1 Szkolny Program Profilaktyki Zespół Szkół w Rząsce GIMNAZJUM W RZĄSCE im. Wandy Rutkiewicz na lata : 2012-2015 Podstawa prawna : 1. Ustawa z dnia 7 września 1991r.o systemie oświaty (tekst jednolity Dz.U z 2004r. Nr 256,poz.2572 z późn zm.) 2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U z 2009 nr 4 poz 17). 3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia31 stycznia 2002 zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U z 2002 r. nr 10 poz. 96). 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia31 stycznia 2003 w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz.U.nr 26, poz 226 5. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2007 r nr 80 poz.542) 4. Statut Zespołu Szkół w Rząsce 5. Statut Gimnazjum im. W. Rutkiewicz w Rząsc 6.. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej art. 72 (ochrona praw dziecka) 7. Konwencja o Prawach Dziecka art.3, art.19, art. 33 8. Ustawa o powszechnym bezpieczeństwie zdrowotnym (Dz.U. z 19997r. nr 28, poz 153 z późn.zmianami) 9. Ustawa o kulturze fizycznej (tekst jednolity i Dz.U. z 202r. nr4,poz 31 z późn zmianami) 10. Ustawa z dnia 26 października 1982r o postępowaniu w sprawach nieletnich( tekst jednolity:dz.u. z 2002r nr 711, poz.109 z późn. zmianami) 11. Ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych ( Dz.U. z 1996r. nr 10, poz.55) Zatwierdzony Uchwałą Rady Rodziców ZSRz-Gimnazjum w Rząsce nr 4/12/13/RR GRz z dnia 25.09.2012 i uchwałą Rady Pedagogicznej ZSRz-G nr 6/12/13/RP ZSRz-G z dnia 26.09.2012
2 Spis treści: I. Wstęp II. Cel działań profilaktycznych III. Diagnoza i identyfikacja problemu IV. Wybrane obszary działań profilaktycznych V. Kierunki działań interwencyjnych i profilaktycznych VI. Sposoby realizacji programu VII. Planowane efekty działań profilaktycznych VIII. Ewaluacja Programu ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- I. Wstęp Szkolny Program Profilaktyki ZSRz - Gimnazjum im.w.rutkiewicz w Rząsce powstał w oparciu o diagnozę środowiska lokalnego. Program obejmuje trzeci etap edukacyjny (klasy I-III Gimnazjum) Polem działania jest profilaktyka I- rzędowa(uprzedzająca) adresowana do grup niskiego ryzyka. Przemiany obyczajowe, dostępność używek oraz specyfika okresu dorastania wymuszają na środowisku szkolnym realizowanie działalności wychowawczej, profilaktycznej oraz interwencyjnej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem, należących do grup podwyższonego ryzyka, a w związku z tym potrzebę incydentalnych działań profilaktyki II- go rzędowej. II. Cel działań profilaktycznych. Głównym celem programu jest: - promocja zdrowego stylu życia w tym profilaktyka uzależnień poprzez edukacje (rozwijanie zdolności komunikacji, lepszego rozumienia swoich uczuć i sposobu ich wyrażania), organizację czasu wolnego. - bezpieczeństwo ucznia w szkole- przeciwdziałanie różnym formom agresji Cel programu zostanie osiągnięty poprzez realizację następujących zadań: 1.Dostarczenie młodzieży, rodzicom i nauczycielom informacji o skali zachowań agresywnych oraz fakcie inicjacji narkotykowej przez uczniów naszej szkoły. 2. Wspomaganie nauczycieli w rozumieniu źródeł i mechanizmów zachowań agresywnych uczniów oraz problemów uzależnień oraz skutecznym reagowaniu na pojawiające się problemy. 3. Wspomaganie nauczycieli w tworzeniu konstruktywnych integracji klasowych.
3 4.Wspomaganie młodzieży w rozumieniu źródeł, mechanizmów powstawania zachowań agresywnych oraz wypracowanie konstruktywnych sposobów radzenia sobie w różnych sytuacjach szkolnych. 5. Włączenie uczniów w pomoc rówieśnikom w rozwiązywaniu sytuacji konfliktowych. 6. Stworzenie młodzieży przezywającej trudności możliwości korzystania z profesjonalnego wsparcia. 7.Wprowadzenie zmian środowiskowych zapobiegających występowaniu zachowań agresywnych. Program profilaktyczny współgra z programem wychowawczym szkoły, jest dostosowany do możliwości, potrzeb i problemów odbiorców. W realizację działań profilaktycznych włączeni zostaną: dyrektor szkoły, z-ca dyrektora ds. wychowawczych, pedagog szkolny, wychowawcy, wszyscy nauczyciele przedmiotowi. Wspierać ich będą: Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna, Sąd Rejonowy- wydział ds. nieletnich, kuratorzy sądowi. III. Diagnoza i identyfikacja problemu. Diagnoza problemu. Opracowanie Szkolnego Programu Profilaktyki na lata 2012-2015 poprzedzone zostało ewaluacją dotychczasowych działań profilaktycznych. Badania przeprowadzone zostały w II okresie roku szkolnego 2011/12. Ewaluacji poddano następujące obszary działań zawarte w Szkolnym Programie Profilaktyki na lata 2009-2011: -Adaptacja uczniów w środowisku szkolnym oraz kształtowanie umiejętności psychospołecznych. -Diagnoza zagrożeń środowiskowych- rozpoznanie środowiska szkolnego i rodzinnego uczniów. -Profilaktyka uzależnień i zachowań ryzykownych -Promocja zdrowego stylu życia w tym organizacja czasu wolnego -Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym i ich skutkom. Szczegółowe wnioski z ewaluacji znajdują się w szkolnej dokumentacji. Identyfikacja problemu: W toku analizy wniosków z przeprowadzonej ewaluacji wyodrębniono następujące problemy do pracy: agresja słowna agresja fizyczna
4 zagrożenie związane ze stosowaniem środków psychoaktywnych (alkohol, narkotyki, papierosy) zagrożenie wynikające z kontaktu ze środkami komunikacji (komputer, internet, telefon komórkowy) IV. Wybrane obszary działań profilaktycznych na najbliższe 3 lata : 1) Przeciwdziałanie agresji słownej i fizycznej. 2) Rozwijanie umiejętności radzenia sobie z sytuacjami trudnymi. 3) Wspieranie młodzieży zagrożonej uzależnieniem środkami psychoaktywnymi oraz cywilizacyjnymi. V. Działania interwencyjne i profilaktyczne Dla zrealizowania powyższych działań konieczne jest podjęcie wielokierunkowych działań skierowanych do rodziców, młodzieży i grona pedagogicznego. DZIAŁANIA INFORMACYJNE 1. Spotkania informacyjne dla nauczycieli - zapoznanie ich z wynikami badań przeprowadzonych w szkole oraz ze strukturą i konstrukcją programu profilaktycznego. 2.Spotkania informacyjne dla rodziców - zapoznanie ich ze źródłami agresji, uczenie prawidłowych wzorów relacji rodzic- dziecko, i stylu wychowania sprzyjającemu prawidłowemu rozwojowi dziecka. 3.Zgromadzenie literatury dotyczącej problematyki uzależnień i agresji dostępnej dla uczniów, rodziców i nauczycieli. 4. Przygotowanie materiałów informacyjnych z adresami i telefonami instytucji i placówek udzielających pomocy w różnych problemach wychowawczych. DZIAŁANIA EDUKACYJNE 1. Lekcje wychowawcze poruszające problem agresji, przemocy i problematyki uzależnień. 2. Szkolenia rodziców i nauczycieli. 3. Spotkania uczniów i rodziców ze specjalistami w dziedzinie uzależnień i przeciwdziałania agresji. 4. Realizacja programu profilaktycznego: Spójrz inaczej 5. Organizowanie uczniom zajęć pozalekcyjnych, kółek zainteresowań w ramach organizacji czasu wolnego. 6. Zajęcia indywidualne i grupowe z uczniami w ramach realizacji zadań z zakresu opieki pedagogiczno -psychologicznej w szkole- w tym zajęcia socjoterapeutyczne DZIAŁANIA INTERWENCYJNE 1. Ścisła współpraca z pedagogami SP w Rząsce oraz pedagogami ze szkół podstawowych i gimnazjów w obrębie Gminy Zabierzów. 2. Współpraca z kuratorami sądowymi. 3. Współpraca z GOPS. 4. Spotkania z rodzicami uczniów, którzy sprawiają problemy wychowawcze. 5. Organizacja badań psychologicznych i pedagogicznych. 6. Kierowanie uczniów z problemami na terapię.
5 ZMIANY ŚRODOWISKOWE 1.Wywiady środowiskowe 2.Udoskonalenie środowiska szkolnego (fizycznego i społecznego prowadzące do zmniejszenia ilości zachowań agresywnych w różnych miejscach w szkole (toalety, korytarze, szatnie itp.) VI. Sposoby realizacji programu L.p. Obszar Sposoby realizacji Odpowiedzialni Terminy I. Diagnozowanie zagrożeń środowiskowych. Systematyczna diagnoza sytuacji uczniów Wychowawcy, pedagog w oparciu o narzędzia diagnostyczne np. ankietę określającą obszary czynników chroniących i czynników ryzyka, występujących w rodzinie, szkole i najbliższym otoczeniu dziecka ( Czynniki ryzyka i czynniki chroniące ) II okres roku szkol.2013/2014 obserwacja zachowania ucznia informacje dot. sytuacji życiowej i społecznej uzyskane przez nauczycieli w kontakcie z dzieckiem, z rodzicami i rówieśnikami dziecka analiza dokumentów (zeszyty uwag, dzienniki) n-le,pedagog pedagog, n-le wychowawcy, pedagog, nauczyciele przedmiotowi Cały okres na bieżąco wg. potrzeb informacje dodatkowe uzyskane od instytucji wspierających (PPP, GOPS, Policja, Sąd Rodzinny) jw. na bieżąco II. Promowanie Wynikające z kalendarza imprez szkolnych zdrowego stylu działania wspierające ideę kształtowania życia wśród dzieci, zdrowej osobowości oraz dbałości o rodziców prawidłowy rozwój fizyczny (zawody i nauczycieli. sportowe, rajdy, szkolna liga sportowa). wszyscy nauczyciele Wg kalendarza imprez n dany rok szkolny -organizacja Dnia Sportu pod hasłem: Żyj bezpiecznie bądź aktywny Organizowanie wycieczek klasowych. nauczyciele w-f wychowawcy Rok szkolny 2012/2013 Na bieżąco Udział w akcjach charytatywnych, wolontariat. jw. jw. Zaplanowanie lekcji z pielęgniarką Pielęgniarka środowiskową oraz nauczycielem WDŻWR środowiskowa ukierunkowanych na wyjaśnienie Nauczyciel WDŻWR problemów związanych z higieną psychiczną. Rok szkolny 2013/2014
6 Przeprowadzenie cyklu lekcji, Nauczyciele realizujących wybrane elementy edukacji przedmiotowi, prozdrowotnej oraz edukacja ekologicznej wychowawcy (lekcje biologii, wychowania fizycznego, języka polskiego, godziny wychowawcze): Formy aktywności służące zdrowiu Jak planować twórczo swój czas wolny. Rok szkolny 2012/2013 Rozwijanie pasji i zainteresowań uczniów poprzez: -zaplanowanie pracy różnorodnych kółek zainteresowań działających w ciągu roku szkolnego -pracę z uczniem zdolnym. Nauczyciele przedmiotowi Na bieżąco Udział w akcjach prozdrowotnych realizowanych na terenie szkoły: Mleko w szkole Badanie wad postawy udział w sportowych zajęciach pozalekcyjnych wdrażanie do przestrzegania zasad bezpieczeństwa (próbne ewakuacje) Pedagog, nauczyciele w- f, koordynator ds. bezpieczeństwa Na bieżąco III. Przeciwdziałanie agresji słownej i fizycznej. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie z sytuacjami trudnymi. Zaplanowanie godzin wychowawczych w ramach programu profilaktycznego Spójrz inaczej oraz elementów innych zewnętrznych programów profilaktycznych na temat: - integracji grupy klasowej - komunikacji interpersonalnej - rozwiązywania problemów np. Konflikty są częścią naszego życia. Jak pokonywać niepowodzenia? Jak radzić sobie ze stresem? Wychowawcy, pedagog Cały okres Przeprowadzenie w klasach dyskusji na Wychowawcy temat: kultury słowa oraz prawidłowych wzorców zachowań uczniowskich. Rok szkolny 2012/13 Debata uczniowska pod hasłem: Moja odpowiedzialność za słowa, decyzje i czyny. Organizacja dnia: Bez przemocy Zajęcia psychoedukacyjne z uczniami sprawiającymi trudności wychowawcze OPIEKUN SRU Koordynator ds. bezpieczeństwa Pedagog szkolny Rok szkolny 2012/2013 maj 2012/2013 cały okres
7 IV. Wspieranie młodzieży zagrożonej uzależnieniem środkami psychoaktywnymi oraz cywilizacyjnymi. (elementy socjoterapii i terapii psychologicznej) Realizacja godzin wychowawczych w ramach programu SI oraz elementów innych programów profilaktycznych rozwijających asertywność np. Myślę nie mówię nie, Nie, które jest potrzebne. Kształtowanie postaw asertywnych wobec środków uzależniających itp. Wychowawcy Cały okres Debata uczniowskie pod hasłem: - Anty i pro. Co naprawdę tracę, sięgając po alkohol, papierosy i narkotyki. Opiekun SRU Rok szk.2013/2014 Zaplanowanie i zrealizowanie prelekcji v-ce dyrektor ds. wych pedagoga szkolnego, na temat: - Przyczyny ryzykownych zachowań młodzieży Rok szk. 2014/2015 - Środki psychoaktywne zyski i straty Pedagog rok szkolny 2013/14 Zajęcia z uczniami realizowane we Specjaliści psycholog, współpracy z GKRPA w ramach terapeuci uzależnień Gminnego programu przeciwdziałania narkomanii Zaplanowanie i przeprowadzenia Koordynator ds. spotkania z inspektorem do spraw bezpieczeństwa nieletnich. Przeprowadzenie dyskusji o odpowiedzialności prawnej młodego człowieka. rok szkolny 2014/2015 rok szkolny 2012/2013 Zaplanowanie warsztatów dla uczniów Edukatorzy, rok pod hasłem : Dzieci złapane w sieci, psycholodzy, profilaktycy szkolny 2013/2014 Internet nie tylko dla wtajemniczonych uświadomienie zagrożeń wynikających z korzystania z Internetu (uzależnienie od komputera i gier video, sieciowe niebezpieczeństwa np. cyberprzemoc itp. i sposoby ochrony) Zaplanowanie i zrealizowanie w ramach Nauczyciele projektów edukacyjnych realizowanych w przedmiotowi klasach I-III Gimnazjum tematyki zagrożeń cywilizacyjnych (np. piraci z sieci itp.) Realizacja w ramach godzin informatyki Nauczyciel informatyki treści pod hasłem Dziecko bezpieczne w rok szkolny 2014/2015 cały okres
8 sieci Organizacja Dnia Bezpiecznego Internetu Koordynator ds. bezp. luty 2012/2013 VII. Planowane efekty działań profilaktycznych minimalizacja zachowań agresywnych młodzieży opóźnienie inicjacji związanej ze stosowaniem używek, wychowanie do trzeźwości nikotynowej, alkoholowej, narkotykowej prezentowanie przez uczniów prawidłowych postaw wobec siebie i innych ludzi zwiększenie umiejętności dbania o własne zdrowie i bezpieczeństwo umiejętność skorzystania z fachowej pomocy w sytuacjach trudnych VIII. Ewaluacja Programu Ewaluacja zostanie dokonana w drugim okresie trzeciego roku realizacji programu I-III 2015r. Narzędzia badawcze (ankiety, arkusze badania dokumentacji, arkusze obserwacji i wywiadów) opracuje Zespół ds. profilaktyki powołany w danym roku szkolnym, następnie przeprowadzi badania, oraz opracuje wnioski. Cele Szkolnego Programu Profilaktyki na następny etap opracuje Rada Pedagogiczna. Działania profilaktyczne są na bieżąco monitorowane.