Zastosowanie lasera Er:YAG w zabiegach chirurgii stomatologicznej

Transkrypt

1 Krzysztof Sidorowicz, Ktrzyn Błochowik, Jerzy Soklski Zstosownie lser Er:YAG w ziegch chirurgii stomtologicznej Orl surgery ppliction of Er:YAG lser Ktedr i Klinik Chirurgii Stomtologicznej, Uniwersytet Medyczny im. Krol Mrcinkowskiego w Poznniu Streszczenie Wykorzystnie lser jest lterntywą terpeutyczną dl trdycyjnych technik chirurgicznych, wskzną w wielu ziegch chirurgii stomtologicznej. Technik lserow pozwl niejednokrotnie n uniknięcie konieczności szyci rny, dzięki włściwościom dekontminującym sprzyj niepowikłnemu przeiegowi procesu gojeni. Autorzy, n podstwie włsnych przypdków klinicznych, omówili wdy i zlety lser Er:Yg Kvo KEY 3, usystemtyzowli wskzni do ziegu i kryteri wyoru prmetrów prcy lser. Autorzy potwierdzili też, że po zstosowniu lser możliw jest ocen histoptologiczn wyciętych tknek, z zstrzeżeniem jednk, iż średnic usuwnej zminy musi yć większ niż 3 mm. Dokumentcj fotogrficzn wyrnych 12 różnych ziegów z zkresu chirurgii stomtologicznej przedstwi możliwości zstosowni leser. Słow kluczowe: lser Er:YAG, chirurgi stomtologiczn, lseroterpi. Astrct The lser em is n lterntive technique to trditionl surgery pplicle in mny orl surgery cses. It enles to void suturing nd thnks to decontmintion fetures promotes heling process. The uthors presented dvntges nd disdvntges of lser Er:Yg Kvo KEY 3, estlishing the indictions s well s working prmeters in specific ceses. The conclusion of the reserch is tht histopthologic evlution is possile only in tissue proe lrger thn 3 squere mm. The photogrphs of 12 different cses shows the vriety of possile lser Er:Yg ppliction. Key words: Er:YAG lser, orl surgery, lserotherpy. Wstęp Do ziegów z zkresu chirurgii stomtologicznej, w których możliwe jest wykorzystnie lser zliczyć możn: plstykę wędzidełk wrgi górnej, dolnej i język, plstykę przedsionk jmy ustnej, gingivoplstykę, odsłninie ztrzymnych zęów orz usuwnie nwisów dziąsłowych podczs utrudnionego wyrzynni zęów mądrości [1 3]. Lser wykorzystuje się również do usuwni nowotworów łgodnych i przerostowych zmin guzopodonych, tkże w leczeniu zmin opryszczkowych, ft orz w leczeniu leukoplkii [4]. Ziegi chirurgiczne z zstosowniem lser mją szereg zlet śród- i poopercyjnych zrówno dl pcjent jk i opertor. Istnieją jednk również wdy, spośród których jk dotąd njwiększe kontrowersje udzi możliwość późniejszego dni histoptologicznego wyciętych zmin, tkże możliwość oceny rdyklności ziegu orz kontrolownie termicznego uszkodzeni operownych tknek [5 8]. Wykorzystnie lser w leczeniu nowotworów łgodnych, zmin potencjlnie złośliwych, nwet mniej zwnsownych nowotworów złośliwych skóry i łony śluzowej systemtycznie wzrst [3, 4, 8]. Cel prcy N podstwie wyrnych przypdków klinicznych zprezentowno efekt leczeni chirurgicznego pcjentów z zstosowniem lser Er:YAG. Celem prcy jest również określenie ogrniczeń i przeciwwskzń do stosowni techniki lserowej w ziegch chirurgii stomtologicznej. Mterił i metody Do dń zkwlifikowno 15 pcjentów w wieku lt, u których stwierdzono przerostowe zminy ptologiczne o średnicy większej niż 3 mm orz przypdki wymgjące korekty wędzidełk. Wszystkie ziegi zostły przeprowdzone przy użyciu urządzeni KVo KEY. 3 i końcówki stomtologicznej KVo KEY. 3 jest lserem Er:YAG o długości fli 2,94 μm, energii pulsu do 600 mj i częstotliwości pulsu 1 25 Hz. Wiązk pilotując emituje energię 655 nm/mw. Ziegi przeprowdzno w znieczuleniu miejscowym 3% Uistesin w ilości od 0,5 do 3,4 ml. Podczs ziegu wykonywno dokumentcję fotogrficzną prtem cyfrowym Olympus SW Bdni kontrolne przeprowdzno w 7. doie po ziegu, podczs którego ocenino przeieg gojeni i odczuci DENTAL FORUM /1/2014/XLII PRACE POGLĄDOWE 87

2 Krzysztof Sidorowicz, Ktrzyn Błochowik, Jerzy Soklski pcjent orz wykonywno ponownie dokumentcję fotogrficzną operownej okolicy. Wyniki Prezentowne przypdki przed () i po ziegu () przedstwiją ryciny Dyskusj W żdnym z prezentownych przypdków użycie lser nie ogrniczyło możliwości przeprowdzeni poopercyjnego dni histoptologicznego wyciętego mteriłu tknkowego. Zwsze możliw ył ocen rdyklności ziegu. Brdzo młe Rycin 1. Wycięcie młego włóknik wrgi Figure 1. Excision of smll lil firom Rycin 2. Wycięcie średniego włóknik policzk Figure 2. Excision of medium-size uccl firom Rycin 3. Wycięcie dużego włóknik policzk Figure 3. Excision of lrge uccl firom 88 PRACE POGLĄDOWE DENTAL FORUM /1/2014/XLII

3 Zstosownie lser Er:YAG w ziegch chirurgii stomtologicznej zminy ptologiczne o średnicy poniżej 3 mm, zwłszcz o nierównej rodwkowtej powierzchni stnowią jednk pewne ogrniczenie w stosowniu lser ze względu n możliwość rozfrgmentowni mteriłu, co uniemożliwi dnie histoptologiczne. Efekty termiczne lser zleżą od trzech czynników: konwersji świtł n ciepło, przenoszeni ciepł orz rekcji tknki n podwyższoną temperturę przy określonym czsie ekspozycji. Powyższe włściwości mogą yć regulowne poprzez zminę mocy, częstotliwości, cłkowitego czsu prcy lser orz wielkości i profilu promieni zleżnego od położeni końcówki emitującej wiązkę lser. Wytworzone ciepło doprowdz do denturcji iłek i destrukcji tknek [1]. Z oserwcji utorów Rycin 4. Wycięcie rodwczk język Figure 4. Excision of lingul wrt Rycin 5. Wycięcie włóknik w linii AH Figure 5. Excision of firom locted in AH line Rycin 6. Wycięcie zirninik szczelinowtego Figure 6. Excision of grnulom fissurtum DENTAL FORUM /1/2014/XLII PRACE POGLĄDOWE 89

4 Krzysztof Sidorowicz, Ktrzyn Błochowik, Jerzy Soklski wynik, że njlepsz jkość cięci orz zmniejszenie termicznego uszkodzeni operownych tknek występuje przy stosowniu njwyższej częstotliwości i njniższej mocy lser. W większości przypdków stosowno try prcy lser o częstotliwości Hz i energii mj. Zuwżono, że zyt niski poziom energii nie inicjuje lcji tknki, podczs gdy zyt duż energi doprowdz do powierzchownego zwęgleni i uszkodzeni termicznego operownych tknek. Frgmenty zwęglonych tknek pochłnijąc większą część promieni świtł lserowego doprowdzją w krótkim czsie do przegrzni, potęgując niekorzystne efekty termiczne. Nleży więc pmiętć o kżdorzowym usuwniu zwęglonych rzegów z powierzchni operownych tknek. Duże znczenie dl prwidłowo- Rycin 7. Wycięcie nczynik zloklizownego w przedsionku jmy ustnej Figure 7. Excision of ngiom locted in orl vestiule Rycin 8. Usunięcie zminy n wle podnieiennym Figure 8. Excision of chnges locted in torus pltinus Rycin 9. Usunięcie kmieni z przewodu Stenon Figure 9. Removl of stone from Stenton duct 90 PRACE POGLĄDOWE DENTAL FORUM /1/2014/XLII

5 Zstosownie lser Er:YAG w ziegch chirurgii stomtologicznej ści poopercyjnego gojeni się m tkże precyzj prowdzeni wiązki. Im większ dokłdność i pewność w użyciu lser, tym mniejsze uszkodzenie termiczne okolicznej tknki. Porównnie cięci przy użyciu lser z cięciem sklpelem wykzuje odmienne rekcje histologiczne. Do njwżniejszych nleżą zminy w jądrch komórkowych, tkich jk oecność jąder piknotycznych i wrzecionowtych, zlewnie się komórek nłonkowych lu utrt dhezji komórkowej. W oręie tknki łącznej dochodzi do zwęgleni, hilinizcji, denturcji kolgenu. Lser indukuje również szereg zmin nczyniowych, głównie o chrkterze skrzepów krwi i zpdnięci się ściny nczyni [1]. Rycin 10. Odsłonięcie wyrzynjącego się zę mądrości Figure 10. Exposure of erupting wisdom tooth Rycin 11. Usunięcie przerośniętego wędzidł wrgi górnej Figure 11. Excision of hypertrophic upper lip frenulum Rycin 12. Plstyk wędzidełk wrgi górnej Figure 12. Plstic surgery of upper lip frenulum DENTAL FORUM /1/2014/XLII PRACE POGLĄDOWE 91

6 Krzysztof Sidorowicz, Ktrzyn Błochowik, Jerzy Soklski Użycie lser Er:YAG m szereg zlet śródopercyjnych. Do njwżniejszych korzyści nleży minimlizcj ólu w trkcie i po ziegu. Jest to związne z rdzo krótką częstotliwością uderzeń impulsu lser, któr uniemożliwi osiągnięcie progu nerwowej rekcji ólowej. Teoretycznie więc nie istnieje potrze znieczulni pcjent. Dodtkowo końcówk lserow nie wiruje i nie emituje żdnych drżniących dźwięków. Te cechy sprwiją, że technik lserow jest rdzo dorze kceptown przez pcjentów. Kolejną zletą stosowni techniki lserowej niemożliwą do osiągnięci w konwencjonlnej chirurgii jest efekt kterioójczy. Wskutek zncznej sorpcji wody przez promień lser dochodzi do zkłóceni środowisk wewnętrznego w komórkch kteryjnych. Dochodzi do rozerwni łony komórkowej wypełnionej płynem komórki kteryjnej. Efekt kterioójczy wiązki lserowej minimlizuje ryzyko poziegowych powikłń zplnych, poprwi i przyspiesz gojenie. Jest to niezwykle wżn zlet w przypdku ziegów wykonywnych w oręie jmy ustnej, gdzie różnorodn flor kteryjn zkłóc przeieg gojeni. Efekt kterioójczy uzyskiwny przez lser Er:YAG jest jednk słszy niż w przypdku lser CO 2 [2, 9, 10]. Osiągn podczs ziegów lserowych kogulcj i hemostz eliminuje niejednokrotnie konieczność szyci rny. W porównniu z innymi typmi lserów, przede wszystkim z lserem CO 2 i Nd:YAG, lser Er:YAG jednk nie zwsze zpewni włściwą hemostzę w trkcie ziegu. Uzysknie hemostzy wymg zwykle dodtkowego uciśnięci operownych tknek. Z tego powodu ten rodzj lser nie ndje się do usuwni zmin mocno unczynionych. Znczne zmniejszenie niekorzystnego efektu termicznego i jego ogrniczenie do rzegów operownych tknek w przypdku lser Er:YAG wpływ n ogrniczenie zdolności hemosttycznych i kogulcyjnych tego lser [2, 5, 6]. Przeprowdzone ziegi nie niosły żdnych poziegowych dolegliwości ólowych. Rny po użyciu lser Er:YAG goją się zncznie szyciej niż po ziegch konwencjonlnych. Cięcie sklpelem wymg szyci rn poopercyjnych i rdzo często prowdzi do spłyceni przedsionk jmy ustnej, zmienijąc fizjologiczne kontury dziąsł. Kżd zmin ukłdu tknek, wciągnięci śluzówki po ziegch konwencjonlnych i zszyciu rny w miejscch nrżonych n przewlekłe drżnienie może yć czynnikiem predysponującym do ponownego powstni zmin ptologicznych. Z tego powodu ziegi z użyciem lser są zncznie korzystniejsze i w mniejszym stopniu predysponują do wznowy [7 10]. Wnioski 1. Użycie lser i wywoływne przez lser zminy termiczne operownych tknek nie dyskwlifikują mteriłu tknkowego do dni histoptologicznego. 2. Njlepszą jkość cięci i njmniejsze uszkodzeni termiczne tknek występują przy użyciu njwyższej częstotliwości i njniższej mocy lser. Efektywność cięci wzrst jednk wrz z jego mocą. 3. Użycie lser wywołuje efekt kterioójczy i korzystnie wpływ n gojenie poziegowe. 4. Użycie lser dzięki uzyskiwnej hemostzie nie deformuje tknek miękkich, nie spłyc przedsionk jmy ustnej, nie zmieni konturu dziąsł, przez co zpoieg późniejszej trumtyzcji tknek i nwrotom zmin. Piśmiennictwo [1] Vesovi P, Corcione L, Meleti M, Mergio E, Fornini C, Mnfredi M, Bonnini M, Govoni P, Rocc JP, Nmmour S. Nd:YAG lser versus trditionl sklpel. A preliminry histologicl nlysis of specimens from the humn orl mucos. Lser Med Sci. 2010;25: [2] Borrs MT, Molin ED, Aytes LB, Escod CG. Removl of hyperplstic lesions of the orl cvity. A retrospective study of 128 cses. Med Orl Pthol Orl Cir Bucl. 2005;10: [3] Trjtenerg C, Adii S. Removl of n irrittion firom using n Er, Cr:YSCG lser. cse report. Gen Dent. 2008;56: [4] Ishi J, Fujit K, Munemoto S, Komori T. Mngment of orl leukoplki y lser surgery: reltion etween reccurence nd mlignnt trnsformtion nd clinicopthologicl fetures. J Clin Lser Med Surg. 2004;22: [5] Ngorsky MJ, Sessions DG. Lser resection for erly orl cvity cncer results nd complictions. Ann Otol Rhinol Lryngol. 1987;96: [6] Kukuł J, Sołkiewicz E, Sidorowicz K. Zstosownie lser Erowo-Ygowego w wyrnych ziegch chirurgii stomtologicznej. Dent Forum. 2005;32:160. [7] Stholz A, Zelster R, Sel M, Peretz B, Moshonov J, Ziskind D, Stholz A. The use of lsers in dentistry: principles of opertion nd clinicl ppliction. Compend Contin Educ Dent. 2003;24: [8] Stndler I, Evns R, Kol B, Nim JO, Nryn V, Buehner N, Lnzfme RJ. In vitro effects of low-level lser irrdition t 660 nm on peripherl lood lymphocytes. Lser Surg Med. 2000;27: [9] Pick RM, Colvrd MD. Current sttus of lsers in soft tissue dentl surgery. J Periodontol. 1996;64: [10] Prker S. Lser nd soft tissue loose soft tissue surgery. Br Dent. 2007;4: [11] Mgid KS, Struss RA. Lser use for esthetic soft tissue modifiction. Dent Clin North Am. 2007;51: Adres do korespondencji: Collegium Stomtologicum Uniwersytetu Medycznego im. Krol Mrcinkowskiego w Poznniu ul. Bukowsk 70, Poznń tel.: e-mil: ksido@wp.pl 92 PRACE POGLĄDOWE DENTAL FORUM /1/2014/XLII