PROGRAM PROFILAKTYCZNY GIMNAZJUM IM. KOŚCIELECKICH W SKĘPEM Program profilaktyczny został opracowany na podstawie diagnozy, w której uwzględniono potrzeby rozwojowe uczniów wynikające ze specyfiki środowiska szkoły. Program profilaktyczny został uchwalony w trybie przewidzianym w Art. 54. ust.2. pkt 1 Ustawy o Systemie Oświaty( Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) w dniu 26 września 2013 r. przez Radę Rodziców w porozumieniu z Radą Pedagogiczną. W maju 2014 r. przeprowadzono ewaluację programu profilaktycznego. Uczniowie, rodzice i nauczyciele nie wnieśli propozycji zmian, w związku z czym program nie ulega nowelizacji na rok szkolny 2014/2015.. Program profilaktyczny wchodzi w życie po przyjęciu do realizacji przez Radę Pedagogiczną w dniu 29 sierpnia 2014 r..
Spis treści I Podstawy prawne... 3 II Cele programu... 4 III Diagnoza... 4 IV Cele profilaktyki... 5 V Działania szkoły... 5 VI Przewidywane efekty... 6 VII Plan działań szkoły... 6 7.1. Brak motywacji do nauki, frekwencja na zajęciach.... 6 7.2. Różne formy agresji, przemocy, wandalizm.... 7 7.3. Palenie papierosów przez uczniów, eksperymentowanie ze środkami psychoaktywnymi. 8 7.4. Dyscyplina szkolna, niska kultura osobista.... 8 VIII Zadania realizatorów programu... 8 8.1. Zadania wychowawcy klasy.... 9 8.2. Zadania psychologa i pedagoga szkolnego.... 9 8.3. Zadania nauczycieli.... 9 8.4. Zadania rodziców.... 10 IX Ewaluacja szkolnego programu profilaktyki... 10 Szkolny program profilaktyczny Gimnazjum im. Kościeleckich w Skępem stan na dzień 2014.08.29 str. 2
I Podstawy prawne Szkolny Program Profilaktyki został opracowany w zgodzie z następującymi aktami prawnymi: 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.). 3. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r., Nr 97, poz. 674 z późn. zm.). 4. Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. 1991 r. Nr 120, poz. 526 z późn. zm.). 5. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 z późn. zm.). 6. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17). 7. Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U.2001, Nr 14, poz. 147 z późn. zm.). 8. Ustawa z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka ( Dz. U. z 2000 r. Nr 6, poz. 69 z późn. zm.). 9. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych ( Dz. U. z 2002 r., Nr 15 poz. 142). 10. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2012 r. Nr 0, poz. 204). 11. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. 2013 nr 0 poz. 532). 12. Podstawowe kierunki polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2013/2014. 13. Statut Gimnazjum im. Kościeleckich w Skępem, Uchwałą Rady Pedagogicznej z dnia 10 czerwca 2006 r. przyjęty do realizacji. Nowelizacja statutu z dnia 13 września 2013 r. 14. Narodowy program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. 15. Krajowy program przeciwdziałania narkomanii. 16. Program ochrony zdrowia psychicznego. 17. Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. Szkolny program profilaktyczny Gimnazjum im. Kościeleckich w Skępem stan na dzień 2014.08.29 str. 3
II Cele programu Program Szkolnej Profilaktyki to ogół działań chroniących dzieci i młodzież przed zakłóceniami w rozwoju i działań interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagrożeń. Podstawa programowa kształcenia ogólnego zakłada, że nauczyciele w swojej pracy wychowawczej, wspierając w tym zakresie obowiązek rodziców, winni zmierzać do tego, aby uczniowie w szczególności: a) znajdowali w szkole środowisko wszechstronnego rozwoju osobowego (w wymiarze intelektualnym, psychicznym, społecznym, zdrowotnym, estetycznym, moralnym, i duchowym), b) poszukiwali i dążyli do osiągnięcia celów życiowych i wartości wyższych, które pomogą im określić ich własne miejsce w świecie, c) przygotowali się do rozpoznawania wartości moralnych, dokonywania wyborów i hierarchizacji wartości oraz mieli możliwość doskonalenia się. Aby to osiągnąć, konieczne jest propagowanie zdrowego stylu życia, upowszechnianie wśród młodzieży modelu życia i spędzania wolnego czasu bez używek, systematyczna praca zmierzająca do polepszenia więzi nastolatków z rodzicami poprzez pomoc udzieloną rodzicom i bezpośrednie oddziaływanie na młodzież zarówno w procesie dydaktycznym, jak i wychowawczym. III Diagnoza W celu rozpoznania problemów wychowawczych w Gimnazjum dokonano diagnozy środowiska szkolnego i rodzinnego uczniów. Badaniami ankietowymi we wrześniu 2013 r. zostali objęci uczniowie, rodzice i nauczyciele. Na podstawie analizy wyników ankiet, protokołów z posiedzeń Rady Pedagogicznej, wyników ewaluacji w obszarze bezpieczeństwa uczniów w szkole z roku szkolnego 2012/2013, obserwacji, rozmów i zeszytów uwag uczniów stwierdzono, że w szkole i poza nią problemami wychowawczymi są: a) frekwencja na zajęciach dydaktycznych i pozalekcyjnych, b) przemoc, agresja (bójki, zaczepianie, zastraszanie, wymuszanie), c) palenie papierosów, d) brak kultury osobistej, e) używanie wulgaryzmów, f) brak zainteresowania nauką, lenistwo, g) wagary, h) wandalizm, i) eksperymentowanie z substancjami psychoaktywnymi (alkohol, narkotyki), j) brak zainteresowania rodziców postępami dzieci w nauce i zachowaniu. Przyczyny tych problemów tkwią: a) w rodzinie brak pozytywnych wzorców, brak kontroli nad sposobem spędzania wolnego czasu, niewłaściwe działanie wychowawcze, alkoholizm, przemoc, b) w szkole niedostrzeganie lub zbyt późne dostrzeganie problemów ucznia, wpływ grupy rówieśniczej, Szkolny program profilaktyczny Gimnazjum im. Kościeleckich w Skępem stan na dzień 2014.08.29 str. 4
c) w uczniu deficyty rozwojowe, problemy dydaktyczne, niskie poczucie własnej wartości, brak krytycyzmu, d) w środowisku zachowania patologiczne i obyczaj środowiskowy, bezrobocie, ubóstwo, łatwy dostęp do papierosów, alkoholu nieprzestrzeganie przez punkty handlowe zakazu sprzedaży nieletnim. IV Cele profilaktyki Cele profilaktyki w Gimnazjum to ochrona ucznia przed: a) zniechęceniem do nauki i utratą celów życiowych, b) przemocą psychiczną i fizyczną oraz cyberprzemocą, c) używaniem środków psychoaktywnych (papierosy, alkohol, narkotyki), uzależnieniem od nich, d) działalnością przestępczą i wykroczeniami przeciw prawu, e) wstępowaniem i przynależnością do grup o charakterze destrukcyjnym, f) zaburzeniami emocjonalnymi wynikającymi z nieprawidłowego funkcjonowania rodziny i szkoły. V Działania szkoły Działania szkoły skierowane do uczniów, nauczycieli, rodziców i środowiska: 1. Doskonalenie umiejętności nauczycieli, rozszerzenie wiedzy o takie zagadnienia jak: agresja, uzależnienia, komunikacja interpersonalna, kompetencje wychowawcze. 2. Bibliotekę szkolną stopniowo wyposażać w materiały dotyczące profilaktyki. 3. Włączenie przedstawicieli samorządu uczniowskiego do konkretnych działań (poza zgłaszaniem własnych pomysłów mają poczucie odpowiedzialności za to, co dzieje się w ich środowisku). 4. Organizowanie profilaktycznych zajęć edukacyjnych w ramach lekcji wychowawczych, zastępstw lub spotkań dodatkowych. 5. Stała współpraca z rodzicami w celu przekazywania im wiedzy na temat zagrożeń, a także zapoznanie ich z działaniami szkoły w tym zakresie. 6. Organizowanie w szkole imprez tematycznych (happeningi, konkursy). 7. Realizowanie programów profilaktycznych przez wychowawców, pedagoga i psychologa szkolnego oraz specjalistów z zewnątrz. 8. Zapewnienie uczniom alternatywnych możliwości spędzania wolnego czasu (zajęcia pozalekcyjne, rekreacyjno-sportowe). 9. Promocja zdrowego stylu życia kształtowanie umiejętności samodzielnego dokonywania wyborów zachowań chroniących zdrowie własne i innych. 10. Propagowanie zachowań proekologicznych w szkole, na biwakach, wycieczkach. 11. Współpraca z instytucjami Urzędem Miasta i Gminy, Ośrodkiem Pomocy Społecznej, Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Poradnią Psychologiczno- Pedagogiczną, Rewirem Dzielnicowych, Komendą Powiatową Policji, Sanepidem, Fundacją Dzieci Niczyje i innymi, które mogą wspomagać szkołę w pracy profilaktycznej. Szkolny program profilaktyczny Gimnazjum im. Kościeleckich w Skępem stan na dzień 2014.08.29 str. 5
VI Przewidywane efekty Przewidywane efekty podjętych działań profilaktycznych: 1. Nauczyciele wszystkich przedmiotów posiadają wiedzę z zakresu profilaktyki oraz umiejętności postępowania w konkretnych przypadkach. Następuje poprawa w zakresie relacji: uczeń nauczyciel rodzic. 2. W bibliotece szkolnej znajdują się materiały i publikacje dotyczące profilaktyki. 3. Jest niski wskaźnik uczniów opuszczających zajęcia lekcyjne. 4. Zmniejsza się zjawisko przemocy i agresji coraz więcej uczniów radzi sobie ze stresem oraz innymi trudnymi sytuacjami. 5. Uczniowie chętnie i aktywnie uczestniczą w promocji zdrowego stylu życia moda na nie palę, nie piję, nie biorę. 6. W szkole prowadzone są programy profilaktyczne dla uczniów. 7. Nastąpiła poprawa wyników w nauce i zachowaniu. 8. Poprawia się aktywność i samorządność uczniów. Uczniowie czują się współgospodarzami szkoły. 9. Uczniowie są wyposażeni w wiedzę o środkach uzależniających. 10. Wszyscy w szkole przestrzegają kultury słowa. 11. Właściwe postawy nauczycieli- wychowawców wpływają na właściwą postawę uczniów i dążenie ich do bycia wolnym od przemocy, agresji, nałogów. 12. Rodzice chętnie uczestniczą w oferowanych im programach, warsztatach. Coraz więcej rodziców jest przekonanych, że profilaktyka i współdziałanie rodziców, uczniów i szkoły jest drogą do zapobiegania patologiom w rodzinie i zrozumienia potrzeb dziecka. 13. Dzięki atmosferze wytworzonej w szkole uczniowie klas pierwszych szybko adaptują się w nowym środowisku. VII Plan działań szkoły Plan działań szkoły w wybranych obszarach zagrożeń. 7.1. Brak motywacji do nauki, frekwencja na zajęciach. Lp. Działania 1. Uświadamianie uczniom i rodzicom roli wykształcenia w życiu współczesnego człowieka. 2. Zachęcanie uczniów do udziału w konkursach w myśl hasła uczę się dla siebie i mam z tego wymierne korzyści. 3. Stosowanie aktywnych metod nauczania, wykorzystanie multimedialnych środków dydaktycznych. 4. Prowadzenie zajęć pozalekcyjnych. 5. Dokształcanie zawodowe nauczycieli w zakresie stosowania nowoczesnych metod nauczania. 6. Objęcie opieką psychologiczno-pedagogiczną uczniów z trudnościami w nauce. 7. Otoczenie szczególną opieką uczniów nieśmiałych, mających trudności w nauce. Szkolny program profilaktyczny Gimnazjum im. Kościeleckich w Skępem stan na dzień 2014.08.29 str. 6
Zachęcanie rodziców do częstych kontaktów ze szkołą - prowadzenie dyżurów 8. konsultacyjnych. 9. Realizacja cyklu lekcji wychowawczych dotyczących w/w obszaru. Stała kontrola frekwencji na wszystkich zajęciach. Promowanie stuprocentowej i wzorowej 10. frekwencji. 11. Pomoc koleżeńska uczniom mającym trudności w nauce. Współpraca z organem prowadzącym w celu ograniczenia ilości uczniów w klasach (max. 12. 26 uczniów). Zapoznanie uczniów i rodziców z WSO (szczególnie z regulaminem oceny zachowania i 13. konsekwencjami, które ponoszą uczniowie i rodzice). Spotkania z rodzicami, uczniami poświęcone tematyce zagrożeń wynikających z wagarów, 14. ucieczek z lekcji. Współpraca wszystkich nauczycieli - szybkie reagowanie na nieobecności uczniów w 15. szkole i natychmiastowe informowanie rodziców. 7.2. Różne formy agresji, przemocy, wandalizm. Lp. Działania Przeprowadzanie spotkań dla uczniów, nauczycieli, rodziców, z pedagogiem, 1. psychologiem, policjantem, przedstawicielem sądu w celu uświadomienia problemu i redukowania aktów agresji i przemocy. 2. Realizowanie programów profilaktyczno-edukacyjnych dostępnych w bibliotece szkolnej. 3. Stworzenie alternatywnych form spędzania wolnego czasu przez uczniów (SKS, koła zainteresowań, przedmiotowe). 4. Organizacja imprez szkolnych związanych z profilaktyką przemocy i agresji. 5. Prowadzenie zajęć - jak radzić sobie ze stresem, kształtowanie postaw asertywnych. 6. Uświadomienie rodzicom negatywnego wpływu mediów, gier komputerowych i Internetu na zachowanie uczniów. 7. Zwiększenie działań dyscyplinujących uczniów podczas lekcji, w czasie przerw, dojazdów i imprez szkolnych. 8. Współpraca z Rewirem Dzielnicowych - zabezpieczenie imprez szkolnych, regularne wizyty dzielnicowego w szkole. Szkolny program profilaktyczny Gimnazjum im. Kościeleckich w Skępem stan na dzień 2014.08.29 str. 7
7.3. Palenie papierosów przez uczniów, eksperymentowanie ze środkami psychoaktywnymi. Lp. Działania 1. Realizowanie programów profilaktyczno-edukacyjnych proponowanych przez GKRPA i Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną. 2. Wykorzystanie na lekcjach wychowawczych i spotkaniach z rodzicami materiałów edukacyjnych znajdujących się w bibliotece szkolnej. 3. Uświadomienie uczniom i rodzicom przyczyn i skutków używania środków psychoaktywnych. 4. Informowanie UM i G, GKRPA, rodziców o łamaniu przez punkty handlowe zakazu sprzedaży wyrobów tytoniowych i alkoholowych nieletnim. 5. Włączenie rodziców w organizację i zapewnienie opieki podczas imprez szkolnych. 6. 7. 8. 9. Imprezy antynikotynowe, antyalkoholowe, antynarkotykowe: - spektakle profilaktyczno-edukacyjne, - debaty, - konkursy. Współpraca z Rewirem Dzielnicowych, Komendą Powiatową Policji, Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną udział w spotkaniach z Radą Pedagogiczną, uczniami, rodzicami. Szkoleniowe posiedzenia Rady Pedagogicznej doskonalenie umiejętności, poszerzanie wiedzy na temat uzależnień i działań profilaktycznych. Wprowadzenie oznakowania dotyczącego zakazu palenia papierosów na terenie szkoły i parkingu szkolnego. 7.4. Dyscyplina szkolna, niska kultura osobista. Lp. Działania 1. Zapoznanie uczniów i rodziców z prawem szkolnym. 2. Organizowanie konkursów np. pięknego czytania, recytatorski. 3. Promowanie i nagradzanie wzorowych postaw uczniów. 4. Omawianie z uczniami i rodzicami- zasad dobrego wychowania, estetycznego wyglądu, higieny osobistej, kultury słowa. 5. Spotkania uczniów, nauczycieli i dyrektora na apelach szkolnym. VIII Zadania realizatorów programu Realizatorami programu oddziaływań profilaktyczno wychowawczych są wszyscy pracownicy. Rolą dyrektora jest kierowanie zespołem realizatorów programu w fazie planowania działań oraz podczas ich realizacji i ewaluacji, a także udzielanie im wsparcia. Wychowawcy klas włączają zadania profilaktyczne do działań wychowawczych adresowanych Szkolny program profilaktyczny Gimnazjum im. Kościeleckich w Skępem stan na dzień 2014.08.29 str. 8
do prowadzonych przez nich zespołów uczniowskich. Wsparcia udzielają im inni nauczyciele, psycholog i pedagog szkolny. Działania profilaktyczne muszą być konsultowane z rodzicami uczniów, ważne jest ich zaangażowanie w procesie planowania, realizacji i ewaluacji tych działań. Rodzice są także głównym źródłem informacji na temat występowania i nasilania różnych zagrożeń rozwojowych tkwiących w środowisku rodzinnym i lokalnym. 8.1. Zadania wychowawcy klasy. 1. Diagnozowanie sytuacji wychowawczej prowadzonej klasy; wychowawca dzięki temu, że ma stały kontakt z uczniami może poznać zespół - jego strukturę, relacje panujące między jego członkami. 2. Systematycznie współpracuje z innymi nauczycielami, pedagogiem i psychologiem szkolnym w rozpoznawaniu problemów uczniów. 3. Poznaje środowisko rodzinne uczniów i tkwiące w nim zagrożenia rozwojowe. 4. Proponuje i wdraża program działań wychowawczo-profilaktycznych wynikających z potrzeb kierowanego przez niego zespołu. 5. Rozpoznaje indywidualne potrzeby uczniów i podejmuje próby ich rozwiązywania. 6. Buduje prawidłowe relacje z uczniami oparte na wzajemnym szacunku i zrozumieniu. 7. Włącza do realizacji programu innych nauczycieli, specjalistów. 8. Inicjuje kontakt uczniów i ich rodziców z psychologiem i pedagogiem szkolnym. 9. Dokonuje systematycznie oceny skuteczności prowadzonych przez siebie działań, modyfikuje realizowany program działań wychowawczo-profilaktycznych. 10. Doskonali umiejętności zawodowe w obszarze działań wychowawczo-profilaktycznych poprzez udział w różnych formach doskonalenia nauczycieli. 8.2. Zadania psychologa i pedagoga szkolnego. 1. Przeprowadzanie diagnozy problemów wychowawczych szkoły. 2. Koordynacja pracy zespołu opracowującego szkolny program profilaktyki. 3. Dokonanie wraz z zespołem ewaluacji realizacji programu. 4. Włączenie się do realizacji zadań szkolnego programu profilaktyki (np. prowadzi zajęcia psychoedukacyjne dla uczniów, szkoleniowe dla rodziców, pomaga w rozwiązywaniu problemów indywidualnych). 5. Współpraca z różnymi instytucjami i organizacjami zajmującymi się udzielaniem pomocy rodzinie i dziecku. 6. Systematyczna współpraca z wychowawcami klas i nauczycielami, udzielanie im wsparcia w planowaniu i realizacji zadań profilaktyczno-wychowawczych. 7. Uczestnictwo w szkoleniach doskonalących umiejętności pracy wychowawczej i profilaktycznej. 8.3. Zadania nauczycieli. 1. Uczestnictwo w diagnozie i planowaniu oddziaływań profilaktyczno-wychowawczych w szkole. Szkolny program profilaktyczny Gimnazjum im. Kościeleckich w Skępem stan na dzień 2014.08.29 str. 9
2. Realizacja zadań profilaktyczno-wychowawczych poprzez włączenie do swojego programu nauczania treści o charakterze profilaktycznym. 3. Systematyczna współpraca z wychowawcami klas, nauczycielami, udzielanie im wsparcia w planowaniu i realizacji zadań profilaktyczno-wychowawczych. 4. Doskonalenie umiejętności zawodowych w obszarze działań wychowawczo profilaktycznych poprzez udział w różnych formach doskonalenia nauczycieli. 8.4. Zadania rodziców. 1. Uczestnictwo w diagnozie problemów wychowawczych i potrzeb w zakresie profilaktyki. 2. Udział Rady Rodziców w opracowaniu i uchwalaniu programu profilaktycznego gimnazjum. 3. Systematyczna współpraca z wychowawcą klasy w zakresie zaspakajania potrzeb swoich dzieci. 4. W miarę możliwości rodzice włączają się do realizacji zadań programu. 5. W sytuacji zagrożeń rozwojowych swoich dzieci korzystają z pomocy psychologa i pedagoga szkolnego, szukają wsparcia w specjalistycznych placówkach (np. Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Lipnie, placówkach służby zdrowia). IX Ewaluacja szkolnego programu profilaktyki Szkolny program profilaktyczny nie jest dokumentem zamkniętym. Ulega zmianom wraz ze zmieniającą się rzeczywistością. Analiza jego skuteczności będzie polegać na bieżącym monitorowaniu oraz ewaluacji. Treści programu ulegać będą zmianom w zależności od potrzeb. 1. Ewaluacja zostanie dokonana po roku od zatwierdzenia szkolnego programu profilaktyki przez Radę Pedagogiczną i Radę Rodziców (diagnoza wybranych obszarów zadań programu). 2. Uwzględnione zostaną opinie: a) uczniów, b) nauczycieli, c) rodziców, d) innych instytucji współpracujących ze szkołą (np. policja, służba zdrowia). 3. Sposoby ewaluacji: a) przeprowadzenie ankiety wśród uczniów, nauczycieli i rodziców, b) analiza dokumentacji: zapisy w dziennikach lekcyjnych, protokołach z posiedzeń Rady Pedagogicznej itp. Ewaluacja będzie miała formę sprawozdania końcoworocznego zawierającego wnioski z realizacji programu i nowe propozycje działań. Ewaluacji programu dokona zespół powołany przez dyrektora szkoły. Szkolny program profilaktyczny Gimnazjum im. Kościeleckich w Skępem stan na dzień 2014.08.29 str. 10