaci oszt stały jest sumą sładniów stałych poszczególnych rodzajów osztu i może być opisany formułą: K s n = ΣK i= 1 si i pozycja osztu w uładzie rodzajowym, i = 1,2 n, K si oszt stały odpowiadający i-tej pozycji osztów w uładzie rodzajowym, mln zł/ro. Koszt stały odpowiadający i-tej pozycji osztów w uładzie rodzajowym może być oreślony ze wzoru: Ksi = usi Ki u si udział osztu stałego w danym sładniu osztów rodzajowych, K i wielość danego sładnia osztów w uładzie rodzajowym, mln zł/ro. Kryterium racjonalizacji może być ogólnie sformułowane w następujący sposób: u si min Z powyższego zapisu wynia, że należy dążyć do ja najmniejszego udziału sładnia osztów stałych w danej pozycji osztów w uładzie rodzajowym. Działania zmierzające do zmniejszania jednostowego osztu producji mogą stanowić element programu restruturyzacji przedsiębiorstwa wydobywczego, tóry w ogólnym ujęciu można podzielić na następujące etapy: identyfiacja wsaźniów w1 i w2, rozpoznanie ewentualnych potrzeb ich poprawy analiza i diagnoza, opracowanie programu restruturyzacji zmierzającej do racjonalizacji wsaźniów w1 i w2, planowanie i harmonogramowanie działań restruturyzacyjnych, ierowanie procesem wdrażania zmian połączone z monitorowaniem wsaźniów w1 i w2. Podsumowanie i wniosi W wyniu przeprowadzonych badań analitycznych można sformułować następujące spostrzeżenia i wniosi: na sute trudnej sytuacji na światowym i rajowym rynu węgla amiennego, tórą 150 Inżynieria Mineralna LIPIEC GRUDZIEŃ <2016> JULY DECEMBER Journal of the Polish Mineral Engineering Society

7 charateryzuje ontynuacja tendencji spadowej cen węgla, należy przyśpieszyć i pogłębić badania nad dalszą reducją jednostowego osztu producji, w wyniu przeprowadzonej analizy sładniów jednostowego osztu producji można przyjąć dwa podstawowe wsaźnii o luczowym znaczeniu dla poszuiwania rozwiązań zmierzających do obniżania jednostowego osztu producji są to wsaźnii, tóre oznaczono symbolami w1 i w2 oraz zdefiniowano w następujący sposób: wsaźni w1 = P/Z (stosune wielości producji do zdolności producyjnej definiowany inaczej jao stopień wyorzystania zdolności producyjnej, wielość niemianowana) oraz wsaźni w 2 =K s /Z (stosune osztu stałego do zdolności producyjnej, wielość wyrażona w zł/mg), dla oreślonego poziomu osztu stałego jednostowy oszt producji jest najmniejszy w przypadu, gdy wsaźni w1 = 1, tj. gdy wielość producji jest równa zdolności producyjnej; wówczas jednostowy oszt stały producji jest również najmniejszy i wynosi w2 = K s /Z, zł/mg, gdy wielość producji jest mniejsza niż zdolność producyjna powstaje nadwyża jednostowego osztu stałego w stosunu do osztu minimalnego, tóra zależy od wartości wsaźniów w1 i w2 zgodnie z relacją: =(1/w 1-1)* w2, na podstawie danych dotyczących ształtowania się wsaźniów w1 i w2 w rzeczywistych warunach funcjonowania przedsiębiorstwa górniczego można oreślić w sposób ilościowy możliwości obniżania jednostowego osztu producji przyjmując jao ryteria: w1 1, w2 min, wsaźnii w1 i w2 mogą być wyorzystane do opracowania programu restruturyzacji przedsiębiorstwa górniczego mającego na celu reducję jednostowego osztu producji, tórą można uzysać poprzez wzrost wsaźnia w1 do jedności i zmniejszenie wsaźnia w2 do wartości możliwie najmniejszej. Praca wyonana w ramach badań statutowych umowa Nr Inżynieria Mineralna LIPIEC GRUDZIEŃ <2016> JULY DECEMBER Journal of the Polish Mineral Engineering Society 151

8 Literatura References 1. Magda R.: Wpływ stopnia wyorzystania zdolności producyjnej załadu górniczego na jednostowy oszt własny. /W: Innowacje w zarządzaniu i inżynierii producji. Tom I/ Oficyna Wydawnicza Polsiego Towarzystwa Zarządzania Producją. Opole Magda R., Woźny T.: Zależność jednostowego osztu własnego od stopnia wyorzystania zdolności producyjnej załadu wydobywczego. Przegląd Górniczy, nr 9/ Magda R.: O możliwościach obniżania jednostowego osztu producji załadu górniczego w świetle badań analitycznych. Przegląd Górniczy, nr 8/ Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze. Dz.U Nr 163 poz. 981 (z późn. zm.) Ways of Rationalization of Unit Cost of Production in the Mining Company Selected results of analytical studies on the possible ways of reduction of the unit cost of production for the mining company are presented. The main element that has an essential influence on the trend of the unit cost of production is the fixed unit cost presented as a function of two indices: w1 utilization of production capacity and w2 fixed cost referred to the unit of production capacity. A method of quantitative assessment of surplus of the unit cost of production is described. Operations directed to the reduction of the unit cost of production are characterized. Keywords: mining industry, management and production engineering, unit cost of production 152 Inżynieria Mineralna LIPIEC GRUDZIEŃ <2016> JULY DECEMBER Journal of the Polish Mineral Engineering Society