Szczególna Teoria Eteru

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Szczególna Teoria Eteru"

Transkrypt

1 Sególna Teoria Eeru dowolnm skróeniem poprenm Karol Sosek Roman Sosek Coprigh b Karol Sosek and Roman Sosek Resów wresień 6

2 Sosek Karol & Sosek Roman Spis reśi. WSTĘP CZAS I ROGA PRZEPŁYWU ŚWIATŁA W ETERZE GEOMETRYCZNE WYPROWAZENIE OGÓNEJ TRANSFORMACJI STE TRANSFORMACJA PRĘKOŚCI PRĘKOŚĆ ŚWIATŁA W PRÓŻNI A RUCHOMEGO OBSERWATORA PIERWSZA ZAEŻNOŚĆ NA PRĘKOŚĆ ŚWIATŁA RUGA ZAEŻNOŚĆ NA PRĘKOŚĆ ŚWIATŁA TRZECIA ZAEŻNOŚĆ NA PRĘKOŚĆ ŚWIATŁA PRZYKŁAY SZCZEGÓNYCH TEORII ETERU SZCZEGÓNA TEORIA ETERU BEZ SKRÓCENIA POPRZECZNEGO SZCZEGÓNA TEORIA ETERU Z ABSOUTNYM CZASEM SZCZEGÓNA TEORIA ETERU BEZ SKRÓCENIA POŁUŻNEGO WNIOSKI KOŃCOWE...5 BIBIOGRAFIA...6

3 Sególna Teoria Eeru dowolnm skróeniem poprenm 3. Wsęp W Sególnej Teorii Eeru eer jes uniwersalnm układem odniesienia, a nie subsanją o finh własnośiah, jak roumiano pojęie eeru w klasnh konepjah. W Sególnej Teorii Eeru dowolnm skróeniem poprenm prjmujem nasępująe ałożenia: I. Isnieje układ odniesienia wględem kórego prędkość świała w próżni ma ą samą warość w każdm kierunku. Ten uniwersaln układ odniesienia nawam eerem. II. Średnia prędkość świała na drode am i powroem jes dla każdego obserwaora nieależna od kierunku propagaji świała. Wnika o ekspermenu Mihelson a-morle a. III. Średnia prędkość świała na drode am i powroem nie ależ od prędkośi obserwaora wględem uniwersalnego układu odniesienia eeru. Wnika o ekspermenu Kenned ego- Thorndike a. I. W kierunku prosopadłm do kierunku prędkośi iała wględem eeru nasępuje krone jego skróenie, gdie > jes funkją skróenia poprenego ależną od prędkośi iała wględem eeru.. Transformaja «eer-układ inerjaln» jes liniowa. W praah [], [], [3] ora [4] wprowadiliśm Sególną Teorię Eeru dla powżsh ałożeń, ale lko dla prpadku, gd. W ej pra predsawiam Sególną Teorię Eeru dowolnm skróeniem poprenm, w kórej ałożenie I osało uogólnione i funkja może mieć bardiej łożoną posać. Poniżej osanie wprowadona ogólna posać ransformaji pomięd eerem ora układem inerjalnm, dla dowolnej funkji > rsunek. W en sposób ormam ałą klasę ransformaji eer-układ, kórh każda może posłużć do uworenia odrębnej eorii eeru. Każda możliwh eorii będie godna ekspermenami Mihelson a-morle a ora Kenned ego- Thorndike a, gdż eorie e spełniają ałożenia II ora III. Rosrgnięie, kóra możliwh eorii jes modelem rewisośi powinno bć jednm ważniejsh adań prsłej fiki i prawdopodobnie będie wmagało rosrgnięia ekspermenalnego. ' ' ' ' ' ξ ' Rs.. Znaenie parameru skróenia poprenego i podłużnego ξ. ługość prosopadła do osi ora ' widiana układu U' jako ', jes widiana układu U jako '. Jeżeli, wed nie nasępuje skróenie poprene, li wsskie długośi prosopadłe do prędkośi, układu inerjalnego U' wględem eeru U, mają aką samą warość dla obserwaora układu inerjalnego U' ora dla obserwaora eeru U. ' U - eer ' U'

4 4 Sosek Karol & Sosek Roman ługość równoległa do osi ora ' widiana układu U' jako ', jes widiana układu U jako ξ '. Później okaże się, że dla prjęh ałożeń funkja skróenia podłużnego ξ jes ależna od funkji skróenia poprenego ora prędkośi. laego nie prjmujem żadnh ałożeń dla skróenia podłużnego. Jeżeli prędkość, wed pomiar układu U' musą bć idenne jak układu U. Zahodi wed ' '. Na ej podsawie ormujem ważną własność funkji skróenia poprenego. Cas i droga prepłwu świała w eere Roparm układ inerjaln U', kór porusa się wględem układu U wiąanego eerem prędkośią rsunek. W układie U' najduje się wieriadło w odległośi ' od poąku układu. Świało w eere premiesa się e sałą prędkośią. Gd poąki układów pokrwał się, punku ' w asie, wsłano srumień świała w kierunku wieriadła. Po doariu do wieriadła, świało odbija się i porusa w eere w preiwnm kierunku prędkośią o ujemnej warośi, li. Prjmujem nasępująe onaenia dla obserwaora eeru: jes asem prepłwu świała do wieriadła, jes asem powrou świała do punku wjśia. ora są drogami jakie pokonało świało w eere w jednm i w drugim kierunku. Gd świało miera w kierunku wieriadła, wed wieriadło uieka pred nim prędkośią. Gd świało po odbiiu się od wieriadła wraa do punku ', wed en punk wbiega mu napreiw prędkośią. la obserwaora układu U odległość ' równoległa do wekora prędkośi jes widiana jako. Ormujem,, 3 a ' wieriadło ' b, U', U - eer Rs.. Cas i droga prepłwu świała do wieriadła ora powroem: a droga świała widiana układu inerjalnego U', b droga świała widiana eeru. Zależnośi 3 należ rowiąać e wględu na ora. Ormujem wówas as ora drogę prepłwu w eere, 4, 5

5 Sególna Teoria Eeru dowolnm skróeniem poprenm Geomerne wprowadenie ogólnej ransformaji STE W rodiale osał wprowadone meodą geomerną ransformaje STE układ-eer. Zosała wkonana komplena analia geomerna ekspermenu Mihelson a-morle a, kóra uwględnia prepłw świała prosopadł ora równoległ do kierunku ruhu układu U'. Prjmujem ałożenia od I do wmienione we wsępie. Na rsunku 3 predsawiono dwa układ. Układ U spowa w eere, naomias układ U' porusa się wględem eeru e sałą prędkośią. Osie ora ' leżą na jednej prosej. W hwili, gd poąki układów pokrwał się, egar bł snhroniowane i erowane w obdwu układah. Zegar w układie U wiąanm eerem są snhroniowane meodą wewnęrną, li na podsawie odległośi egarów ora nanej prędkośi świała, kóra w układie U jes sała. Zegar w układie U' są snhroniowane meodą ewnęrną w aki sposób, że jeżeli egar układu U wskauje as, wed najdują się obok niego egar układu U' akże jes erowan, li '. W układie U' preprowadono ekspermen pomiaru prędkośi świała w próżni prosopadle ora równolegle do kierunku ruhu układu U' wględem eeru. W każdm h kierunków świało prebwa drogę do wieriadła i powroem. Na rsunku 3 w ęśi a apreenowano drogi prepłwu świała widiane pre obserwaora układu U', naomias w ęśi b widiane pre obserwaora układu U. Pre p onaam średnią prędkość świała w układie U'. ' ' U' a p, ½' p, ½', ' ', b, ½, ½ U - eer ' ½ ½,, p Rs. 3. rogi dwóh srumieni świała: a widiane pre obserwaora układu U', b widiane pre obserwaora układu U eer. Zwieriadła są wiąane układem U' i umiesone w odległośi ' od poąku układu współrędnh. Jedno wieriadło najduje się na osi ', drugie na osi '. Zgodnie ałożeniem I odległość ' w układie U' prosopadła do prędkośi ma dla obserwaora eeru U warość skróenie poprene

6 6 Sosek Karol & Sosek Roman 6 Cas prepłwu świała w układie U, wdłuż osi, do wieriadła onaam pre. Cas prepłwu powroem onaam pre. Cas prepłwu świała w układie U', wdłuż osi ', do wieriadła onaam pre '. Cas prepłwu powroem onaam pre '. Łąn as onaam odpowiednio jako ora ' ora ' ' '. Obdwa srumienie świała wraają do punku wjśia w m samm asie, arówno w układie U ora układie U'. Wnika o ałożenia II ora usawienia wieriadeł w ej samej odległośi ' od punku emisji świała. Srumień świała, porusają się równolegle do osi ', punku widenia układu U porusa się po ramionah rójkąa. Ponieważ prędkość świała w układie U jes sała ałożenie I, dlaego rójką en jes równoramienn. ługość jego ramienia onaam pre. Ze wględu na sałą prędkość świała w układie U, as prepłwu wdłuż każdego ramienia jes aki sam i wnosi. W układie U, srumień świała biegną równolegle do osi w kierunku wieriadła pokonuje odległość w asie. W drode powronej pokonuje odległość w asie. Odległośi e są różne e wględu na ruh w eere wieriadła i punku, kórego wsłano świała. Jeżeli dopuśim, że średnia prędkość świała p w układie U', jes jakąś funkją prędkośi świała w układie U ależną od prędkośi, wówas p f 7 Ze wględu na ałożenie III mam, że f f. Ponieważ f, aem f dla każdej prędkośi. Wnika sąd, że średnia prędkość świała w układie inerjalnm jes równa jednokierunkowej prędkośi świała w eere, li la obserwaora eeru U ahodi p 8 9 la obserwaora układu inerjalnego U' po uwględnieniu 8 ahodi p Z równania 9 można wnać drogę, naomias równania można wnać drogę '. Ormujem ; Prędkość układu U' wględem absolunego układu odniesienia U onaono pre. Ponieważ p jes o droga, jaką układ U' prebędie w asie prepłwu świała, sąd p ; p Korsają geomerii pokaanej na rsunku 3 ora 6 i można drogę wraić jako 3 p Równanie 3 po podniesieniu do kwadrau i uwględnieniu ależnośi ma posać Po uporądkowaniu ormujem 4

7 Sególna Teoria Eeru dowolnm skróeniem poprenm dla 6 W powżsej ależnośi wsępują lko as ora ', kóre doą pełnego prepłwu świała do wieriadła i powroem. Należ wróić uwagę na o, że są o as mierone w punkie '. Ponieważ długość ' można dobrać ak, ab as prepłwu świała bł dowoln, dlaego ależność 6 jes prawdiwa dla dowolnego asu ' ora odpowiadająego mu asu. ługość ' wiąana układem U' równoległa do osi jes punku widenia układu U widiana jako. Równania 5 wrażają drogi prepłwu świała w układie U w obu kierunkah wdłuż osi ' ; 7 Z równań 7 można wnać sumę i różnię dróg ora, jakie świało prebło w eere, 8 Z drugiego równania można wnać drogę, jaką układ U' pokonał w połowie asu prepłwu świała, li p 9 Ponieważ prjęo, że w układie U eere, prędkość świała jes sała ałożenie I, dlaego obie drogi, jakie pokonuje świało ora są akie same Po podsawieniu 3 ora pierwsego równania 8 ormam Po skróeniu pre i podniesieniu do kwadrau ora uwględnieniu 9 ormam Cli 3 4 Ormujem ależność na skróenie długośi w posai skróenie wdłużne ξ 5

8 8 Sosek Karol & Sosek Roman W powżsej ależnośi wsępują długośi ora ', kóre są odległośiami międ wieriadłami ora punkem emisji świała. Ponieważ długość ' można dobrać dowolnie, dlaego ależność 5 jes prawdiwa dla dowolnh warośi '. Po wsawieniu 6 do uskam dla p 6 Prjmujem, że ransformaja inerjalnego układu U' do eeru U jes liniowa ałożenie. Jeśli do ransformaji asu i położenia 6, 6 dodać nniki liniowe ależne od ', wówas uskam ransformaję niewiadommi współnnikami a, b b a 7 Transformaja 7 powinna obowiąwać dla dowolnego asu ora położenia. W sególnm prpadku obowiąuje w hwili snhroniaji egarów li, gd ' dla punku o współrędnh ' w układie U'. W wiąku m wsawiam do ransformaji 7 ', '' ora. W m momenie osała asosowana snhroniaja ewnęrna egarów w układie U' na podsawie egarów w eere. Po uwględnieniu 5 ormujem b a 8 Sąd ormam współnniki a ora b b a 9 Osaenie po wsawieniu 9 do 7 ogólna posać ransformaji dowolnego inerjalnego układu U' do układu U wiąanego eerem, prjmie posać 3 Po preksałeniu ormam ogólną posać ransformaji odwronej, li ransformaję układu U wiąanego eerem, do układu inerjalnego U' 3

9 Sególna Teoria Eeru dowolnm skróeniem poprenm 9 Wnaone ransformaje 3 ora 3 są godne ekspermenami Mihelson a- Morle a ora Kenned ego-thorndike a. Poniżej wkażem, że powżsh ransformaji wnika, iż pomiar prędkośi świała w próżni, pr pomo sosowanh dohas meod, awse będie dawał średnią warość równą. Tak się dieje pomimo ego, że prędkość świała ma różną warość w różnh kierunkah. 4. Transformaja prędkośi Osie układu inerjalnego U' ora układu U wiąanego eerem usalono ak, ab bł do siebie równoległe rsunek 4. Układ inerjaln porusa się prędkośią równolegle do osi ora '. U' ' ' U - eer ' U' ' Rs. 4. Ruh widian eeru i układu inerjalnego. Różniki ransformaji 3 mają posać d d d d d d d d d Z eeru U ora układu inerjalnego U' obserwowane jes porusająe się iało. Ma ono w eere prędkość naomias w układie inerjalnm ma prędkość '. Składowe h prędkośi osał predsawione na rsunku 4. Prędkość iała w układie eeru U można apisać w posai 3 d d d,, 33 d d d Prędkość iała w układie inerjalnm U' można apisać w posai d d d,, 34 d d d o równań 34 wsawiam różniki 3. Ormujem

10 Sosek Karol & Sosek Roman d d d d d d d 35 Cli d d d d d d 36 Na podsawie 33 ormujem sukaną ransformaję prędkośi 37 Ineresująe jes o, że ormana ransformaja prędkośi nie ależ od funkji skróenia poprenego. 5. Prędkość świała w próżni dla ruhomego obserwaora W ogólnm prpadku prepłw świała odbwa się po drogah predsawionh na rsunku 5. Osie układów współrędnh są usawione ak, ab 38 Rs. 5. Prepłw świała pod dowolnm kąem. U - eer U' ' α U' ' α' α

11 Sególna Teoria Eeru dowolnm skróeniem poprenm Zgodnie rsunkiem na podsawie wierdenia Piagorasa ormujem α 39 4 Zahodi akże α α os 4 Zgodnie 37, gd ora ' ', ahodi Pierwsa ależność na prędkość świała Po wsawieniu do 39 ależnośi 4 ora 43 ormujem α 44 4 α 45 ] [ α 46 Po uwględnieniu 4 ormujem ] [ α 47 4 α 48 4 α 49 α 5 Na ej podsawie ormujem pierwsą ależność na prędkość świała w układie inerjalnm, wrażoną od α 5 * * *

12 Sosek Karol & Sosek Roman Sprawdim jakie warośi prjmuje ależność 5 w sególnh prpadkah. Jeżeli świało porusa się równolegle do osi ', wed godnie oekiwaniem ormujem α 5 Jeżeli świało porusa się równolegle do osi ora ', wed ormujem ależność idenną jak ależność w pra [] ora [] ± ± m m α 53 Jeżeli świało porusa się równolegle do osi, wed 3 α 54 Idenną warość można ormać na podsawie 39 po uwględnieniu 4 ora 43 3 α ruga ależność na prędkość świała Na podsawie 4 ormujem 56 Po wsawieniu do 5 ormujem α 57 α 58 α 59 Na ej podsawie ormujem drugą ależność na prędkość świała w układie inerjalnm, wrażoną od ' α 6 * * * Sprawdim jakie warośi prjmuje ależność 6 w sególnh prpadkah. Jeżeli świało porusa się równolegle do osi ', wed godnie oekiwaniem ormujem α 6

13 Sególna Teoria Eeru dowolnm skróeniem poprenm 3 Jeżeli świało porusa się równolegle do osi ora ', wed ormujem ależność idenną jak ależność w pra [] ora [] m ± α m 6 ± Jeżeli świało porusa się równolegle do osi, wed po uwględnieniu 4, analoginie jak w 54 ormujem 3 α Treia ależność na prędkość świała Na podsawie 6 ormujem α 64 α α α α α 67 α Na podsawie 4 ormujem reią ależność na prędkość świała w układie inerjalnm, wrażoną od α' α 68 α 69 osα Wór en jes idenn jak wór 377 wprowadon meodą geomerną w praah [] ora []. Ineresująe jes o, że prędkość świała w próżni nie ależ od funkji skróenia poprenego. Wnika ego, że nie można wnać ej funkji na podsawie ekspermenu pomiaru jednokierunkowej prędkośi świała. Wnam era średnią prędkość świała, kóre w dowolnm układie inerjalnm prebwa drogę o długośi ', odbija się od wieriadła i wraa ą samą drogą do punku wjśia. Jeżeli ' jes asem jaki świało porebuje na prebie drogi ' w jedną sronę, naomias ' jes asem jaki świało porebuje na prebie ej samej drogi w drugą sronę, wed średnia prędkość świała na drode am i powroem wnosi sr 7 osα os8α

14 4 Sosek Karol & Sosek Roman sr osα osα Wnika ego, że średnia prędkość świała jes sała i równa jes prędkośi świała widianej eeru. Ta średnia prędkość nie ależ od kąa α' ani od prędkośi. Z ego powodu obraanie ramion inerferomeru w ekspermenah Mihelson a-morle a ora Kenned ego- Thorndike a nie wpłwa na prążki inerferenjne. Właśnie dlaego ekspermen e nie mogł wkrć eeru Prkład Sególnh Teorii Eeru Poniżej predsawione są r prkład ransformaji eer-układ uskane dla reh różnh funkji. Każda aka ransformaja awiera pełną informaję na ema kinemaki iał i może bć podsawą do wprowadenia odrębnej eorii kinemaki iał. W ramah każdej h kinemak możliwe jes wprowadenie linh dnamik iał w sposób analogin do pokaanego w praah [] ora []. Ab wprowadić dnamikę, li wprowadić do eorii pojęia mas, pędu ora energii kinenej, koniene jes prjęie dodakowego ałożenia. Funkja skróenia poprenego musi spełniać ależność ora prjmować warośi nieujemne. 6.. Sególna Teoria Eeru be skróenia poprenego W najprossm prpadku można prjąć, że dla każdej warośi prędkośi Wed ransformaja 3 prjmuje posać 7 la akiej ransformaji ormuje się kinemakę ora dnamikę iał, kóre osał wprowadone w praah [] ora []. W m prpadku Sególnej Teorii Eeru nie wsępuje skróenie poprene. STE wprowadona na podsawie ransformaji 73 jes uogólnieniem STW Einseina na obserwaorów ruhomh wględem eeru. Zosało o wkaane w [] ora [] Sególna Teoria Eeru absolunm asem Jeżeli prjmiem, że 74 wed ransformaja 3 prjmuje posać

15 Sególna Teoria Eeru dowolnm skróeniem poprenm 5 Na podsawie ej ransformaji można wprowadić STE absolunm asem. Jes bardo ineresująe, że jes możliwa eoria absolunm asem, kóra spełnia warunki ekspermenów Mihelson a-morle a ora Kenned ego-thorndike a Sególna Teoria Eeru be skróenia podłużnego Jeżeli prjmiem, że 76 wed ransformaja 3 prjmuje posać la akiej ransformaji ormuje się kinemakę, w kórej nie wsępuje skróenie podłużne w kierunku równoległm do prędkośi ora osi. Jednoeśnie wsępuje wdłużenie poprene w kierunku prosopadłm do prędkośi. 7. Wnioski końowe 77 W niniejsej pra wkaaliśm, że isnieje ała klasa eorii eerem, kóre prawidłowo wjaśniają ekspermen, w kórh mierono prędkość świała. We wsskih akih ekspermenah świało prebwało drogę po rajekorii amknięej, dlaego mierona bła jednie średnia prędkość świała na ej rajekorii. Nigd nie mierono dokładnie jednokierunkowej prędkośi świała. laego ałożenie o absolunie sałej prędkośi świała, prjęe pre Albera Einseina w Sególnej Teorii Wględnośi STW, nie ma żadnh podsaw ekspermenalnh. W każdej eorii eerem, kórą uaj pokaaliśm, prędkość świała w próżni wraża się m samm worem 69. Pomimo ego, że prędkość świała ma warość ależną od kierunku jego emisji ora prędkośi obserwaora wględem eeru, o średnia prędkość świała na drode am i powroem awse jes sała 7-7. laego każda eorii eeru jes godna ekspermenami, w kórh mierono prędkość świała. Z powodu ej własnośi prędkośi świała ekspermen Mihelson a-morle a ora Kenned ego-thorndike a nie są w sanie wkrć eeru. Unawaną obenie eorią, kóra łuma wniki ekspermenów e świałem jes STW Albera Einseina. Powsehnie uważa się błędnie, że STW jes eorią dla dowolnego obserwaora, dlaego w ramah STW jes wiąganh wiele błędnh wniosków, kóre są nane jako paradoks STW. W rewisośi ormał on eorię, kóra prawidłowo łuma jednie obserwaje dla obserwaorów nieruhomh wględem eeru. W praah [] ora [] wkaaliśm, że

16 6 Sosek Karol & Sosek Roman wprowadają STW Einsein prjął nieświadomie ukre ałożenie na ema ransformaji orena T, na kórh opara jes jego eoria. Mianowie be żadnej dskusji i refleksji uważał, że T wiąże egar prelaująe obok siebie. Sególna Teoria Eeru budowana na ransformaji eer-układ 73 jes uogólnieniem STW Einseina na prpadki obserwaorów ruhomh wględem eeru. Wkaaliśm o w praah [] ora []. Owiśie wiele możliwh eorii eeru można gór odruić ponieważ nie są prawidłowmi modelami kinemaki powodu niegodnośi różnmi ekspermenami. Na prkład wiadomo, że as żia ropędonh ąsek elemenarnh jes w nasm układie dłużs niż w układie h ąsek, dlaego prawdopodobnie nieprawidłowm modelem kinemaki będie model absolunm asem opar na ransformaji 75. Rosrgnięie, kóra e Sególnh Teorii Eeru jes prawidłowm modelem kinemaki iał powinno bć jednm ważniejsh adań prsłej fiki i prawdopodobnie będie wmagało rosrgnięia ekspermenalnego. Takim ekspermenem może bć prejnie wkonane doświadenie Ies a- Sillwell a, w kórm sprawda się dlaaję asu na podsawie presunięia dopplerowskiego dla świała. Bibliografia. Sosek Karol, Sosek Roman. Sególna Teoria Eeru in Polish. Wdawniwo Amelia, Resów, Polska, 5, ISBN Sosek Karol, Sosek Roman. Speial Theor of Eher in English. Publishing house AMEIA, Resów, Poland, 5, ISBN Sosek Karol, Sosek Roman. The Geomeri eriaion of he Transformaion of Time and Posiion Coordinaes in STE. IOSR Journal of Applied Phsis IOSR-JAP, olume 8, Issue 4, ersion III, 6, pp. -3, ISSN Sosek Karol, Sosek Roman. Выделенная в космологии система отсчета и возможная модификация преобразований Лоренца w jęku rosjskim: Wróżnion w kosmologii układ odniesienia i możliwa modfikaja ransformaji orena, Ученые Записки Физического Факультета МГУ Noaki Naukowe Uniwerseu Moskiewskiego Pańswowego Wdiału Fiki,, 7, 7, ISSN

Wyprowadzenie ogólnej postaci kinematyki z uniwersalnym układem odniesienia

Wyprowadzenie ogólnej postaci kinematyki z uniwersalnym układem odniesienia Wprowadenie ogólnej posai kinemaki uniwersalnm układem odniesienia Karol Sosek Poliehnika Resowska Kaedra Termodnamiki i Mehaniki Płnów al. Powsańów Warsaw, 35-959 Resów, Poland ksosek@pr.edu.pl Roman

Bardziej szczegółowo

Wyprowadzenie ogólnej postaci kinematyki z uniwersalnym układem odniesienia

Wyprowadzenie ogólnej postaci kinematyki z uniwersalnym układem odniesienia Wprowadenie ogólnej posai kinemaki uniwersalnm układem odniesienia Karol Sosek Poliehnika Resowska Kaedra Termodnamiki i Mehaniki Płnów al. Powsańów Warsaw, 35-959 Resów, Poland ksosek@pr.edu.pl Roman

Bardziej szczegółowo

Wyprowadzenie ogólnej postaci kinematyki z uniwersalnym układem odniesienia

Wyprowadzenie ogólnej postaci kinematyki z uniwersalnym układem odniesienia Arkuł ukaał się w jęku angielskim w owarm dosępie w asopiśmie Resuls in Phsis Sosek Karol, Sosek Roman 08 The deriaion of he general form of kinemais wih he uniersal referene ssem Resuls in Phsis, Vol.

Bardziej szczegółowo

Wyprowadzenie ogólnej postaci kinematyki z uniwersalnym układem odniesienia

Wyprowadzenie ogólnej postaci kinematyki z uniwersalnym układem odniesienia Arkuł ukaał się w jęku angielskim w owarm dosępie w asopiśmie Resuls in Phsis Sosek Karol, Sosek Roman 08 The deriaion of he general form of kinemais wih he uniersal referene ssem Resuls in Phsis, Vol.

Bardziej szczegółowo

Kinematyka w Szczególnej Teorii Eteru

Kinematyka w Szczególnej Teorii Eteru Arkuł ukaał się w jęku angielskim w asopiśmie Mosow Uniersi Phsis Bullein The deriaion of he general form of kinemais wih he uniersal referene ssem Resuls in Phsis, ol. 8, 8, 43-4, ISSN: -3797 hps:link.springer.omarile.33s73498436

Bardziej szczegółowo

Wyprowadzenie wszystkich transformacji liniowych spełniających wyniki eksperymentu Michelsona-Morleya oraz dyskusja o podstawach relatywistyki

Wyprowadzenie wszystkich transformacji liniowych spełniających wyniki eksperymentu Michelsona-Morleya oraz dyskusja o podstawach relatywistyki Wprowadenie wsskih ransformaji liniowh spełniająh wniki ekspermenu Mihelsona-Morlea ora dskusja o podsawah relawiski Roman Sosek Poliehnika Resowska, Kaedra Meod Ilośiowh, Resów, Polska rsosek@pr.edu.pl

Bardziej szczegółowo

MECHANIKA RELATYWISTYCZNA TRANFORMACJA LORENTZA

MECHANIKA RELATYWISTYCZNA TRANFORMACJA LORENTZA Wdiał EAIiE Kierunek: ELEKTRONIKA I TELEKOMUNIKACJA Predmio: Fika II MECHANIKA RELATYWISTYCZNA TRANFORMACJA LORENTZA 0/0, lao SZCZEGÓLNA TEORIA WZGLĘDNOŚCI Fika relawisna jes wiąana pomiarem miejsa i asu

Bardziej szczegółowo

Podwaliny szczególnej teorii względności

Podwaliny szczególnej teorii względności W-6 (Jarosewi) 7 slajdów Na podsawie preenaji prof. J. Rukowskiego Podwalin sególnej eorii wględnośi asada wględnośi Galileusa ekspermen Mihelsona i Morle a ransformaja Lorena pierwsa spreność współesnej

Bardziej szczegółowo

Powierzchnie stopnia drugiego

Powierzchnie stopnia drugiego Algebra WYKŁAD 3 Powierchnie sopnia drugiego Deinicja Powierchnią sopnia drugiego kwadrką nawam biór punków presreni rójwmiarowej, spełniającch równanie A B C D E F G H I K gdie A, B,, K są sałmi i prnajmniej

Bardziej szczegółowo

7. Szczególna teoria względności. Wybór i opracowanie zadań : Barbara Kościelska Więcej zadań z tej tematyki znajduje się w II części skryptu.

7. Szczególna teoria względności. Wybór i opracowanie zadań : Barbara Kościelska Więcej zadań z tej tematyki znajduje się w II części skryptu. 7 Szzególna eoria względnośi Wybór i opraowanie zadań 7-79: Barbara Kośielska Więej zadań z ej emayki znajduje się w II zęśi skrypu 7 Czy można znaleźć aki układ odniesienia w kórym Chrzes Polski i Biwa

Bardziej szczegółowo

Stopy spot i stopy forward. Bootstrapping

Stopy spot i stopy forward. Bootstrapping Sop spo i sop orward. Boosrapping. Rnkowe a eorecne (implikowane) sop spo i sop orward. Zależności pomięd sopami spo a sopami orward. Sop orward dla insrumenów rnku kapiałowego. 4. Sop orward dla insrumenów

Bardziej szczegółowo

Wyprowadzenie wszystkich transformacji linowych spełniających wyniki eksperymentu Michelsona-Morleya oraz dyskusja o podstawach relatywistyki

Wyprowadzenie wszystkich transformacji linowych spełniających wyniki eksperymentu Michelsona-Morleya oraz dyskusja o podstawach relatywistyki Wprowadni wsskih ransormaji linowh spłniająh wniki ksprmnu Mihlsona-Morla ora dskusja o podsawah rlawiski Roman Sosk Polihnika Rsowska, Kadra Mod Ilośiowh, Rsów, Polska rsosk@pr.du.pl Srsni: W arkul pokaan

Bardziej szczegółowo

Wyprowadzenie wszystkich transformacji linowych spełniających wyniki eksperymentu Michelsona-Morleya oraz dyskusja o podstawach relatywistyki

Wyprowadzenie wszystkich transformacji linowych spełniających wyniki eksperymentu Michelsona-Morleya oraz dyskusja o podstawach relatywistyki Wprowadni wsskih ransormaji linowh spłniająh wniki ksprmnu Mihlsona-Morla ora dskusja o podsawah rlawiski Roman Sosk Polihnika Rsowska, Kadra Mod Ilośiowh, Rsów, Polska rsosk@pr.du.pl Srsni: W arkul pokaan

Bardziej szczegółowo

Oryginalna metoda wyprowadzania transformacji dla kinematyk z uniwersalnym układem odniesienia

Oryginalna metoda wyprowadzania transformacji dla kinematyk z uniwersalnym układem odniesienia Oryginalna meoda wyprowadzania ransformaji dla kinemayk z uniwersalnym układem odniesienia Roman Szosek Poliehnika Rzeszowska Kaedra Meod Ilośiowyh Rzeszów Polska rszosek@prz.edu.pl Sreszzenie: Arykuł

Bardziej szczegółowo

ρ - gęstość ładunku j - gęstość prądu FALE ELEKTROMAGNETYCZNE W PRÓŻNI: Równania Maxwella: -przenikalność elektryczna próżni=8,8542x10-12 F/m

ρ - gęstość ładunku j - gęstość prądu FALE ELEKTROMAGNETYCZNE W PRÓŻNI: Równania Maxwella: -przenikalność elektryczna próżni=8,8542x10-12 F/m -- G:\AA_Wklad \FIN\DOC\em.do Drgania i fale III rok Fiki C FAL LKTROMAGNTYCZN W PRÓŻNI: Równania Mawella: di ρ ε ρ di j ρ - gęsość ładunku j - gęsość prądu ro di ro j ε ε -prenikalność elekrna próżni8854

Bardziej szczegółowo

Wyprowadzenie wszystkich transformacji liniowych spełniających wyniki eksperymentu Michelsona-Morleya oraz dyskusja o podstawach relatywistyki

Wyprowadzenie wszystkich transformacji liniowych spełniających wyniki eksperymentu Michelsona-Morleya oraz dyskusja o podstawach relatywistyki Wprowadni wsskih ransormaji liniowh spłniająh wniki ksprmnu Mihlsona-Morla ora dskusja o podsawah rlawiski Roman Sosk Polihnika Rsowska, Kadra Mod Ilośiowh, Rsów, Polska rsosk@pr.du.pl Srsni: W arkul pokaan

Bardziej szczegółowo

Belki złożone i zespolone

Belki złożone i zespolone Belki łożone i espolone efinicja belki łożonej siła rowarswiająca projekowanie połąceń prkła obliceń efinicja belki espolonej ałożenia echnicnej eorii ginania rokła naprężeń normalnch prkła obliceń Belki

Bardziej szczegółowo

G:\WYKLAD IIIBC 2001\FIN2001\Ruch falowy2001.doc. Drgania i fale II rok Fizyki BC

G:\WYKLAD IIIBC 2001\FIN2001\Ruch falowy2001.doc. Drgania i fale II rok Fizyki BC 3-- G:\WYKLAD IIIBC \FIN\Ruh falow.do Drgania i fale II ro Fii BC Ruh falow: Fala rohodąe się w presreni aburenie lub odsałenie (pole). - impuls lub drgania. Jeśli rohodi się prędośią o po asie : ( r)

Bardziej szczegółowo

Zestaw zadań 12: Przekształcenia liniowe. z z + 2 2x + y. x y z. x y + 2t 2x + 3y + 5z t x + z t. x y + 2t 2x 3y + 5z t x z t

Zestaw zadań 12: Przekształcenia liniowe. z z + 2 2x + y. x y z. x y + 2t 2x + 3y + 5z t x + z t. x y + 2t 2x 3y + 5z t x z t Zesaw adań : Preksałcenia liniowe () Kóre podanch niżej preksałceń ϕ : K n K m są preksałceniami liniowmi: a) n = m = 3, ϕ( + +, b) n = m = 3, ϕ( +, 3 + + + +, d) n = m = 3, ϕ( +, c) n = m = 3, ϕ( e) n

Bardziej szczegółowo

Zestaw zadań 12: Przekształcenia liniowe. Macierze przekształceń liniowych. z z + 2 2x + y. x y z. x y + 2t 2x + 3y + 5z t x + z t

Zestaw zadań 12: Przekształcenia liniowe. Macierze przekształceń liniowych. z z + 2 2x + y. x y z. x y + 2t 2x + 3y + 5z t x + z t Zesaw adań : Preksałcenia liniowe. Maciere preksałceń liniowch () Kóre podanch niżej preksałceń ϕ : K n K m są preksałceniami liniowmi: a) n = m = 3, ϕ( + ) = +, b) n = m = 3, ϕ( ) = +, 3 + + + +, d) n

Bardziej szczegółowo

Wykład 3: Kinematyka - względność ruchów. dr inż. Zbigniew Szklarski

Wykład 3: Kinematyka - względność ruchów. dr inż. Zbigniew Szklarski Wykład 3: Kinemayka - względność ruhów dr inż. Zbigniew Szklarski szkla@agh.edu.pl hp://layer.ui.agh.edu.pl/z.szklarski/ Wzgledność ruhów Każdy ruh opisujemy względem jakiegoś układu odniesienia W hwili

Bardziej szczegółowo

Wykład 4: Względność ruchów. dr inż. Zbigniew Szklarski

Wykład 4: Względność ruchów. dr inż. Zbigniew Szklarski Wykład 4: Względność ruhów dr inż. Zbigniew Szklarski szkla@agh.edu.pl hp://layer.ui.agh.edu.pl/z.szklarski/ Wzgledność ruhów Każdy ruh opisujemy względem jakiegoś układu odniesienia W hwili 0 rusza samohód

Bardziej szczegółowo

PRAWA ZACHOWANIA Prawa zachowania najbardziej fundamentalne prawa:

PRAWA ZACHOWANIA Prawa zachowania najbardziej fundamentalne prawa: PRW ZCHOWNI Pawa achowania nabadie fundamentalne pawa: o ewnętne : pawo achowania pędu, pawo achowania momentu pędu, pawo achowania enegii; o wewnętne : pawa achowania np. całkowite licb nukleonów w eakci

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie reakcji dynamicznych oraz wyważanie ciała w ruchu obrotowym wokół stałej osi 8

Wyznaczanie reakcji dynamicznych oraz wyważanie ciała w ruchu obrotowym wokół stałej osi 8 Wnacanie reakcji dnaicnch ora wważanie ciała w ruchu oroow wokół sałej osi 8 Wprowadenie Jeśli dowolne ciało swne o asie jes w ruchu oroow wokół osi, o na podporach powsają reakcje A i B. Składowe ch reakcji

Bardziej szczegółowo

Ruch kulisty bryły. Kąty Eulera. Precesja regularna

Ruch kulisty bryły. Kąty Eulera. Precesja regularna Ruch kulist brł. Kąt Eulera. Precesja regularna Ruchem kulistm nawam ruch, w casie którego jeden punktów brł jest stale nieruchom. Ruch kulist jest obrotem dookoła chwilowej osi obrotu (oś ta mienia swoje

Bardziej szczegółowo

Opis ruchu we współrzędnych prostokątnych (kartezjańskich)

Opis ruchu we współrzędnych prostokątnych (kartezjańskich) Opis ruchu we współrędch prosokąch (karejańskich) Opis ruchu we współrędch prosokąch jes podob do opisu a pomocą wekora wodącego, kórego pocąek leż w pocąku układu odiesieia. Położeie. Położeie puku A

Bardziej szczegółowo

Fig. 1. Interferometr A. A. Michelsona.

Fig. 1. Interferometr A. A. Michelsona. Efek Sagnaa dr Janusz. Kępka Wsęp. Jednym z najbardziej reklamowanyh eksperymenów był i jes eksperymen lbera brahama Mihelsona zapoząkowany w 88, i nasępnie powarzany po roku 880 we współpray z Ewardem

Bardziej szczegółowo

Krzywe na płaszczyźnie.

Krzywe na płaszczyźnie. Krzwe na płaszczźnie. Współrzędne paramerczne i biegunowe. Współrzędne biegunowe. Dan jes punk O, zwan biegunem, kór sanowi począek półprosej, zwanej półosią. Dowoln punk P na płaszczźnie można opisać

Bardziej szczegółowo

ZŁOŻONE RUCHY OSI OBROTOWYCH STEROWANYCH NUMERYCZNIE

ZŁOŻONE RUCHY OSI OBROTOWYCH STEROWANYCH NUMERYCZNIE KOMISJA BUDOWY MASZYN PAN ODDZIAŁ W POZNANIU Vol. 6 nr Archiwum Technologii Masn i Automatacji 6 ROMAN STANIEK * ZŁOŻONE RUCHY OSI OBROTOWYCH STEROWANYCH NUMERYCZNIE W artkule predstawiono ależności matematcne

Bardziej szczegółowo

Fizyka 1- Mechanika. Wykład Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów

Fizyka 1- Mechanika. Wykład Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów Fizka - Mehanika Wkład..7 Zgmun Szefliński Środowiskowe Laboraorium Ciężkih Jonów szef@fuw.edu.pl hp://www.fuw.edu.pl/~szef/ Transformaja Galileusza Wbór układu odniesienia Dwa idenzne działa usawione

Bardziej szczegółowo

Wyjaśnienie wyników eksperymentu Michelsona-Morleyaa przy pomocy uniwersalnego układu odniesienia

Wyjaśnienie wyników eksperymentu Michelsona-Morleyaa przy pomocy uniwersalnego układu odniesienia Artykuł ukazał się w języku angielskim w otwartym dostępie w zasopiśmie Journal of Modern Physis Szostek Karol, Szostek Roman 07 The Explanation of the Mihelson-Morley Experiment Results by Means Uniersal

Bardziej szczegółowo

ELEMENTY SZCZEGÓLNEJ TEORII WZGLĘDNOŚCI. I. Zasada względności: Wszystkie prawa przyrody są takie same we wszystkich

ELEMENTY SZCZEGÓLNEJ TEORII WZGLĘDNOŚCI. I. Zasada względności: Wszystkie prawa przyrody są takie same we wszystkich ELEMENTY SZCZEGÓLNEJ TEORII WZGLĘDNOŚCI Postulaty Einsteina (95 r) I Zasada względnośi: Wszystkie prawa przyrody są takie same we wszystkih inerjalnyh układah odniesienia lub : Równania wyrażająe prawa

Bardziej szczegółowo

ψ przedstawia zależność

ψ przedstawia zależność Ruch falowy 4-4 Ruch falowy Ruch falowy polega na rozchodzeniu się zaburzenia (odkszałcenia) w ośrodku sprężysym Wielkość zaburzenia jes, podobnie jak w przypadku drgań, funkcją czasu () Zaburzenie rozchodzi

Bardziej szczegółowo

1. Podstawy rachunku wektorowego

1. Podstawy rachunku wektorowego 1 Postaw rachunku wektorowego Wektor Wektor est wielkością efiniowaną pre ługość (mouł) kierunek iałania ora wrot Dwa wektor o tm samm moule kierunku i wrocie są sobie równe Wektor presunięt równolegle

Bardziej szczegółowo

Elementy mechaniki relatywistycznej

Elementy mechaniki relatywistycznej Podstawy Proesów i Konstrukji Inżynierskih Elementy mehaniki relatywistyznej 1 Czym zajmuje się teoria względnośi? Teoria względnośi to pomiary zdarzeń ustalenia, gdzie i kiedy one zahodzą, a także jaka

Bardziej szczegółowo

POTENCJALNE POLE SIŁ. ,F z 2 V. x = x y, F y. , F x z F z. y F y

POTENCJALNE POLE SIŁ. ,F z 2 V. x = x y, F y. , F x z F z. y F y POTENCJALNE POLE SIŁ POLE SKALARNE Polem skalarnm V(r) nawam funkcję prpisującą każdemu punktowi w prestreni licbę recwistą (skalar): V (r): r=(,, ) V (r) POLE WEKTOROWE SIŁ Polem wektorowm sił F(r) nawam

Bardziej szczegółowo

Guanajuato, Mexico, August 2015

Guanajuato, Mexico, August 2015 Guanajuao Meico Augus 15 W-3 Jaosewic 1 slajdów Dnamika punku maeialnego Dnamika Układ inecjaln Zasad dnamiki: piewsa asada dnamiki duga asada dnamiki pęd ciała popęd sił ecia asada dnamiki pawo akcji

Bardziej szczegółowo

oznacza przyrost argumentu (zmiennej niezależnej) x 3A82 (Definicja). Granicę (właściwą) ilorazu różnicowego funkcji f w punkcie x x x e x lim x lim

oznacza przyrost argumentu (zmiennej niezależnej) x 3A82 (Definicja). Granicę (właściwą) ilorazu różnicowego funkcji f w punkcie x x x e x lim x lim WYKŁAD 9 34 Pochodna nkcji w pnkcie Inerpreacja geomerczna pochodnej Własności pochodnch Twierdzenia Rolle a Lagrange a Cach ego Regla de lhôspiala Niech ( ) O( ) będzie nkcją określoną w pewnm ooczeni

Bardziej szczegółowo

Właściwości Kinematyki z Uniwersalnym Układem Odniesienia

Właściwości Kinematyki z Uniwersalnym Układem Odniesienia Właśiwośi Kinemayki z Uniweralnym Układem Odnieienia Karol Szoek, Roman Szoek Poliehnika Rzezowka, Kaedra Termodynamiki i Mehaniki Płynów, Rzezów, Polka kzoek@prz.edu.pl Poliehnika Rzezowka, Kaedra Meod

Bardziej szczegółowo

Wygładzanie metodą średnich ruchomych w procesach stałych

Wygładzanie metodą średnich ruchomych w procesach stałych Wgładzanie meodą średnich ruchomch w procesach sałch Cel ćwiczenia. Przgoowanie procedur Średniej Ruchomej (dla ruchomego okna danch); 2. apisanie procedur do obliczenia sandardowego błędu esmacji;. Wizualizacja

Bardziej szczegółowo

Szkoła z przyszłością. szkolenie współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Szkoła z przyszłością. szkolenie współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Szkoła z przyszłośią szkolenie współfinansowane przez Unię Europejską w ramah Europejskiego Funduszu Społeznego Narodowe Cenrum Badań Jądrowyh, ul. Andrzeja Sołana 7, 05-400 Owok-Świerk ĆWICZENIE a L A

Bardziej szczegółowo

P K. Położenie punktu na powierzchni kuli określamy w tym układzie poprzez podanie dwóch kątów (, ).

P K. Położenie punktu na powierzchni kuli określamy w tym układzie poprzez podanie dwóch kątów (, ). Materiał ddaktcne Geodeja geometrcna Marcin Ligas, Katedra Geomatki, Wdiał Geodeji Górnicej i Inżnierii Środowiska UKŁADY WSPÓŁZĘDNYCH NA KULI Pierwsm prbliżeniem kstałtu Ziemi (ocwiście po latach płaskich

Bardziej szczegółowo

4.2.1. Środek ciężkości bryły jednorodnej

4.2.1. Środek ciężkości bryły jednorodnej 4..1. Środek ciężkości rł jednorodnej Brłą jednorodną nawam ciało materialne, w którm masa jest romiescona równomiernie w całej jego ojętości. Dla takic ciał arówno gęstość, jak i ciężar właściw są wielkościami

Bardziej szczegółowo

Ruch płaski. Bryła w ruchu płaskim. (płaszczyzna kierująca) Punkty bryły o jednakowych prędkościach i przyspieszeniach. Prof.

Ruch płaski. Bryła w ruchu płaskim. (płaszczyzna kierująca) Punkty bryły o jednakowych prędkościach i przyspieszeniach. Prof. Ruch płaski Ruchem płaskim nazywamy ruch, podczas kórego wszyskie punky ciała poruszają się w płaszczyznach równoległych do pewnej nieruchomej płaszczyzny, zwanej płaszczyzną kierującą. Punky bryły o jednakowych

Bardziej szczegółowo

Ruch kulisty bryły. Kinematyka

Ruch kulisty bryły. Kinematyka Ruch kulist bł. Kinematka Ruchem kulistm nawam uch, w casie któego jeden punktów bł jest stale nieuchom. Ruch kulist jest obotem dookoła chwilowej osi obotu (oś ta mienia swoje położenie w casie). a) b)

Bardziej szczegółowo

Rozdział 9. Baza Jordana

Rozdział 9. Baza Jordana Rodiał 9 Baa Jordana Niech X będie n wmiarową prestrenią wektorową nad ciałem F = R lub F = C Roważm dowoln endomorfim f : X X Wiem, że postać macier endomorfimu ależ od wboru ba w prestreni X Wiem również,

Bardziej szczegółowo

PRAWIDŁOWE ODPOWIEDZI I PUNKTACJA

PRAWIDŁOWE ODPOWIEDZI I PUNKTACJA MAŁOPOLSKI KONKURS MATEMATYCZNY Rok skoln 08/09 ETAP REJONOWY 0 grudnia 08 roku PRAWIDŁOWE ODPOWIEDZI I PUNKTACJA adanie odpowiedź punkt B 3 C 3 3 A 3 4 B 3 5 E 3 6 B 3 7 E 3 8 C 3 9 D 3 0 A 3 7 adania

Bardziej szczegółowo

GRUPY SYMETRII Symetria kryształu

GRUPY SYMETRII Symetria kryształu GRUPY SYMETRII Smetria krstału Zamknięte (punktowe) operacje smetrii (minimum jeden punkt prestreni nie porusa się wskutek astosowania amkniętej operacji smetrii): Obrot i obrot inwersjne; Inwersja (smetria

Bardziej szczegółowo

Geometria analityczna w przestrzeni. Kierunek. Długość. Zwrot

Geometria analityczna w przestrzeni. Kierunek. Długość. Zwrot - podstawowe pojęcia Geometria analitcna w prestreni Wektorem acepionm w prestreni R 3 nawam uporądkowaną parę punktów A ora B i onacam go pre AB. Punkt A nawam jego pocątkiem, a punkt B - jego końcem.

Bardziej szczegółowo

Prognozowanie i symulacje

Prognozowanie i symulacje Prognozowanie i smulacje Lepiej znać prawdę niedokładnie, niż dokładnie się mlić. J. M. Kenes dr Iwona Kowalska ikowalska@wz.uw.edu.pl Prognozowanie meod naiwne i średnie ruchome Meod naiwne poziom bez

Bardziej szczegółowo

J. Szantyr - Wykład 7 Ruch ogólny elementu płynu

J. Szantyr - Wykład 7 Ruch ogólny elementu płynu J. Santr - Wkład 7 Rch ogóln element płn Rch ogóln ciała stwnego można predstawić jako smę premiescenia liniowego i obrot. Ponieważ płn nie mają stwności postaciowej, w rch płn dochodi dodatkowo do odkstałcenia

Bardziej szczegółowo

Przykład 6.3. Uogólnione prawo Hooke a

Przykład 6.3. Uogólnione prawo Hooke a Prkład 6 Uogónione prawo Hooke a Zwiąki międ odkstałceniami i naprężeniami w prpadku ciała iotropowego opisuje uogónione prawo Hooke a: ] ] ] a Rowiąując równania a wgędem naprężeń otrmujem wiąki: b W

Bardziej szczegółowo

DYNAMIKA KONSTRUKCJI

DYNAMIKA KONSTRUKCJI 10. DYNAMIKA KONSTRUKCJI 1 10. 10. DYNAMIKA KONSTRUKCJI 10.1. Wprowadzenie Ogólne równanie dynamiki zapisujemy w posaci: M d C d Kd =P (10.1) Zapis powyższy oznacza, że równanie musi być spełnione w każdej

Bardziej szczegółowo

2.3.1. Iloczyn skalarny

2.3.1. Iloczyn skalarny 2.3.1. Ilon sklrn Ilonem sklrnm (sklrowm) dwóh wektorów i nwm sklr równ ilonowi modułów ou wektorów pre kosinus kąt wrtego międ nimi. α O Rs. 2.8. Ilustrj do definiji ilonu sklrnego Jeżeli kąt międ wektormi

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie ruchliwości i koncentracji nośników prądu w półprzewodnikach metodą efektu Halla

Wyznaczanie ruchliwości i koncentracji nośników prądu w półprzewodnikach metodą efektu Halla Ćwicenie 13 Wnacanie ruchliwości i koncentracji nośników prądu w półprewodnikach metodą efektu alla Cel ćwicenia Celem ćwicenia jest aponanie się e jawiskiem alla, stałoprądową metodą badania efektu alla,

Bardziej szczegółowo

Teoria względności. Wykład 5: Szczególna teoria względności Katarzyna Weron. Jak zmierzyć odległość? Jak zmierzyć odległość?

Teoria względności. Wykład 5: Szczególna teoria względności Katarzyna Weron. Jak zmierzyć odległość? Jak zmierzyć odległość? Teoria wględności Wkład 5: Scególna teoria wględności Katarna Weron Scególna (905) efekt ruchu wględnego gólna (96) efekt pola grawitacjnego siła grawitacji wnika lokalnej geometrii casoprestreni Matematka

Bardziej szczegółowo

I. Rachunek wektorowy i jego zastosowanie w fizyce.

I. Rachunek wektorowy i jego zastosowanie w fizyce. Blok 1: Rachunek wektorow i jego astosowanie w fice Podstawowe wielkości ficne w kinematce Opis ruchu w różnch układach odniesienia Ruch wględn I Rachunek wektorow i jego astosowanie w fice Wsstkie wielkości

Bardziej szczegółowo

Zadanie 0 Obliczyć całki. Wyniki sprawdzić obliczając pochodne otrzymanych funkcji pierwotnych. x 4. x x. x x 1 , 11)

Zadanie 0 Obliczyć całki. Wyniki sprawdzić obliczając pochodne otrzymanych funkcji pierwotnych. x 4. x x. x x 1 , 11) PR DOMOW ŁK NIEOZNZON / Zadanie Oblicć całki Wniki prawdić oblicając pochodne ormanch funkcji pierwonch ) d ) d ) d ) d Zadanie Oblicć całki nieonacone całkując pre cęści ) ln d ) co d ) ln d ) d ) arcg

Bardziej szczegółowo

,..., u x n. , 2 u x 2 1

,..., u x n. , 2 u x 2 1 . Równania różnickowe cąstkowe Definicja. Równaniem różnickowm cąstkowm (rrc) nawam równanie różnickowe, w którm wstępuje funkcja niewiadoma dwóch lub więcej miennch i jej pochodne cąstkowe. Ogólna postać

Bardziej szczegółowo

1. REDUKCJA DOWOLNYCH UKŁADÓW SIŁ. Redukcja płaskiego układu sił

1. REDUKCJA DOWOLNYCH UKŁADÓW SIŁ. Redukcja płaskiego układu sił . REDUKCJA DOWOLNYCH UKŁADÓW IŁ Redukcja płaskiego układu sił Zadanie. Znaleźć wartość licbową i równanie linii diałania wpadkowej cterech sił predstawionch na rsunku. Wartości licbowe sił są następujące:

Bardziej szczegółowo

>> ω z, (4.122) Przybliżona teoria żyroskopu

>> ω z, (4.122) Przybliżona teoria żyroskopu Prybliżona teoria żyroskopu Żyroskopem naywamy ciało materialne o postaci bryły obrotowej (wirnika), osadone na osi pokrywającej się osią geometrycną tego ciała wanej osią żyroskopową. ζ K θ ω η ω ζ y

Bardziej szczegółowo

W siła działająca na bryłę zredukowana do środka masy ( = 0

W siła działająca na bryłę zredukowana do środka masy ( = 0 Popęd i popęd bryły Bryła w ruchu posępowym. Zasada pędu i popędu ma posać: p p S gdie: p m v pęd bryły w ruchu posępowym S c W d popęd siły diałającej na bryłę w ruchu posępowym aś: v c prędkość środka

Bardziej szczegółowo

Szczególna Teoria Eteru

Szczególna Teoria Eteru Szzególna Teoria eru FRAGMNTY KSIĄŻKI Karol Szoek Roman Szoek wydanie I Rzezów wrzeień 5 Szzególna Teoria eru www.e.om.l Coyrigh by Karol Szoek and Roman Szoek Wzelkie rawa zarzeżone. Cała kiążka oraz

Bardziej szczegółowo

Elektroniczna aparatura medyczna VII

Elektroniczna aparatura medyczna VII 06-- lekronina aparaura medna SMSTR V Cłowiek- najlepsa inwesja Projek współfinansowan pre Unię uropejską w ramah uropejskiego Fundusu Społenego lekronina aparaura medna V Laser i ehnika świałowodowa 06--

Bardziej szczegółowo

Dynamika punktu materialnego

Dynamika punktu materialnego Naa -Japonia W-3 (Jaosewic 1 slajdów Dynamika punku maeialnego Dynamika Układ inecjalny Zasady dynamiki: piewsa asada dynamiki duga asada dynamiki; pęd ciała popęd siły ecia asada dynamiki (pawo akcji

Bardziej szczegółowo

Powstanie i rola Szczególnej Teorii Względności (STW)

Powstanie i rola Szczególnej Teorii Względności (STW) Powsanie i rola Szzególnej Teorii Względnośi (STW Co znał Einsein przed 905 rokiem? Równania Maxwella, Problem eeru (doświadzenie Mihelsona Morleya?, Aberaje świała, Wlezenia eeru Fresnela, Znał praę orenza

Bardziej szczegółowo

cz.2 Dr inż. Zbigniew Szklarski Katedra Elektroniki, paw. C-1, pok.321

cz.2 Dr inż. Zbigniew Szklarski Katedra Elektroniki, paw. C-1, pok.321 Wkład 8: Brła stwna c. Dr inż. Zbigniew Sklarski Katedra Elektroniki, paw. C-, pok.3 skla@agh.edu.pl http://laer.uci.agh.edu.pl/z.sklarski/ 05.04.08 Wdiał nformatki, Elektroniki i Telekomunikacji - Teleinformatka

Bardziej szczegółowo

Równania różniczkowe. Lista nr 2. Literatura: N.M. Matwiejew, Metody całkowania równań różniczkowych zwyczajnych.

Równania różniczkowe. Lista nr 2. Literatura: N.M. Matwiejew, Metody całkowania równań różniczkowych zwyczajnych. Równania różniczkowe. Lisa nr 2. Lieraura: N.M. Mawiejew, Meody całkowania równań różniczkowych zwyczajnych. W. Krysicki, L. Włodarski, Analiza Maemayczna w Zadaniach, część II 1. Znaleźć ogólną posać

Bardziej szczegółowo

więc powyższy warunek będzie zapisany jako dy dt

więc powyższy warunek będzie zapisany jako dy dt Meo maemaczne w echnologii maeriałów Krzszof Szszkiewicz Wprowadzenie DEFINICJA. Równaniem różniczkowm zwczajnm rzędu pierwszego nazwam równanie posaci gdzie f : f (, ), () U jes daną funkcją. Rozwiązaniem

Bardziej szczegółowo

Urządzenia i Układów Automatyki Instrukcja Wykonania Projektu

Urządzenia i Układów Automatyki Instrukcja Wykonania Projektu KAEDRA ENERGOELEKRYKI POLIECHNIKI WROCŁAWSKIEJ Urądenia i Układów Auomayki Insrukcja Wykonania Projeku Auory: rof. dr hab. inż. Eugenius Rosołowski dr inż. Pior Pier dr inż. Daniel Bejmer Wrocław 5 I.

Bardziej szczegółowo

KONWENCJA ZNAKOWANIA MOMENTÓW I WZÓR NA NAPRĘŻENIA

KONWENCJA ZNAKOWANIA MOMENTÓW I WZÓR NA NAPRĘŻENIA ĆWICZENIE 5 KONWENCA ZNAKOWANIA OENTÓW I WZÓR NA NAPRĘŻENIA Wektor momentu pr ginaniu ukośnm można rutować na osie,, będące głównmi centralnmi osiami bewładności prekroju. Prjmujem konwencję nakowania

Bardziej szczegółowo

Przestrzeń liniowa R n.

Przestrzeń liniowa R n. MATEMATYKA IIb - Lcjan Kowalski Prestreń liniowa R n. Element (wektor) prestreni R n będiem onacać [,,, ] Element erow [,, L, ]. Diałania. a) ilocn element pre licbę: b) sma elementów [ c, c, ] c L, c

Bardziej szczegółowo

Elementy szczególnej teorii względności

Elementy szczególnej teorii względności Elementy szzególnej teorii względnośi Podstawowe założenia szzególnej teorii względnośi: Albert Einstein 195 Prawa fizyzne są takie same dla wszystkih obserwatorów któryh kłady odniesienia porszają się

Bardziej szczegółowo

II.1. Zagadnienia wstępne.

II.1. Zagadnienia wstępne. II.1. Zagadnienia wsępne. Arysoeles ze Sagiry wyraźnie łączy ruch z czasem: A jes niemożliwe, żeby zaczął się albo usał ruch, gdyż jak powiedzieliśmy ruch jes wieczny, a ak samo i czas, bo czas jes albo

Bardziej szczegółowo

Właściwości Kinematyki z Uniwersalnym Układem Odniesienia

Właściwości Kinematyki z Uniwersalnym Układem Odniesienia Właśiwośi Kinemayki z Uniweralnym Układem Odnieienia Karol Szoek, Roman Szoek Poliehnika Rzezowka, Kaedra Termodynamiki i Mehaniki Płynów, Rzezów, Polka kzoek@prz.edu.pl Poliehnika Rzezowka, Kaedra Meod

Bardziej szczegółowo

Kinematyka W Y K Ł A D I. Ruch jednowymiarowy. 2-1 Przemieszczenie, prędkość. x = x 2 - x x t

Kinematyka W Y K Ł A D I. Ruch jednowymiarowy. 2-1 Przemieszczenie, prędkość. x = x 2 - x x t Wykład z fizyki. Pior Posmykiewicz W Y K Ł A D I Ruch jednowymiarowy Kinemayka Zaczniemy wykład z fizyki od badania przedmioów będących w ruchu. Dział fizyki, kóry zajmuje się badaniem ruchu ciał bez wnikania

Bardziej szczegółowo

WYŻSZA SZKOŁA INFORMATYKI STOSOWANEJ I ZARZĄDZANIA

WYŻSZA SZKOŁA INFORMATYKI STOSOWANEJ I ZARZĄDZANIA DROGI i CYKLE HAMILTONA w grfh kierownh Dl grfu kierownego D = ( V, A ) rogą wierhołk 0 V o V nwm iąg (npremienn) wierhołków i łuków grfu: ( 0,,,,...,,, ), pełniją wrunek i = ( i, i ) l i =,..., rogę nwm

Bardziej szczegółowo

Wyjaśnienie wyników eksperymentu Michelsona-Morleya przy pomocy teorii z eterem

Wyjaśnienie wyników eksperymentu Michelsona-Morleya przy pomocy teorii z eterem Wyjaśnienie wyników ekperymentu Mihelona-Morleya przy pomoy teorii z eterem Karol Szotek, Roman Szotek Politehnika Rzezowka, Katedra Termodynamiki i Mehaniki Płynów, Rzezów, Polka kzotek@prz.edu.pl Politehnika

Bardziej szczegółowo

EPR. W -1/2 =-1/2 gµ B B

EPR. W -1/2 =-1/2 gµ B B Hamiltonian spinow Elektronow reonans paramanetcn jest wiąan absorpcją pola wsokiej cęstotliwości, która towars mianie orientacji spin w ewnętrnm polu manetcnm. Niesparowane spinowe moment manetcne µ s

Bardziej szczegółowo

napór cieczy - wypadkowy ( hydrostatyczny )

napór cieczy - wypadkowy ( hydrostatyczny ) 5. apór hdrostatcn i równowaga ciał płwającch Płn najdując się w stanie równowagi oddiałwuje na ścian ogranicające ropatrwaną jego objętość i sił te nawane są naporami hdrostatcnmi. Omawiana problematka

Bardziej szczegółowo

C d u. Po podstawieniu prądu z pierwszego równania do równania drugiego i uporządkowaniu składników lewej strony uzyskuje się:

C d u. Po podstawieniu prądu z pierwszego równania do równania drugiego i uporządkowaniu składników lewej strony uzyskuje się: Zadanie. Obliczyć przebieg napięcia na pojemności C w sanie przejściowym przebiegającym przy nasępującej sekwencji działania łączników: ) łączniki Si S są oware dla < 0, ) łącznik S zamyka się w chwili

Bardziej szczegółowo

Pochodna kierunkowa i gradient Równania parametryczne prostej przechodzącej przez punkt i skierowanej wzdłuż jednostkowego wektora mają postać:

Pochodna kierunkowa i gradient Równania parametryczne prostej przechodzącej przez punkt i skierowanej wzdłuż jednostkowego wektora mają postać: ochodna kierunkowa i gradient Równania parametrcne prostej prechodącej pre punkt i skierowanej wdłuż jednostkowego wektora mają postać: Oblicam pochodną kierunkową u ( u, u ) 1 + su + su 1 (, ) d d d ˆ

Bardziej szczegółowo

Algebra z geometrią 2012/2013

Algebra z geometrią 2012/2013 Algebra geometrią 22/23 Seria XVI Javier de Lucas Zadanie. Wnacć rąd macier: A :, B : 2 4 3 4 3 2 3 3 5 7 3 3 6 3 Rowiąanie: Macier A: Sposób: Rąd macier to wmiar prestreni generowanej pre jej kolumn.

Bardziej szczegółowo

Całka nieoznaczona Andrzej Musielak Str 1. Całka nieoznaczona

Całka nieoznaczona Andrzej Musielak Str 1. Całka nieoznaczona Całka nieoznaczona Andrzej Musielak Sr Całka nieoznaczona Całkowanie o operacja odwrona do liczenia pochodnych, zn.: f()d = F () F () = f() Z definicji oraz z abeli pochodnych funkcji elemenarnych od razu

Bardziej szczegółowo

Algebra WYKŁAD 9 ALGEBRA

Algebra WYKŁAD 9 ALGEBRA Algebra WYKŁAD 9 Krzwe sożkowe Definicja Prosa sczna do krzwej K w punkcie P jes o prosa, będąca granicznm położeniem siecznch s k przechodzącch przez punk P i P k gd punk P k dąż zbliża się do punku P

Bardziej szczegółowo

KINEMATYKA. Pojęcia podstawowe

KINEMATYKA. Pojęcia podstawowe KINEMTYK Pojęcia podstawowe Kinematka jest diałem mechaniki ajmującm się badaniem uchu ciał be uwględniania pcn wwołującch ten uch. Jej celem jest opis tego uchu. Ruchem nawam mianę położenia ciała w odniesieniu

Bardziej szczegółowo

Studia magisterskie ENERGETYKA. Jan A. Szantyr. Wybrane zagadnienia z mechaniki płynów. Ćwiczenia 6. Wyznaczanie przepływu przez rurociągi II

Studia magisterskie ENERGETYKA. Jan A. Szantyr. Wybrane zagadnienia z mechaniki płynów. Ćwiczenia 6. Wyznaczanie przepływu przez rurociągi II Sia maiserskie ENERGETYKA Jan A. Sanyr Wyrane aanienia meaniki płynów Ćwienia 6 Wynaanie prepływ pre rroiąi II Prykła W owarym iornik najje się prosokąny owór o serokośi i wysokośi, amykany aswą. Olełość

Bardziej szczegółowo

Wojewódzki Konkurs Matematyczny dla uczniów gimnazjów. Etap szkolny 5 listopada 2013 Czas 90 minut

Wojewódzki Konkurs Matematyczny dla uczniów gimnazjów. Etap szkolny 5 listopada 2013 Czas 90 minut Wojewódzki Konkurs Maemayczny dla uczniów gimnazjów. Eap szkolny 5 lisopada 2013 Czas 90 minu ZADANIA ZAMKNIĘTE Zadanie 1. (1 punk) Liczby A = 0, 99, B = 0, 99 2, C = 0, 99 3, D = 0, 99, E=0, 99 1 usawiono

Bardziej szczegółowo

ANALIZA KONSTRUKCJI POWŁOKOWEJ. CIENKOŚCIENNY ZBIORNIK CIŚNIENIOWY

ANALIZA KONSTRUKCJI POWŁOKOWEJ. CIENKOŚCIENNY ZBIORNIK CIŚNIENIOWY Cw3_biornik.doc ANALIZA KONTRUKCJI POWŁOKOWEJ. CIENKOŚCIENNY ZBIORNIK CIŚNIENIOWY 1. W P R O W A D Z E N I E Ciało utworone pre dwie akrwione powierchnie nawane jest powłoką, jeśli preciętna odlełość pomięd

Bardziej szczegółowo

RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE WYKŁAD 13

RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE WYKŁAD 13 RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE WYKŁAD 13 Geomeria różniczkowa Geomeria różniczkowa o dział maemayki, w kórym do badania obieków geomerycznych wykorzysuje się meody opare na rachunku różniczkowym. Obieky geomeryczne

Bardziej szczegółowo

Strukturalne elementy symetrii. Krystalograficzne grupy przestrzenne.

Strukturalne elementy symetrii. Krystalograficzne grupy przestrzenne. Uniwerstet Śląski Insttut Chemii Zakład Krstalografii Laboratorium Krstalografii Strukturalne element smetrii. Krstalograficne grup prestrenne. god. Cel ćwicenia: aponanie się diałaniem elementów smetrii

Bardziej szczegółowo

Mechanika Robotów. Wojciech Lisowski. 2 Opis położenia i orientacji efektora Model geometryczny zadanie proste

Mechanika Robotów. Wojciech Lisowski. 2 Opis położenia i orientacji efektora Model geometryczny zadanie proste Katedra Robotki i Mechatroniki Akademia Górnico-Hutnica w Krakowie Mechanika Robotów Wojciech Lisowski Opis położenia i orientacji efektora Model geometrcn adanie proste Mechanika Robotów KRIM, AGH w Krakowie

Bardziej szczegółowo

Zasada pędu i popędu, krętu i pokrętu, energii i pracy oraz d Alemberta bryły w ruchu postępowym, obrotowym i płaskim

Zasada pędu i popędu, krętu i pokrętu, energii i pracy oraz d Alemberta bryły w ruchu postępowym, obrotowym i płaskim Zasada pędu i popędu, kręu i pokręu, energii i pracy oraz d Alembera bryły w ruchu posępowym, obroowym i płaskim Ruch posępowy bryły Pęd ciała w ruchu posępowym obliczamy, jak dla punku maerialnego, skupiając

Bardziej szczegółowo

Zginanie ukośne LABORATORIUM WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW. Katedra Wytrzymałości Materiałów i Metod Komputerowych Mechaniki

Zginanie ukośne LABORATORIUM WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW. Katedra Wytrzymałości Materiałów i Metod Komputerowych Mechaniki Katedra Wtrmałości Materiałów i Metod Komputerowch Mechaniki Wdiał Mechanicn Technologicn Politechnika Śląska LABORATORUM WYTRZYMAŁOŚC MATERAŁÓW Zginanie ukośne ZGNANE UKOŚNE 2 1. CEL ĆWCZENA Ćwicenie

Bardziej szczegółowo

J. Szantyr - Wykład 4 Napór hydrostatyczny Napór hydrostatyczny na ściany płaskie

J. Szantyr - Wykład 4 Napór hydrostatyczny Napór hydrostatyczny na ściany płaskie J. antr - Wkład Napór hdrostatcn Napór hdrostatcn na ścian płaskie Napór elementarn: d n( p pa ) d nρgd Napór całkowit: ρg nd ρgn d gdie: C Napór hdrostatcn na ścianę płaską predstawia układ elementarnch

Bardziej szczegółowo

I. KINEMATYKA I DYNAMIKA

I. KINEMATYKA I DYNAMIKA piagoras.d.pl I. KINEMATYKA I DYNAMIKA KINEMATYKA: Położenie ciała w przesrzeni można określić jedynie względem jakiegoś innego ciała lub układu ciał zwanego układem odniesienia. Ruch i spoczynek są względne

Bardziej szczegółowo

2.1 Zagadnienie Cauchy ego dla równania jednorodnego. = f(x, t) dla x R, t > 0, (2.1)

2.1 Zagadnienie Cauchy ego dla równania jednorodnego. = f(x, t) dla x R, t > 0, (2.1) Wykład 2 Sruna nieograniczona 2.1 Zagadnienie Cauchy ego dla równania jednorodnego Równanie gań sruny jednowymiarowej zapisać można w posaci 1 2 u c 2 2 u = f(x, ) dla x R, >, (2.1) 2 x2 gdzie u(x, ) oznacza

Bardziej szczegółowo

Cechy szeregów czasowych

Cechy szeregów czasowych energecznch Cech szeregów czasowch Rozdział Modelowanie szeregów czasowch 7 proces deerminisczn proces kórego warość może bć preczjnie określona w dowolnm czasie =T+τ = a +b T T+τ czas = sin(ω) T T+τ czas

Bardziej szczegółowo