SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II w Kętach wchodzącego w skład Zespołu Szkolno - Gimnazjalnego nr 2 w Kętach 1

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II w Kętach SPIS TREŚCI: Wprowadzenie 1. Podstawa prawna działań profilaktycznych w szkołach 2. Diagnoza potrzeb i problemów środowiska szkolnego i lokalnego. 3. Założenia programu 4. Cele programu 5. Zadania programu 6. Potrzeby rozwojowe uczniów 7. Plan realizacji działań 8. Odbiorcy i realizatorzy programu 9. Instytucje wspierające szkołę w działaniach profilaktycznych 10. Harmonogram zadań 11. Oczekiwane efekty 12. Ewaluacja programu 13. Literatura dostępna w biblioteczce pedagoga szkolnego. 14. Procedury postępowania nauczycieli i metody współpracy szkół z policją w sytuacjach zagrożenia dzieci oraz młodzieży przestępczością i demoralizacją. 15. System reagowania na przemoc i agresję (działania interwencyjne). WPROWADZENIE Szkoły i placówki opiekuńczo-wychowawcze, wspierają rozwój dzieci i młodzieży, mają również za zadanie ochronę zdrowia i stworzenie warunków do zdobycia wiedzy i umiejętności służących przeciwdziałaniu wszystkiemu, co zagraża zdrowiu i bezpieczeństwu. Coraz większa liczba dzieci zaczyna przejawiać zachowania sugerujące zagrożenie niedostosowaniem społecznym. Wzrasta spożycie alkoholu wśród dzieci, rozszerza się nikotynizm; obserwuje się łatwiejszy dostęp do środków psychoaktywnych, większą różnorodność i atrakcyjność asortymentu (w tym substancje psychoaktywne zwane dopalaczami ). Te wszystkie czynniki powodują zachwiania w hierarchii wartości i poszukiwanie łatwych i szybkich metod rozładowania lęku, niepewności lub frustracji. Szkoła jest instytucją, która ma bezpośredni wpływ na rozwój psychiczny ucznia, dlatego też powinna realizować wychowanie profilaktyczne, które stanowi integralną część wychowania ogólnego. 2

1. PODSTAWA PRAWNA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH W SZKOŁACH. Akty prawne obowiązujące przy konstruowaniu Szkolnego Programu Profilaktyki: Konstytucja RP Art. 72: Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją. 20 listopada 1989 r.) Konwencja o Prawach Dziecka ( przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia Art. 3 We wszystkich działaniach dotyczących dzieci, podejmowanych przez polityczne lub prywatne instytucję opieki społecznej, sądy, władze administracyjne lub ciała ustawodawcze, sprawą nadrzędną będzie najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka. Art. 19: Państwa- Strony będą podejmowały wszelkie właściwe kroki w dziedzinie ustawodawczej, administracyjnej, społecznej oraz wychowawczej dla ochrony dziecka przed wszelkimi formami przemocy fizycznej bądź nadużyć, zaniedbania bądź niedbałego traktowania. Art. 33: Państwa- Strony będą podejmowały wszelkie odpowiedzialne kroki, w tym środki ustawodawcze, administracyjne, socjalne oraz środki w dziedzinie oświaty, w celu zapewnienia ochrony dzieci przed nielegalnym używaniem środków narkotycznych i substancji psychotropowych, zgodnie z ich zdefiniowaniem w odpowiednich umowach międzynarodowych, oraz w celu zapobiegania wykorzystywaniu dzieci do nielegalnej produkcji tego typu substancji i handlu nimi. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół ( nowelizacja rozporządzenia z 21 maja 2001 r.) W załączniku nr 2 do rozporządzenia z dania 21 maja 2001 r. (Ramowy statut publicznej szkoły podstawowej) wprowadza się następujący zapis: Par. 2 ust. 1: Statut szkoły określa w szczególności: Cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, o których mowa w odrębnych przepisach. (...) Ust. 2 Program wychowawczy szkoły i program profilaktyki, o których mowa w ust. 1 pkt. 1 uchwala Rada Pedagogiczna po zasięgnięciu opinii Rady Rodziców i Samorządu Uczniowskiego. 3

4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 grudzień 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: - Szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy- obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego, - Program Wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli, - Program Profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. Szkolny zestaw programów nauczania, Program Wychowawczy szkoły oraz Program Profilaktyki tworzą spójną całość. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela. 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielenia i organizacji pomocy psychologiczno- pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. 6. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r. 7. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. 8. Ustawa z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. 9. Rządowy program na lata 2008-2013 Bezpieczna i przyjazna szkoła (Uchwała Rady Ministrów nr 172/2008 z 19 sierpnia 2008 r. 2. DIAGNOZA POTRZEB ŚRODOWISKA SZKOLNEGO I LOKALNEGO- DIAGNOZA PROBLEMÓW Zespół ds. zmodyfikowania i ewaluacji SPP na podstawie : wywiadów z nauczycielami, rodzicami i uczniami, obserwacji środowiska szkolnego, obserwacji zachowań uczniów, analizy dokumentacji szkolnej ( wyników w nauce, frekwencji uczniów na zajęciach, frekwencji rodziców na zebraniach i konsultacjach ); wyników ankiet opracowanych w roku szkolnym 2009/2010 w ramach programu profilaktyki palenia tytoniu Znajdź właściwe rozwiązania wyników ankiet przeprowadzonych w roku szkolnym 2009/2010 wśród rodziców, uczniów i nauczycieli wychowawców na temat odrabiania prac domowych 4

analizy dokonanej w roku szkolnym 2009/2010 w obszarz II Procesy zachodzace w szkole, wymaganie dotyczące działań służących wyrównaniu szans edukacyjnych. ewaluacji SPP z roku szkolnego 2009/2010 wyodrębnił następujące sytuacje i zachowania problemowe: niska frekwencja na zajęciach (w tym liczne spóźnienia), nieodpowiednia motywacja do nauki, niskie potrzeby edukacyjne uczniów, braki zadań domowych, nieodpowiednia kontrola rodzicielska w tym zakresie niska kultura osobista i niska kultura języka uczniów, zażywanie produktów tytoniowych (papierosy, tabaka) przemoc rówieśnicza, problemy z dyscypliną. 3. ZAŁOŻENIA PROGRAMU Profilaktyka jest to proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne poprzez pomoc i towarzyszenie uczniowi w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia oraz nabywaniu umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom. Zapobieganie uzależnieniom może dokonywać się na różnych poziomach. W związku z tym wyróżnia się profilaktykę pierwszorzędową, drugorzędową i trzeciorzędową. Profilaktyka pierwszorzędowa to działanie mające na celu: z jednej strony - promocję zdrowia i przedłużenie życia człowieka, zaś z drugiej zapobiegania pojawianiu się problemów związanych z zachowaniami dysfunkcjonalnymi. Szczególnie wyraźnie akcentuje się tutaj budowanie i rozwijanie różnorodnych umiejętności radzenia sobie z wymogami życia, albowiem deficyty w tym zakresie są powszechnie spotykane w populacji osób dysfunkcjonalnych. Równie ważne jest dostarczanie rzetelnych informacji, dostosowanych do specyfiki odbiorców. Profilaktyka drugorzędowa ma na celu ujawnianie osób o najwyższym ryzyku dysfunkcjonalności oraz pomaganie im w redukcji tego ryzyka (a więc zapobieganie rozwojowi zaburzeń). Profilaktyka trzeciorzędowa rozumiana jest jako interwencja po wystąpieniu dysfunkcji. Ma ona na celu, z jednej strony - przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego, zaś z drugiej - umożliwienie osobie objętej terapią i rehabilitacją powrotu do społeczeństwa, prowadzenia w nim satysfakcjonującego i społecznie akceptowanego trybu życia, wolnego od patologii. (Z. Gaś 1997). Niniejszy program profilaktyki powstał, by przeciwdziałać negatywnym zjawiskom. Jego nadrzędnym celem jest zwiększenie ilości i jakości oddziaływań profilaktycznych, w szczególności w zakresie ochrony zdrowia i redukcji antyspołecznych zachowań młodzieży. 5

Szkolny Program Profilaktyki jest to program działań dydaktycznych i wychowawczych obejmujących całą społeczność szkolną (uczniów, rodziców, nauczycieli) w zakresie profilaktyki problemów dzieci i młodzieży, skonstruowany dla konkretnej szkoły i dostosowany do jej potrzeb, oparty na diagnozie, stanowiący spójną całość z programem nauczania i programem wychowawczym szkoły, realizowany przez całą kadrę dydaktyczną szkoły. Program opiera się na następujących działaniach: wzmacnianie więzi emocjonalnej w rodzinie, budowanie poczucia wartości, wzmacnianie mocnych stron osobowego rozwoju, kształcenie umiejętności komunikacyjnych, wychowanie do wartości i podejmowanie odpowiedzialnych decyzji, wypracowanie efektywnych sposobów radzenia sobie ze stresem, stworzenie systemu przeciwdziałania agresji i przemocy w szkole, przeciwdziałanie uzależnieniom. 4. CELE PROGRAMU Celem programu jest zwiększenie ilości i jakości oddziaływań profilaktycznych w placówkach oświatowych, w szczególności w zakresie ochrony zdrowia i redukcji antyspołecznych zachowań młodzieży. Cele programu : wzmacnianie u uczniów postaw pożądanych społecznie i akceptowanych powszechnie zachowań pomaganie uczniom w budowaniu właściwej hierarchii wartości stworzenie systemu pomocy dzieciom opuszczonym przez rodziców pracujących za granicą promowanie trybu życia zapewniającego zdrowie psychiczne i bezpieczeństwo w dorastaniu do odpowiedzialnego życia poprzez zgodne oddziaływanie wszystkich nauczycieli uzyskanie zmiany w zachowaniach uczniów zagrożonych niedostosowaniem społecznym poprawa stanu bezpieczeństwa poprzez poprawę relacji interpersonalnych i klimatu społecznego w szkole przeciwdziałanie agresji i patologii wśród młodzieży poprzez sport zwiększenie umiejętności wychowawczych pracowników szkoły oraz rodziców indywidualizacja kształcenia uczniów,rozwój ich zainteresowań zwiększanie kompetencji społecznych i emocjonalnych uczniów poszerzenie wiadomości o uzależnieniach i wpływie na zdrowie kształtowanie umiejętności radzenia sobie ze zmieniającą się rzeczywistością oraz niepokojami i trudnościami okresu dojrzewania aktywizacja środowiska szkolnego w zakresie oddziaływań profilaktycznych wspieranie rodziców w procesie wychowania; zapewnienie młodzieży pomocy wychowawczej i terapeutycznej zmniejszenie skali zjawiska agresji i przemocy rówieśniczej poprawa skuteczności działań interwencyjnych i korekcyjnych wobec uczniów będących sprawcami przemocy rówieśniczej 6

zwiększenie skuteczności ochrony ofiar przemocy oraz zwiększenie dostępności i skuteczności udzielanej pomocy. Cele działań profilaktycznych są realizowane przez: 1. Programy informacyjno edukacyjne; 2. Programy profilaktyczne; 3. Zajęcia alternatywne; 4. Interwencje prowadzone w szkole i w poradniach profilaktycznych (wobec osób z grup ryzyka); 5. Współpracę między różnymi instytucjami (szkołami, poradniami, policją, samorządem itd.). 5. ZADANIA PROGRAMU Główne zadania programu to: 1. Systematyczne diagnozowanie zjawiska agresji i przemocy oraz innych zjawisk patologicznych. (analiza problemów środowiska szkolnego ). 2. Wypracowanie przez nauczycieli wspólnego modelu wymagań i postępowania wobec uczniów. 3. Podnoszenie wiedzy i umiejętności wychowawczych rodziców. 4. Propagowanie zdrowego stylu życia. 5. Motywowanie do konstruktywnego spędzania wolnego czasu. 6. Dostarczenie wiedzy o sposobach i metodach unikania zagrożeń i zachowanie się w sytuacjach trudnych. 7. Kształtowanie umiejętności respektowania reguł w relacjach szkolnych. 8. Wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa u dzieci oraz ograniczenie występujących zjawisk patologicznych. 9. Przeciwdziałanie przemocy i agresji. Udzielanie pomocy ofiarom przemocy oraz oddziaływanie na sprawców przemocy. 10. Przeciwdziałanie nikotynizmowi, alkoholizmowi i narkomani. 11. Przeciwdziałanie nie wywiązywaniu się z obowiązku szkolnego. 12. Wyrównywanie szans, opieka nad dziećmi z rodzin dysfunkcyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci zagrożonych trudną sytuacją w rodzinie - emigracją zarobkową. 13. Wspomaganie uczniów w wyborze dalszej drogi kształcenia. 6. POTRZEBY ROZWOJOWE UCZNIÓW Spośród wszystkich faz rozwojowych okres dojrzewania stanowi szczególną fazę w życiu człowieka. Z perspektywy psychospołecznej właśnie wtedy dokonują się najważniejsze zmiany w zakresie obrazu siebie i społecznej percepcji jednostki, formowane są nowe wzorce relacji interpersonalnych, gwałtownie wzrasta liczba nowych doświadczeń osobistych i społecznych, rozwijane są umiejętności pozwalające na kształtowanie się poczucia własnej kompetencji. Tempo oraz sposoby osiągania celów rozwojowych zależą zarówno od samego nastolatka jak i od osób, z którymi się kontaktuje. Okres dojrzewania nie jest więc biernym oczekiwaniem na dorosłość i dojrzałość. Wręcz przeciwnie - w tej fazie życia młodzi ludzie są bardzo aktywni, eksperymentują z nowymi zachowaniami, poszukują nowych ról, nabywają nowych doświadczeń, a tym samym stają się innymi ludźmi, o nowych prawach i obowiązkach, mającymi nowe potrzeby 7

i oczekiwania, wypełniającymi nowe zadania. W procesie tym niezwykle ważną rolę odgrywają znaczące osoby dorosłe, a zwłaszcza rodzice i nauczyciele (Z. Gaś 1997). Potrzeby rozwojowe uczniów Problemy młodzieży Potrzeby wynikające z problemów 1. Problemy okresu dojrzewania: biologiczne, np. zmiany w wyglądzie, społeczne, np. kłopoty w kontaktach interpersonalnych, psychiczne, np. duże napięcie wewnętrzne, niepokój. 2. Słaby system kontroli wewnętrznej, podejmowanie działań nieprzemyślanych i ryzykownych. potrzeba samoakceptacji potrzeba rzetelnych informacji na temat dojrzewania potrzeba poczucia bezpieczeństwa i własnej wartości potrzeba konstruktywnych wzorców potrzeba autonomii i samodzielności 3. Problemy związane z wysokim poziomem neurotyzmu niska tolerancja na frustracje, problemy adaptacyjne. Działania skierowane do uczniów potrzeba radzenia sobie w trudnych, stresujących sytuacjach potrzeba akceptacji Szkoła wspierając wszechstronny rozwój ucznia, musi zachować właściwe proporcje między wiedzą a umiejętnościami i wychowaniem. To trudne zadanie, bo też szczególny jest wiek rozwojowy gimnazjalistów. Konieczne jest odpowiednie profilowanie celów w zakresie wiedzy, wartości oraz specyfiki podejmowanych oddziaływań. W zakresie wiedzy dąży się do tego, aby wyposażyć młodego człowieka w: informacje dotyczące sposobów skutecznego radzenia sobie z przeżywanymi lękami, wynikającymi zarówno z interakcji rówieśniczych, jak i z problemów osobistych, wiedzę o specyfice i chemicznej naturze poszczególnych środków odurzających i ich interakcjach; rozumieć istotę wpływów środków odurzających na fizjologię układów: krążenia, oddechowego, nerwowego i rozrodczego, rozumieć w jaki sposób środki odurzające wpływają na sprawność koordynacji psychoruchowej, co jest szczególnie ważne przy prowadzeniu pojazdów mechanicznych oraz uprawianiu sportu, rozumieć społeczną problematykę uzależnień, a w szczególności koszty społeczne uzależnień, znać przepisy prawne i zarządzenia lokalne dotyczące środków odurzających i ich używania, rozumieć istotę działania i wpływu środków społecznego przekazu na zachowanie człowieka (zwłaszcza dzieci i młodzieży), mieć pełne rozeznanie odnośnie lokalnych problemów uzależnień oraz placówek niosących pomoc w zwalczaniu tego rodzaju problemów. 8

W zakresie wartości młodzież winna zrozumieć, że stopniowo zwiększa się jej stopień swobody, ale równocześnie zwiększa się poziom odpowiedzialności za własne działania i za innych. Młodzież powinna: być świadoma swojej odpowiedzialności za tworzenie i zachowywanie środowiska wolnego od środków odurzających i to nie tylko w domu rodzinnym, ale również w szkole, na podwórku, na osiedlu itd., akceptować pogląd, że społeczeństwo samo troszczy się o siebie i liczy przede wszystkim na siebie, a więc między innymi nie toleruje używania środków odurzających, mieć przekonanie, że uczestniczenie w działaniach organizowanych przez szkołę i sponsorowanych przez nią (np. zawody sportowe, spotkania towarzyskie, imprezy rekreacyjno - rozrywkowe) sprzyja zachowaniu wolności od środków odurzających, rozwijać poczucie własnej wartości i akceptować pozytywne aspekty własnego dojrzewania i rozwoju, być świadomym własnego uspołecznienia i podejmować działania na rzecz rozwijania i wzbogacania lokalnej społeczności. W zakresie działań konieczne jest: włączenie młodzieży w organizowanie i odpowiedzialne kontrolowanie życia domowego i szkolnego (z uwzględnieniem problematyki wolności od środków odurzających), umożliwienie nastolatkom kontaktu z placówkami przeznaczonymi do pomagania ludziom w pokonywaniu trudności, czemu winno towarzyszyć przekonanie młodzieży, że nie jest ona odpowiedzialna za problemy, jakie przeżywają inni ludzie, ale jest zobowiązana do pomagania w ich rozwiązywaniu. 7. PLAN REALIZACJI DZIAŁAŃ Działania skierowane do młodzieży Model informacyjny (wszystkie klasy) Zadania I. Zapoznanie uczniów z obowiązującymi regulaminami. II. Tworzenie bezpiecznego, wolnego od uzależnień środowiska wychowawczego szkoły. Formy realizacji zapoznanie uczniów na godzinach wychowawczych ze Statutem, WSO, Programem Wychowawczym, Programem Profilaktyki; zapoznanie uczniów z punktami statutu dotyczącymi zakazu używania środków uzależniających i opuszczania szkoły podczas zajęć lekcyjnych oraz przerw; systematyczna kontrola boiska, toalet,szatni i pomieszczeń szkoły w ramach dyżurów nauczycieli; przestrzeganie zakazu zażywania środków uzależniających podczas wszystkich imprez szkolnych; 9

Zadania III. Propagowanie zdrowego stylu życia. Formy realizacji zachęcanie młodzieży do udziału w akcjach profilaktycznych plakaty; gazetki tematyczne; konkursy; spotkania ze specjalistami z zakresu profilaktyki uzależnień; Działania profilaktyczne skierowane do uczniów klas pierwszych gimnazjum: Główne zadania do realizacji w klasie pierwszej to: poznanie uczniów integracja zespołu klasowego oraz zespołu rodziców, wypracowanie form współpracy z rodzicami. Zadania I. Przeciwdziałanie sytuacjom stresowym. II. Kształtowanie i wzmacnianie poczucia własnej wartości, budowanie postaw empatii i zaufania. Formy realizacji zapoznanie ze szkołą; zajęcia integracyjno adaptacyjne; organizowanie imprez klasowych w celu bliższego poznania się (wycieczki, dyskoteki Andrzejki, Mikołajki); III. Zintegrowanie zespołu klasowego. IV. Rozwijanie u uczniów umiejętności radzenia sobie z presją rówieśników. V. Kształtowanie umiejętności pracy w grupie. ustalenie z klasą kontraktu, który uwzględnia zasady obowiązujące obie strony uczeń nauczyciel; godziny wychowawcze o zainteresowaniach uczniów; godziny wychowawcze dotyczące asertywności, radzenia sobie w sytuacjach trudnych; Zajęcia z zakresu: komunikacji werbalnej i pozawerbalnej; budowanie zaufania do innych; poszanowania odmienności; Działania profilaktyczne skierowane do uczniów klas drugich gimnazjum: Istotnymi tematami do realizowania w klasie drugiej są: profilaktyka uzależnień, profilaktyka zachowań agresywnych, prawne uregulowania stosowane wobec nieletnich 10

Zadania Formy realizacji I. Kształtowanie asertywnych postaw wobec środków uzależniających poprzez: sztukę odmawiania, wzajemne wspieranie, werbalizację potrzeb. II. Kształtowanie pozytywnego obrazu siebie poprzez: Poznawanie swoich mocnych stron, Docenianie własnych sukcesów, zajęcia z asertywności; realizacja na godzinach wychowawczych tematów o systemie wartości, kształtowaniu charakteru; konkursy, filmy i ich omawianie; organizowanie kół zainteresowań umożliwiających uczniom rozwijanie talentów, umiejętności, uzdolnień; promowanie sukcesów młodzieży (artystycznych, naukowych, sportowych) poprzez nagrody, pochwały; III. Uświadamianie młodzieży zagrożeń związanych z uzależnieniami. IV. Zapoznanie młodzieży z prawnymi uregulowaniami stosowanymi wobec nieletnich omawianie tematyki dbałości o zdrowie na wszystkich zajęciach i przedmiotach; projekcje filmów o tematyce profilaktycznej; organizacja i udział uczniów w konkursach dotyczących uzależnień; przygotowywanie gazetek tematycznych dotyczących uzależnień; zorganizowanie spotkania z przedstawicielem policji; Działania profilaktyczne skierowane do uczniów klas trzecich gimnazjum: Istotnymi elementami działań do realizacji w klasie trzeciej są: podejmowanie przez młodzież decyzji o wyborze kierunku swojego kształcenia, czyli pierwszej decyzji zawodowej, egzamin gimnazjalny. Zadania Formy realizacji godziny wychowawcze dotyczące właściwych I. Kształtowanie odpowiedzialności za siebie i innych, wyborów; za podejmowane decyzje i zachowania. działalność w organizacjach szkolnych; II. Szerzenie wśród młodzieży znajomości prawa i wyrabianie nawyku poszanowania go. godziny wychowawcze dotyczące obowiązków; 11

Zadania III. Kształtowanie właściwych postaw wobec uzależnień poprzez: informowanie o społecznych i zdrowotnych skutkach uzależnień, zwalczanie mitów na temat uzależnień. IV. Przygotowanie uczniów do wyboru szkoły ponadgimnazjalnej. Formy realizacji ucznia i odpowiedzialności za ich lekceważenie; zaznajomienie z konsekwencjami związanymi z naruszeniem godności osobistej; godziny wychowawcze na temat społecznych i zdrowotnych skutków uzależnień; filmy o uzależnieniach i dyskusje na godzinach wychowawczych; spotkania z doradcą zawodowym, psychologiem, pedagogiem szkolnym (warsztaty zawodoznawcze); udział w Dniach Otwartych Szkół; udział w Targach Edukacyjnych; udostępnianie aktualnych informacji o szkolnictwie ponadgimnazjalnym (gazetki informacyjne, informatory); udział w próbnym egzaminie; DZIAŁANIA ALTERNATYWNE Zajęcia dodatkowe przeznaczone są dla uczniów pragnących wspólnie z nauczycielem poszerzać swoje wiadomości i umiejętności w zakresie jednego przedmiotu lub innej dziedziny aktywności. Cele zajęć: rozbudzanie i kształtowanie zainteresowań uczniów, poszerzanie wiedzy uczniów poza zakres przewidziany w programie nauczania, rozwijanie uzdolnień uczniów, zagospodarowanie wolnego czasu ucznia. Zadania I. Praca w organizacjach działających w szkole Formy realizacji działalność Samorządu Uczniowskiego; działalność szkolnego wolontariatu II. Zajęcia sportowe działania Szkolnego Klubu Sportowego; klasa sportowa; udział w zawodach 12

III. Promocja zdrowego stylu życia IV. Zajęcia pozalekcyjne V. Organizacja imprez masowych VI. Organizacja i propagowanie olimpiad, konkursów i zawodów konkursy dotyczące zdrowia np. szkodliwości alkoholu, nikotyny, konkurs wiedzy o uzależnieniach itd.; spotkania z konsultantami firm kosmetycznych na temat chorób i higieny, filmy dotyczące zagrożeń cywilizacyjnych; gazetki tematyczne; kółka zainteresowań, SKS; realizacja projektów edukacyjnych wyjścia na spektakle filmowe; wycieczki klasowe; dyskoteki szkolne; organizacja Dnia Wiosny, Dnia Nauczyciela, Wigilii,Święta Szkoły; udział w zawodach sportowych; udział w konkursach wiedzy; udział w olimpiadach przedmiotowych,; PROGRAMY PROFILAKTYCZNE REALIZOWANE W SZKOLE Program przeciwdziałania uzależnieniom i przemocy Program profilaktyczno -wychowawczy Spójrz inaczej Program Od dziewczynki do kobiety Spodziewane efekty podejmowanych działań w zakresie profilaktyki pierwszorzędowej Zmiany w postawach, wiedzy i zachowaniu: Nabycie wiedzy o szkodliwości środków odurzających. Nabycie umiejętności dbania o własne bezpieczeństwo. Zdobycie wiedzy na temat skutków prawnych i społecznych używania środków odurzających. Umiejętne radzenie sobie w sytuacjach zetknięcia się z przemocą i uzależnieniami. Nauczenie się pozytywnych zachowań oraz właściwego postrzegania i rozumienia ludzi. Zdobycie umiejętności dokonywania wartościowych i sensownych wyborów w życiu. Działania podejmowane w szkole w ramach profilaktyki drugorzędowej Działania tego typu są podejmowane wobec osób z tzw. grup podwyższonego ryzyka. 13

Do czynników ryzyka zalicza się: Środowisko społeczne (złe warunki ekonomiczne, emigracje zarobkowe rodziców). Normy społeczne promujące zachowania niewłaściwe (rodziny patologiczne). Grupa rówieśnicza, w której normą są zachowania dysfunkcyjne (np. zażywanie środków odurzających). Defekty w zakresie zdrowia somatycznego. Dysfunkcyjność w zakresie psychicznym W przypadku zarejestrowania negatywnych i aspołecznych zachowań pedagog lub dyrektor szkoły podejmuje działania zmierzające do wyeliminowania ich skutków: Podejmuje systematyczne rozmowy z uczniem i rodzicami. Kieruje do specjalistycznych poradni, lekarzy. Obejmuje opieką uczniów znajdujących się w trudnej sytuacji rodzinnej. Systematycznie współpracuje z Policją, Sądem dla Nieletnich Zespołem Kuratorskiej Służby Sądowej, Strażą Miejską, GOPS -em. Sprawuje opiekę nad uczniami posiadającymi opinię z poradni PP. Działania skierowane do rodziców Zadania I. Informowanie rodziców o pracach szkoły. Formy realizacji zapoznanie ze Statutem Szkoły, WSO, Programem Wychowawczym, Programem Profilaktyki, regulaminem zachowania uczniów na terenie szkoły; organizowanie Dni Otwartych Szkoły; II. Informowanie rodziców o funkcjonowaniu dziecka w szkole. informowanie o wynikach w nauce i zachowaniu na konsultacjach i zebraniach z rodzicami; indywidualne spotkania z wychowawcą, nauczycielami i pedagogiem; pisma informujące o wynikach w nauce; III. Współpraca z rodzicami. IV. Uświadamianie rodzicom negatywnych skutków emigracji zarobkowej V. Poinformowanie rodziców o zagrożeniach związanych z zażywaniem narkotyków i pomoc rodziców przy organizacji imprez szkolnych; systematyczna współpraca z Radą Rodziców; rozmowy z rodzicami i próby tłumaczenia negatywnych skutków rozłąki; informowanie o konieczności uregulowania przed wyjazdem sytuacji prawnej dziecka; Przekazanie informacji na temat zagrożeń związanych z zażywaniem narkotyków i innych substancji psychoaktywnych 14

Zadania I. Informowanie rodziców o pracach szkoły. Formy realizacji zapoznanie ze Statutem Szkoły, WSO, Programem Wychowawczym, Programem Profilaktyki, regulaminem zachowania uczniów na terenie szkoły; organizowanie Dni Otwartych Szkoły; II. Informowanie rodziców o funkcjonowaniu dziecka w szkole. informowanie o wynikach w nauce i zachowaniu na konsultacjach i zebraniach z rodzicami; indywidualne spotkania z wychowawcą, nauczycielami i pedagogiem; pisma informujące o wynikach w nauce; III. Współpraca z rodzicami. innych substancjami psychoaktywnych (w tym tzw dopalaczy ) IV. Zapoznanie rodziców z nową ustawą o przeciwdziałaniu przemocy Działania skierowane do nauczycieli pomoc rodziców przy organizacji imprez szkolnych; systematyczna współpraca z Radą Rodziców; (w tym dopalaczy ) Zapoznanie rodziców z internetowym poradnikiem Bliżej siebie dalej od narkotyków przygotowanym przez Krajowe Biuro d.s. Przeciwdziałania Narkomanii Rozpowszechnienie wśród rodziców ulotki Nasze dzieci i zagrożenia Rozpropagowanie plakatu i ulotek Nie zasłaniaj oczu-przemoc domowa to przestępstwo ( informacje odnośnie prawnego aspektu przemocy oraz wskazanie miejsc, w których można uzyskać pomoc Kierowanie do instytucji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie Zadania Forma realizacji I. Propagowanie kursów i szkoleń informowanie o kursach i szkoleniach; promowanie nauczycieli doskonalących się w profilaktyce i wychowaniu; II. Organizacja szkoleń i warsztatów spotkania z pracownikami poradni PP z zakresu opieki i wychowania; III. Propagowanie literatury dotyczącej profilaktyki uzależnień pozyskiwanie i udostępnianie materiałów dotyczących profilaktyki uzależnień; 15

8. ODBIORCY I REALIZATORZY PROGRAMU Adresatami działań profilaktycznych w szkole są: 1. Uczniowie: grupa niskiego ryzyka (profilaktyka pierwszorzędowa)- cała społeczność uczniowska w szkole, grupa podwyższonego ryzyka (profilaktyka drugorzędowa)- uczniowie, którzy mają za sobą pojedyncze doświadczenia zachowań ryzykownych, u których występuje jednocześnie wiele czynników ryzyka, grupa najwyższego ryzyka (profilaktyka trzeciorzędowa)- uczniowie, u których występują utrwalone zachowania ryzykowne oraz odczuwają oni negatywne skutki tych zachowań (kierowanie do poradni specjalistycznych ). Rodzice: podnoszenie wiedzy i umiejętności wychowawczych rodziców współudział rodziców przy rozwiązywaniu konfliktów klasowych i szkolnych, praca z rodziną nad rozwiązywaniem problemów dziecka, pomoc rodzinie ze strony szkoły 3. Nauczyciele: wypracowanie wspólnego modelu wymagań i postępowania wobec uczniów. Realizatorami programu są wszyscy pracownicy szkoły: dyrekcja wychowawcy, nauczyciele pedagog szkolny pielęgniarka szkolna pracownicy administracji. 16

9. WYKAZ OSÓB I INSTYTUCJI WSPÓŁPRACUJĄCYCH ZE SZKOŁĄ W OBSZARZE PROFILAKTYKI ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH MŁODZIEŻY ORAZ ŚWIADCZĄCYCH POMOC NA RZECZ DZIECKA. Nazwa instytucji Telefon 1. Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna 32-650 Kęty, ul. Żwirki i Wigury 27 a 33 845 23 04 2. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie 32 600 Oświęcim, ul. Bema 4 33 842 23 29 3. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej 32-650 Kęty, ul. Żwirki i Wigury 8 33 845 28 70 4. Komisariat Policji 32-650 Kęty, ul. Krakowska 25 33 845 33 22 5. Sąd Rodzinny i dla Nieletnich, Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej 32 600 Oświęcim, ul.rynek Główny 14 33 842 42 62 33 843 33 40 6. Komitet Ochrony Praw Dziecka 32 600 Oświęcim 33 843 41 50 7. Świetlica Środowiskowa im. Bronisławy Zbylut w Kętach 32-650 Kęty, ul. Sobieskiego 41 33 845-22-91 8. Ośrodek Interwencji Kryzysowej 32 600 Oświęcim, pl. Maksymiliana Męczennika 2 33 844 03 70 9. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 32 650 Kęty, ul. Żwirki i Wigury 8 33 845 28 70 10. Stowarzyszenie Zarejestrowane Klub Trzeźwości REMONT ------------------ 17

32 650 Kęty, oś. Wyszyńskiego 8 11. Towarzystwo Trzeźwości Homo-Homini 32 650 Kęty, oś. Wyszyńskiego 8 ------------------- 12. Gminny Zakład Opieki Zdrowotnej w Kętach Poradnia Leczenia Uzależnień Alkoholowych Poradnia Zdrowia Psychicznego 33 845 20 36 32 650 Kęty, ul. Sobieskiego 45 13. Oddział Leczenia Odwykowego Alkoholików Wojewódzkiego Szpitala Psychiatrycznego w Andrychowie 33 845 27 31 32-652 Bulowice, ul. Zamkowa 16 14. Powiatowy Specjalistyczny Ośrodek Wsparcia Dla Ofiar Przemocy w Rodzinie i Ośrodek Interwencji Kryzysowej 32-600 Oświęcim, ul. Dąbrowskiego 139 15. Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie: Niebieska linia czynny : 33 847 45 55 510 374 573 801 120 002 od pon. - sob. do 10.00 do 22.00, niedz. i święta od 10.00 16.00 16. Ogólnopolski telefon zaufania dla rodziców, których dzieci pija alkohol: Pomarańczowa linia, czynny: 801140 068 od pon. do piątku od 14.00 do 20.00 17. Antynarkotykowy telefon zaufania, czynny codziennie od 16.00 do 21 801 199 990 18.Zespół do Spraw Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie 19.Punkt Informacji Wsparcia i Pomocy dla Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie, ul. Sobieskiego 41, Kęty 513068339 33 845 25 51 19. Gminny telefon zaufania, czynny : poniedziałek., środa, piątek od 15.00 do 17.00 80161132 20.Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży 116111 21.Antynarkotykowy Telefon Zaufania (czynny codziennie w godz. 16-21) 801199990 18

10. HARMONOGRAM ZADAŃ ZADANIA SPOSÓB REALIZACJI ODPOWIEDZIALNI TERMIN REALIZACJI Systematyczne 1. Rozeznanie potrzeb uczniów i ich rodzin na podstawie wy wychowawcy wrzesień diagnozowanie zjawisk wywiadów, obserwacji i ankiet. Współpraca pedagog na bieżąco patologicznych. z pedagogiem szkoły podstawowej. Analiza potrzeb pedagog, wychowawcy środowiska szkolnego 1. 2.Pomaganie uczniom w zmianie zachowań instytucje wspomagające cały rok i lokalnego. dysfunkcyjnych na konstruktywne- współpraca z rodzicami, kuratorami, policją, świetlicą środowiskową. wszyscy pracownicy 3. Współpraca nad zabezpieczeniem terenu szkoły. szkoły na bieżąco Podnoszenie wiedzy 1. Pogłębianie wiedzy rodziców na temat wpływu telewizji wychowawcy, październik i umiejętności i programów komputerowych na rozwój zachowań pedagog wychowawczych agresywnych. rodziców, niezbędnych do pełnienia ról 2. Spotkania z rodzicami w ramach konsultacji. nauczyciele, pedagog raz w miesiącu w rodzinie. 3. Pomoc rodziców w organizacji imprez szkolnych. według potrzeb 4. Udzielenie rodzicom informacji dotyczącej oferty pedagog, pomocy w rozwiązywaniu problemów alkoholowych i instytucje wspomagające na bieżąco narkotykowych. 5. Edukacja rodziców w zakresie rozpoznawania asystent ds. nieletnich i symptomów stosowania przemocy wobec dziecka oraz patologii, nabywania umiejętności postępowania w tego typu pedagog koniec pierwszego sytuacjach. semestru 6. Kierowanie rodziców do osób i instytucji wspierających wychowawcy, pedagog proces wychowania. na bieżąco Stworzenie systemu pomocy dzieciom 1. Rozmowy z rodzicami- uświadamianie dyrekcja, wychowawcy, opuszczonym przez negatywnych skutków rozłąki, informowanie o konieczności pedagog cały rok szkolny rodziców pracujących uregulowania przed wyjazdem sytuacji prawnej dziecka. za granicą 2. Otoczenie uczniów opuszczonych indywidualną pomocą pedagogiczno-psychologiczną. pedagog, pracownicy PPP 19

3. Udzielenie uczniom pomocy w wyrównaniu zaległości w nauce. 4. Oferta zajęć dodatkowych na terenie szkoły. 5. Ścisła współpraca szkoły z instytucjami wspierającymi proces wychowania. Propagowanie zdrowego stylu życia. 1. Higiena osobista i otoczenia warunkiem dobrego zdrowia - nauczyciele wrzesień Sprzątanie świata 2. Program informacyjny Od dziewczynki do kobiety. pedagog, styczeń konsultanci firm 3. Zajęcia dla młodzieży na temat zdrowego stylu życia, kosmetycznych relaksu i wypoczynku wychowawcy koniec pierwszego 4. Edukacja rodziców w zakresie zdrowego stylu życia i semestru, koniec roku sposobów przeciwdziałania zagrożeniom. szkolnego wychowawcy, pedagog, psycholog z PPP cały rok Motywowanie do konstruktywnego 1. Prawidłowy odpoczynek i rekreacja apele porządkowe, dyrekcja cały rok spędzania wolnego pogadanki. wychowawcy czasu. 2. Działalność samorządu szkolnego (według planu). opiekunowie samorządu na bieżąco 3. Oferta zajęć pozalekcyjnych. nauczyciele, dyrekcja cały rok szkolny 4. Informacje o ciekawych formach spędzania wolnego wychowawcy, czasu. Zachęcanie do czynnego nauczyciele i bezpiecznego spędzania wolnego czasu. na bieżąco 5. Oferta zajęć dla młodzieży na okres ferii zimowych. według harmonogramu 6. Projekt DIAMEnt realizowany dla młodzieży zdolnej 7. Działalność szkolnego wolontariatu opiekun wolontariatu zgodnie z planem pracy Dostarczenie wiedzy o 1. Poszerzanie wiedzy i umiejętności uczniów wychowawcy, wrzesień, sposobach i metodach w zakresie radzenia sobie z własnymi emocjami, stresem i pedagog kwiecień, unikania zagrożeń i rywalizacją. czerwiec zachowania się w sytuacjach trudnych. 2. Zapewnienie pomocy specjalistycznej i indywidualnej opieki wychowawczej uczniom z zaburzeniami zachowania. pedagog pracownicy PPP według potrzeb 20

3. Upowszechnienie wśród nauczycieli procedur październik, czerwiec postępowania szkół i współpracy szkół z policją w sytuacjach zagrożeń oraz poradnika metodycznego Agresja i przemoc w szkolnych działaniach profilaktycznych. pedagog asystent d.s. nieletnich i patologii 4. Przeprowadzenie szkolenia rady pedagogicznej w zakresie kryzysów dzieci i młodzieży w okresie dojrzewania ze szczególnym uwzględnieniem przejawów zachowań destrukcyjnych. psycholog z poradni PP dyrekcja,pedagog szkolny Wzmacnianie poczucia 1. Imprezy integrujące zespoły klasowe: wycieczki, wychowawcy, wrzesień bezpieczeństwa ogniska, dyskoteki. pedagog -październik u dzieci. 2. Zajęcia integracyjne w klasach (komunikacja na bieżąco interpersonalna). wychowawcy październik 3. Zajęcia wychowawcze dotyczące Praw Człowieka. pedagog według potrzeb 4. Program profilaktyczny Spójrz inaczej. dyrekcja w miarę możliwości 5. Wprowadzenie monitoringu wizyjnego. na bieżąco 6. Działalność koordynatora ds. bezpieczeństwa. zespół ds. bezpieczeństwa dyrekcja, pedagog 7. Współpraca z Policją i Strażą Miejską Podniesienie poziomu 1. Stosowanie wobec wszystkich uczniów kar i nagród dyrekcja, wychowawcy, cały rok dyscypliny w szkole. określonych w statucie szkoły. nauczyciele, 2. Ustalenie szczegółowych kryteriów ustalania ocen pedagog nagannych z zachowania oraz zapoznanie z tymi wrzesień kryteriami uczniów i rodziców. Przeciwdziałanie przemocy i agresji (redukowanie zachowań 1. Przeprowadzenie zajęć profilaktycznych dotyczących przemocy i agresji (wykorzystanie pakietów informacyjnych) 2. Udzielanie porad uczniom w rozwiązywaniu trudności wychowawcy klas, pedagog październik-listopad agresywnych). powstających na tle niepowodzeń szkolnych i konfliktów z rówieśnikami oraz pedagog, wychowawcy w rodzinie. 3. Zaznajomienie uczniów i rodziców z wykazem osób i w razie potrzeb instytucji współpracujących w obszarze profilaktyki zachowań ryzykownych dzieci pedagog listopad i młodzieży oraz świadczących pomoc na rzecz dziecka. 21

4. Wprowadzenie jednolitego systemu reagowania na zjawisko przemocy. 5. Udzielanie rodzicom i uczniom informacji na temat dyrekcja, cały rok szkolny działalności Zespołu d.s przeciwdziałania Przemocy wychowawcy, w Kętach oraz Punktu Informacji Wsparcia i pomocy dla nauczyciele, pedagog Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie październik - listopad 6. Praca pedagoga szkolnego w Zespole 2010- szkolenie Interdyscyplinarnym powołanym na terenie gminy pedagoga, 7. Rozpropagowanie ulotki i plakatu Nie zasłaniaj oczu- pedagog przemoc domowa to przestępstwo. Informujących pozostałe działania : o instytucjach udzielających pomocy ofiarom przemocy oraz cały rok o nowych uregulowaniach wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy Przeciwdziałanie 1. Organizowanie spotkań młodzieży z osobami sytuacjom kryzysowym, zajmującymi się profilaktyką uzależnień. 2. Gazetki informujące o zagrożeniu nałogami oraz pedagog, wychowawcy nauczyciele, cały rok szkolny nikotynizmowi, podające numery anonimowej pomocy. dyrekcja alkoholizmowi 3. Realizacja programu wychowawczo-profilaktycznego i narkomanii. Spójrz inaczej. 4. Udzielanie rodzicom informacji dotyczącej oferty pomocy w rozwiązywaniu problemów alkoholowych i narkotykowych. 5. Przekazanie informacji na temat zagrożeń związanych z substancjami zwanymi dopalaczami uczniom ( lekcje wychowawcze) wychowawcy, nauczyciele, pedagog,pielęgniarka szkolna od października 2010- na bieżąco oraz rodzicom (zebrania z rodzicami) 6. Zapoznanie rodziców z poradnikiem Bliżej siebie dalej od narkotyków przygotowanym przez Krajowe Biuro d.s. Przeciwdziałania Narkomanii 7. Rozpowszechnienie wśród rodziców informacji na temat dopalaczy w formie ulotki Nasze dzieci i zagrożenia 8. Rozpropagowanie ulotki Nie jesteś sam informujących o instytucjach i podmiotach z gminy Kęty świadczących pomoc rodzinom w sytuacjach kryzysowych Przeciwdziałanie nie 1. Współpraca pedagoga z wychowawcami- sporządzanie wywiązywaniu się z wykazów uczniów wagarujących, uciekających z lekcji obowiązku szkolnego. (bieżąca kontrola powodów absencji). 2. Informowanie rodziców o frekwencji- rozmowy z rodzicami w obecności uczniów 3. Apele porządkowe. pedagog, wychowawcy nauczyciele, dyrekcja, na bieżąco 22

4. Rozmowa z uczniem, jego rodzicami (opiekunem prawnym, kuratorem). 5. Zawieranie kontraktów z uczniami. 6. W skrajnych przypadkach- interwencja pedagoga i Policji w środowisku domowym ucznia. 7. Współpraca z kuratorami społecznymi i policją. Wyrównywanie szans, 1. Wypożyczenie podręczników do biblioteki szkolnej. opieka nad dziećmi z rodzin dysfunkcyjnych. 2. Dofinansowania dokonane przez Radę Rodziców, Parafię NSPJ w Kętach i prywatnych sponsorów 3. Diagnoza przyczyn niepowodzeń w nauce- współpraca z PPP i rodzicami. 4. Indywidualizacja procesu kształcenia. 5. Organizacja zajęć dydaktyczno - wyrównawczych. dyrekcja pedagog, wychowawcy, nauczyciele, bibliotekarka, sponsorzy według potrzeb 6. Współpraca ze świetlicą środowiskową. 7. Dziecięcy wolontariat- pomoc koleżeńska. 8. Giełda używanych podręczników. 9. Współpraca z Fundacją Światło Nadziei. 10. Program Wyprawka szkolna (dofinansowania do zakupu podręczników dla uczniów klas II gimnazjum) 11. Programy stypendialne dla uczniów Wspomaganie uczniów 1. Zajęcia dotyczące preorientacji zawodowej prowadzone w wyborze dalszej drogi kształcenia. przez doradcę zawodowego, psychologa i pedagoga z PPP w Kętach 2. Przygotowywanie uczniów do wyboru zawodu- zajęcia przeprowadzone przez pedagoga. 3. Indywidualne konsultacje z pedagogiem. 4. Przedstawienie informacji o typach szkół ponad pedagog, doradca zawodowy, psycholog, wychowawcy, nauczyciele cały rok gimnazjalnych. 5. Współpraca z PPP- konsultacje z psychologiem uczniów przewlekle chorych, niezdecydowanych oraz mających specyficzne trudności w nauce. 6. Zorganizowanie wyjazdu młodzieży na targi edukacyjne do Oświęcimia. 7. Pomoc w wypełnieniu dokumentów składanych przy rekrutacji do szkół. 8. Doradztwo dla rodziców. 23

11. OCZEKIWANE EFEKTY 1. Podniesienie poczucia bezpieczeństwa uczniów w szkole. 2. Poprawa wzajemnych relacji pomiędzy nauczycielem a uczniem, uczniem a rodzicom oraz pomiędzy uczniami. 3. Nabycie umiejętności konstruktywnego rozwiązywania problemów przez nauczycieli. 4. Wzmocnienie u uczniów postaw pożądanych społecznie i akceptowanych powszechnie zachowań. 12. EWALUACJA PROGRAMU 1. Cel ogólny ewaluacji: Podniesienie efektywności pracy szkoły. 2. Cel szczegółowy: Sprawdzenie funkcjonowania Programu Profilaktyki w praktyce szkolnej oraz jego modyfikacja i wyeliminowanie dostrzeżonych braków. Obiekt ewaluacji Pytania kluczowe Kryteria ewaluacji Metody Próba Monitorowanie Raport Funkcjonowa- Czy program Zgodność z Wywiad Wszyscy Dane gromadzi Pisemny do nie programu profilaktyki obowiązującymi uczniowie, Zespół d.s. wiadomości profilaktyki uwzględnia przepisami. przepisy prawa oświatowego? Obserwacja zajęć Znajomość Jaka jest znajomość programu programu profilaktyki wśród uczniów, nauczycieli i rodziców? Czy główne profilaktyki Akceptacja założeń. Realizacja założonych w Analiza dokumentów Studium przypadku programie celów. założenia programu uczestnicy programu. ewaluacji SPP rady pedagogicznej, rady rodziców oraz samorządu szkolnego. są akceptowane Adekwatność przez wszystkich założeń programu zainteresowanych: do potrzeb i 24

Obiekt ewaluacji Pytania kluczowe Kryteria ewaluacji Metody Próba Monitorowanie Raport uczniów, oczekiwań. nauczycieli i rodziców? W jaki sposób są realizowane założone w programie cele? W jaki sposób program wpływa na rozwój ucznia w sferze psychofizycznej i aksjologicznej? 13. LITERATURA DOSTĘPNA W BIBLIOTECZCE PEDAGOGA SZKOLNEGO: 1. Gimnazjalny projekt profilaktyczno wychowawczy, Bożena Gwizdek, Elżbieta Sołtys, 2. Vademecum pedagoga szkolnego. M. Sałasiński, B.Badzinkiewicz 3. Uczeń z rodziny dysfunkcyjnej. A.M. Seweryńska 4. Encyklopedia pedagogiczna. pod red. W. Pomykało 5. Poradnik pedagoga szkolnego. Pod red. A. Pająka 6. Szkolne gry uczniów. Jak sobie z nimi radzić. E. Ken, 7. Nastolatki i alkohol. Kiedy nie wystarczy powiedzieć nie. E.Roger,V. We,R.Barte 8. Socjologia małżeństwa i rodziny. Wprowadzenie. F. Adamski 9. Nerwice a emocje; fizjologiczne mechanizmy. E.Fonberg 10. Etapy wychowania. M. Debesse 11. Encyklopedia pedagogiczna. pod red. M. Żebrowskiej 12. Nie, które buduje. M.Moneta Malewska, J. Maalewska 13. Stres sztuka życia. R. Zawadzki 14. Encyklopedia wychowania seksualnego dla nastolatków. 15. Agresja u dzieci- szkoła porozumienia. J. Danilewska 16. Program promocji zdrowia i profilaktyki uzależnień, dziękuję nie. 25

17. Psychologia i psychopatologia życia codziennego. M. Jarosz 18. Rodzina i dziecko. pod red. M. Ziemskiej 19. Sztuka nauczania ; Szkoła. pod red. K. Konarzewskiego 20. Sztuka nauczania;czynności nauczyciela. pod red. K. Konarzewskiego 21. Jak pomóc dziecku nie pić? A. Pacewicz 22. Jak rozmawiać z dzieckiem o AIDS. Poradnik dla rodziców. ks. B.P.Rosik 23. Kościół wobec AIDS. ks.b.p.rosik 24. Wzrastam w mądrości. W.E. Papis 25. Trudne sytuacje w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej 26. Filmowy pakiet edukacyjny Lekcje przestrogi 27. Pakiet informacyjny Wszystko o przemocy 28. Agresja i przemoc w szkolnych działaniach profilaktycznych. Poradnik metodyczny dla nauczycieli. 29. Pakiet informacyjny na temat palenia 14. SYSTEM REAGOWANIA NA PRZEMOC I AGRESJĘ (DZIAŁANIA INTERWENCYJNE) Interwencja w sytuacjach zachowań agresywnych i przemocowych to kompleksowy system działań zmierzających do zmiany zachowania sprawców i ofiar agresji i przemocy. Interwencja może być skuteczna tylko wtedy, gdy w szkole zostanie wprowadzony, zaakceptowany i konsekwentnie stosowany przez nauczycieli i rodziców jednolity system reagowania na przemoc i agresję. Należy reagować na każdą sytuację związaną z agresją i przemocą - brakiem reakcji komunikujemy uczniom, że mają prawo zachowywać się niewłaściwie. Doraźne sytuacje wymagają szybkiej i zdecydowanej interwencji wychowawcy. Działania powinny być konsekwentne. Ważne jest, aby wykazywać jednocześnie troskę o ucznia (dotyczy to zarówno ofiary jak i sprawcy). Nie należy potępiać ucznia, ale wskazywać na zachowania, których nie aprobujemy i wyrażać swoją niezgodę na stosowanie agresji i przemocy: każdą sytuację należy wnikliwie rozpatrywać konieczne jest współdziałanie z innymi nauczycielami i udzielanie sobie nawzajem wsparcia doraźne sytuacje wymagają szybkiej i zdecydowanej interwencji wychowawcy. Osoba podejmująca interwencję powinna unikać: agresji fizycznej 26

agresji słownej (nie obrażać, nie zawstydzać, nie oceniać ucznia) okazywania niepewności długich monologów i moralizowania wchodzenia w rolę sprawcy, by mu pokazać, co czuje osoba poszkodowana Powinna natomiast: reagować stanowczo mówić prosto i jasno traktować sprawcę jako osobę, która może sama wziąć odpowiedzialność za swoje czyny jeśli to konieczne - użyć tylko tyle siły, ile potrzeba, np. do rozdzielenia bijących się uczniów szanować ucznia (mówić o zachowaniu, nie o osobie). Interwencja wychowawcy powinna zostać odnotowana w dokumentacji szkolnej! ZASADY POSTĘPOWANIA WOBEC SPRAWCÓW PRZEMOCY 1. Przeprowadzenie rozmowy z uczniem o jego zachowaniu jeżeli w zdarzeniu przemocy uczestniczy więcej niż jedna osoba należy rozmawiać z każdym z osobna, zaczynając od lidera grupy miejscem rozmów powinno być pomieszczenie zapewniające spokój i brak świadków nauczyciel, który decyduje się na przeprowadzenie rozmowy powinien jasno określić jej cel nauczyciel powinien opisać zachowanie ucznia, które jest powodem rozmowy należy upewnić ucznia, że nauczyciel chce mu pomóc sprawca musi otrzymać od nauczyciela jasny i jednoznaczny komunikat o braku akceptacji zachowania agresywno- przemocowego należy dać uczniowi szansę wypowiedzenia się na temat zachowania będącego powodem interwencji wysłuchać, stosując aktywne metody słuchania jeżeli uczeń milczy, należy powrócić jeszcze raz do propozycji pomocy omówić z uczniem skutki przejawianych przez niego zachowań oraz poinformować o potrzebie spotkania z rodzicami 2. Omówienie z rodzicami zachowania dziecka ustalić strategię współpracy rodziców ze szkołą pozyskać ich do współpracy, ustalić jej zasady opracować wspólnie z rodzicami zasady poprawy zachowania dziecka określić zachowania nieakceptowane, oczekiwania wobec dziecka ustalić katalog kar i nagród ustalić terminy wykonania poszczególnych zadań określonych ustalić hierarchię konsekwencji oraz zasady odzyskiwania przywilejów 27

W przypadku braku poprawy zachowania u ucznia, szkoła powinna podjąć dalsze działania, w tym wynikające z przepisów prawa ZASADY POSTĘPOWANIA WOBEC OFIAR PRZEMOCY W rozmowach z dziećmi - ofiarami przemocy - należy pamiętać, aby aktywnie, uważnie słuchać powiedzieć dziecku o swoich intencjach wczuć się w stan emocjonalny dziecka okazać ciepło i akceptację dostosować się do sposobu mówienia, siedzenia dziecka zadawać pytania ułatwiające nawiązanie kontaktu unikać zbyt wielu dociekliwych pytań być cierpliwym - dawać czas na udzielanie odpowiedzi nie oceniać dziecka ani zdarzeń, które przedstawia nie podważać jego wypowiedzi nazywać uczucia dziecka nie mówić za dziecko nie wyręczać dziecka pokazać dziecku jego mocne strony, dowartościować je docenić odwagę dziecka, kiedy mówi o bolesnych dla siebie zdarzeniach uszanować jego odmowę i lęk, kiedy nie wskazuje sprawców przypomnieć dziecku normy i prawa, które je chronią informować dziecko o wszystkim, co zamierzamy zrobić w tej sytuacji pomóc dziecku w poradzeniu sobie z sytuacją zmotywować je do współpracy (z wychowawcą, pedagogiem szkolnym, terapeutą, przedstawicielami innych instytucji) w celu rozwiązania problemu Rodzice dziecka będącego ofiarą przemocy i agresji powinni być poinformowani o problemie i otrzymać wsparcie i pomoc ze strony szkoły. 28

15.Procedury postępowania nauczycieli i metody współpracy szkół z policją w sytuacjach zagrożenia dzieci oraz młodzieży przestępczością i demoralizacją. Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady postępowania policji z nieletnimi sprawcami czynów karalnych jest Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. Policja zgodnie z art. 37 ustawy, w wypadkach nie cierpiących zwłoki zbiera i utrwala dowody czynów karalnych, w razie potrzeby dokonuje ujęcia nieletniego, a także wykonuje czynności zlecone przez sędziego rodzinnego. Dokumentem wewnętrznym uściślającym te zasady jest Zarządzenie nr 15/97 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 czerwca 1997 r. w sprawie form i metod działań policji w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich. 1 Do podejmowania działań interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych w szkole zobowiązuje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. W myśl tego dokumentu szkoły i placówki podejmują działania interwencyjne polegające na powiadomieniu rodziców i policji w sytuacjach kryzysowych, w szczególności, gdy dzieci i młodzież używają, posiadają lub rozprowadzają środki odurzające. W rozporządzeniu 10 zobowiązuje szkoły i placówki do opracowania, strategii działań wychowawczych i zapobiegawczych oraz interwencyjnych, wobec dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem. Działania interwencyjne. I. W przypadku uzyskania informacji, że uczeń który, nie ukończył 18 lat, używa alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawia nierząd, bądź przejawia inne zachowania świadczące o demoralizacji, 2 nauczyciel powinien podjąć następujące kroki: 1. Przekazać uzyskaną informację wychowawcy klasy. 2. Wychowawca informuje o fakcie pedagoga/psychologa szkolnego i dyrektora szkoły. 3. Wychowawca wzywa do szkoły rodziców (prawnych opiekunów) ucznia i przekazuje im uzyskaną informację. Przeprowadza rozmowę z rodzicami oraz z uczniem, w ich obecności. W przypadku potwierdzenia informacji, zobowiązuje ucznia do zaniechania negatywnego postępowania, rodziców zaś bezwzględnie do szczególnego nadzoru nad dzieckiem. W toku interwencji profilaktycznej może zaproponować rodzicom skierowanie dziecka do specjalistycznej placówki i udział dziecka w programie terapeutycznym. 4. Jeżeli rodzice odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły, a nadal z wiarygodnych źródeł napływają informacje o przejawach demoralizacji ich dziecka, dyrektor szkoły pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny lub policję (specjalistę ds. nieletnich). 5. Podobnie, w sytuacji gdy, szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej środki oddziaływań wychowawczych, (rozmowa z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkania z pedagogiem, psychologiem, itp.), a ich zastosowanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów, dyrektor szkoły powiadamia sąd rodzinny lub policję. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tych instytucji. 29