SZKOŁA PODSTAWOWA NR 18 IM. JANA MATEJKI W KOSZALINIE PROGRAM PROFILAKTYKI NA ROK SZKOLNY 2016/2017
Profilaktyka to działanie, które ma na celu zapobieganie pojawieniu się lub rozwojowi niekorzystnego zjawiska. Jest też jednym ze sposobów reagowania na zjawiska społeczne, które oceniane są jako szkodliwe i niepożądane. Profilaktyka to promowanie zdrowego i bezpiecznego stylu życia, zapewnienie uczniom warunków wszechstronnego rozwoju. Ta ocena skłania do traktowania takich zjawisk w kategoriach zagrożeń i podejmowania wysiłków w celu ich eliminacji lub choćby ograniczenia. Powszechnie uważa się, że skuteczna profilaktyka jest optymalnym sposobem hamowania rozwoju lub ograniczania skali zjawisk uznanych za dolegliwe społecznie. Głównie z tego względu jest znacznie bardziej opłacalna niż kosztowne działania zaradcze, konieczne w sytuacji, gdy wzrasta skala niepożądanych zjawisk. Podstawy prawne: Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997r. art. 72 (Dz. U. z dnia 16 lipca 1997r. Nr 78, poz. 483). Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ dnia 20 listopada 1989 r., ratyfikowana przez Polskę 7 lipca 1991 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz.526) - art. 3, art.19, art. 33. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2014 r. Poz. 803). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 stycznia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2002 r. Nr 10, poz. 96). Europejska Konwencja o wykonaniu praw dzieci sporządzona w Strasburgu dnia 25 stycznia 1996 r. (Dz. U. z 2000 r. Nr107, poz. 1128) - art. 1 pkt 2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 19 lipca 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. z 2002 r. Nr 121, poz. 1037). Ustawa z 8 stycznia 1999 r. Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego (Dz. U. z 1999 r. Nr 12, poz. 96 ze zm.). Ustawa z 19 stycznia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 1994 r. Nr 111, poz. 535 ze zm.). Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 1982 r. Nr 35, poz. 230 ze zm.). Ustawa z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 198). Ustawa z 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55). Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą (Dz. U. z 2004 r. Nr 282, poz. 2814 ze zm.). Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z 22 stycznia 2003 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 198). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. z 2003 r. Nr 26, poz. 226). Obwieszczenie Ministra Zdrowia z 22 lipca 2002 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 ze zm.). Rozporządzenie MEN z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii. Statut szkoły. Cele Programu Profilaktyki: W klasach I III: wdrażanie zdrowego stylu życia, nauka zasad i norm społecznych oraz nauka ich przestrzegania. Dostarczenie wiedzy na temat; co to jest zdrowie i jak należy o nie dbać, nauka odpowiedzialności za swoje zachowanie. W klasach IV-VI: Zapobieganie zachowaniom agresywnym, motywowanie do zdrowego stylu życia. 1. Tworzenie klimatu, współpracy, wzajemnego szacunku i dialogu. 2. Promowanie zdrowego i bezpiecznego stylu życia, zapobieganie depresjom i próbom samobójczym. 2
3. Wdrażanie umiejętności radzenia sobie ze stresem. 4. Zwiększenie świadomości nt. pozytywnych skutków życia bez nałogów tj. papierosów, alkoholu, narkotyków, dopalaczy i innych używek. 5. Uczenie dokonywania świadomych wyborów oraz odpowiedzialności za podejmowane decyzje. 6. Dążenie do wszechstronnego rozwoju osobowego ucznia. 7. Wspomaganie ucznia w radzeniu sobie w trudnych sytuacjach życiowych. 8. Kształtowanie umiejętności samodzielnego rozwiązywania problemów. 9. Rozwijanie poczucia własnej wartości. 10. Nauka czerpania radości z własnej aktywności: sportowej, twórczej, rozwijanie zainteresowań. Zadania Programu Profilaktyki: 1. Diagnozowanie klimatu społecznego szkoły, środowiska rodzinnego, identyfikowanie czynników ryzyka i czynników chroniących przed sięganiem po substancje psychoaktywne, zapobieganie uzależnieniom i zachowaniom agresywnym w szkole. 2. Diagnozowanie zagrożenia uzależnieniom poprzez określenie czynników ryzyka i czynników chroniących 3. Upowszechnianie wiedzy nt. zdrowego i bezpiecznego stylu życia (poznawanie sposobów radzenia sobie ze stresem, zapobieganie próbom samobójczym) 4. Poznawanie zagrożeń związanych z zażywaniem środków zmieniających świadomość narkotyki, dopalacze, alkohol. 5. Kształtowanie i rozwijanie zainteresowań uczniów. 6. Edukacja nauczycieli, rodziców i uczniów zwiększająca umiejętności wychowawcze i profilaktyczne. Współpraca z instytucjami: Szkoła przy realizacji programu profilaktycznego współpracuje z Miejską Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną, Policją, Pełnomocnikiem ds. Uzależnień UM w Koszalinie, OMKKWR w Koszalinie, Sądem Rodzinnym i Nieletnich w Koszalinie, Towarzystwem Zapobiegania Narkomanii, Sanepidem. Oczekiwane efekty programu: 1. W szkole panuje dobra i życzliwa atmosfera pomiędzy wszystkimi członkami społeczności szkolnej. 2. Konflikty są rozwiązywane na bieżąco w poszanowaniu godności osobistej stron. Przy rozwiązywaniu konfliktów stosujemy zasady sprawiedliwości naprawczej. 3. Uczniowie potrafią dbać o swoje zdrowie i bezpieczeństwo. 4. Dzieci zdobywają wiedzę na temat zachowań ryzykownych stosowanie środków zmieniających świadomość. 5. Szkoła wzmacnia poczucie własnej wartości w uczniach. 6. Uczeń potrafi dokonać świadomego wyboru i jest odpowiedzialny za podjętą decyzję. 7. Uczeń wie gdzie i potrafi prosić o pomoc w sytuacjach dla niego trudnych. 8. Uczeń potrafi rozpoznać oznaki stresu i go rozładować w bezpieczny sposób. 3
Filary szkolnych oddziaływań profilaktycznych: Informacja: dostarczanie informacji na temat celów i treści kształcenia. Komunikowanie się: wyrażanie emocji, inicjowanie dyskusji umożliwiającej wyrażanie własnych poglądów, szczerość, otwartość. Współdziałanie: podejmowanie współpracy z uczniem i jego rodzicami, wspólne rozwiązywanie problemów, inspirowanie współpracy między rodzicami. Modelowanie: bycie wzorem, autorytetem dla ucznia. Obszary działania profilaktycznego: I. Budowanie przyjaznego klimatu w oparciu o normy i reguły współżycia społecznego w szkole. II. Zwiększenie umiejętności wychowawczych nauczycieli i pracowników niepedagogicznych szkoły. III. Edukacja rodziców. IV. Zajęcia pozalekcyjne. VI. Promocja zdrowego i bezpiecznego stylu życia. VII. Profilaktyka uzależnień. Zadania skierowane do uczniów: aktywne uczestniczenie w różnorodnych formach zajęć zaproponowanych przez dorosłych obowiązkowe zajęcia edukacyjne z zakresu kształcenia ogólnego, zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów i uzdolnienia uczniów, zajęcia edukacyjne z religii i etyki, zajęcia do wychowania do życia w rodzinie, zajęcia z wychowawcą klasy, zajęcia z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zajęć opiekuńczo wychowawczych warsztatów, realizacji projektów w oparciu o aktywne metody pracy, realizacja programów profilaktycznych. (zajęcia tematyczne, warsztaty, pogadanki, konkursy etc.). informowanie uczniów o obowiązujących procedurach postępowania nauczycieli i wychowawców w sytuacji zagrożenia uzależnieniem od substancji psychoaktywnych. informowanie o zasadach współpracy z Policją, Sądem Rodzinnym i nieletnich, Towarzystwem Zapobiegania Narkomanii. Zadania skierowane do nauczycieli: organizowanie i przeprowadzanie założonych przedsięwzięć z zakresu profilaktyki. Zadania skierowane do środowisk lokalnych: policja (pogadanki, rozmowy z uczniami), Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna oraz inni specjaliści (udział w warsztatach, spotkania z uczniami i rodzicami oraz pracownikami szkoły), Krajowy Komitet ds. Wychowania i Resocjalizacji filia w Koszalinie (warsztaty, realizacja programów profilaktycznych). Zadania skierowane do rodziców: uczestniczenie w spotkaniach ze specjalistami z zakresu psychologii dziecka organizowanych w szkole, pomoc w przygotowaniu uczniów do udziału w konkursach z zakresu wiedzy o bezpiecznym i zdrowym stylu życia. informowanie rodziców i opiekunów prawnych o konsekwencjach związanych z naruszaniem ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz odpowiedzialności karnej za czyny nieletnich. 4
Diagnoza, monitoring i ewaluacja: 1. Analiza jakościowa i ilościowa działań zrealizowanych w ramach programu. 2. Rozmowy indywidualne i wywiady, ankiety prowadzone z uczniami, ich rodzicami i nauczycielami. 3. Diagnoza czynników ryzyka i czynników chroniących przed zachowaniami ryzykownymi (stanowiących zagrożenie dla prawidłowego rozwoju, zdrowia, bezpieczeństwa i funkcjonowania społecznego dziecka). 4. Bieżące obserwacje zachowań uczniów, na lekcjach, podczas przerw, zajęć pozalekcyjnych, a także na wycieczkach oraz imprezach pozaszkolnych. 5. Analiza niepowodzeń szkolnych uczniów. 6. Analiza dokumentacji szkolnej dotyczącej diagnozowania, monitorowania oraz podejmowania interwencji wychowawczej. 7. Wyniki i efekty działań w ramach programu profilaktyki będą przedstawione podczas rady pedagogicznej i zebrań z rodzicami. 8. Program obejmuje rok szkolny 2016/2017. Diagnoza czynników ryzyka i czynników chroniących przed zachowaniami ryzykownymi dokonana w szkole w czerwcu 2016 r. jest podstawą skonstruowania Programu Profilaktyki na rok szkolny 2016/2017. Informacje potrzebne do diagnozy otrzymano od wszystkich podmiotów społeczności szkolnej - uczniów, nauczycieli i rodziców/prawnych opiekunów. W wyniku otrzymano pełny, obiektywny obraz kondycji szkoły w zakresie wychowania i profilaktyki oraz występujących w tych obszarach potrzeb. Rekomendacje wynikające z diagnozy: Zwiększyć albo uatrakcyjnić zajęcia dotyczące zdrowego odżywiania, wpływu substancji odurzających na zdrowie, zajęcia z asertywności. Uczyć uczniów rozpoznawania i nazywania uczuć w czasie rozwiązywania konfliktów. Odwoływać do istniejących zasad i ustalonych konsekwencji. Wzbogacić ofertę zajęć pozalekcyjnych. Troszczyć się o każdego ucznia i nadal utrzymać dobrą współpracę z uczniami, rodzicami i między nauczycielami. Należy udzielać wsparcia uczniom, którzy źle czują się w klasie, w szkole i są izolowani. Stosować ocenianie kształtujące w procesie edukacyjnym i wychowawczym. Działania skierowane do uczniów Wdrażanie do zgodnego życia w szkole i w klasie Zadania i formy realizacji Realizatorzy Termin realizacji 1. Wdrażanie do przestrzegania statutu wychowawcy - zajęcia wrzesień szkoły: zaznajomienie z wybranymi lekcyjne w ramach nauczania treściami statutu szkoły, poznanie zintegrowanego regulaminu klasy i norm zachowania. 2. Wdrażanie do współdziałania z innymi: nauka właściwych zachowań wobec rówieśników i personelu szkoły, zachęcanie do udzielania sobie pomocy, zachęcanie do zwracania się o pomoc w sytuacjach trudnych. na bieżąco 3. Kształtowanie umiejętności zachowania się wobec pracowników szkoły. 5
4. Kształtowanie pozytywnych relacji między uczniami - wyrabianie postaw wzajemnej pomocy. Zapobieganie zachowaniom agresywnym tj. agresji fizycznej, psychicznej, cyberprzemocy Zadania i formy realizacji Realizatorzy Termin realizacji 1. Wzmacnianie pozytywnego obrazu samego siebie i samooceny. wychowawcy, pedagog 2. Organizacja Dni Bezpiecznego Internetu. Warsztaty dotyczące cyberprzemocy D. Szarwark, pedagodzy wg planu pracy szkoły 3. Kształtowanie postaw troski o bezpieczeństwo własne i innych. 4. Szukanie odpowiedzi na pytania jak mogę dbać o własne bezpieczeństwo? wychowawcy, pedagodzy wrzesień, przed feriami zimowymi oraz wakacjami 5. Wdrażanie do współpracy jako formy zapobiegania zachowaniom agresywnym wdrażanie oceniania kształtującego. 6. Nauka posługiwania się komunikatem FUO (fakty, uczucia, oczekiwania) 7. Udział uczniów w zajęciach pozalekcyjnych sportowych i rozwijających zainteresowania. wychowawcy, pedagog pedagodzy, wychowawcy nauczyciele w ciąg całego cyklu edukacyjnego w ciąg całego cyklu edukacyjnego Profilaktyka uzależnień Formy realizacji Realizatorzy Termin realizacji 1. Organizowanie lekcji wychowawczych z zakresu profilaktyki uzależnień dotyczące narkotyków, dopalaczy, alkoholu, papierosów. 2. Prezentacja filmów edukacyjnych dotyczących uzależnień. Rozpowszechnianie broszur i materiałów informacyjnych. 3. Dni profilaktyki w szkole - warsztaty, konkursy, informacje na stronie internetowej. pedagog, psycholog, wychowawcy klas V i VI pedagodzy pedagog, psycholog, wychowawcy wg planu pracy pedagogów listopad każdego roku 4. Realizacja ogólnopolskich programów profilaktycznych: pedagodzy, psycholog 6
- Cukierki w klasach II III., - Domowi Detektywi w klasach IV - VI - Bieg po zdrowie, program antytytoniowej edukacji zdrowotnej dla klas IV 5. Udział w Ogólnopolskiej Kampanii Społecznej Zachowaj Trzeźwy Umysł pedagodzy, psycholog Promocja zdrowego i bezpiecznego stylu życia Formy realizacji Realizatorzy Termin realizacji 1. Aktywność ruchowa sposobem na zdrowie: pozalekcyjne zajęcia sportowe, rozgrywki i turnieje sportowe, udział w rozgrywkach sportowych w ramach IMS, pozaszkolne zajęcia sportowe na Orliku. 2. Rozwijanie umiejętności i nawyków dbania o higienę osobistą: fluoryzacja w kl. I VI, profilktyka przeciwpróchnicza, spotkania z dietetyczką, spotkania z położną dziewcząt klas V na temat higieny okresu dojrzewania, 3. Organizacja Światowego Dnia Pierwszej Pomocy 4. Organizacja Dni Zdrowia 5. Pikniki śniadaniowe 6. Realizacja miejskiego programu Zdrowo jesz - lepiej żyjesz i innych programów prozdrowotnych wychowawcy, nauczyciele wych. fizycznego pielęgniarka, wychowawcy klas zespół ds. zdrowia, pedagodzy, wychowawcy pedagodzy, pedagodzy i nauczyciele wychowawcy klas, nauczyciele wychowania fizycznego, pielęgniarka wg planu pracy szkoły wg planu pracy szkoły Działania skierowane do nauczycieli i pracowników niepedagogicznych Formy realizacji Realizatorzy Termin realizacji 1. Szkolenie dla nauczycieli i pracowników niepedagogicznych nt. zapobiegania samobójstwom dzieci i młodzieży 2. Kursy i szkolenia doskonalące umiejętności profilaktyczne. psycholog, dyrekcja szkoły listopad 2016 r. zainteresowani nauczyciele 3. Realizacja oceniania kształtującego wszyscy nauczyciele 2016/2017 4. Monitorowanie potrzeb nauczycieli w zakresie doskonalenia umiejętności pedagog, wychowawcy, dyrekcja, zespoły 7 wg harmonogramu szkoleń CEN w Koszalinie na bieżąco
wychowawczych: rozmowy i konsultacje indywidualne, dostarczanie materiałów edukacyjnych dla wychowawców klas VI i na godziny wychowawcze z zakresu profilaktyki uzależnień. wychowawcze Działania skierowane do rodziców Formy realizacji Realizatorzy Termin realizacji 1. Spotkanie zainteresowanych rodziców klas IV - VI ze specjalistą z zakresu psychologii dziecka 2. Gablota informacyjna dla rodziców Pedagog informuje 3. Udostępnianie rodzicom literatury, broszur, ulotek z zakresu problematyki wychowawczej i profilaktycznej. 4. Informacje i porady dla rodziców zamieszczane na szkolnej stronie internetowej (link dla rodziców ). 5. Współpraca z rodzicami podczas realizacji programów profilaktycznych 6. Pedagogizacja rodziców w zakresie: odciążania plecaków uczniowskich, higieny pracy umysłowej (plan dnia ucznia), zdrowych nawyków żywieniowych oraz ruchu na świeżym powietrzu. pedagog z MPPP w Koszalinie 9 listopada 2016 pedagog pedagodzy wicedyrektor wychowawcy klas wychowawcy klas, zespół ds. zdrowia, zespół ds. współpracy z rodzicami na bieżąco wg potrzeb na bieżąco wg potrzeb na bieżąco podczas zebrań z rodzicami Program profilaktyki opracował zespół w składzie: Maria Kotynia, Maria Dębska, Agnieszka Skrzypniak. Uchwalony przez Radę Rodziców 9 września 2016 r. Zatwierdzony przez Radę Pedagogiczną 14 września 2016 r. 8