TERMODYNAMIKA PROCESOWA

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "TERMODYNAMIKA PROCESOWA"

Transkrypt

1 ERMODYNAMIKA PROCESOWA Wykład IV Charakterystyka ośrodków termodynamiznyh Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej

2 Charakterystyka ośrodków termodynamiznyh właśiwośi termodynamizne Z inżynierskiego unktu widzenia bardzo ważny jest ois ośrodka który znajduje się w danym układzie termodynamiznym. W oisie tym bardzo istotne są ewne wielkośi intensywne zależne od składu, temeratury i iśnienia. Najważniejsze z tyh wielkośi to: 1. Gęstość ośrodka ρ. 2. Właśiwa ojemność ielna rzy stałej objętośi. 3. Właśiwa ojemność ielna rzy stałym iśnieniu. 2 Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej

3 Charakterystyka ośrodków termodynamiznyh - idealizaje W niektóryh rzyadkah rozważania termodynamizne można ułatwić orzez wrowadzenie różnyh idealizaji olegająyh na uroszzeniu oisu. Z tego unktu widzenia analizowane ośrodki można odzielić na: 1. Gazy doskonałe 2. Gazy ółdoskonałe 3. Ośrodki nieśiśliwe 4. Ośrodki rzezywiste 3 Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej

4 Gazy ółdoskonałe Ze względu na rostotę oisu rzemian zęsto rzyjmuje się że ośrodek jest gazem doskonałym. Pod niskim oraz umiarkowanym iśnieniem substanje rzezywiste zahowują się odobnie jak gazy doskonałe. Jedna właśiwość jednak jest wyjątkiem. Otóż dla substanji rzezywistyh właśiwe ojemnośi ielne i nawet od niskim iśnieniem zależą od temeratury. W związku z tym wrowadzono ojęie tzw. gazu ółdoskonałego. Gazem ółdoskonałym nazywamy ośrodek mająy wszystkie ehy gazu doskonałego ale ehująy się zależnośią wielkośi i od temeratury. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 4

5 Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 5 Gazy ółdoskonałe Gazy doskonałe Gazy ółdoskonałe.) 2. ( 6.) 2. ( 5.) 1. ( at g at g at g k R k R k R onst h onst u R Porównajmy teraz własnośi termodynamizne gazów doskonałyh i ółdoskonałyh :.... ) ( ) ( R wodnej ary dla n a a a R f h f u R

6 Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 6 Gazy ółdoskonałe Gazy doskonałe Gazy ółdoskonałe ) ( ) ( h h h d dh u u u d du h h u u Ciąg dalszy orównań: d h h h d dh d u u u d du f h h u u ) ( ) ( ) ( ) ( ) (,

7 Substanje nieśiśliwe Na drugim skrajnym biegunie w stosunku do gazów doskonałyh można usytuować tzw. substanje nieśiśliwe. Jako nieśiśliwe można w rzybliżeniu uważać ieze i iała stałe. Substanją nieśiśliwą nazywamy ośrodek, którego objętość nie zależy od iśnienia i jest funkją tylko temeratury zyli: M f ( ) 7 Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej

8 Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 8 Substanje nieśiśliwe Na odstawie raw termodynamiki można wykazać, że dla substanji nieśiśliwyh zahodzą zależnośi: ) ( ) ( f f

9 Substanje nieśiśliwe Oznaza to, że odobnie jak dla gazów doskonałyh i ółdoskonałyh ieło właśiwe substanji nieśiśliwyh nie zależy od iśnienia i jest funkją tylko temeratury. Konsekwenją tego stwierdzenia jest fakt, że również energia wewnętrzna substanji nieśiśliwej nie zależy od iśnienia tzn.: u f u ( ) u f ( ) 9 Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej

10 Substanje nieśiśliwe Znajomość energii wewnętrznej u w ewnej temeraturze oraz zależnośi () ozwala na oblizenie energii wewnętrznej substanji nieśiśliwej w dowolnej temeraturze : u( ) u ( ) d emeratura i wartość u są to tzw. wartośi standardowe. N. dla wody rzyjmuje się = K i u =. 1 Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej

11 Substanje nieśiśliwe Rozważmy jeszze sosób określania entalii substanji nieśiśliwyh. W rzeiwieństwie do energii wewnętrznej entalia substanji nieśiśliwyh zależy od iśnienia. Zgodnie z definiją entalii mamy: h(, ) u( ) onst dh du d Założenie o stałośi objętośi jest rzybliżeniem wynikająym ze słabej na ogół zależnośi objętośi od temeratury dla substanji nieśiśliwyh. 11 Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej

12 Substanje nieśiśliwe Całkują otrzymaną zależność różnizkową względem temeratury i iśnienia dostajemy wzór umożliwiająy oblizenie entalii substanji nieśiśliwej w dowolnej temeraturze od dowolnym iśnieniem: h(, ) h(, ) ( ) d ( ) m Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej h(, ) h(, ) ( ) d ( ) m Objętość m w owyższym wzorze oznaza wartość średnią w zakresie od do. 12

13 Substanje rzezywiste Substanje rzezywiste mogą wystęować w ostai różnyh stoni skuienia, które w termodynamie nazywamy fazami. Przy oisie faz bardzo ważne znazenie ma tzw. reguła faz sformułowana rzez jednego z twórów termodynamiki Willarda Gibbsa. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej

14 Reguła faz Bardzo ważną rolę w termodynamie roesowej odgrywa tzw. reguła faz Gibbsa. Służy ona do określania lizby arametrów oisująyh dany układ termodynamizny. Kluzowym ojęiem w tej regule jest ojęie termodynamiznego stonia swobody. Stoniem swobody układu termodynamiznego nazywamy możliwość zmiany ewnego arametru stanu niezależnie od innyh arametrów stanu w roesie quasi-statyznym od warunkiem, że w układzie nie nastąi zmiana lizby składników i zmiana lizby faz. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 14

15 Reguła faz Przed sformułowaniem reguły faz wrowadźmy oznazenia: k lizba składników (związków hemiznyh o określonym wzorze) k 1 f lizba faz wystęująyh w układzie f 1 r lizba niezależnyh reakji hemiznyh zahodząyh międzyskładnikami r s lizba stoni swobody (lizba niezależnyh arametrów określonyh jw.) s Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 15

16 Reguła faz d. Układ k,f,r >s s k f r 2 dla r s k f 2 dla k 1 s 3 f Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 16

17 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE (Substanje zyste) Na ozątku rozważań termodynamiznyh zęsto rozważa się układy zawierająe tylko jedną substanję (k=1) zyli tzw. substanje zyste. Reguła faz Gibbsa dla tego rzyadku określa lizbę stoni swobody s=3-f. Ponieważ układ nie może mieć ujemnej lizby stoni swobody, widać że maksymalna lizba jednoześnie Wystęująyh faz wynosi 3. Ozywiśie substanja może wystęować w większej lizbie faz ale jednoześnie mogą istnieć tylko 3. Najważniejsze fazy, w któryh Wystęują określone substanje hemizne to: 1. Faza arowa (gazowa) V (aour), G (gas) 2. Faza iekła L (liquid) 3. Faza stała S (solid) Układ jednofazowy substanji zystej osiada s=3-1=2 stonie swobody. Parametry związane z tymi stoniami swobody to najzęśiej temeratura i iśnienie. Wartośi tyh arametrów określają w jakiej fazie wystęuje określona substanja. Otóż każda zysta substanja osiada harakterystyzny wykres w układzie określająy obszary wystęowania oszzególnyh faz. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 17

18 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Wykres fazowy - S L Punkt krytyzny V G Punkt otrójny Krzywa sublimaji - zestalania Krzywa arowania - skralania Krzywa tonienia - krzenięia Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 18

19 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Punkt otrójny i krytyzny k S L Punkt krytyzny t V Punkt otrójny G t k Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 19

20 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Parametry zredukowane Parametry krytyzne substanji zystyh są ważne z tego jeszze owodu, że stanowią one odstawę tzw. arametrów zredukowanyh, stosowanyh w tzw. teorii stanów odowiadająyh sobie. Parametry zredukowane są to bezwymiarowe stosunki: r kr r kr r kr Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 2

21 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Wykres fazowy - Niezależnie od wykresu iśnienie - temeratura ( ) bardzo ważny jest wykres fazowy substanji zystyh w układzie iśnienie objętość właśiwa ( ). Na takim wykresie nanosi się linie stałej temeratury zyli izotermy. Przebieg izotermy zależy od temeratury. yowy rzebieg izotermy dla temeratury niższej od krytyznej jest nastęująy: (dla ilustraji okażę Państwu jednoześnie rzebieg tej izotermy w układzie. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 21

22 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przebieg izotermy S L V 1 2 =onst Izotermę zazynamy kreślić od unktu 1 w obszarze iezy od wysokim iśnieniem. Obniżamy iśnienie rzy stałej temeraturze o na wykresie oznaza daje linię ionową w kierunku krzywej arowania. Pod wysokim iśnieniem w temeraturze niższej od krytyznej większość substanji jest iezą o razej małej objętośi właśiwej. Zmniejszaniu się iśnienia towarzyszy niewielki wzrost objętośi (ieze są słabo śiśliwe). W tym zakresie izoterma jest linią bardzo stromą. Po dojśiu do unkt 2 leżąego na krzywej arowania w układzie ojawia się ara nasyona i roes eksansji owoduje rzemianę fazową iez ara. Punkt 2 jest tzw. unktem nasyenia. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 22

23 S UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przebieg izotermy L 1 =onst Na ozątku rzemiany fazowej mamy tylko iez nasyoną o objętośi. W elu utrzymania stałej temeratury do układu należy dorowadzić ieło otrzebne do zamiany iezy w arę. Układ zwiększa swoją objętość aż ała iez zamieni się w arę o objętośi. V 2 3 Po zamianie ałej iezy w arę dalsza eksansja owoduje wyjśie z unktu 2, iśnienie znowu się może obniżać a rzebieg izotermy jest odobny do izotermy gazu doskonałego. Punktem końowym jest unkt 3. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 23

24 S UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przebieg izotermy L 1 =onst Dla temeratury równej krytyznej mamy harakterystyzną izotermę krytyzną na której zamiast odinka rzemiany fazowej mamy unkt rzegięia harakteryzująy unkt krytyzny. 2 > kr V = kr 3 Dla temeratur większyh od krytyznej rzebieg izotermy staje się oraz bardziej odobny do izotermy gazu doskonałego. A oto ały wykres w układzie : Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 24

25 kr UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Wykres fazowy - 1 Izoterma w obszarze iezy Punkt iezy nasyonej 2 Przemiana fazowa iez - ara Punkt ary nasyonej 2 Izoterma w obszarze ary nienasyonej Punkt krytyzny Izoterma w obszarze nadkrytyznym n 2 2 =onst.> kr =onst.= kr =onst.< kr kr Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 25

26 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przemiany fazowe S onienie L Parowanie V Krzywa sublimaji - zestalania Krzywa arowania - skralania Krzywa tonienia - krzenięia Sublimaja W zasie rzemian fazowyh nastęuje skokowa zmiana wszystkih arametrów termodynamiznyh z wyjątkiem temeratury, iśnienia i entalii swobodnej. Przemiana fazowa jest zatem rzemianą izotermizno-izobaryzną. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 26

27 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE - Przemiany fazowe S onienie L Parowanie V Sublimaja Krzywa sublimaji - zestalania Krzywa arowania - skralania Krzywa tonienia - krzenięia Bardzo ważnym arametrem określająym dowolną rzemianę fazową jest tzw. ieło takiej rzemiany określająe ilość ieła wymienionego między układem a otozeniem w zasie rzemiany. Cieło rzemiany jest dodatnie (należy je dostarzyć do układu) dla rzemian od fazy bardziej skondensowanej do fazy mniej skondensowanej tzn. dla sublimaji, arowania i tonienia. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 27

28 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przemiany fazowe.d. Ponieważ rzemiany fazowe zahodzą od stałym iśnieniem (są izobaryzne) z I zasady termodynamiki wynika, że ieło takiej rzemiany jest równe zmianie entalii rzy rzejśiu od jednej fazy do drugiej. Można to zaisać: q h h h aką dowolną rzemianę fazową możemy zilustrować w układzie : Faza (1) Faza (2) Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 28

29 Ponieważ rzemiany fazowe są izotermizno izobaryzne elowe będzie rzyomnienie ewnyh wniosków z II zasady termodynamiki. Najierw wyrowadźmy ogólny wzór określająy różnizkę dg w dowolnej rzemianie odwraalnej: g UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przemiany fazowe.d. h s dg d( h s) dh d( s) Z I zasady termodynamiki: Po odstawieniu mamy: dhds sd dh q wt ds d dg ds dds sd d sd Osteznie otrzymujemy ważny wzór: dg d sd Dla odwraalnej rzemiany izotermizno izobaryznej jaką jest rzemiana fazowa mamy d= oraz d= o w ołązeniu z owyższym daje dg=, o oznaza że odzas rzejśia z jednej fazy do drugiej entalia swobodna się nie zmienia! Fakt ten wykorzystamy rzy wyrowadzeniu tzw. rawa Claeyrona obowiązująego odzas dowolnyh rzemian fazowyh. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 29

30 g d n B UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przemiany fazowe rawo Claeyrona Faza (1) A d B Faza (2) Odejmują stronami owyższe równośi otrzymujemy: 1 ga 1 dg1 gb2 ga2 dg2 dg1 dg 2 Rozatrzmy teraz dwa unkty A i B leżąe na krzywej rzemiany w odległośi różnizkowej d i d n. W obu unktah A i B mamy stan równowagi fazowej tzn. entalia swobodna jest minimalna i taka sama w obydwu fazah: Przyrosty dg w owyższej równośi oznazają rzyrosty entalii swobodnej rzy rzejśiu od unktu A do unktu B wzdłuż linii rzemiany fazowej. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 3 g g A1 B1 g g A2 B2

31 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przemiany fazowe rawo Claeyrona Faza (1) dg1 dg2 dg d sd d n A d B Faza (2) Powyższa równość łąznie z wyrowadzonym wześniej wzorem określająym dg ozwala na wyrowadzenie tzw. rawa Claeyrona: dg 1 dg 2 1 d s d d n 1 2 n 2 s d ( 1 s 2 s1) d ( 2 ) d n Otrzymana równość w rame będzie dalej unktem wyjśia w dalszym wyrowadzeniu: Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 31

32 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przemiany fazowe rawo Claeyrona ( 1 s 2 s1) d ( 2 ) d n W dalszym iągu wyrowadzenia korzystamy z definiji entalii swobodnej g oraz z warunku równowagi faz na linii rzemiany. h g g h s s h2 g2 h1 g1 s s1 h2 h1 g2 g1 2 Podstawiają otrzymane wyrażenie na rzyrost entroii do równania na górze mamy: h 2 h 1 d h d h d d ( ) 2 1 d n d n n d d n h h 2 h1 Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 32

33 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przemiany fazowe rawo Claeyrona d n d h gdzie: d n /d nahylenie linii rzemany fazowej w układzie - Δh=h 2 -h 1 jest to ieło danej rzemiany fazowej Δ= 2-1 jest to rzyrost objętośi w rzemianie fazowej Prawo Claeyrona obowiązuje dla dowolnyh rzemian fazowyh! Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 33

34 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przemiany fazowe rawo Claeyrona Prawo Claeyrona obowiązuje dla dowolnyh rzemian fazowyh. W elu jego ilustraji rozatrzmy wykres fazowy dla wody (H 2 O). Wykres ten ma nietyowy rzebieg w zęśi oisująej rzemianę iało stałe iez. Nahylenie linii tonienia jest odwrotnie w stosunku do większośi substanji nie dodatnie ale ujemne! Przebieg linii tonienia dla większośi substanji (d t /d)> S L Linia tonienia dla wody (d t /d)< Naiszmy rawo Claeyrona dla tonienia, i uwzględnijmy nahylenie linii dla wody: dt d h t t wody lodu t lodu wody Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 34

35 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przemiany fazowe rawo Claeyrona Przebieg linii tonienia dla większośi substanji (d t /d)> S L dt d h Linia tonienia dla wody (d t /d)< Naiszmy rawo Claeyrona dla tonienia, i uwzględnijmy nahylenie linii dla wody: t t wody lodu t lodu wody Otrzymana nierówność oznaza, że objętość lodu jest większa niż iekłej wody. Lód zatem ływa o wodzie o jest wyjątkiem wśród różnyh substanji! Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 35

36 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przemiany fazowe rawo Claeyrona Przy okazji omawiania rawa Claeyrona ozwolę sobie na tradyyjnie rzedstawienie sylwetki tego uzonego. Benoit Paul Emile Claeyron Urodził się i zmarł w Paryżu. W latah był rofesorem w Petersburgu. Po owroie do Franji zajmował się m.in. budową ierwszej franuskiej linii kolejowej z Paryża do Wersalu. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 36

37 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przemiany fazowe Równanie Clausiusa - Claeyrona Prawo Claeyrona jest słuszne dla dowolnyh rzemian fazowyh. d n d h Prawo to określa zależność między nahyleniem linii rzemiany w układzie a iełem rzemiany i rzyrostem objętośi. Dla rzemian iez ara oraz iało stałe - ara rzy ewnyh założeniah uraszzająyh można otrzymać tzw. równanie Clausiusa Claeyrona. Wrowadźmy oularne oznazenia: 1 ' 2 " " ' h h" h' h Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 37

38 UKŁADY JEDNOSKŁADNIKOWE Przemiany fazowe Równanie Clausiusa - Claeyrona Załóżmy że rzemiana fazowa odbywa się dostateznie daleko od unktu krytyznego tzn: " R kr " ' kr Para zahowuje się jak gaz doskonały " ' " R n n Podstawiają otrzymane wyrażenie na różnię objętośi do rawa Claeyrona otrzymujemy równanie Clausiusa Claeyrona : d n d h h nh 2 R R n Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 38

39 Równanie Clausiusa Claeyrona ostać różnizkowa d d n n( h R 2 ) Równanie Clausiusa Claeyrona w ostai różnizkowej można rzedstawić w nieo innej formie rozdzielają zmienne n i : d h d d ln( n) 2 R h R d n 1 n Z owyższej różnizkowej ostai równania Clausiusa Claeyrona wynika, że w układzie ln( n ) 1/ zależność krzywej nasyenia jest rostoliniowa. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 39

40 Równanie Clausiusa Claeyrona ostać ałkowa Dla zastosowań raktyznyh należy różnizkową ostać równania Clausiusa Claeyrona sałkować. W tym elu zakładamy, że znany jest jeden unkt na linii nasyenia. Punktem tym najzęśiej jest unkt wrzenia ( ) danej substanji od normalnym iśnieniem ( = 1 bar lub 76 mm Hg). Mamy zatem: Nastęnie dosyć zęsto zakłada się, że ieło arowania jest wielkośią stałą niezależną od temeratury. Pozwala to na łatwe sałkowanie różnizkowej ostai równania Clausiusa Claeyrona: n d ln( ln n ) h h R n 1 d 2 ( ) n 1 R h R 1 Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 4 1 Całkowa ostać równania Clausiusa - Claeyrona

41 Równanie Clausiusa Claeyrona ostać grafizna ln ln( n ) h R 1 n 1 tan() α Z tej ostai równania C C wynika też rostoliniowość krzywej nasyenia w układzie wsółrzędnyh ln( n ) 1/. h R Z konstrukji owyższego wykresu widzimy, że wyznazają nahylenie linii rostej można otrzymać ieło arowania bez omiarów kalorymetryznyh! 1/ Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 41

42 Równanie Clausiusa Claeyrona modyfikaja Antoine a Ze względu na zastosowane uroszzenia w raktye zakres temeratur, w którym zależność jest rzezywiśie rostoliniowa jest ogranizony. Zakres liniowośi można jednak znaznie oszerzyć modyfikują oś odiętyh i zamiast 1/ nanosić wartośi 1/(+C) gdzie C jest ewną stałą zależną od substaji. W rezultaie otrzymujemy linię rostą w znaznie szerszym zakresie temeratur. Modyfikaję tą zaroonował Antoine. ln( n ) 1/(+C) Analityzny zais rostej w owyższym układzie zmiennyh nosi nazwę równania Antoine a. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 42

43 Równanie Antoine a B ln( n ) A C Równanie Antoine a osiada 3 stałe A, B i C któryh wartość zależy od substanji. Wartośi stałyh zależą również od odstawy logarytmu a także od jednostek iśnienia i temeratury. Przy stosowaniu tego równania należy zawsze srawdzać te elementy. Przykładowe wartośi stałyh Antoine a rzedstawia tabela: Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 43

44 Przykładowe stałe Antoine a ln( n B ) A [ n ] Pa [ ] C K Substanja Wzór A B C Woda H 2 O Metanol CH 3 OH Kwas otowy C 2 H 5 COOH Etanol C 2 H 5 OH Aeton (CH 3 ) 2 CO Chlorobenzen C 6 H 5 Cl Benzen C 6 H Fenol C 6 H 5 OH Heksan C 6 H oluen C 6 H 5 CH Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 44

45 o tyle na dzisiaj Dziękuję Państwu za uwagę Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemizny Politehniki Wroławskiej 45

Fizykochemiczne podstawy inżynierii procesowej. Wykład V Charakterystyka ośrodków termodynamicznych

Fizykochemiczne podstawy inżynierii procesowej. Wykład V Charakterystyka ośrodków termodynamicznych Fizykohemizne odstawy inżynierii roesowej Wykład V Charakterystyka ośrodków termodynamiznyh Charakterystyka ośrodków termodynamiznyh Z inżynierskiego unktu widzenia bardzo ważny jest ois ośrodka który

Bardziej szczegółowo

Fizykochemiczne podstawy inżynierii procesowej. Wykład IV Proste przemiany cd: Przemiana adiabatyczna Przemiana politropowa

Fizykochemiczne podstawy inżynierii procesowej. Wykład IV Proste przemiany cd: Przemiana adiabatyczna Przemiana politropowa Fizykoheizne odstawy inżynierii roesowej Wykład IV Proste rzeiany d: Przeiana adiabatyzna Przeiana olitroowa Przeiana adiabatyzna (izentroowa) Przeiana adiabatyzna odbywa się w układzie adiabatyzny tzn.

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia do wykładu Fizyka Statystyczna i Termodynamika

Ćwiczenia do wykładu Fizyka Statystyczna i Termodynamika Ćwiczenia do wykładu Fizyka tatystyczna i ermodynamika Prowadzący dr gata Fronczak Zestaw 5. ermodynamika rzejść fazowych: równanie lausiusa-laeyrona, własności gazu Van der Waalsa 3.1 Rozważ tyowy diagram

Bardziej szczegółowo

Fizykochemiczne podstawy inżynierii procesowej

Fizykochemiczne podstawy inżynierii procesowej Fizykohemizne odtay inżynierii roeoej Wykład III Prote rzemiany termodynamizne Prote rzemiany termodynamizne Sośród bardzo ielu możliyh rzemian termodynamiznyh zzególną rolę odgryają rzemiany ełniająe

Bardziej szczegółowo

ZADANIA Z CHEMII Efekty energetyczne reakcji chemicznej - prawo Kirchhoffa

ZADANIA Z CHEMII Efekty energetyczne reakcji chemicznej - prawo Kirchhoffa ZADANIA Z HEII Efekty energetyzne reakji hemiznej - rawo Kirhhoffa. Prawo Kirhhoffa Różnizkują względem temeratury wyrażenie, ilustrująe rawo Hessa: Otrzymuje się: U= n r,i U tw,r,i n s,i U tw,s,i () d(

Bardziej szczegółowo

UZUPEŁNIENIA DO WYKŁADÓW D, E

UZUPEŁNIENIA DO WYKŁADÓW D, E . Hofman, Wykłady z Chemii fizyznej I - Uzuełnienia, Wydział Chemizny PW, kierunek: ehnologia hemizna, sem.3 2017/2018 D. II ZASADA ERMODYNAMIKI UZUPEŁNIENIA DO WYKŁADÓW D, E D.1. Warunki stabilnośi, określająe

Bardziej szczegółowo

Entropia i druga zasada termodynamiki

Entropia i druga zasada termodynamiki Entroia-drga zasada- Entroia i drga zasada termodynamiki.9.6 :5: Entroia-drga zasada- Przemiana realizowana w kładzie rzedstawionym na rys. 3.7 jest równowagową rzemianą beztariową. Jest ona wię odwraalna.

Bardziej szczegółowo

Stan równowagi chemicznej

Stan równowagi chemicznej Stan równowagi hemiznej Równowaga hemizna to taki stan układu złożonego z roduktów i substratów dowolnej reakji odwraalnej, w którym szybkość owstawania roduktów jest równa szybkośi ih rozadu Odwraalność

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA PROCESOWA I TECHNICZNA

TERMODYNAMIKA PROCESOWA I TECHNICZNA ERMODYNAMIKA PROCESOWA I ECHNICZNA Wykład II Podstawowe definicje cd. Podstawowe idealizacje termodynamiczne I i II Zasada termodynamiki Proste rzemiany termodynamiczne Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemiczny

Bardziej szczegółowo

u (1.2) T Pierwsza zasada termodynamiki w formie różniczkowej ma postać (1.3)

u (1.2) T Pierwsza zasada termodynamiki w formie różniczkowej ma postać (1.3) obl_en_wew_enal-2.do Oblizanie energii wewnęrznej i enalii 1. Energia wewnęrzna subsanji rosej Właśiwa energia wewnęrzna, u[j/kg] jes funkją sanu. Sąd dla subsanji rosej jes ona funkją dwóh niezależnyh

Bardziej szczegółowo

Podstawy termodynamiki

Podstawy termodynamiki Podstawy termodynamiki Wykład Wroław University of ehnology 8-0-0 Podstawy termodynamiki 0 ermodynamika klasyzna Ois układu N ząstek na grunie mehaniki klasyznej wymaga rozwiązania N równań ruhu. d dt

Bardziej szczegółowo

PLAN WYKŁADU. Ciepło właściwe Proces adiabatyczny Temperatura potencjalna II zasada termodynamiki. Procesy odwracalne i nieodwracalne 1 /35

PLAN WYKŁADU. Ciepło właściwe Proces adiabatyczny Temperatura potencjalna II zasada termodynamiki. Procesy odwracalne i nieodwracalne 1 /35 PLAN WYKŁADU Cieło właśiwe Proes adiabatyzny emeratura otenjalna II zasada termodynamiki Proesy odwraalne i nieodwraalne 1 /35 Podręzniki Salby, Chater 2, Chater 3 C&W, Chater 2 2 /35 CIEPŁO WŁAŚCIWE 3

Bardziej szczegółowo

v! są zupełnie niezależne.

v! są zupełnie niezależne. Zasada ekwiartyji energii 7-7. Zasada ekwiartyji energii ównowaga termizna układów Zerowa zasada termodynamiki Jeżeli układy A i B oraz A i są arami w równowadze termiznej, to również układy B i są w równowadze

Bardziej szczegółowo

I zasada termodynamiki

I zasada termodynamiki W3 30 Układ termodynamizny ównowaga termodynamizna Praa I zasada dla układu zamkniętego Entalia I zasada dla układu otwartego Cieło o właśiwew К Srawność jest zastosowaniem zasady zahowania energii do

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM TECHNIKI CIEPLNEJ INSTYTUTU TECHNIKI CIEPLNEJ WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I ENERGETYKI POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ

LABORATORIUM TECHNIKI CIEPLNEJ INSTYTUTU TECHNIKI CIEPLNEJ WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I ENERGETYKI POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ INSTYTUTU TECHNIKI CIEPLNEJ WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I ENERGETYKI POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ INSTRUKCJA LABORATORYJNA Temat ćwenia: WYZNACZANIE WYKŁADNIKA IZENTROPY κ DLA POWIETRZA Wyznazanie wykłnika

Bardziej szczegółowo

Ć W I C Z E N I E N R C-3

Ć W I C Z E N I E N R C-3 INSTYTUT FIZYKI WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI I TECHNOLOGII MATERIAŁÓW POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA PRACOWNIA FIZYKI CZĄSTECZKOWEJ I CIEPŁA Ć W I C Z E N I E N R C-3 WYZNACZANIE STOSUNKU DLA POWIETRZA METODĄ

Bardziej szczegółowo

Jest to zasada zachowania energii w termodynamice - równoważność pracy i ciepła. Rozważmy proces adiabatyczny sprężania gazu od V 1 do V 2 :

Jest to zasada zachowania energii w termodynamice - równoważność pracy i ciepła. Rozważmy proces adiabatyczny sprężania gazu od V 1 do V 2 : I zasada termodynamiki. Jest to zasada zachowania energii w termodynamice - równoważność racy i cieła. ozważmy roces adiabatyczny srężania gazu od do : dw, ad - wykonanie racy owoduje rzyrost energii wewnętrznej

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA. Termodynamika jest to dział nauk przyrodniczych zajmujący się własnościami

TERMODYNAMIKA. Termodynamika jest to dział nauk przyrodniczych zajmujący się własnościami TERMODYNAMIKA Termodynamika jest to dział nauk rzyrodniczych zajmujący się własnościami energetycznymi ciał. Przy badaniu i objaśnianiu własności układów fizycznych termodynamika osługuje się ojęciami

Bardziej szczegółowo

Doświadczenie Joule a i jego konsekwencje Ciepło, pojemność cieplna sens i obliczanie Praca sens i obliczanie

Doświadczenie Joule a i jego konsekwencje Ciepło, pojemność cieplna sens i obliczanie Praca sens i obliczanie Pierwsza zasada termodynamiki 2.2.1. Doświadczenie Joule a i jego konsekwencje 2.2.2. ieło, ojemność cielna sens i obliczanie 2.2.3. Praca sens i obliczanie 2.2.4. Energia wewnętrzna oraz entalia 2.2.5.

Bardziej szczegółowo

Definicja szybkości reakcji

Definicja szybkości reakcji Definija szybkośi reakji Szybkość reakji definiuje się jako stosunek zmiany stężenia substratów lub produktów reakji do zasu potrzebnego do zajśia tej zmiany. v zas zmiana stężenia potrzebny do zajśia

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA TECHNICZNA I CHEMICZNA

TERMODYNAMIKA TECHNICZNA I CHEMICZNA TERMODYNAMIKA TECHNICZNA I CHEMICZNA WYKŁAD IX RÓWNOWAGA FAZOWA W UKŁADZIE CIAŁO STAŁE-CIECZ (krystalizacja) ADSORPCJA KRYSTALIZACJA, ADSORPCJA 1 RÓWNOWAGA FAZOWA W UKŁADZIE CIAŁO STAŁE-CIECZ (krystalizacja)

Bardziej szczegółowo

= T. = dt. Q = T (d - to nie jest różniczka, tylko wyrażenie różniczkowe); z I zasady termodynamiki: przy stałej objętości. = dt.

= T. = dt. Q = T (d - to nie jest różniczka, tylko wyrażenie różniczkowe); z I zasady termodynamiki: przy stałej objętości. = dt. ieło właściwe gazów definicja emiryczna: Q = (na jednostkę masy) T ojemność cielna = m ieło właściwe zależy od rocesu: Q rzy stałym ciśnieniu = T dq = dt rzy stałej objętości Q = T (d - to nie jest różniczka,

Bardziej szczegółowo

Termodynamiczny opis przejść fazowych pierwszego rodzaju

Termodynamiczny opis przejść fazowych pierwszego rodzaju Wykład II Przejścia fazowe 1 Termodynamiczny opis przejść fazowych pierwszego rodzaju Woda występuje w trzech stanach skupienia jako ciecz, jako gaz, czyli para wodna, oraz jako ciało stałe, a więc lód.

Bardziej szczegółowo

10. FALE, ELEMENTY TERMODYNAMIKI I HYDRODY- NAMIKI.

10. FALE, ELEMENTY TERMODYNAMIKI I HYDRODY- NAMIKI. 0. FALE, ELEMENY ERMODYNAMIKI I HYDRODY- NAMIKI. 0.9. Podstawy termodynamiki i raw gazowych. Podstawowe ojęcia Gaz doskonały: - cząsteczki są unktami materialnymi, - nie oddziałują ze sobą siłami międzycząsteczkowymi,

Bardziej szczegółowo

Podstawy Procesów i Konstrukcji Inżynierskich. Teoria kinetyczna INZYNIERIAMATERIALOWAPL. Kierunek Wyróżniony przez PKA

Podstawy Procesów i Konstrukcji Inżynierskich. Teoria kinetyczna INZYNIERIAMATERIALOWAPL. Kierunek Wyróżniony przez PKA Podstawy Procesów i Konstrukcji Inżynierskich Teoria kinetyczna Kierunek Wyróżniony rzez PKA 1 Termodynamika klasyczna Pierwsza zasada termodynamiki to rosta zasada zachowania energii, czyli ogólna reguła

Bardziej szczegółowo

Stany materii. Masa i rozmiary cząstek. Masa i rozmiary cząstek. m n mol. n = Gaz doskonały. N A = 6.022x10 23

Stany materii. Masa i rozmiary cząstek. Masa i rozmiary cząstek. m n mol. n = Gaz doskonały. N A = 6.022x10 23 Stany materii Masa i rozmiary cząstek Masą atomową ierwiastka chemicznego nazywamy stosunek masy atomu tego ierwiastka do masy / atomu węgla C ( C - izoto węgla o liczbie masowej ). Masą cząsteczkową nazywamy

Bardziej szczegółowo

Warunki izochoryczno-izotermiczne

Warunki izochoryczno-izotermiczne WYKŁAD 5 Pojęcie potencjału chemicznego. Układy jednoskładnikowe W zależności od warunków termodynamicznych potencjał chemiczny substancji czystej definiujemy następująco: Warunki izobaryczno-izotermiczne

Bardziej szczegółowo

Definicja szybkości reakcji

Definicja szybkości reakcji Definija szybkośi reakji Szybkość reakji definiuje się jako stosunek zmiany stężenia substratów lub produktów reakji do zasu potrzebnego do zajśia tej zmiany. v zas zmiana stężenia potrzebny do zajśia

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA PROCESOWA. Wykład VI. Równania kubiczne i inne. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemiczny Politechniki Wrocławskiej

TERMODYNAMIKA PROCESOWA. Wykład VI. Równania kubiczne i inne. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemiczny Politechniki Wrocławskiej ERMODYNAMIKA PROCESOWA Wykład VI Równania kubiczne i inne Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemiczny Politechniki Wrocławskiej Komunikat Wstęne terminy egzaminu z ermodynamiki rocesowej : I termin środa 15.06.016

Bardziej szczegółowo

Definicja szybkości reakcji. Szybkości reakcji. Równanie kinetyczne reakcji ...

Definicja szybkości reakcji. Szybkości reakcji. Równanie kinetyczne reakcji ... Definija szybkośi reakji Szybkość reakji definiuje się jako stosunek zmiany stężenia substratów lub produktów reakji do zasu potrzebnego do zajśia tej zmiany v zmiana stężenia zas potrzebny do zajśia dx

Bardziej szczegółowo

Temat:Termodynamika fotonów.

Temat:Termodynamika fotonów. Temat:Termodynamika fotonów. I Wstę Jak już sam temat sugeruje ostaram się rzedstawić 'termodynamikę' fotonów. Skąd taki omysł? Przez ewien zas hodziłem śieżki termodynamiki gazu doskonałego, lizyłem srawnośi

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA PROCESOWA I TECHNICZNA

TERMODYNAMIKA PROCESOWA I TECHNICZNA ERMODYNAMIKA PROCESOWA I ECHNICZNA Wykład VIII Równania stanu tyu an der Waalsa Przyomnienie Na orzednim wykładzie omówiliśmy: 1. Równanie stanu gazu doskonałego.. Porawione RSGD za omocą wsółczynnika

Bardziej szczegółowo

Równowagi fazowe. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Równowagi fazowe. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Równowagi fazowe Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Równowaga termodynamiczna Przemianom fazowym towarzyszą procesy, podczas których nie zmienia się skład chemiczny układu, polegają

Bardziej szczegółowo

Entalpia swobodna (potencjał termodynamiczny)

Entalpia swobodna (potencjał termodynamiczny) Entalia swobodna otencjał termodynamiczny. Związek omiędzy zmianą entalii swobodnej a zmianami entroii Całkowita zmiana entroii wywołana jakimś rocesem jest równa sumie zmiany entroii układu i otoczenia:

Bardziej szczegółowo

Jak osiągnąć 100% wydajności reakcji?

Jak osiągnąć 100% wydajności reakcji? Jak osiągnąć 100% wydajnośi reakji? Stan równowagi ois termodynamizny G 0 A A G + RT ln(q)o B B C (a) (b) wówzas G - RT ln() stała równowagi a) G

Bardziej szczegółowo

II zasada termodynamiki.

II zasada termodynamiki. II zasada termodynamiki. Według I zasady termodynamiki nie jest do omyślenia roces, w którym energia wewnętrzna układu doznałaby zmiany innej, niż wynosi suma algebraiczna energii wymienionych z otoczeniem.

Bardziej szczegółowo

Krzywa izobarycznego ogrzewania substancji rzeczywistej. p=const. S wrz. S top. Ttop. Twrz. T dt. top. top. Równanie Clausiusa-Clapeyrona (1)

Krzywa izobarycznego ogrzewania substancji rzeczywistej. p=const. S wrz. S top. Ttop. Twrz. T dt. top. top. Równanie Clausiusa-Clapeyrona (1) ykła Entroia.. Równanie Clausiusa-Claeyrona rania równowai faz Iealna maszyna ielna Cykl Carnot. Dominik yział Fizyki U ermoynamika 8/9 /9 Entroia - rzyomnienie Entroia S jest miarą stanu uorząkowania

Bardziej szczegółowo

Ć W I C Z E N I E N R C-5

Ć W I C Z E N I E N R C-5 INSTYTUT FIZYKI WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI I TECHNOLOGII ATERIAŁÓW POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA PRACOWNIA ECHANIKI I CIEPŁA Ć W I C Z E N I E N R C-5 WYZNACZANIE CIEPŁA PAROWANIA WODY ETODĄ KALORYETRYCZNĄ

Bardziej szczegółowo

Wykład 1. Anna Ptaszek. 5 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Chemia fizyczna - wykład 1. Anna Ptaszek 1 / 36

Wykład 1. Anna Ptaszek. 5 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego. Chemia fizyczna - wykład 1. Anna Ptaszek 1 / 36 Wykład 1 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 5 października 2015 1 / 36 Podstawowe pojęcia Układ termodynamiczny To zbiór niezależnych elementów, które oddziałują ze sobą tworząc integralną

Bardziej szczegółowo

Temperatura i ciepło E=E K +E P +U. Q=c m T=c m(t K -T P ) Q=c przem m. Fizyka 1 Wróbel Wojciech

Temperatura i ciepło E=E K +E P +U. Q=c m T=c m(t K -T P ) Q=c przem m. Fizyka 1 Wróbel Wojciech emeratura i cieło E=E K +E P +U Energia wewnętrzna [J] - ieło jest energią rzekazywaną między układem a jego otoczeniem na skutek istniejącej między nimi różnicy temeratur na sosób cielny rzez chaotyczne

Bardziej szczegółowo

Podstawy termodynamiki

Podstawy termodynamiki Podstawy termodynamiki Organizm żywy z punktu widzenia termodynamiki Parametry stanu Funkcje stanu: U, H, F, G, S I zasada termodynamiki i prawo Hessa II zasada termodynamiki Kierunek przemian w warunkach

Bardziej szczegółowo

Wykład 2. Przemiany termodynamiczne

Wykład 2. Przemiany termodynamiczne Wykład Przemiany termodynamiczne Przemiany odwracalne: Przemiany nieodwracalne:. izobaryczna = const 7. dławienie. izotermiczna = const 8. mieszanie. izochoryczna = const 9. tarcie 4. adiabatyczna = const

Bardziej szczegółowo

Wykład 4 Gaz doskonały, gaz półdoskonały i gaz rzeczywisty Równanie stanu gazu doskonałego uniwersalna stała gazowa i stała gazowa Odstępstwa gazów

Wykład 4 Gaz doskonały, gaz półdoskonały i gaz rzeczywisty Równanie stanu gazu doskonałego uniwersalna stała gazowa i stała gazowa Odstępstwa gazów Wykład 4 Gaz doskonały, gaz ółdoskonały i gaz rzeczywisty Równanie stanu gazu doskonałego uniwersalna stała gazowa i stała gazowa Odstęstwa gazów rzeczywistych od gazu doskonałego: stoień ściśliwości Z

Bardziej szczegółowo

ZEROWA ZASADA TERMODYNAMIKI

ZEROWA ZASADA TERMODYNAMIKI ERMODYNAMIKA Zerowa zasada termodynamiki Pomiar temeratury i skale temeratur Równanie stanu gazu doskonałego Cieło i temeratura Pojemność cielna i cieło właściwe Cieło rzemiany Przemiany termodynamiczne

Bardziej szczegółowo

D. II ZASADA TERMODYNAMIKI

D. II ZASADA TERMODYNAMIKI WYKŁAD D,E D. II zasada termodynamiki E. Konsekwencje zasad termodynamiki D. II ZAADA ERMODYNAMIKI D.1. ełnienie I Zasady ermodynamiki jest warunkiem koniecznym zachodzenia jakiegokolwiek rocesu w rzyrodzie.

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA. Przedstaw cykl przemian na wykresie poniższym w układach współrzędnych przedstawionych poniżej III

TERMODYNAMIKA. Przedstaw cykl przemian na wykresie poniższym w układach współrzędnych przedstawionych poniżej III Włodzimierz Wolczyński 44 POWÓRKA 6 ERMODYNAMKA Zadanie 1 Przedstaw cykl rzemian na wykresie oniższym w układach wsółrzędnych rzedstawionych oniżej Uzuełnij tabelkę wisując nazwę rzemian i symbole: >0,

Bardziej szczegółowo

Pomiar wilgotności względnej powietrza

Pomiar wilgotności względnej powietrza Katedra Silników Salinowych i Pojazdów ATH ZAKŁAD TERMODYNAMIKI Pomiar wilgotności względnej owietrza - 1 - Wstę teoretyczny Skład gazu wilgotnego. Gazem wilgotnym nazywamy mieszaninę gazów, z których

Bardziej szczegółowo

Termodynamika 2. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Termodynamika 2. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ermodynamika Projekt wsółfinansowany rzez Unię Euroejską w ramach Euroejskiego Funduszu Sołecznego Siik ciey siikach (maszynach) cieych cieło zamieniane jest na racę. Elementami siika są: źródło cieła

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA KRAKOWSKA Instytut Inżynierii Cieplnej i Procesowej Zakład Termodynamiki i Pomiarów Maszyn Cieplnych

POLITECHNIKA KRAKOWSKA Instytut Inżynierii Cieplnej i Procesowej Zakład Termodynamiki i Pomiarów Maszyn Cieplnych POLITECHNIKA KRAKOWSKA Instytut Inżynierii Cieplnej i Proesowej Zakład Termodynamiki i Pomiarów Maszyn Cieplnyh LABORATORIUM TERMODYNAMIKI I POMIARÓW MASZYN CIEPLNYCH Podstawy teoretyzne do ćwizeń laboratoryjnyh

Bardziej szczegółowo

1. Cykl odwrotny Carnota reprezentują poniższe diagramy w zmiennych p-v ( ) i T-S

1. Cykl odwrotny Carnota reprezentują poniższe diagramy w zmiennych p-v ( ) i T-S Zad. domowe nr 5: druga zasada termodynamiki, elementy termodynamiki statystyznej, rawo Gaussa. Grua 1 II zasada termodynamiki 1. Cykl odwrotny Carnota rerezentują oniższe diagramy w zmiennyh -V (3 2 1

Bardziej szczegółowo

WARUNKI RÓWNOWAGI UKŁADU TERMODYNAMICZNEGO

WARUNKI RÓWNOWAGI UKŁADU TERMODYNAMICZNEGO WARUNKI RÓWNOWAGI UKŁADU ERMODYNAMICZNEGO Proces termodynamiczny zachodzi doóty, doóki układ nie osiągnie stanu równowagi. W stanie równowagi odowiedni otencjał termodynamiczny układu osiąga minimum, odczas

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA OGNIWA GALWANICZNEGO

TERMODYNAMIKA OGNIWA GALWANICZNEGO Ćwiczenie nr 3 ERMODYNAMIKA OGNIWA GALWANICZNEGO I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wyznaczenie zmian funkcji termodynamicznych dla reakcji biegnącej w ogniwie Clarka. II. Zagadnienia wrowadzające 1.

Bardziej szczegółowo

czyli politropa jest w tym przypadku przemianą przy stałym ciśnieniu nazywaną izobarą. Równanie przemiany izobarycznej ma postać (2.

czyli politropa jest w tym przypadku przemianą przy stałym ciśnieniu nazywaną izobarą. Równanie przemiany izobarycznej ma postać (2. remiany_gau_dosk Charakterystyne remiany gau doskonałego. Premiana oitroowa Premianą oitroową naywamy remianę o równaniu idem (. ub V idem (. gdie V / m. W równaniah (. i (. jest wykładnikiem oitroy. Podstawowe

Bardziej szczegółowo

Chemia ogólna i nieorganiczna- dwiczenia laboratoryjne 2018/2019

Chemia ogólna i nieorganiczna- dwiczenia laboratoryjne 2018/2019 ĆWICZENIE 6 ROZTWORY BUFOROWE 1. Zakres materiału Pojęia: stężenie molowe, ph, wskaźniki ph-metryzne, teoria kwasów i zasad Brønsteda, roztwory buforowe i ih ph, pojemność buforowa, słaby/mony kwas, słaba/mona

Bardziej szczegółowo

Sposoby badania efektywności układu suszącego maszyn tissue

Sposoby badania efektywności układu suszącego maszyn tissue Sosoby badania efektywnośi układu susząego maszyn tissue Testing methods for effetiveness of tissue mahine drying system Aleksander Kleazka To have effetive aer rodution roesses on the aer mahine the measurement

Bardziej szczegółowo

Mieszaniny. Roztwory. rozdzielanie mieszanin

Mieszaniny. Roztwory. rozdzielanie mieszanin Roztwory Mieszaniny mieszaniny niejednorodne (heterogenizne) mieszaniny jednorodne (homogenizne) podział roztworów i harakterystyka roztworów wodnyh sposoby wyrażania stężeń Mieszaniny występują we wszystkih

Bardziej szczegółowo

Przeanalizujmy układ termodynamiczny przedstawiony na rysunku 1. - początkowa, przejściowa i końcowa objętość kontrolnej ilości gazu w naczyniu.

Przeanalizujmy układ termodynamiczny przedstawiony na rysunku 1. - początkowa, przejściowa i końcowa objętość kontrolnej ilości gazu w naczyniu. M. Chorowski Podstawy Kriogeniki, wykład 5. 3. Metody zyskiwania niskih temperatr - iąg dalszy 3.3. Wypływ swobodny ze stałej objętośi Rozważmy adiabatyzną ekspansję gaz wypływająego z nazynia o stałej

Bardziej szczegółowo

Równowagi w układach jedno- i dwuskładnikowych

Równowagi w układach jedno- i dwuskładnikowych Równowagi w układach jedno- i dwuskładnikowych Równowaga faz i równanie Clausiusa-Claeyrona Rozatrzmy cykl Carnota na oziomych odcinkach izoterm i CD, odowiadających równowadze ciecz-ara ewnej substancji.

Bardziej szczegółowo

Fizykochemiczne podstawy inżynierii procesowej

Fizykochemiczne podstawy inżynierii procesowej Fizykochemiczne podstawy inżynierii procesowej Wykład II Podstawowe definicje cd. Podstawowe idealizacje termodynamiczne I i II Zasada termodynamiki Proste przemiany termodynamiczne PRZYPOMNIENIE Z OSTATNIEGO

Bardziej szczegółowo

powierzchnia rozdziału - dwie fazy ciekłe - jedna faza gazowa - dwa składniki

powierzchnia rozdziału - dwie fazy ciekłe - jedna faza gazowa - dwa składniki Przejścia fazowe. powierzchnia rozdziału - skokowa zmiana niektórych parametrów na granicy faz. kropeki wody w atmosferze - dwie fazy ciekłe - jedna faza gazowa - dwa składniki Przykłady przejść fazowych:

Bardziej szczegółowo

Mieszaniny. Roztwory. mieszaniny jednorodne. rozdzielanie mieszanin. mieszaniny niejednorodne

Mieszaniny. Roztwory. mieszaniny jednorodne. rozdzielanie mieszanin. mieszaniny niejednorodne Roztwory Mieszaniny mieszaniny niejednorodne (heterogenizne) mieszaniny jednorodne (homogenizne) podział roztworów i harakterystyka roztworów wodnyh sposoby wyrażania stężeń Mieszaniny występują we wszystkih

Bardziej szczegółowo

Wykład 4. Przypomnienie z poprzedniego wykładu

Wykład 4. Przypomnienie z poprzedniego wykładu Wykład 4 Przejścia fazowe materii Diagram fazowy Ciepło Procesy termodynamiczne Proces kwazistatyczny Procesy odwracalne i nieodwracalne Pokazy doświadczalne W. Dominik Wydział Fizyki UW Termodynamika

Bardziej szczegółowo

Jak osiągnąć 100% wydajności reakcji?

Jak osiągnąć 100% wydajności reakcji? Jak osiągnąć 100% wydajnośi reakji? Stan równowagi ois termodynamizny G 0 A A G + RT ln(q)o B B C (a) (b) wówzas G - RT ln() stała równowagi a) G

Bardziej szczegółowo

Własności falowe cząstek. Zasada nieoznaczoności Heisenberga.

Własności falowe cząstek. Zasada nieoznaczoności Heisenberga. Własnośi falowe ząstek. Zasada nieoznazonośi Heisenberga. Dlazego ząstka o określonej masie nie moŝe oruszać się z rędkośią równą rędkośi światła? Relatywistyzne równanie określająe energię oruszająego

Bardziej szczegółowo

Fale rzeczywiste. dudnienia i prędkość grupowa

Fale rzeczywiste. dudnienia i prędkość grupowa Fale rzezywiste dudnienia i rędkość gruowa Czysta fala harmonizna nie istnieje. Rzezywisty imuls falowy jest skońzony w zasie i w rzestrzeni: Rzezywisty imuls falowy (iąg falowy) można rzedstawić jako

Bardziej szczegółowo

Analiza termiczna Krzywe stygnięcia

Analiza termiczna Krzywe stygnięcia Analiza termiczna Krzywe stygnięcia 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 T a e j n s x p b t c o f g h k l p d i m y z q u v r w α T B T A T E T k P = const Chem. Fiz. TCH II/10 1 Rozpatrując stygnięcie wzdłuż kolejnych

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 1 WPROWADZENIE DO STATYKI PŁYNÓW 1/23

WYKŁAD 1 WPROWADZENIE DO STATYKI PŁYNÓW 1/23 WYKŁAD 1 WPROWADZENIE DO STATYKI PŁYNÓW 1/23 RÓWNOWAGA SIŁ Siła owierzchniowa FS nds Siła objętościowa FV f dv Warunek konieczny równowagi łynu F F 0 S Całkowa ostać warunku równowagi łynu V nds f dv 0

Bardziej szczegółowo

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje Wprowadzenie do równowag fazowych () odstawowe definicje Faza dla danej substancji jej postać charakteryzująca się jednorodnym składem chemicznym i stanem fizycznym. W obrę bie fazy niektóre intensywne

Bardziej szczegółowo

Wykład 3. Fizykochemia biopolimerów- wykład 3. Anna Ptaszek. 30 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego

Wykład 3. Fizykochemia biopolimerów- wykład 3. Anna Ptaszek. 30 października Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego Wykład 3 - wykład 3 Katedra Inżynierii i Aparatury Przemysłu Spożywczego 30 października 2013 1/56 Warunek równowagi fazowej Jakich układów dotyczy równowaga fazowa? Równowaga fazowa dotyczy układów: jednoskładnikowych

Bardziej szczegółowo

prawa gazowe Model gazu doskonałego Temperatura bezwzględna tościowa i entalpia owy Standardowe entalpie tworzenia i spalania 4. Stechiometria 1 tość

prawa gazowe Model gazu doskonałego Temperatura bezwzględna tościowa i entalpia owy Standardowe entalpie tworzenia i spalania 4. Stechiometria 1 tość 5. Gazy, termochemia Doświadczalne rawa gazowe Model gazu doskonałego emeratura bezwzględna Układ i otoczenie Energia wewnętrzna, raca objęto tościowa i entalia Prawo Hessa i cykl kołowy owy Standardowe

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA KONSTRUKCJI I EKSPLOATACJI MASZYN

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA KONSTRUKCJI I EKSPLOATACJI MASZYN POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA KONSTRUKCJI I EKSPLOATACJI MASZYN WYZNACZANIE CHARAKTERYSTYKI SPRĘŻYNY ŚRUBOWEJ ĆWICZENIE LABORATORYJNE NR 7 Z PODSTAW KONSTRUKCJI MASZYN Oraowali: mgr

Bardziej szczegółowo

Maszyny cieplne i II zasada termodynamiki

Maszyny cieplne i II zasada termodynamiki Maszyny ieplne i II zasada termodynamiki Maszyny ieplne, łodnie i pompy tlenowe II zasada termodynamiki Cykl Carnot a Entropia termodynamizna definija II zasada termodynamiki i entropia Cykle termodynamizne.

Bardziej szczegółowo

= 2 + f(n-1) - n(f-1) = n f

= 2 + f(n-1) - n(f-1) = n f WYKŁAD H. H. Równowagi fazowe H.. Równowagi fazowe dla substancji czystych H.. Równowaga ciecz-ara w układach dwuskładnikowych H.. Równowaga ciecz-ciecz w układach dwuskładnikowych H.4. Równowaga ciecz-ciało

Bardziej szczegółowo

Wykład 3. Prawo Pascala

Wykład 3. Prawo Pascala 018-10-18 Wykład 3 Prawo Pascala Pływanie ciał Ściśliwość gazów, cieczy i ciał stałych Przemiany gazowe Równanie stanu gazu doskonałego Równanie stanu gazu van der Waalsa Przejścia fazowe materii W. Dominik

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie nr 3. Wyznaczanie współczynnika Joule a-thomsona wybranych gazów rzeczywistych.

Ćwiczenie nr 3. Wyznaczanie współczynnika Joule a-thomsona wybranych gazów rzeczywistych. Termodynamika II ćwiczenia laboratoryjne Ćwiczenie nr 3 Temat: Wyznaczanie wsółczynnika Joule a-tomsona wybranyc gazów rzeczywistyc. Miejsce ćwiczeń: Laboratorium Tecnologii Gazowyc Politecniki Poznańskiej

Bardziej szczegółowo

ELEMENTY SZCZEGÓLNEJ TEORII WZGLĘDNOŚCI. I. Zasada względności: Wszystkie prawa przyrody są takie same we wszystkich

ELEMENTY SZCZEGÓLNEJ TEORII WZGLĘDNOŚCI. I. Zasada względności: Wszystkie prawa przyrody są takie same we wszystkich ELEMENTY SZCZEGÓLNEJ TEORII WZGLĘDNOŚCI Postulaty Einsteina (95 r) I Zasada względnośi: Wszystkie prawa przyrody są takie same we wszystkih inerjalnyh układah odniesienia lub : Równania wyrażająe prawa

Bardziej szczegółowo

Fizyka statystyczna Fenomenologia przejść fazowych. P. F. Góra

Fizyka statystyczna Fenomenologia przejść fazowych. P. F. Góra Fizyka statystyczna Fenomenologia przejść fazowych P. F. Góra http://th-www.if.uj.edu.pl/zfs/gora/ 2015 Przejście fazowe transformacja układu termodynamicznego z jednej fazy (stanu materii) do innej, dokonywane

Bardziej szczegółowo

16 GAZY CZ. I PRZEMIANY.RÓWNANIE CLAPEYRONA

16 GAZY CZ. I PRZEMIANY.RÓWNANIE CLAPEYRONA Włodzimierz Wolczyński 16 GAZY CZ. PRZEMANY.RÓWNANE CLAPEYRONA Podstawowy wzór teorii kinetyczno-molekularnej gazów N ilość cząsteczek gazu 2 3 ś. Równanie stanu gazu doskonałego ż ciśnienie, objętość,

Bardziej szczegółowo

KATEDRA SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH i URZĄDZEŃ OCHRONY ŚRODOWISKA. Termodynamika LABORATORIUM PRZEMIANY POWIETRZA WILGOTNEGO

KATEDRA SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH i URZĄDZEŃ OCHRONY ŚRODOWISKA. Termodynamika LABORATORIUM PRZEMIANY POWIETRZA WILGOTNEGO KATEDRA SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH i URZĄDZEŃ OCHRONY ŚRODOWISKA Termodynamika LABORATORIUM PRZEMIANY POWIETRZA WILGOTNEGO Oracował: dr inż. Jerzy Wojciechowski AGH WIMiR KSEIUOŚ KRAKÓW Ćwiczenie Temat: Przemiany

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 2_2. 1.Entropia definicja termodynamiczna. przemiana nieodwracalna. Sumaryczny zapis obu tych relacji

WYKŁAD 2_2. 1.Entropia definicja termodynamiczna. przemiana nieodwracalna. Sumaryczny zapis obu tych relacji .Entroia definicja termodynamiczna. d d rzemiana odwracaa rzemiana nieodwracaa umaryczny zais obu tych relacji Q d el WYKŁAD _ rzykład a Obliczyć zmianę entroii, gdy 5 moli wodoru rozręŝa się odwracaie

Bardziej szczegółowo

Prowadzący. http://luberski.w.interia.pl telefon PK: 126282746 Pokój 210A (Katedra Biotechnologii i Chemii Fizycznej C-5)

Prowadzący. http://luberski.w.interia.pl telefon PK: 126282746 Pokój 210A (Katedra Biotechnologii i Chemii Fizycznej C-5) Tomasz Lubera dr Tomasz Lubera mail: luberski@interia.pl Prowadzący http://luberski.w.interia.pl telefon PK: 126282746 Pokój 210A (Katedra Biotechnologii i Chemii Fizycznej C-5) Konsultacje: we wtorki

Bardziej szczegółowo

). Uzyskanie temperatur rzędu pojedynczych kalwinów wymaga użycia helu ( Tw

). Uzyskanie temperatur rzędu pojedynczych kalwinów wymaga użycia helu ( Tw WFiIS PRACOWNIA FIZYCZNA I i II Imię i nazwisko: 1 2 TEMAT: ROK GRUPA ZESPÓŁ NR ĆWICZENIA Data wykonania: Data oddania: Zwrot do orawy: Data oddania: Data zliczenia: OCENA Cel ćwiczenia Zaoznanie się z

Bardziej szczegółowo

REAKCJE CHEMICZNE. syntezy. analizy. wymiany AB A + B. rodzaje reakcji chemicznych reakcje: H 2 SO NaOH A + B AB 2 H 2 + O 2 = 2H 2 O

REAKCJE CHEMICZNE. syntezy. analizy. wymiany AB A + B. rodzaje reakcji chemicznych reakcje: H 2 SO NaOH A + B AB 2 H 2 + O 2 = 2H 2 O REAKCJE CHEMICZNE rodzaje reakji hemiznyh reakje: 1. syntezy. analizy 3. wymiany 4. substytuji 5. addyji 6. eliminaji 7. polimeryzaji reakja hemizna to każdy proes w wyniku którego następuje zrywanie i/lub

Bardziej szczegółowo

13) Na wykresie pokazano zależność temperatury od objętości gazu A) Przemianę izotermiczną opisują krzywe: B) Przemianę izobaryczną opisują krzywe:

13) Na wykresie pokazano zależność temperatury od objętości gazu A) Przemianę izotermiczną opisują krzywe: B) Przemianę izobaryczną opisują krzywe: ) Ołowiana kula o masie kilograma sada swobodnie z wysokości metrów. Który wzór służy do obliczenia jej energii na wysokości metrów? ) E=m g h B) E=m / C) E=G M m/r D) Q=c w m Δ ) Oblicz energię kulki

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia rachunkowe z termodynamiki technicznej i chemicznej Zalecane zadania kolokwium 1. (2014/15)

Ćwiczenia rachunkowe z termodynamiki technicznej i chemicznej Zalecane zadania kolokwium 1. (2014/15) Ćwiczenia rachunkowe z termodynamiki technicznej i chemicznej Zalecane zadania kolokwium 1. (2014/15) (Uwaga! Liczba w nawiasie przy odpowiedzi oznacza numer zadania (zestaw.nr), którego rozwiązanie dostępne

Bardziej szczegółowo

Maszyny cieplne i II zasada termodynamiki

Maszyny cieplne i II zasada termodynamiki Maszyny ieplne i II zasada termodynamiki Maszyny ieplne, łodnie i pompy tlenowe II zasada termodynamiki Cykl Carnot a Entropia termodynamizna definija II zasada termodynamiki i entropia Cykle termodynamizne.

Bardziej szczegółowo

Śr Kin Ruchu Postępowego. V n R T R T. 3 3 R 3 E R T T k T, 2 N 2 B

Śr Kin Ruchu Postępowego. V n R T R T. 3 3 R 3 E R T T k T, 2 N 2 B Termodynamika Podstawowy wzór kinetyczno-molekularnej teorii budowy materii W oarciu o założenia dotyczące właściwości gazu doskonałego (molekuły to unkty materialne ozostające w ciągłym termicznym ruchu,

Bardziej szczegółowo

Podstawy Obliczeń Chemicznych

Podstawy Obliczeń Chemicznych odstawy Oblizeń Cheiznyh Autor rozdziału: aiej Walewski Z korektą z dnia 050009 009 korekta odowiedzi do zadania 56 000 korekta treśi zadania 577 Rozdział 5: Stężenia roztworów Stehioetria reakji w roztworah

Bardziej szczegółowo

Materiały pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu: Termodynamika techniczna

Materiały pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu: Termodynamika techniczna Materiały omocnicze do ćwiczeń z rzedmiotu: Termodynamika techniczna Materiały omocnicze do rzedmiotu Termodynamika techniczna. Sis treści Sis treści... 3 Gaz jako czynnik termodynamiczny... 5. Prawa

Bardziej szczegółowo

Rozdział 8. v v p p --~ 3: :1. A B c D

Rozdział 8. v v p p --~ 3: :1. A B c D Rozdział 8 Gaz doskonały ulega-kolejnym-rzemianom: 1-+i -+3, zilustrowanym-na rysunku obok w układzie wsółrzędnych T,. Wskaż, na których rysunkach (od A do D) orawnie zilustrowano te rzemiany w innych

Bardziej szczegółowo

Budowa materii Opis statystyczny - NAv= 6.022*1023 at.(cz)/mol Opis termodynamiczny temperatury -

Budowa materii Opis statystyczny - NAv= 6.022*1023 at.(cz)/mol Opis termodynamiczny temperatury - ermoynamika Pojęcia i zaganienia ostawowe: Buowa materii stany skuienia: gazy, ciecze, ciała stale Ois statystyczny wielka liczba cząstek - N A 6.0*0 at.(cz)/mol Ois termoynamiczny Pojęcie temeratury -

Bardziej szczegółowo

Podstawowe definicje

Podstawowe definicje Wprowadzenie do równowag fazowych (1) Podstawowe definicje 1) Faza dla danej substancji jej postać charakteryzująca się jednorodnym składem chemicznym i stanem fizycznym. W obrębie fazy niektóre intensywne

Bardziej szczegółowo

Uwagi do rozwiązań zadań domowych - archiwalne

Uwagi do rozwiązań zadań domowych - archiwalne Uwagi do rozwiązań zadań doowyh - arhiwalne ROK AKADEMICKI 07/08 Zad. nr 8 [08.0.8] Przeiana nie była izohorą. Wykładnik oliroy ożna było oblizyć z równania z z Zad. nr 6 [07..9] Końową eeraurę rzeiany

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH WODNYCH

RÓWNOWAGI W ROZTWORACH WODNYCH RÓWNOWG W ROZTWORCH WODNYCH Substanje hemizne, zgodnie z teorią dysojaji elektrolityznej S. rrheniusa, możemy podzielić na elektrolity i nieelektrolity. Elektrolity występują w roztworze w postai ząstek

Bardziej szczegółowo

Simulation research on environmental impact parameters for filling the cylinder engine

Simulation research on environmental impact parameters for filling the cylinder engine Artile itation info: LISOWSKI M. Simulation researh on environmental imat arameters for filling the ylinder engine. Possibilities for develoment. Combustion Engines. 2015, 162(3), 1065-1069. ISSN 2300-9896.

Bardziej szczegółowo

Roztwory rzeczywiste (1)

Roztwory rzeczywiste (1) Roztwory rzeczywiste (1) Również w temp. 298,15K, ale dla CCl 4 () i CH 3 OH (). 2 15 1 5-5 -1-15 Τ S H,2,4,6,8 1 G -2 Chem. Fiz. TCH II/12 1 rzyczyny dodatnich i ujemnych odchyleń od prawa Raoulta konsekwencja

Bardziej szczegółowo

Dr inŝ. Janusz Eichler Dr inŝ. Jacek Kasperski. ODSTĘPSTWA RZECZYWISTEGO OBIEGU ABSORPCYJNO-DYFUZYJNEGO OD OBIEGU TEORETYCZNEGO (część II).

Dr inŝ. Janusz Eichler Dr inŝ. Jacek Kasperski. ODSTĘPSTWA RZECZYWISTEGO OBIEGU ABSORPCYJNO-DYFUZYJNEGO OD OBIEGU TEORETYCZNEGO (część II). Dr inŝ. Janusz Eihler Dr inŝ. Jaek Kasperski Zakład Chłodnitwa i Kriogeniki Instytut ehniki Cieplnej i Mehaniki Płynów I-20 Politehnika Wroławska ODSĘPSWA RZECZYWISEGO OBIEGU ABSORPCYJNO-DYFUZYJNEGO OD

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNIKI CIEPLNEJ I MECHANIKI PŁYNÓW ZAKŁAD TERMODYNAMIKI

POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNIKI CIEPLNEJ I MECHANIKI PŁYNÓW ZAKŁAD TERMODYNAMIKI POLITECHNIKA WROCŁAWSKA INSTYTUT TECHNIKI CIEPLNEJ I MECHANIKI PŁYNÓW ZAKŁAD TERMODYNAMIKI Materiały omocnicze do ćiczeń rachunkoych z rzedmiotu Termodynamika tooana CZĘŚĆ 1: GAZY WILGOTNE mr inż. Piotr

Bardziej szczegółowo

Termodynamika 1. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Termodynamika 1. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Termodynamika Projekt wsółfinansowany rzez Unię Euroejską w ramach Euroejskiego Funduszu Sołecznego Układ termodynamiczny Układ termodynamiczny to ciało lub zbiór rozważanych ciał, w którym obok innych

Bardziej szczegółowo

Krzywe stożkowe. 1 Powinowactwo prostokątne. 2 Elipsa. Niech l będzie ustaloną prostą i k ustaloną liczbą dodatnią.

Krzywe stożkowe. 1 Powinowactwo prostokątne. 2 Elipsa. Niech l będzie ustaloną prostą i k ustaloną liczbą dodatnią. Krzywe stożkowe 1 Powinowatwo prostokątne Nieh l będzie ustaloną prostą i k ustaloną lizbą dodatnią. Definija 1.1. Powinowatwem prostokątnym o osi l i stosunku k nazywamy przekształenie płaszzyzny, które

Bardziej szczegółowo