SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Zespołu Szkół Europejskich w Puławach im. Szarych Szeregów Rok szkolny 2012/2013
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Zespół Szkół Europejskich w Puławach GŁÓWNE ZAŁOŻENIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYCZNEGO 1. Szkolny program profilaktyki (zmierza do wspierania prawidłowego rozwoju uczniów, zgodnie z wizją i misją szkoły) ma za zadanie: a) wychowanie do wartości i podejmowania odpowiednich decyzji oraz kreowanie postaw społecznie pożądanych, b) wspieranie w sytuacjach problemowych, c) rozwijanie mocnych stron rozwoju osobowego, d) budowanie poczucia własnej wartości, e) kształtowanie umiejętności komunikacyjnych, f) wzmacnianie więzi emocjonalnych w rodzinie, g) wypracowanie efektywnych sposobów radzenia sobie z sytuacjami kryzysowymi, h) kształtowanie postaw prozdrowotnych i umiejętności właściwych wyborów. 2. Szkolny program profilaktyki obejmuje następujące obszary zachowań problemowych: a) agresja, b) długotrwała nieusprawiedliwiona absencja szkolna, c) stres szkolny, bierność, niedostosowanie emocjonalne d) zachowania aspołeczne, brak kultury osobistej, e) uzależnienia (palenie papierosów, środki psychoaktywne, alkohol, multimedia). Program szkolnej profilaktyki ma na celu chronić dzieci i młodzież przed zakłóceniami rozwoju i w sytuacjach pojawiających się zagrożeń. Zadaniem szkolnej profilaktyki jest ochrona uczniów przed zagrożeniami przez działania wychowawczo profilaktyczne, a także reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania zachowań ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy. Okres dorastania młodzieży to czas szczególnie podatny na zakłócenia i podejmowanie zachowań ryzykownych, czyli działań zwiększających prawdopodobieństwo pojawienia się niekorzystnych psychologicznych, społecznych i zdrowotnych następstw. 2
Najczęściej pojawiające się zachowania ryzykowne: palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, używanie innych środków psychoaktywnych, zachowania agresywne, preferowanie postaw aspołecznych. Czynnikami chroniącymi, zwiększającymi odporność młodego człowieka na występowanie ryzykownych zachowań są: pozytywne relacje z rodzicami i rówieśnikami, zainteresowanie nauką szkolną, szacunek do norm, wartości i autorytetów, stała opieka sprawowana przez kompetentną osobę dorosłą, zdolności umożliwiające dobre wyniki w nauce, umiejętność rozwiązywania problemów oraz umiejętności interpersonalne, wrażliwość społeczna, poczucie własnej wartości i skuteczności. Czynniki ryzyka: środowiska społeczne kreujące negatywne wzorce zachowań, wzorce środowiskowe prowokujące zachowania niekorzystne, propagowanie zachowań negatywnych w domu i w szkole, konflikty i doświadczanie izolacji w dzieciństwie, grupa rówieśnicza, w której normą są zachowania destrukcyjne, niskie wyniki w szkole i brak celów życiowych, łatwość zdobycia substancji psychoaktywnych, wczesna inicjacja w zachowaniach ryzykownych. Działania profilaktyczne kierowane są na osłabianie czynników ryzyka i wzmacnianie czynników chroniących. Szkoła jest miejscem profilaktyki pierwszorzędowej, skierowanej do grupy niskiego ryzyka, polegającej na promowaniu zdrowego i racjonalnego stylu życia, zapobieganiu zagrożeniom, rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z wymogami życia. W sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania zachowań ryzykownych wychowawca i nauczyciele odwołują się do specjalistycznej pomocy (poprzez wskazanie, pomoc w organizacji pierwszego kontaktu ze specjalistą, nawiązanie kontaktu z rodzicami, motywowanie do podjęcia leczenia i terapii. 3
Celem programu jest uruchomienie czynników chroniących uczniów przed zachowaniami ryzykownymi poprzez: - wzmacnianie zainteresowań, - budowanie pozytywnego stosunku do szkoły, - zachętę do podejmowania aktywności (sport, nauka, twórczość, itp.), - budzenie ciekawości poznawczej, - uczenie radzenia sobie z emocjami, - wsparcie w trudnych sytuacjach, - budowanie pozytywnych relacji w grupie rówieśniczej, - budowanie autorytetów, - wsparcie ze strony nauczycieli. Program zakłada systematyczne szkolenia nauczycieli wzmacniające ich umiejętności kontaktów interpersonalnych i pedagogizację rodziców oraz stałą współpracę z instytucjami wspierającymi działania szkoły. Przygotowany Program Profilaktyczny wykorzystując zasoby szkoły przewiduje: Działania długofalowe 1. Utworzenie kół zainteresowań w ramach możliwości finansowych szkoły i zgodnych z sugestiami uczniów odpowiedzialni: dyrekcja, nauczyciele. 2. Praca z uczniami zgodnie z ich indywidualnymi potrzebami. Promowanie uczniów wybitnie zdolnych, prezentowanie ich umiejętności poza szkołą odpowiedzialni: opiekun z ramienia RP. Praca z uczniami ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, będącemu w sytuacji kryzysowej, z niepowodzeniami szkolnymi, zaniedbanymi środowiskowo - odpowiedzialni: wychowawca, pedagog. Działania stałe 1. Zajęcia integracyjne dla klas pierwszych odpowiedzialni: wychowawcy, pedagog. 2. Aktualizowanie informacji dotyczących zagrożeń w środowisku ucznia (w oparciu o ankiety i rozmowy indywidualne) odpowiedzialni: dyrektor, wychowawcy, pedagog. 3. Spotkania zespołów nauczycieli uczących w danej klasie w celu zdiagnozowania problemów, określenia indywidualnych potrzeb ucznia, 4
oceny efektów oraz wybrania odpowiednich metod zapobiegających niepowodzeniom szkolnym. Wspieranie oraz praca z uczniem zdolnym poprzez dobór metod i materiałów rozwijających umiejętności ucznia zgodnie z jego potrzebami i zainteresowaniami odpowiedzialni: dyrektor, wychowawcy, nauczyciele uczący, pedagog. 4. Współpraca z instytucjami wspierającymi szkołę w wypełnianiu zadań profilaktycznych, socjalnych, psychologiczno pedagogicznych: Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień MONAR Komenda Powiatowa Policji Zarząd Rejonowy PCK Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Straż Miejska Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna Domy Kultury odpowiedzialni: dyrektor, wychowawcy, pedagog. Oczekiwane efekty działań profilaktycznych wypracowanie pozytywnego obrazu własnej osoby kształtowanie postaw asertywnych budowanie właściwego systemu wartości (postawa być a nie mieć) oraz budowanie właściwych relacji dziecko rodzic społeczność szkolna szeroka wiedza teoretyczna na temat szkodliwości środków psychoaktywnych wyłonienie liderów pozytywnych przez rozwój wolontariatu poznanie skutecznych sposobów wychodzenia z agresji oraz skutecznej komunikacji nabycie praktycznych umiejętności radzenia sobie w grupie rówieśniczej, pozyskanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych i wiedzy jak i gdzie uzyskać pomoc. 5
PLAN REALIZACJI DZIAŁAŃ SZKOLNEJ PROFILAKTYKI Decyzję o kolejności realizacji poszczególnych programów podejmuje zespół nauczycieli uczących. OBSZAR PROBLEMOWY - PORADNICTWO ZAWODOWE ZADANIA SZCZEGÓŁOWE 1. Planowanie ścieżki edukacyjnej i zawodowej. 2. Edukacja rodziców FORMY REALIZACJI - Wykład. - Materiały informacyjne. - Spotkania z rodzicami, przekazanie materiałów informacyjnych. OCZEKIWANE EFEKTY - Uczeń posiada umiejętność wyboru szkoły pod kątem własnych możliwości i oczekiwań. - Poznaje źródła informacji zawodowej. - Rodzic wspiera w podjęciu decyzji, ma świadomość gdzie szukać pomocy. REALIZATOR - Urząd Pracy w Puławach, doradca zawodowy - wychowawca 6
OBSZAR PROBLEMOWY KSZTAŁTOWANIE ZASAD KULTURY OSOBISTEJ 1. Zapoznanie uczniów z pojęciem kultury osobistej (od zasad higieny do świadomego odbioru kultury) 2. Sposób ubierania się jako komunikat: widzisz kim jestem. Wpływ subkultur i grup nieformalnych na modę młodych ludzi 3. Wulgaryzmy jako sposób wyrażania negatywnych emocji - Cykl godzin wychowawczych na temat charakterystyki kultury osobistej Metoda: wykład, burza mózgów, dyskusja, opracowanie wzorca. - Godzina wychowawcza na temat Mój wygląd świadczy o mnie. Ubieranie się na różne okazje, w zależności od miejsca a manifestowanie siebie. Metoda: dyskusja tematyczna. - Godzina wychowawcza na temat różnorodnych emocji, poznanie właściwych sposobów rozładowania emocji (np. przez rysunek, taniec, sport, rozmowę różnicę zdań kłótnię). Metoda: dyskusja tematyczna. - Uczeń nazywa i rozróżnia postawy uważane powszechnie za właściwe lub niewłaściwe, dostrzega istotne różnice. - Uczeń zdaje sobie sprawę z faktu, że strój pełni rolę komunikatu i świadczy (zwłaszcza w pewnych sytuacjach) o kulturze osobistej. Umiejętnie dyskutuje, wyraża swoje poglądy. Zna regulamin szkolny określający wymagany strój ucznia. - Uczeń nabywa wiedzę, że wszystkie emocje potrzebne są w bogatym świecie uczuć. 7
4. Uświadomienie uczniom zjawiska ubożenia języka przez stosowanie wulgaryzmów 5. Jak egzystować w środowisku szkolnym bez wulgaryzmów? - Godzina wychowawcza Zachwaszczony Ogródek Metoda: konkurs plastyczny na najlepszy plakat (wulgaryzmy jako np. osty zagłuszające inne rośliny). Zorganizowanie wystawy na terenie szkoły. - Podsumowanie dotychczasowej pracy wychowawczej (przypomnienie poprzednich zagadnień). Próba wyszukania własnych sposobów na zastąpienie wulgaryzmów innymi sformułowaniami (np. motyla noga!, kurza stopa!) Metoda: burza mózgów. - Uczeń dostrzega następstwa ubożenia słownictwa poprzez stosowanie wulgaryzmów. - Nabywa wiedzę jak wzbogacać wypowiedzi rezygnując z wulgaryzmów. - Uczeń wie co to są eufemizmy, potrafi je zastosować w różnych sytuacjach. - nauczyciel plastyki - nauczyciele języka polskiego 8
OBSZAR PROBLEMOWY - PROBLEMY WIEKU DOJRZEWANIA 1. Problemy okresu dojrzewania - Wykład, filmy edukacyjne Przemiany wieku dojrzewania Chłopcy, Dziewczęta - Warsztaty klasowe. - Zmiana postaw i zachowań młodzieży. - Akceptacja zmian zachodzących w organizmie młodego człowieka. - Fundacja PRAESTERNO (Puławy) 2. Pomoc indywidualna w rozwiązywaniu konkretnych sytuacji kryzysowych (np. choroba, przemoc, środki psychoaktywne) 3. Zaangażowanie rodziców do współpracy i zachęcanie do edukacji swoich dzieci - Przekazanie uczniowi wiedzy gdzie można pozyskać wsparcie i pomoc. - Rozmowy z rodzicami podczas zebrań. - Uczeń otrzyma fachową pomoc od specjalisty. - Rodzice są świadomi odpowiedzialności za edukację psychoseksualną swoich dzieci, akceptują działanie profilaktycznowychowawcze szkoły. 9
OBSZAR PROBLEMOWY - UZALEŻNIENIA OD ALKOHOLU, ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH, PAPIEROSÓW I KOMPUTERA 1. Dostarczenie informacji o mechanizmach i następstwach picia alkoholu, zażywania środków psychoaktywnych, palenia papierosów. Nie pal przy mnie proszę (Moje dziecko idzie do szkoły) Znajdź właściwe rozwiązanie - Dyskusje na godzinie wychowawczej. - Wykład nt. Szkodliwości Zażywania Środków Psychoaktywnych - Wykład i prezentacja multimedialna Stop Dopalaczom! - Kształtowanie społecznie pożądanych postaw poprzez przedstawienie korzystnych wzorców oraz ukazywanie atrakcyjnego modelu zdrowego stylu życia. - Kreowanie postawy asertywnej. Przekazanie materiałów informacyjno edukacyjnych. 2. Edukacja rodziców - Stop Dopalaczom! wykład, prezentacja multimedialna. Przekazanie materiałów informacyjno edukacyjnych. - Uczeń zna realne konsekwencje picia alkoholu, zażywania środków psychoaktywnych i palenia papierosów, zdaje sobie sprawę z tego, że uzależnienia powodują szkody emocjonalne, edukacyjne zdrowotne i prawne. - Uczeń umie wyrazić swoją postawę w sytuacji zagrożenia. - Uświadomienie zagrożeń wynikających z zażywania środków psychoaktywnych przez młodzież oraz wyrobienie umiejętności reagowania w takich sytuacjach. - nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej - specjaliści z Poradni MONAR 10
3. Komputer dobro czy zło cywilizacyjne? - Wirtualne uzależnienie wykład. - Negatywne skutki nadmiernego i niewłaściwego korzystania z gier komputerowych. - Uświadomienie zagrożeń (brak poczucia czasu, uzależnienie, aspekt zdrowotny). OBSZAR PROBLEMOWY - ZDROWY I RACJONALNY STYL ŻYCIA. ZAPOBIGANIE CHOROBOM ZAKAŹNYM. 1. Wpływ aktywności fizycznej i racjonalnego odżywiania na zdrowie młodego człowieka Program Trzymaj Formę! - Wykład na temat zaburzeń odżywiania u młodych ludzi. Przekazanie Materiałów Informacyjno - edukacyjnych dla młodzieży. - Uświadomienie mechanizmów powstawania zaburzeń odżywiania. - Propozycje alternatyw dla zdrowia. - nauczyciel biologii 2. Otyłość zagrożenie dla zdrowia 3. Aktywność fizyczna a zdrowie - Omówienie przyczyn otyłości. Propozycje diety zbilansowanej, Piramida Zdrowia. - Zestaw ćwiczeń gimnastycznych jako sposób na odchudzanie. - Propozycje zabaw i ćwiczeń ruchowych jako formy spędzania wolnego czasu i uatrakcyjnienia zajęć z w-f (uczniowie nauczyciel w-f). - Nabycie wiedzy dot. racjonalnego żywienia i jej wpływ na zdrowie. - Zwiększenie poczucia własnej wartości. - Umiejętność dokonywani właściwych wyborów jako alternatyw dla spędzania czasu wolnego. - nauczyciele w-f - nauczyciel w-f 11
4. Profilaktyka zakażeń meningokokowych 5. Zawsze razem Profilaktyka zakażeń HIV: jak dziecko powinno prawidłowo postępować w przypadku drobnych urazów. - Prelekcja, prezentacja multimedialna Stop! Meningokoki przekazanie materiałów edukacyjnych. - Wykład, zajęcia warsztatowe, przekazanie materiałów edukacyjnych. - Wzrost wiedzy i świadomości dotyczącej profilaktyki chorób zakaźnych stanowiących realne zagrożenie dla młodych ludzi. - Wzrost poziomu tolerancji, wiedzy i świadomości wobec osób zakażonych HIV i chorych na AIDS. - Uczeń potrafi ocenić sytuację w której się znajduje, wie jak postąpić i do kogo zwrócić się o pomoc w przypadku drobnych skaleczeń i urazów. - nauczyciel biologii - nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej - pielęgniarka 12
OBSZAR PROBLEMOWY - AGRESJA KOMUNIKACJA JAKO SZTUKA POROZUMIEWANIA SIĘ MIĘDZY SOBĄ 1. Praca z uczniem. Czy jesteśmy tolerancyjni? Sposoby porozumiewania się miedzy sobą. 2. Praca z nauczycielem. - Wykład tematyczny. - Wyjścia integracyjne. - Warsztaty klasowe. - Szkolenie na Radzie Pedagogicznej. Przekazanie materiałów inform. eduk. - Uczeń zna definicję agresji, zna przyczyny i skutki zachowań agresywnych, - zauważa, spostrzega agresję, - zna uczucia ofiary i agresora, - wie, gdzie szukać pomocy i jak obronić się w sytuacji zagrożenia. - Integracja jako alternatywa dla redukowania poziomu agresji. - Uczeń poznaje pozytywne aspekty otwartego, obiektywnego i szanującego podejścia wobec postaw i cech drugiej osoby, poznaje sposoby efektywnego porozumiewania się między sobą. - Doskonalenie umiejętności porozumiewania się. - Fundacja PRAESTERNO, - Fundacja PRAESTERNO 13
3. Edukacja rodziców. Umiejętność słuchania i komunikowania się w przeciwdziałaniu agresji. - Spotkania w czasie zebrań z rodzicami, rozmowy indywidualne. - Propozycje spędzania czasu wolnego przez dzieci. - Uświadomienie zagrożeń wynikających z rozwijającej się wśród młodzieży agresji. - Umiejętność reagowania na takie zachowania oraz sposoby radzenia sobie z problemem. - Współpraca rodziców ze szkołą w przeciwdziałaniu agresji. 14
OBSZAR PROBLEMOWY - STRES 1. Czym jest stres?. Sposoby efektywnej komunikacji. 2. Ćwiczenie umiejętności radzenia sobie ze stresem. 3. Praca z nauczycielem. - Wykład problemowy. - Pytania do uczniowie kl.i poznają siebie nawzajem i swoich nauczycieli, - w miarę potrzeb rozmowy z pedagogiem - wyjścia, zabawy integracyjne. - Przekazani materiałów inf. eduk. nauczycielom. - Wzrost wiedzy na temat istoty stresu, jego objawów i uwarunkowań. - Uczeń poznaje sposoby efektywnej komunikacji oraz potrafi je zastosować w codziennych kontaktach. - Kształtowanie umiejętności zapobiegania negatywnym skutkom stresu i redukowania napięcia emocjonalnego. - Pozyskanie umiejętności kształtowania aktywnej i odpowiedzialnej postawy wśród uczniów. kl.i - dyrektor Sporządziła: Pedagog szkolny Małgorzata Nowakowska-Szijka Zatwierdziła: Dyrektor Zespołu Szkół Europejskich w Puławach mgr Teresa Grosicka 15