Pośmiertne badania obrazowe TK z rekonstrukcją 3D u ofiar postrzałów z broni palnej i eksplozji ładunków wybuchowych

Transkrypt

1 ARCH. MED. SĄD. KRYM., 2009, LIX, PRACE ORYGINALNE Krzysztof Woźnik, Artur Moskł, Andrzej Urnik 1, Młgorzt Kłys Pośmiertne dni orzowe TK z rekonstrukcją 3D u ofir postrzłów z roni plnej i eksplozji łdunków wyuchowych Postmortem CT exmintion with 3D reconstruction in gunshot nd post explosion injuries Z Ktedry Medycyny Sądowej UJ CM Kierownik: prof. dr h. n. med. M. Kłys 1 Z Ktedry Rdiologii UJ CM Kierownik: prof. dr h. med. A. Urnik Przedstwiono wyniki dń pośmiertnych w czterech przypdkch zgonów w wyniku postrzłów z roni plnej i eksplozji łdunków wyuchowych. Przed klsyczną sądowo-lekrską sekcją zwłok dodtkowo przeprowdzono pośmiertne dnie TK. Stwierdzone podczs dń zminy (orżeni i oecność cił ocych) zestwiono w teli orz przedstwiono w postci orzów z rekonstrukcji 3D TK, z porównnimi do orzów sekcyjnych. N dołączonej płycie CD zmieszczono przestrzenne nimcje. The uthors presented the results of postmortem exmintions of four cses relted to gunfire nd post explosion injuries. Prior to clssic forensic utopsies, the corpses were exmined using CT imging. The findings (injuries nd foreign odies) re presented in the tle nd in imges: 3D reconstructions contrsted with ctul utopsy specimens. The enclosed CD includes 3D nimtions. Słow kluczowe: sądowo-lekrsk sekcj zwłok, pośmiertne dni orzowe, tomogrfi komputerow, postrzły z roni plnej, eksplozje łdunków wyuchowych Key words: forensic utopsy, postmortem imging exmintion, computed tomogrphy, gunfire injuries, explosive lsts WSTęP Dl medyk sądowego, dokonującego dignostyki pośmiertnej w przypdkch ofir postrzłów i eksplozji łdunków wyuchowych, jednym z podstwowych zdń jest nie tylko określenie przyczyny zgonu czy orzu doznnych orżeń, le pójście dlej zloklizownie i wydoycie cił ocych, ędących cennymi dowodmi rzeczowymi: pocisków lu ich frgmentów, elementów noju, frgmentów omy, tkże określenie kierunku penetrcji tych cił, które m zsdnicze znczenie przy rekonstrukcji zdrzeni. Poszukiwnie cił ocych, podczs sekcji zwłok w ciemno, jest niezwykle trudne i niesie duże ryzyko przeoczeni nie tylko niewielkich frgmentów. Dltego też już w przeszłości nierzdko yły wykorzystywne dni orzowe w celu loklizcji cił ocego (pocisku), np. z użyciem klsycznego dni rtg. Tomogrfi komputerow (TK) dje dodtkową sznsę określeni przestrzennej loklizcji oiektu. W przypdku wzogceni sądowo-lekrskiej dignostyki pośmiertnej, o techniki rejestrcji i przetwrzni dnych TK w celu rekonstrukcji przestrzennych, możn tkże przedsięrć próy wizulizcji przeiegu knłu rny (rn), mjącej dodtkową zletę ezkrwwości orzu komputerowego.

2 86 Krzysztof Woźnik Nr 2 CEL PRACY Celem dń yło porównnie orzu zmin pourzowych i loklizcj cił ocych w przypdkch ofir postrzłów i eksplozji mteriłów wyuchowych, dnych drogą klsycznego dni pośmiertnego (sądowo-lekrskiej sekcji zwłok) orz pośmiertnego dni TK. MATERIAł Bdniom poddno 4 przypdki zrządzonych zgodnie z k.p.k. sekcji sądowo-lekrskich, wśród wykonywnych w pierwszym i drugim kwrtle 2009 roku w Ktedrze i Zkłdzie Medycyny Sądowej UJ CM. Były to dwie ofiry postrzłów: 1. w głowę z roni śrutowej, 2. w kltkę piersiową z roni myśliwskiej orz dwie ofiry wyuchów: 3. grntu i 4. smodzielnie wykonnej omy ; wszystkie płci męskiej. W kżdym przypdku n tkie dnie uzyskno zgodę włściwego prokurtor. METODA Po dokonniu oględzin zwłok, mjących n celu określenie stnu znmion śmierci, zwłoki umieszczono w dwóch specjlnie przygotownych szczelnych foliowych workch i trnsportowno do Ktedry Rdiologii UJ CM celem dni TK: głowy i szyi orz tułowi. Zkres dni TK ył zmienny w zleżności od loklizcji godzeni urzu. Bdni wykonno przy użyciu prtu Somtom Senstion S16 firmy Siemens. Uzyskne w wyniku dni TK pliki DICOM (w przypdku głowy i szyi minimln gruość wrstwy 0,75 mm, pozostłych części zwłok 1,5mm) poddwno nlizie przy użyciu specjlistycznego oprogrmowni, w zkresie: 1. orzów 2D (w projekcjch poprzecznych), 2. wyrnych rekonstrukcji wielopłszczyznowych (MPR), 3. wyrnych rekonstrukcji 3D, w wyselekcjonownych przypdkch przed klsyczną sądowo-lekrską sekcją zwłok przygotowując je tkże w formie nimcji: kośćc Nr Cse numer Wiek w ltch Age yers Rodzj zdrzeni Event type 1/09 33 wyuch grntu grende explosion 4/09 77 postrzł w ust z roni śrutowej introrl shooting using shotgun 7/09 61 postrzł lewej strony kltki piersiowej z roni myśliwskiej gunfire injury due to hunting wepon 11/09 19 wyuch włsnoręcznie wykonnego łdunku wyuchowego ( omy ) explosion of selfmde om Orżeni kośćc Injuries of ones złmnie żer IX prwego / 9th right ri frcture [ryc. 1 /fig. 1], złmnie (z wgłoieniem) kości czszki / infrction of the skull [ryc. 1 / fig. 1], uytek lewego tlerz iodrowego / dmge of the left hip one frgmentcj kości czszki / frgmenttion of the skull [ryc. 3,, 4 / fig. 3,, 4] złmnie i frgmentcj żeer po stronie lewej / frctures nd frgmenttion of the ris on the left [ryc. 7, fig. 7, ], rozerwnie ( przecięcie ) rękojeści mostk / dmge of mnurium sterni, złmnie V lewego żer / frcture of the 5th left ri [ryc. 10, / fig 10, ] Inne orżeni wewnętrzne Other internl injuries liczne cił oce metliczne / multiple metllic foreign odies [ryc. 1, 2 / fig. 1, 2] zwłszcz ściny tułowi po prwej stronie i prwej kończyny górnej / especilly the wll of the trunk on the right, rozerwnie opon i mózgu / lcertion of the rin nd meninges, cił oce (w tym jedno metliczne) w mózgu / foreign odies (including one metllic) in the rin [ryc.1 / fig. 1 ], niewielk ilość krwi w prwej jmie opłucnej / smll content of lood in the right pleurl cvity, rozległe stłuczenie prwego płuc / extensive contusion of the right lung [ryc. 2, / fig. 2, ], 300ml krwi w jmie otrzewnej / lood in the peritonel cvity, cił oce metliczne w jmie otrzewnej / metllic foreign odies in the peritonel cvity, zrnienie wątroy z ciłem ocym metlicznym / dmge of the liver with the metllic foreign ody, rozerwnie jelit i krezki jelit / lcertions of intestines nd mesentery cił oce w jmie czszki i pod powłokmi głowy / foreign odies inside the cvity of the skull nd under soft tissues of the hed [ryc. 3, 5 / fig. 3, 5]: śrut (łącznie pond 90 sztuk) / pieces of shot (totl numer over 90), plstikowy koncentrtor / plstic shot concentrtor [ryc. 6 / fig. 6] i frgmenty protezy zęowej w jmie czszki / smll frgments of the denture inside the skull cvity, rozerwni opon i mózgu / lcertions of the rin nd meninges, ognisk wylewów krwwych pod oponą pjęczą mózgu / focl surchnoid hemorrhge of the rin drone cił oce metliczne ściny lewej strony kltki piersiowej / minute foreign odies of the wll of the left prt of the chest [ryc. 8 / fig. 8], rozerwnie work osierdziowego i serc / lcertions of the pericrdil sc nd the hert, rozerwnie lewego płuc / lcertion of the left lung, krew w lewej jmie opłucnej / lood inside the left pleurl cvity (300ml), uszkodzenie lewej żyły podoojczykowej / lesion of the left suclvin vein, powietrze (+/-) w prwej komorze serc / ir (+/-) in the right ventricle of the hert, metliczne ciło oce w płcie górnym płuc lewego orz w tknkch miękkich w rejonie lewej pchy / metllic foreign odies: in the upper loe of the left lung nd in soft tissues of the left rmpit region, stłuczenie płuc lewego / contusion of the left lung, powietrze i krew w lewej jmie opłucnej (1500ml) / ir nd lood (1500ml) in the left pleurl cvity [ryc. 9 / fig. 9] Tel I. Zestwienie dnych przypdków stwierdzone orżeni wewnętrzne. Tle I. Exmined cses internl chnges found.

3 Nr 2 POśMIERTNE BADANIA OBRAZOWE OFIAR POSTRZAłÓW I EKSPLOZJI 87 (w tym uszkodzeń) poszczególnych okolic cił, przestrzeni powietrznych, loklizcji cił ocych. W wrunkch sli sekcyjnej odtwrzno je n przenośnym sprzęcie komputerowym podczs wykonywnej typowej sądowo-lekrskiej sekcji zwłok. WYNIKI BADAŃ Stwierdzone podczs sekcji zwłok zminy ilustruje tel I orz ryciny rekonstrukcje 3D wrz z wyrnymi orzmi z sekcji zwłok. Ryc. 1. Wyuch grntu:. liczne cił oce po prwej stronie zwłszcz tułowi, zplnik po lewej stronie miednicy,. widok wnętrz jmy czszki od tyłu i strony lewej włmnie kości czszki z dronymi frgmentmi kości i pojedynczym ciłem metlicznym. Fig. 1. Grende explosion:. multiple foreign odies, especilly on the right side of the trunk, grende fuse on the left side of the pelvis,. the internl spect of the skull (from the posterior nd left side) skull infrction with smll pieces of one nd solitry metllic foreign ody. Ryc. 2. Cił oce:. zplnik wystjący z powłok rejonu lewego iodr,. frgment metlu w mięśnich ściny tułowi. Fig. 2. Foreign odies:. grende fuse in the left hip region,. metl frgment inside the muscles of the wll of the trunk.

4 88 Krzysztof Woźnik Nr 2 Ryc. 3. Rozległe stłuczenie prwego płuc:. rekonstrukcj przestrzeni powietrznych, dodtkowo widoczne powietrze w jmch prwego przedsionk i komory serc;. preprt sekcyjny. Fig. 3. Extensive contusion of the right lung:. ir spces in 3D CT reconstruction; dditionlly, ir in the right trium nd the right ventricle of the hert is visile;. the utopsy specimen. Ryc. 4. Postrzł z roni śrutowej w ust:. frgmentcj kości czszki, widok od przodu,. wnętrze jmy czszki z droinmi śrutu, widok od strony lewej, nieco od przodu. Fig. 4. Injuries of the skull due to introrl shot with shotgun:. frgmenttion of the ones, the nterior spect,. interior of the skull with multiple pieces of shot, seen from the left nd somewht nteriorly.

5 Nr 2 POśMIERTNE BADANIA OBRAZOWE OFIAR POSTRZAłÓW I EKSPLOZJI 89 Ryc. 5. Frgmentcj kości podstwy czszki i (częściowo) twrzoczszki. Fig. 5. Autopsy specimen frgmenttion of the se of the skull nd (prtilly) the fcil prt of the skull. Ryc. 6. Wydoyte cił oce: 90 droin śrutu i koncentrtor z tworzyw sztucznego. Fig. 6. Foreign odies otined during utopsy: 90 pieces of shot nd plstic shot concentrtor. Ryc. 7. Postrzł z roni myśliwskiej lewej strony kltki piersiowej z uszkodzenimi żeer i ciłmi ocymi, widok wypreprownej cyfrowo lewej strony kltki piersiowej:. widok od strony lewej i (nieco) przodu,. widok od strony lewej i (nieco) tyłu. Fig. 7. The left prt of the chest in 3D reconstruction gunfire injuries inflicted y hunting wepon: dmge of the ris nd foreign odies:. the left-hnd side nd (prtilly) the nterior spect,. the left-hnd side nd (prtilly) the posterior spect.

6 90 Krzysztof Woźnik Nr 2 Ryc. 8. Drone cił oce metliczne po lewej stronie kltki piersiowej, widok od tyłu i (nieco) strony prwej wypreprown cyfrowo lew stron kltki piersiowej. Fig. 8. The left prt of the chest in 3D reconstruction: minute metllic foreign odies, the posterior nd (prtilly) the right-hnd spect. Ryc. 9. Przestrzenie powietrzne: uszkodzenie lewego płuc i odm lewej jmy opłucnej. Fig. 9. Air spces in 3D reconstruction: dmge of the left lung nd the left pneumothorx. Ryc. 10. Dw cił oce lewej strony kltki piersiowej (strzłki), uszkodzenie rękojeści mostk po lewej stronie i V lewego żer. Fig. 10. Two metllic foreign odies in the left prt of the chest (rrows), with dmge of the mnurium sterni nd the 5th left ri.

7 Nr 2 POśMIERTNE BADANIA OBRAZOWE OFIAR POSTRZAłÓW I EKSPLOZJI 91 W kżdym oceninym przypdku udło się skutecznie zorzowć zrówno pourzowe zminy kostne, jk i oecność cił ocych metlicznych. Ułtwiło to odnlezienie dowodów rzeczowych, chociż w przypdku niewielkich frgmentów pocisku, w przypdku postrzłu kltki piersiowej (przypdek 7/09), poszukiwni prowdzono ze wsprciem fluoroskopii Rtg. Skomplikowne wieloodłmowe złmnie kości czszki, w przypdku postrzłu z roni śrutowej w ust (przypdek 4/09), wręcz nie poddwłoy się możliwości precyzyjnego słownego opisu, czy klsycznej dokumentcji fotogrficznej, wymgłoy udokumentowni po żmudnej rekonstrukcji kryminlistycznej. Dokonne ntomist przestrzenne nimcje rozfrgmentownych kości czszki skutecznie orzowły te uszkodzeni. Oprócz uszkodzeń kostnych i cił ocych możn yło ocenić stn tknek miękkich, w tym nrządów miąższowych, tkich jk stłuczenie płuc, uszkodzeni tknki mózgowej, elementów miękkich twrzoczszki orz oecność krwi w ztokch oocznych nos. Rekonstrukcj w progrmie Osirix dwł dore podstwy do określeni przeiegów knłów rn czego dorym przykłdem jest wyznczenie w przypdku ofiry wyuchu grntu (przypdek 1/09) toru metlicznego cił ocego ( zplnik ), penetrującego tułów od prwej strony kltki piersiowej ż do rejonu lewego iodr. W tym smym przypdku, przy uwidczniniu przestrzeni powietrznych, w sposó ezsporny wykryto oecność powietrz w jmch serc. Zwłoki te nie nosiły żdnych cech rozkłdu gnilnego. DYSKUSJA Pierwszego w Polsce prześwietleni zwłok dokonł w 1930 roku w Krkowie dr Stefn Ryglicki, ujwnijąc pocisk w rejonie miednicy n zwłokch w stnie rozkłdu [1]. Techniki klsycznego orzowni rdiologicznego, dl celów pośmiertnego dni sądowo-lekrskiego, yły i są stosowne w prktyce polskiej medycyny sądowej od lt [2, 3]. Już w przeszłości zwrcno uwgę n możliwości wykorzystni techniki TK dl oceny zmin pourzowych głowy [4]. Przedstwion osttnio w polskim piśmiennictwie prc pokzuje wykorzystnie zżyciowego dni TK z nlizą orzów 2D, ez dokonywni przestrzennych rekonstrukcji, w celu odtworzeni knłu rny postrzłowej [5]. Z kolei ogłoszon w tym smym czsie pulikcj, wskzuje n przydtność dnych orzowych z zżyciowych dń TK (z rekonstrukcją 3D) przy rekonstrukcji złmń kości czszki [6]. W piśmiennictwie świtowym, w sprwie wykorzystni nowoczesnych technik orzowych w sądowo-lekrskim dniu pośmiertnym, przełom stnowi szwjcrski projekt Virtopsy [7, 8, 9]. Szeroki zkres dń zstosowno dl zorzowni przeiegów knłów orżeń postrzłowych [10, 11, 12], metody fotogrmetryczne i sknownie powierzchni cił służą do tworzeni opinii rekonstrukcyjnych. WNIOSKI W ocenie utorów TK powinn stć się złotym stndrdem w przypdkch ofir postrzłów i eksplozji mteriłów wyuchowych, z uwgi n rdzo dokłdny i czytelny sposó przedstwieni loklizcji cił ocych jko dnie uzupełnijące i poszerzjące klsyczne pośmiertne dnie sądowo-lekrskie. Oczywiste jest, że w chwili oecnej wykonywnie tego typu dń nie wszędzie jest możliwe z uwgi n ogrniczeni logistyczne i finnsowe. Tki stn rzeczy jednk powinien zmienić się n przestrzeni njliższych kilku lt. PIśMIENNICTWO 1. Ryglicki S.: Przyczynek do zstosowni promieni Roentgen w medycynie sdowej, Czsopismo sdowo-lekrskie 1930 nr 4, Woźnik K., Pohl J.: Bdni rdiologiczne wstępem do sekcji zwłok w wyrnych przypdkch, w: II Konferencj Szkoleniowo-Nukow Prolemtyk orżeń cił powstłych w wyniku dziłni roni plnej i mteriłów wyuchowych, roni gzowej i elektrycznej, Jugowice, mj Woźnik K., Pohl J.: Smoójcze postrzły z roni śrutowej po wprowdzeniu lufy do ust ryzyko łędnej oceny n miejscu ujwnieni zwłok. Arch. Med. Sąd. Krym. 2003, 53 (4), Teresiński G.: O ustlniu okoliczności urzu głowy, Arch. Med. Sąd. Krym. 2002, 52 (2), Bloch-Bogusłwsk E., Wolsk E., Bednrek J.: Wykorzystnie dń rdiologicznych w rnch postrzłowych głowy, Arch. Med. Sąd. Krym., 2008, 58 (4),

8 92 Krzysztof Woźnik Nr 2 6. Woźnik K., Urnik A., Moskł A., Chrzn R., Kmienieck B.: Konfrontcj klinicznego orzu TK złmń kości czszki z wynikmi dni sekcyjnego, Arch. Med. Sąd. Krym. 2008, 58 (4), Thli M. J., Yen K., Schweitzer W., Vock P., Boesch C., Ozdo C., Schroth G., Ith M., Sonnenschein M., Doernhoefer T., Scheurer E., Plttner T., Dirnhofer R.: Virtopsy, new imging horizon in forensic pthology: virtul utopsy y postmortem multislice computed tomogrphy (MSCT) nd mgnetic resonnce imging (MRI)- Fesiility Study, J. Forensic Sci. 2003, 48(2), Bolliger S. A,. Thli M. J., Ross S., Buck U, Nether S., Vock P.: Virtul utopsy using imging: ridging rdiologic nd forensic sciences. A review of the Virtopsy nd similr projects, Eur. Rdiol. 2008, 18(2), Thli M. J., Jckowski C., Oesterhelweg L., Ross S. G., Dirnhofer R.: Virtopsy The Swiss virtul utopsy pproch, Leg. Med. (Tokyo). 2007, 9(2), Thli M. J., Yen K., Vock P., Ozdo C., Kneuuehl B. P., Sonnenschein M., Dirnhofer R.: Imge-guided virtul utopsy findings of gunshot victims performed with multi-slice computed tomogrphy (MSCT) nd mgnetic resonnce imging (MRI) nd susequent correltion etween rdiology nd utopsy findings, Forensic Sci. Int. 2003, 138(1-3), Thli M. J., Schweitzer W., Yen K., Vock P., Ozdo C., Spielvogel E., Dirnhofer R.: New horizons in forensic rdiology. the 60-second digitl utopsy-full-ody exmintion of gunshot victim y multislice computed tomogrphy, Am. J. Forensic Med. Pthol. 2003, 24(1), Andenmtten M. A., Thli M. J., Kneuuehl B. P., Oesterhelweg L., Ross S., Spendlove D., Bolliger S. A.: Gunshot injuries detected y post-mortem multislice computed tomogrphy (MSCT): A fesiility study, Leg. Med. (Tokyo). 2008, 10(6), Adres do korespondencji: dr Krzysztof Woźnik Ktedr Medycyny Sądowej UJ CM ul. Grzegórzeck Krków mpwozni@cyf-kr.edu.pl