Program Wychowawczy Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Strzelcach Opolskich załącznik nr 2 Wstęp Poniższy program wychowawczy powstał w oparciu o podstawowe akty prawne: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 10 grudnia 1948 r. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950 r. Deklaracja Praw Dziecka z 1959 r. Konwencja o Prawach Dziecka Narodów Zjednoczonych z 20 listopada 1989 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. (art. 48, 53, 70) Ustawa o systemie oświaty z 7.09.1991 r. (art. 1, 5, 33, 34a, 40) Ustawa z 26.01.1982 r. Karta Nauczyciela (art. 6) Program Polityki Prorodzinnej Państwa z 17.11.1998 r. Rozporządzenia MEN w sprawie ramowego statutu szkoły publicznej oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego Status Szkoły z załącznikami Podstawa Programowa kształcenia ogólnego. Misja Szkoły Misją szkoły jest kształcenie i wychowanie uczniów w oparciu o najważniejsze wartości. Struktura placówki opiera się na zgodnym współistnieniu i współpracy uczniów, rodziców, nauczycieli oraz innych pracowników szkoły. Każdy z pracowników szkoły na wpływ na wychowanie uczniów, jest za nich odpowiedzialny. Szanujemy prawo każdego człowieka do odmienności poglądów, wyboru własnej ścieżki życiowej i kreatywnego myślenia. Szanujemy godność i indywidualność każdego członka społeczności szkolnej. Naszym zadaniem jest ukształtowanie systemu wartości i prawidłowych postaw u młodych ludzi, pomoc w wyborze życiowych priorytetów, zachęcenie do aktywnego i odpowiedzialnego życia w społeczeństwie. Wspieramy również członków społeczności w realizacji dążeń, pogłębieniu zainteresowań, wzbudzaniu ciekawości poznawczej. Wprowadzamy zajęcia psychoedukacyjne i profilaktyczne, aby zmniejszyć zagrożenie wystąpienia zjawisk niepożądanych. W przypadku nieprawidłowości, podejmujemy wszelkie środki by rozwiązać i zapobiec wystąpieniu kolejnych problemów. Podstawą naszego działania jest rzetelne zdobywanie, pogłębianie i przekazywanie wiedzy dostosowanej do specyficznego dla każdej grupy wiekowej etapu rozwoju. Pielęgnujemy umiejętności rozumienia emocji i dzielenia się nimi, kształtujemy empatyczną postawę, uczymy poszanowania otoczenia. Praca wychowawcza w roku szkolnym 2013/2014 jest ukierunkowana na wzmocnienie prawidłowych postaw, przekazanie idei oraz wsparcie prawidłowego rozwoju członków społeczności szkolnej. Absolwent naszej szkoły będzie osobą odpowiedzialną, kierującą się w życiu prawidłową hierarchią wartości, szanującą siebie i innych, stosującą się do wszelkich zasad współżycia społecznego, będzie wytrwale i umiejętnie dążył do osiągnięcia postawionych sobie celów. Uzyska on silne fundamenty do dalszego rozwoju. Wychowanek szkoły z zaangażowaniem uczestniczy w zajęciach szkolnych, aktywnie podejmuje działania pozalekcyjne mające na celu rozwój jego zainteresowań i aspiracji (koła zainteresowań), jest świadomy zagrożeń na jakie jest narażony. 62
Wartości ważne dla społeczności szkolnej. Członkowie społeczności szkolnej powinni w swym postępowaniu kierować się wartościami. Wartości rozumieć będziemy jako ( ) wszystko, co cenne i godne pożądania, co stanowi cel dążeń ludzkich, co uważane jest za ważne oraz sprzyjające i w takiż sposób urzeczywistniane 1. Każdy członek społeczności szkolnej może reprezentować inną hierarchię wartości, w zależności od wieku i roli jaką przyjął w społeczności. Aby społeczność mogła funkcjonować w sposób harmonijny, ważne jest ustalenie priorytetowych wartości dla każdej z podgrup. Tabela 1. Lista wartości Autentyczność Oryginalność Spontaniczność Bezpieczeństwo Osiągnięcia Sprawiedliwość Biegłość Pasja Stabilność Czas Patriotyzm Subtelność Doskonałość Pieniądze Szczodrość Dreszcz emocji Piękno Świadomość Duchowość Pogoda ducha Tradycja Dyscyplina Pokora Uczciwość Ekologia Porządek Uprzejmość Ekspresja Poważanie Uznanie Humor Pozycja społeczna Wiedza Kreatywność Praca Władza Lojalność Prawda Wolność Mądrość Prawość Wspólnota Miłosierdzie Przygoda Współczucie Miłość Przyjaźń Współzawodnictwo Moda Przyjemność Wygrywanie Natura Przywództwo Wyobraźnia Nauczanie Religia Zaangażowanie Nauka Rodzina Zabawa Niezależność Rozrywka Zrozumienie Nowatorstwo Rozwój Odpowiedzialność Różnorodność W opracowaniu przyjęto następującą konstrukcję układu materiału: I. Założenia podstawowe. II. Cele wychowawcze. III. Metody i sposoby działania. I. Założenia podstawowe 1. Każdy członek społeczności szkolnej, od dyrektora i nauczycieli poprzez uczniów wraz z rodzicami, aż do pozostałych pracowników szkoły jest podmiotem, człowiekiem wolnym, który świadomie wstąpił do tej społeczności i zdecydował się na jej współtworzenie. 2. Każdy członek społeczności szkolnej powinien być świadomy, że wolność niesie za sobą odpowiedzialność za dokonywane wybory. 1 Ostrowska U., Aksjologiczne podstawy wychowania, w: Świderski B. (red) Pedagogika. Podstawy nauk o wychowaniu, GWP, Gdańsk 2006. 63
3. Wszyscy pracownicy szkoły są wychowawcami - wychowują swoimi postawami i zachowaniem wynikającymi z ich cech indywidualnych. 4. Członkowie społeczności szkolnej nie powinni prezentować postawy obojętności wobec pojawiających się nieprawidłowości. 5. Podstawowym prawem i obowiązkiem uczniów jest sumienna nauka i uczestnictwo z zajęciach szkolnych 6. Szkoła wychowuje do samodzielnego, świadomego i odpowiedzialnego życia w społeczeństwie. 7. Szkoła pomaga w rozwiązywaniu problemów i wpiera prawidłowy rozwój. 8. Szkoła wzmacnia prawidłowe postawy oraz pracuje nad wykluczeniem nieprawidłowego zachowania wśród uczniów. II. Cele wychowawcze 1. Społeczność szkolną jako formę wspólnoty wychowawczej stanowią uczniowie, ich rodzice oraz wszyscy pracownicy szkoły współpracujący w atmosferze wzajemnego zrozumienia i szacunku w podejmowaniu wyznaczonych zadań. 2. Wszelkie działania wychowawcze powinny służyć kształtowaniu i wypracowywaniu przez wychowanka coraz pełniejszej wewnętrznej harmonii jego sfery fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej i duchowej. Szkoła dąży do tego, aby jej uczniowie: - w zakresie rozwoju intelektualnego poszukiwali prawdy, przezwyciężali lenistwo myślowe, poznawali swoje uzdolnienia, rozszerzali swoje zainteresowania, nabywali umiejętności przyswajania wiedzy, poszukiwania informacji, wypowiadania się, uczyli się szacunku dla dobra wspólnego, - w zakresie rozwoju duchowego poznawali zasady wiary, dorobek kultury, kształtowali postawę twórczą, myśleli refleksyjnie, - w zakresie rozwoju moralnego posiadali umiejętności myślenia wartościującego, oceny własnych zachowań, gotowości do poświęceń, odwagi cywilnej, a także wyróżniali się autentyzmem działań, otwartością, ufnością, poszukiwali celów życiowych i wartości wyższych, by dążyli do odnalezienia własnego miejsca w świecie, - w zakresie kształcenia zdolności spostrzegania i kojarzenia posiedli umiejętność obserwacji, koncentracji, zdolności kojarzenia oraz ćwiczyli pamięć, - w zakresie wychowania fizycznego kształtowali sprawność fizyczną, poznawali i stosowali profilaktykę zdrowotna i rekreacyjnie uprawiali różne dyscypliny sportu oraz turystyki, - w zakresie pracy dotyczącej ukierunkowywania uczuć, emocji oraz kształcenia woli kształtowali w sobie wrażliwość uczuciową, opanowali emocje, nabywali umiejętności prawidłowej komunikacji interpersonalnej, kształcili u siebie pracowitość, rzetelność, wytrwałość, odpowiedzialność. 3. Dojrzałą osobowością cechuje się wychowanek, który w swym postępowaniu zdolny jest otwierać się na innych ludzi, zachowując podstawową kontrolę własnych uczuć i dbając o ich rozwój, jest zdolny realistycznie oceniać swoje możliwości i dążyć do ich zwiększania. Powinny go cechować: 64
- zdolność do samodzielnego myślenia, poszukiwania informacji, pewny światopogląd, szacunek dla prawdy, postępowanie zgodne z własnym sumieniem, wszechstronny i wysoki poziom wiedzy, inteligencji i umiejętności (na miarę własnych możliwości), - zdolność do radzenia sobie ze stresem w sytuacjach trudnych, - umiejętność natychmiastowego reagowania w sytuacji przemocy szkolnej, - umiejętność rozwiązywania problemów metodami aprobowanymi przez środowisko, - kultura osobista (zachowywanie się z godnością i szacunkiem dla drugiego - wyrażona przez postawę, elementy werbalne i niewerbalne.), - pozytywne nastawienie wobec innych, życzliwość, - odpowiedzialność za drugiego człowieka ( kolegę, koleżankę, nauczyciela itp.), - wrażliwość na krzywdę innych ludzi: biednych, samotnych, cierpiących z różnych powodów - tolerancja osób niepełnosprawnych, chęć niesienia bezinteresownej pomocy uczniom słabszym, chorym, dbanie o poczucie bezpieczeństwa tych osób w szkole i w środowisku - dążenie do budowania więzi między pokoleniami (uczeń- nauczyciel, dzieci- rodzice), - tolerancja i szacunek wobec ludzi o innych poglądach, wobec różnych narodów, ras, wobec wyznawców różnych religii, - miłość i szacunek do Ojczyzny - poznawanie jej historii, kultury i tradycji oraz troska o utrzymanie i pomnożenie tego dziedzictwa; godne reprezentowanie kraju na zewnątrz, - przygotowanie do podjęcia odpowiedzialności za losy kraju, szacunek dla pracy- nauki; uczciwość, rzetelność, aktywność społeczna, ofiarność, bezinteresowność, - uświadomienie, że wszyscy należymy do wspólnoty ogólnoludzkiej, - umiejętność obcowania z przyrodą - szacunek do przyrody, odkrywanie jej piękna, tajemnic, umiejętność spędzania czasu wolnego, - odporność na negatywne wpływy różnych patologicznych zjawisk społecznych oraz środków przekazu; umiejętność wykorzystania środków przekazu, - nie uzależnianie się od nich, lecz wartościowe ich używanie (jako środków do przekazywania właściwych wartości i ideałów), - poczucie własnej wartości i poczucie własnej skuteczności. III. Metody i sposoby działania A. Formy i środki działania 1. Tematyczne godziny wychowawcze związane z problematyką Programu wychowawczego. Równolegle wybrana tematyka powinna być włączona do realizacji wszystkich przedmiotów nauczania. Przykładowa tematyka zajęć: Klasa I a) omówienie profilu wychowawczego szkoły. Regulamin szkoły, prawa i obowiązki ucznia zawarte w Statucie Szkoły. b) kultura - bycia, stroju, języka, spędzania wolnego czasu (próba ograniczenia nadmiernego wpływu kultury obrazkowej, zabawy bezalkoholowe ), obcowanie z innymi ludźmi z zachowaniem zasad otwartości i tolerancji, c) umiejętność radzenia sobie ze stresem, d) umiejętność skutecznego uczenia się, style uczenia się, e) poznawanie historii szkoły, miasta i regionu, f) ochrona uczuć intymnych, g) wartości w życiu człowieka i) integracja zespołu klasowego. Klasa II 65
a) odpowiedzialność za samego siebie: zdrowie somatyczne i psychiczne, rozwój osobowości, zdolność do samooceny, rozwój zainteresowań, zdrowe ambicje; umiejętność panowania nad sobą (np. opanowanie agresji, pokonywania trudności i radzenie sobie ze stresem ); b) tolerancja odmienności ze szczególnym uwzględnieniem szacunku dla niepełnosprawnych c) godność człowieka ( również w sprawach życia seksualnego, spożywania alkoholu i innych środków psychoaktywnych ), d) role społeczne wynikające z płci, e) preorientacja zawodowa. Klasa III a) wolność a odpowiedzialność ( wolność od...i wolność do... ), b) odpowiedzialność za innych : rodzinę ( obecną i przyszłą ), przyjaciół, środowisko i grupę, środowisko szkolne, kraj, państwo, środowisko przyrodnicze, c)odpowiedzialność za mienie społeczne: gospodarność w szkole, domu, miejscu zamieszkania, mieście, kraju, d) doradztwo zawodowe, e) wierność sobie i wyznawanym zasadom a tolerancja: w grupie społecznej, w życiu rodzinnym, społecznym i politycznym, f) rodzina trwała, bezpieczna, wierna sobie wzajemnie jako podstawa życia społecznego i narodowego. Wychowawca zobligowany jest do stworzenia programu godzin wychowawczych klasy na rok 2013/2014, na podstawie programu wychowawczego szkoły. Podane, przykładowe tematy, nie stanowią wzoru programu godzin wychowawczych. 1. Prelekcje związane tematycznie z założeniami Programu wychowawczego, wygłaszane przez specjalistów dla rodziców, nauczycieli i uczniów. Tematyka prelekcji dla rodziców: - potrzeba i umiejętność rozmów z dziećmi, - zaburzenia psychiczne młodych ludzi - organizowanie życia rodzinnego, - sposoby spędzania wolnego czasu w grupie młodzieżowej, zagrożenia wynikające z kontaktów rówieśniczych - utrzymywanie dobrych relacji z rówieśnikami, źródła i skutki konfliktów - preorientacja zawodowa dziecka Tematyka prelekcji dla nauczycieli: - praca z uczniem objętym orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego - zaburzenia psychiczne dzieci i młodzieży - wzmacnianie umiejętności miękkich Tematyka prelekcji dla uczniów: - profilaktyka zdrowotna, osobno dla dziewcząt i chłopców - życie z pasją 2. Spotkania z rodzicami. 66
- dobrowolne spotkania indywidualne rodziców z nauczycielami odbywać się będą równolegle we wszystkich klasach, w pierwszą środę miesiąca. W tym dniu będą obecni wszyscy nauczyciele uczący w szkole, aby umożliwić rodzicom zasięgniecie informacji o dziecku. - obowiązkowe zebrania klasowe w wyznaczonych terminach. Celem pierwszego spotkania (wrześniowego) winno być wzajemne zapoznanie i integrowanie środowiska wychowawczego klasy, ustalenie zasad udziału wszystkich osób w procesie wychowawczym, zapoznanie rodziców z Programem wychowawczym oraz obowiązującymi regulaminami. Obowiązkiem rodziców jest uczestnictwo w zebraniu klasowym. Obowiązkiem wychowawcy zaś odnotowywanie obecności rodziców na spotkaniach klasowych. 3. Indywidualne rozmowy młodzieży z wybranymi przez nią nauczycielami i innymi pracownikami szkoły. 4. Stała współpraca z psychologiem w celu rozwiązywania bieżących problemów wychowawczych, do udziału w szkoleniu nauczycieli i rodziców oraz w prowadzeniu lekcji tematycznych. 5. Stworzenie możliwości działania Samorządu Uczniowskiego oraz innych organizacji młodzieżowych mających prawo działać na terenie szkoły. 6. Przyjęcie kanonu dni częściowo, w całości wolnych od zajęć szkolnych i planowanych uroczystości, zasad ich wykorzystania i organizowania. Szczegółowy plan znajduje się w rocznym planie pracy szkoły Inne zasady dotyczące imprez i wyjść ze szkoły: - w godzinach zajęć lekcyjnych przewiduje się zbiorowe wyjścia do kina, teatru lub na inne imprezy, jak również organizowanie koncertów i innych imprez. Niedopuszczalne jest zajmowanie lekcji innych nauczycieli lub zabieranie pojedynczych uczniów np. w celu dodatkowego przepytania, wypełniania dokumentacji itp., - nie stosuje się w sytuacjach określonych innymi przepisami (postępowanie w sytuacjach kryzysowych, sytuacjach zagrażających zdrowiu bądź życiu). 7. Wycieczki szkolne i klasowe - regulamin w załączeniu. 8. Podtrzymanie i rozwinięcie dobrych tradycji szkoły poprzez: - godne uczczenie ważnych dla narodu rocznic, - godne uczczenie dnia patrona szkoły w ramach święta szkoły, - uczestnictwo w Szkolnym Dniu Sportu, - kontakt z absolwentami szkoły danego roku kalendarzowego, - wyróżnianie uczniów osiągających wysokie wyniki w nauce. 9. Opracowanie przez bibliotekę szkolną bibliografii do tematów związanych z Programem Wychowawczym. B. Zadania nauczycieli, wychowawców i innych pracowników szkoły oraz rodziców NAUCZYCIELE I INNI PRACOWNICY SZKOŁY 1. Wszyscy nauczyciele, realizujący zadania w zakresie pracy edukacyjnej, wspomagają nauczycieli - wychowawców w ich szczególnej roli, jaką jest troska o rozwój osobowy ucznia we wszystkich sferach 67
jego osobowości. Przygotowują wychowanków do życia w społeczeństwie, rozwijania umiejętności rozwiązywania życiowych problemów, tworzenia zwyczajów i obyczajów szkolnych, klasowych. 2. W zakresie współpracy ze środowiskiem lokalnym nauczyciele i wychowawcy rozpoznają potrzeby społeczności lokalnej i uwzględniają zadania służące jej aktywizacji, inicjują działania o charakterze środowiskowym, starają się znajdować i pozyskiwać sympatyków i sprzymierzeńców dla swoich działań wychowawczych. 3. Warunkiem stawiania uczniowi wymagań punktualności i obecności na lekcjach jest rzetelne odnotowywanie obecności w dzienniku. Podstawowym obowiązkiem jest punktualne rozpoczynanie i kończenie oraz solidne przygotowanie zajęć. 4. Każdy nauczyciel kieruje się dobrem ucznia, a nie swoją wygodą i jest do dyspozycji ucznia, aby prowadzić z nim rozmowy indywidualne. 5. Nauczyciel zachowuje neutralność polityczną w pracy dydaktycznej i wychowawczej np. nie dopuszcza na teren szkoły polityków w celach agitacyjnych. Nie oznacza to braku rzetelnej, obiektywnej informacji i dyskusji na tematy polityczne. Wszelkie ogłoszenia na terenie szkoły mogą się pojawić za wiedzą Dyrekcji. 6. Wszyscy nauczyciele wprowadzają do tematyki swojego przedmiotu elementy programu wychowawczego naszej szkoły. 7. Wszystkich nauczycieli obowiązuje stałe doskonalenie merytoryczne, pedagogiczne, psychologiczne, etyczne. 8. Obowiązkiem każdego nauczyciela jest każdorazowe reagowanie na dostrzeżone zło i dobro. 9. Nauczyciel nie powinien stosować terroru jako metody wychowawczej (co nie oznacza rezygnacji ze stawiania wymagań) i stawiać ocen z przedmiotu bezpośrednio za zachowanie ucznia. Winien też przestrzegać zasad zawartych w Statucie Szkoły. 10. Zadaniem zarówno nauczycieli jest dopilnowanie porządku i prawidłowego zachowania uczniów w trakcie przerw. WYCHOWAWCA 1. Opracowuje w oparciu o Program Wychowawczy szkoły oraz Roczny Plan Pracy Szkoły klasowy plan wychowawczy, w tym harmonogram i tematykę godzin do dyspozycji wychowawcy (w porozumieniu z uczniami i rodzicami), a także odnotowuje w zeszycie wychowawczym spostrzeżenia dotyczące swoich wychowanków. 2. Utrzymuje systematyczny i częsty kontakt z innymi nauczycielami w celu koordynacji działań wychowawczych. 3. Podejmuje systematyczne wysiłki zmierzające do wytworzenia prawidłowej atmosfery wspólnoty klasowej. Kształtuje właściwe stosunki pomiędzy uczniami opierając je na poszanowaniu godności osoby ludzkiej. Dąży do integracji zespołu klasowego. 4. Uczestniczy we wszystkich sytuacjach ważnych dla klasy np. imprezach, w których uczestniczą wychowankowie, w wycieczkach klasowych. 68
5. Rozpoznaje warunki życia i nauki każdego wychowanka i w miarę potrzeb odwiedza wychowanka w jego miejscu zamieszkania. 6. Czuwa nad postępami w nauce i frekwencją ucznia, jest w stałym kontakcie z rodzicami. 7. Organizuje klasowe zebrania rodziców. 8. Prowadzi prawidłowo i systematycznie dokumentację klasową. 9. Odpowiada za organizację pomocy psychologiczno-pedagogicznej określoną w procedurze postępowania w przypadku udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej. RODZICE 1. Każdy z rodziców powinien uczestniczyć w życiu szkoły. 2. Rodzice mają obowiązek uczestniczyć w zebraniach rodziców, prelekcjach poświęconych zagadnieniom wychowawczym. 3. Zaleca się rodzicom, aby zawiadamiali o nieobecności ucznia zgodnie z procedurą zawartą w regulaminie usprawiedliwień. 4. Rodzice powinni dbać o odpowiedni strój i wygląd dziecka. Zapewnić dziecku w domu rodzinnym odpowiednie wychowanie oraz warunki do nauki. 5. Niezbędnym elementem wychowania jest pomoc młodzieży w obowiązkach życia rodzinnego i domowego. 6. Rodzice współpracują ze szkołą w zakresie zadań zapisanych w regulaminie Rady Rodziców. C. Szczegółowe plany wychowawcze i profilaktyczne Sytuacje pozytywne wraz z formami nagradzania oraz sytuacje negatywne wraz z formami karania zostały zawarte w Statucie Szkoły. Szczegółowy plan profilaktyki oraz interwencji w przypadku problemów zapisane zostały w załączniku 3 do Statutu Szkoły, dotyczący programu profilaktycznego i przykładowych działań wychowawczych. Program Wychowawczy zatwierdzony został przez Radę Pedagogiczną w dniu. 69