PROGRAM PROFILAKTYKI PROBLEMÓW DZIECI I MŁODZIEŻY SZKOŁY PODSTAWOWEJ W PIEKARACH NA ROK SZKOLNY 2015/2016
Program Profilaktyczny Szkoły Podstawowej w Piekarach uzupełnia program wychowawczy. Celem jest wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia, wzmacnianie czynników ochronnych przy jednoczesnej redukcji czynników ryzyka. Formy i sposoby działań zakresu profilaktyki dostosowane są do wieku uczniów. Program ten kierowany jest do każdego ucznia, zarówno zdolnego jak i ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, potrzebującego pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz materialnej. Program odpowiada na realne problemy i zagrożenia pojawiające się w szkole, klasie szkolnej i środowisku. Zakładamy, że dzięki naszemu zaangażowaniu każdy z uczniów poradzi sobie w trudnej sytuacji i osiągnie sukces na miarę swoich możliwości. Podstawy prawne do tworzenia programu profilaktyki: Dokumenty wewnętrzne : 1. Statut Szkoły 2. Koncepcja pracy szkoły 3. Program Wychowawczy Szkoły Inne akty prawne: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (tj. Dz. U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483 ze zm.), 2. Rozporządzenie ministra Edukacji narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4 poz. 17), 3. Konwencja o Prawach Dziecka art. 3, art. 19 (ochrona przed przemocą, krzywdą, nadużyciem), art. 33 (ochrona przed nielegalnym używaniem środków narkotycznych) 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226). 5. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tj. Dz. U. z 2011 r. Nr 231 poz. 1375 ze zm.), 6. Ustawa o powszechnym bezpieczeństwie zdrowotnym (Dz. U. z 1997 r. nr 28, poz. 153 z późniejszymi zmianami) 7. Ustawa o kulturze fizycznej (tekst jednolity i Dz. U. z 2002 r. nr 4, poz. 31 z późniejszymi zmianami) 8. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jednolity : Dz. U. z 2002 r. nr 711, poz.109 z późniejszymi zmianami) 9. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używaniu tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. nr 10, poz. 55) 10. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (tj. Dz. U. z 2012 r. poz. 124), 11. Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno- pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach 12. Program polityki prorodzinnej państwa z dnia 3 listopada 1999 r. przygotowany przez Międzyresortowy Zespół do Spraw Opracowania Polityki Prorodzinnej Państwa.
1. DIAGNOZA PROBLEMÓW WYSTĘPUJĄCYCH W SPOŁECZNOŚCI SZKOLNEJ: Diagnozę zachowań problemowych przeprowadzono na podstawie rozmów, obserwacji oraz wniosków z ewaluacji wewnętrznej. Przeprowadzona analiza wykazała, że największymi problemami w szkole są: integracja grupy klasowej (poszanowanie cudzej własności, obrażanie innych itp.), trudności w uczeniu się, trudności w rozwiązywaniu konfliktów, dbałość o kulturę języka. nawyki zdrowotne 2. ZAŁOŻENIA PROGRAMU: a) Profilaktyka, rozumiana jako zapobieganie występowaniu niepożądanych procesów i zjawisk, określanych jako przejawy patologii życia społecznego, jako system działań wzmacniających lub podtrzymujących różne, dodatnie społecznie postawy uczniów w toku wychowania, realizowana jest podczas działalności edukacyjnej szkoły, tj. w ramach godzin wychowawczych i w postaci różnych odrębnych zajęć profilaktycznoedukacyjnych. b) Tworzenie Szkolnego Programu Profilaktyki zostało poprzedzone diagnozą potrzeb naszych uczniów, ich problemów, możliwości oraz uwarunkowań otoczenia. c) Profilaktyka w naszej szkole powinna koncentrować się na wzmacnianiu czynników chroniących: rozwijanie zainteresowań uczniów, w tym uczniów zdolnych, oraz przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym (zainteresowanie nauką szkolną), wspomaganie rozwoju moralnego uczniów (poszanowanie norm, wartości i autorytetów), stwarzanie uczniom możliwości przynależenia do pozytywnych grup rówieśniczych: kół zainteresowań, zespołów sportowych, muzycznych itp. (przynależność do pozytywnej grupy rówieśniczej), wspomaganie rodziców dzieci w prawidłowym pełnieniu przez nich funkcji wychowawczych (silna więź emocjonalna z rodzicami). Kształtowanie i utrwalanie pożądanych nawyków zdrowotnych, promowanie zdrowego i bezpiecznego trybu życia d) Działalność profilaktyczna szkoły pozostaje w ścisłym związku z działalnością profilaktyczną w środowisku lokalnym odgrywa ona ważną rolę w kształtowaniu osobowości ucznia. Jest także pomocne w kształtowaniu odpowiednich postaw moralnych i przygotowaniu wychowanków do dokonywania właściwych i przemyślanych wyborów życiowych. Aby profilaktyka odniosła właściwy skutek, szkoła współpracuje następującymi instytucjami: placówki użyteczności publicznej (kino, teatr, muzea, filharmonia i inne): uczestnictwo w spektaklach teatralnych o charakterze profilaktycznym, udział w akcjach i programach edukacyjnych poświęconych problemom zdrowotnym, udział w konkursach organizowanych przez placówki kulturalnooświatowe, udział w akcjach charytatywnych; placówki oświatowo-opiekuńcze (poradni apsychologiczno-pedagogiczna, poradnia uzależnień, gminny/miejski ośrodek pomocy społecznej): pomoc uczniom przejawiającym trudności w zachowaniu i nauce,
pomoc dzieciom z rodzin uzależnionych i patologicznych, udzielanie pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej, udział w prelekcjach organizowanych przez psychologów, pedagogów, lekarzy specjalistów; wymiar sprawiedliwości (sąd, kuratorzy, policja): współpraca z kuratorem, udział w zajęciach prowadzonych przez policję na temat bezpieczeństwa. Wspieranie rozwoju uczniów zdolnych 3. CELE PROGRAMU: stworzenie warunków bezpiecznego funkcjonowania szkoły, stworzenie warunków powstania szkoły wolnej od zagrożeń, zapobieganie przez odpowiednią działalność profilaktyczną takim uzależnieniom jak: alkoholizm, narkomania, nikotynizm, lekomania; informowanie o zagrożeniach, m.in. HIVi AIDS, promocja zdrowego stylu życia, kształtowanie właściwego zachowania uczniów, utrwalenie postaw i zachowań społecznych warunkujących prawidłowy rozwój, zmiana obiegowych przekonań na temat stosowania środków psychoaktywnych profilaktyka chorób nowotworowych profilaktyka chorób związanych z zaburzeniami odżywiania 4. ZOPERACJONALIZOWANE CELE PROGRAMU/CELE SZCZEGÓŁÓWE: Adresaci działań profilaktycznych zdobędą należytą wiedzę i umiejętności w trakcie realizacji programu. a) Uczniowie: cała społeczność szkolna (według Szkolnego Programu Wychowawczego): uczniowie nabywają praktyczne umiejętności umożliwiające samostanowienie i obronę własnych praw, ze szczególnym uwzględnieniem asertywności, nauczyciele integrują społeczność szkolną oraz stwarzają system wsparcia dla młodzieży, który promowałby działania związane ze zdrowym stylem życia uczniowie posiadają umiejętność podejmowania i realizacji własnych pomysłów oraz trenowania samodzielności, uczniowie zdobywają umiejętność efektywnej komunikacji, podejmowani decyzji oraz radzenia sobie ze stresem, uczniowie potrafią budować pozytywny obraz własnej osoby, uczniowie pogłębiają i wzmacniają naturalne systemy wsparcia, tj.: koleżeństwo, przyjaźń, zaufanie i uczciwość, uczniowie zdobywają wiedzę i nabywają umiejętności dotyczące zdrowia fizycznego, psychicznego, społecznego i duchowego; grupa podwyższonego ryzyka: uczniowie rozwijają takie umiejętności interpersonalne jak: chronienie siebie w sytuacjach nacisku grupowego, asertywność, otwartość, empatia, odreagowanie napięć i budowanie udanych relacji z ludźmi,
uczniowie potrafią rozwiązywać problemy określają różnice zdań, akceptują różnice, poszukują rozwiązań, grupa najwyższego ryzyka: uczniowie uczą się umiejętności radzenia sobie z własnymi negatywnymi emocjami oraz z przemocą z zewnątrz. b) Rodzice pedagog szkolny, psycholog i wychowawcy klas organizują spotkania ze specjalistami, na których: są wspomagani przez wychowawców i pozostałych nauczycieli w procesie wychowania dzieci. poznają możliwości i miejsca pomocy psychologicznej i zdrowotnej c) Nauczycie: stanowią przykład dla uczniów, potrafią rozpoznawać wczesne objawy niedostosowania, potrafią postępować w kontaktach z uczniami w taki sposób, aby nie wyzwalać w nich złości, przekory i bezradności 5. TREŚCI PROGRAMU PROFILAKTYKI ZE WSKAZANIEM ADRESATA: a) Uczniowie (z uwzględnieniem potrzeb rozwojowych dla ucznia oraz rodzaju grup ryzyka): urzeczywistnianie wartości i przestrzeganie norm społecznych, uczenie najważniejszych umiejętności psychologicznych i społecznych, np.: umiejętności radzenia sobie ze stresem, nawiązywania i podtrzymywania dobrych kontaktów z ludźmi, odpierania presji otoczenia i grupy rówieśniczej, rozwijanie umiejętności prowadzenia zdrowego trybu życia, motywowanie do podejmowania osobistych wyborów i postanowień, uczenie akceptowanych społecznie sposobów spędzania czasu wolnego, przekazanie rzetelnej i adekwatnej wiedzy o konsekwencjach zachowań ryzykownych. b) Rodzice: podnoszenie wiedzy i umiejętności wychowawczych rodziców, współudział rodziców w określaniu kierunków działań profilaktycznych, współudział rodziców przy rozwiązywaniu konfliktów pomiędzy uczniami, pomoc rodzicom w rozwiązywaniu problemów dziecka. c) Nauczyciele: prezentowanie prawidłowych wzorców zachowań przez nauczycieli (i innych pracowników szkoły), podnoszenie wiedzy i doskonalenie kompetencji wychowawczych nauczycieli, rozwijanie umiejętności dobrej współpracy na linii nauczyciele-rodzice, wyciąganie odpowiednich konsekwencji przez nauczycieli (i innych pracowników szkoły) wobec nieprawidłowych zachowań uczniów. 6. STRATEGIE I METODY REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI: a) Strategie informacyjne (metody): pogadanka podczas lekcji, spotkanie ze specjalistą, wycieczka tematyczna,
praca w oparciu o tekst przewodni (książkę), prezentacja teatralna i parateatralna itp. Konsultacje indywidualne b) Strategie edukacyjne (metody): realizacja znanych programów edukacyjnych, krąg uczuć, rysunki, drama, przedstawienia, burza mózgów, dyskusja, stymulacja różnych sytuacji życiowych, np.: rozwiązywanie wyimaginowanego konfliktu, technika uzupełniania zdań, gry i zabawy dydaktyczne, praca w małych grupach, metody pedagogiki zabawy, happeningi, uroczystości (obrzędowość szkolna) itp. c) Strategie działań alternatywnych (metody): koła zainteresowań, spotkania hobbystów, wycieczki, festyny, zajęcia i zawody sportowe itp. konkursy d) Strategie interwencyjne (metody): interwencja w środowisku domowym ucznia prowadzona przez upoważnione osoby lub instytucje, interwencja w środowisku szkolnym ucznia, interwencja w sytuacji kryzysu rozwojowego (prowadzona przez specjalistę), pomoc psychologiczna, pedagogiczna (prowadzona przez specjalistę), terapia specjalistyczna indywidualna, grupowa (prowadzona przez specjalistę). 7. OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJĘ: dyrektor/wicedyrektor szkoły, wychowawcy klas, nauczyciele pozostałych przedmiotów, pedagog szkolne, rodzice, pielęgniarz 8. EWALUACJA PROGAMU: ankieta ewaluacyjna skierowana do uczniów, obserwacje, wywiad środowiskowy,
rozmowy wychowawcze, opinie uczniów i rodziców, analiza dokumentów szkoły. 9. SPODZIEWANE EFEKTY: umiejętność rozwiązywania sytuacji konfliktowych, dbanie o bezpieczeństwo, utrwalenie zachowań asertywnych, dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne, umiejętność organizowania czasu wolnego, świadome i umiejętne korzystanie z komputera, Internetu, TV, prawidłowe reakcje w sytuacji zagrożenia, zachowanie higieny osobistej, sukcesy uczniów w szkole i poza szkołą Działy programu 1. Profilaktyka uzależnień. 2. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych. 3. Eliminowanie przejawów agresji i przemocy w szkole. 4. Promowanie zdrowego stylu życia oraz zachowania i zasad bezpieczeństwa w różnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych. 5.Współpraca z rodzicami i instytucjami wspierającymi dzieci w trudnej sytuacji materialnej. Plan działań szczegółowych: Dział programu Cele Zadania, sposób realizacji Termin Osoby odpowiedzialne I. Profilaktyka uzależnień. 1. Dostarczanie wiedzy o szkodliwości palenia papierosów, picia alkoholu i zażywania narkotyków. -Realizacja wybranych tematów na zajęciach wychowawczych, poprzez wykonanie prac plastycznych, pogadanki. -Realizacja programów antynikotynowych Czyste Powietrze Wokół Nas skierowany do dzieci 5 i 6 letnich i Nie pal przy mnie proszę kl. I-III oraz Znajdź właściwe rozwiązanie kl. IV- VI - pedagog -wychowawcy - pedagog, wychowawcy 2. Uczenie podejmowania decyzji ze - Pogadanki i rozmowy na temat umiejętności - n. informatyki
szczególnym uwzględnieniem umiejętności odmawiania. odmawiania i podejmowania właściwych decyzji w sytuacjach trudnych. II. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych. 3. Propagowanie Świadomego wybierania programów TV i racjonalnego korzystania z komputera. 1. Zwrócenie szczególnej uwagi na okres adaptacji dzieci w oddziale przedszkolnym, klasie I i klasie IV. - Pogadanki i rozmowy na lekcjach wychowawczych, zajęciach komputerowych. - Przeprowadzanie interwencji w przypadkach stwierdzenia zjawiska cyberprzemocy. -Gry i zabawy integracyjne. Pogadanki i rozmowy na lekcjach. Wrzesień (inne miesiące w miarę potrzeb), nauczyciele, pedagog 2.Uczenie umiejętności radzenia sobie z emocjami. - Pogadanki, dyskusje na godzinach do dyspozycji wychowawcy. W miarę potrzeb 3. Organizowanie pomocy uczniom mającym problemy w szkole i w domu. - Organizowanie różnorodnych kół zainteresowań oraz zajęcia z pedagogiem. - pedagog 4. Wzmacnianie poczucia własnej wartości. - Wyjazdy, wyjścia, wycieczki, ogniska, imprezy szkolne i pozaszkolne. 5. Kształtowanie właściwych postaw uczniów poprzez ukazywanie odpowiednich wzorców. - Integrowanie uczniów w czasie zajęć wychowawczych uroczystości szkolnych oraz wyjść. III. 1. Wzmacnianie - Dyżury nauczycieli
Eliminowanie przejawów agresji i przemocy w szkole poczucia odpowiedzialności za mienie własne i społeczne. Wdrażanie do poszanowania powierzonej własności i dbałości o nią. Uświadamianie konieczności przekazania podręczników młodszym kolegom. podczas przerw. - Pogadanki na temat właściwego postępowania z podręcznikami i przyborami szkolnymi - nauczyciel bibliotekarz i wychowawcy 2. Przeciwdziałanie i redukowanie agresji (fizycznej, psychicznej) w szkole, domu i środowisku lokalnym. - Umacnianie zachowań asertywnych oraz postaw tolerancyjnych z poszanowaniem praw człowieka, dziecka, ucznia. Przeprowadzenie ankiety wśród dzieci i rodziców diagnoza problemu W miarę potrzeb 3. Uczenie alternatywnych sposobów rozwiązywania konfliktów. - Kształtowanie umiejętności właściwego reagowania na zachowania agresywne. 4.Kontrola zachowań pozytywnych i negatywnych uczniów. - Prowadzenie klasowych zeszytów uwag. IV. Promowanie zdrowego trybu życia oraz zachowania i zasad bezpieczeństwa w różnych sytuacjach 1. Zwiększenie bezpieczeństwa w miejscach szczególnie zagrożonych (w szkole, domu i w drodze do szkoły). -Realizacja zasad bezpiecznej drogi do szkoły; spotkanie z policjantem, pogadanki, lekcje. Realizowanie programu Odblaskowa szkoła, Bezpieczna droga do Wrzesień Cały czas dyżurujący
2.Rady na bezpieczne ferie i wakacje. szkoły spotkanie ze strażakami -Kształtowanie postaw bezpiecznego wypoczynku podczas ferii zimowych i wakacji zasady korzystania z nr 112. V. Współpraca z rodzicami i instytucjami wspierającymi dzieci w trudnej sytuacji materialnej 3. Promowanie zdrowego trybu życia 1. Objęcie uczniów programem Wyprawka szkolna. 2. Korzystanie z obiadów refundowanych przez GOPS w Liszkach. Kontynuowanie programów Owoce w szkole, Mleko w szkole oraz realizowanie programu Śniadanie daje moc oraz obchody Międzynarodowego Dnia Śniadania - 8 listopada dostosowanie asortymentu minisklepiku szkolnego do zasad zdrowego odżywiania się. Promowanie zdrowego trybu życia poprzez ruch i sportową rywalizację Gminny Turniej Sportowy Oddziałów przedszkolnych Włączenie się do akcji Szkoła biega, WF z klasą rejestracja 30.09. 2015. ; obchody Dnia Marchewki 10.10 -Uczeń - klasy I, II, i IV objęty jest programem MEN Wyprawka szkolna. -Refundowanie posiłków dla uczniów przez oddział GOPS. Wybrane miesiące w roku szkolnym Wrzesień - dyrektor - dyrektor - pedagog
3. Pogłębienie współpracy z rodzicami. - Udział rodziców w uroczystościach imprezach szkolnych. Zgodnie z planem - dyrektor - pedagog - rodzice Wszelkie działania profilaktyczne i wychowawcze będą dostosowane do potrzeb bieżących. Reagujemy na bieżąco odnośnie wszelkich zagrożeń cywilizacyjnych. W naszych działaniach ściśle współpracujemy z: Rodzicami/opiekunami prawnymi; Sądem Rodzinnym (wydział nieletnich); Policją; Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej; Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Zabierzowie