ZAŁĄCZNIK DO UCHWAŁY NR 4/2014/2015 Z DN. 29.09.2014R Program Profilaktyczny Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Gruszczycach na rok szkolny 2014/2015 2015/2016 2016/2017 1
1. Wstęp Profilaktyka to zapobiegać, strzec, chronić. Profilaktyka w wymiarze szkolnym to sposób uczenia dzieci, jak wśród różnorodnych dobrodziejstw cywilizacji wybrać to, co ważne i dobre a jednocześnie bezpieczne i wolne od zagrożeń. Uczniowie, zgodnie z założeniami programu profilaktycznego winni wiedzieć, jakie zagrożenia niesie ze sobą świat współczesny, co to są środki zmieniające świadomość, w jaki sposób przebiega proces uzależnienia i jakie są jego konsekwencje, a przede wszystkim muszą nauczyć się, w jaki sposób odmówić i powiedzieć NIE! Szkolna profilaktyka to konkretne przykłady dla uczniów, jak obronić się przed używaniem środków uzależniających, gdzie znaleźć adresy osób i instytucji pomagających w momentach zagrożenia. Szkolny Program Profilaktyki skierowany jest do uczniów, rodziców i nauczycieli. Poszczególne zajęcia będą różne w formie przekazu. Spójne, konsekwentne działanie domu rodzinnego oraz środowiska szkolnego może skutecznie nauczyć dzieci prawidłowych reakcji w sytuacjach zagrożenia. 2. Naczelne zadania zawierające cele do realizacji Uczeń: - ma zdobyć wiedzę na temat zachowań w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia - ma rozróżniać substancje niebezpieczne dla zdrowia - ma wiedzieć, w jaki sposób działają środki uzależniające - ma orientować się w faktach i mitach na temat alkoholizmu - ma posiadać wiadomości na temat kontrolowania ryzykownych zachowań dotyczących substancji chemicznych - ma wiedzieć, co znaczą słowa: używanie i nadużywanie - ma wiedzieć, że alkoholizm i narkomania to śmiertelne choroby 2
- ma nie ulegać presji otoczenia - ma wiedzieć, co oznacza zdrowe i bezpieczne życie - ma zwrócić się do innych z prośbą o pomoc w sytuacjach zagrożenia - ma możliwość uczestnictwa w zajęciach świetlicy opiekuńczo wychowawczej na terenie szkoły Rodzic: - ma wiedzieć, jak pomóc swemu dziecku w sytuacji zagrożenia - ma znać mechanizmy i skutki uzależnienia - ma wiedzieć, co to znaczy zdrowe i aktywne życie - ma doceniać sens profilaktyki - ma tworzyć z dzieckiem prawdziwą więź rodzinną Nauczyciel: - ma wiedzieć na temat profilaktyki wystarczająco dużo, aby móc uczyć innych - powinien szczerze, choć taktownie rozmawiać z rodzicami o problemach dziecka - ma angażować rodziców do współpracy w ramach profilaktyki - ma uczestniczyć w szkoleniach wzbogacających jego wiedzę na temat profilaktyki 3. Treści Programu Założone zadania Szkolnego Programu Profilaktyki będą realizowane w oparciu o następujące treści: Uzależnienia skutki cywilizacji czy moda? - Dlaczego moje dziecko sięga po używki (narkotyki, papierosy, alkohol)? - Dlaczego jest podatne na oferty sekt, mediów? - Co robić, aby dziecko dokonywało umiejętnych wyborów? 3
Nikotyna, źródło uzależnienia czy zgubny nałóg? - Co wiemy o papierosach? - Dlaczego ludzie palą? - Jakie są konsekwencje palenia? - Jak chronić niepalących? Alkohol kontrolowane picie czy abstynencja? - Co wiemy o alkoholizmie? - Jakie są przyczyny sięgania po alkohol? - Czy istnieje problem alkoholizmu w moim otoczeniu? - Jakie są konsekwencje picia alkoholu? - Jak skutecznie odmawiać? - Jak radzić sobie, gdy w rodzinie jest osoba uzależniona? - Z którymi instytucjami należy współpracować w walce z alkoholizmem? Narkotyki, leki i dopalacze - Czym się charakteryzują środki psychoaktywne? - Jakie są przyczyny używania narkotyków i dopalaczy? - Co to jest narkomania? - Jak wpływają środki psychotropowe na młodego człowieka? - Z którymi instytucjami należy współpracować w walce z narkomanią? Przemoc, agresja - Jak rozpoznać przemoc i agresję? - Z jakimi formami przemocy i agresji spotykamy się w życiu (przemoc wobec słabszych, fizyczna, psychiczna, słowna, molestowanie seksualne)? - Jakie mogą być skutki występowania przemocy i agresji? 4
- Jak nie pozwolić się wykorzystywać? - Do kogo zwrócić się o pomoc w sytuacji zagrożenia przemocą lub agresją? Współczesne media- fascynacja konieczność czy uzależnienie? - Techniki manipulacyjne w mediach - Telewizor, telefon, komputer pożeracze czasu - Zasady bezpiecznego korzystania z Internetu - Skutki niewłaściwego korzystania z komunikatorów internetowych i telefonów Ochrona zdrowia - Bezpieczne i zdrowe życie bez uzależnień - Edukacja prozdrowotna - Wiara we własne możliwości i akceptowanie siebie - Propagowanie aktywnego i bezpiecznego spędzania wolnego czasu - Bezpieczna droga do szkoły ABC dobrego wychowania - Poznanie zasad zachowania w instytucjach publicznych i życiu codziennym - Stosowanie form dobrego zachowania i zwrotów grzecznościowych - Dbanie o środowisko i pomoc zwierzętom 4. Osiągnięcie założonych efektów profilaktycznych Realizując zadania Szkolnego Programu Profilaktyki zakłada się uzyskanie następujących efektów: - znajomość mechanizmów uzależnień - znajomość listy produktów i osób udzielających pomocy - umiejętność radzenia sobie w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia 5
- wrażliwość na niebezpieczne sytuacje i osoby - dokonywanie umiejętnych wyborów - poznanie technik manipulacyjnych - zrozumienie zagrożeń wynikających z pierwszego kontaktu z papierosami, alkoholem, dopalaczami i narkotykami - uświadomienie relacji łączących rodziców i dzieci - tolerancja wobec innych 5. Stosowane metody pracy podczas realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki Dążąc do osiągnięcia zamierzonych celów i uzyskania pożądanych efektów, nauczyciel powinien dobrać odpowiednie metody, sposoby i środki, dostosowując je do poziomu ucznia. Realizując Szkolny Program Profilaktyki można zastosować następujące metody pracy: - pogadanka - gry i zabawy dydaktyczne - gry i zabawy sportowe - burza mózgów - praca z materiałami źródłowymi - prelekcja - scenki i dramy - prace plastyczne - praca własna - warsztaty - konsultacje indywidualne z uczniem, rodzicem - rozmowy 6
6. Ewaluacja Programu W czasie realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki na bieżąco dokonuje się jego ewaluacji poprzez: - wykorzystanie uzyskanych wiadomości w sytuacjach życiowych - ankiety - obserwacje uczniów - rozmowy - prawidłowe reagowanie w sytuacjach zagrożenia przemocą - umiejętne wykorzystanie technologii informacyjnej 7
TEMAT GŁÓWNY: UZALEŻNIENIA SKUTKI CYWILIZACJI CZY MODA? 1. Dlaczego moje dziecko sięga po używki (narkotyki, papierosy, alkohol dopalacze..)? 2. Dlaczego jest podatne na oferty sekt, mediów? 3. Co robić, aby dziecko dokonywało umiejętnych wyborów? Uświadamianie rodzicom i wychowawcom, że uzależnienie może dotknąć wszystkich. Co robić, aby nie dopuścić do uzależnienia? Warsztaty na temat mechanizmów działania uzależnień. Budowanie mapy pomocy (adresy, telefony, placówki opiekuńczowychowawcze oferujące pomoc) Nauczyciele Rodzice Znajomość mechanizmów uzależnień. Punkty, osoby udzielające pomocy. Wypracowanie własnych technik pracy z dzieckiem. 8
TEMAT GŁÓWNY: NIKOTYNA, ŹRÓDŁO UZALEŻNIENIA CZY ZGUBNY NAŁÓG? 1. Co wiemy o papierosach? 2. Dlaczego ludzie palą? 3 Jakie są konsekwencje palenia? 4. Jak chronić niepalących? Wiadomości na temat palenia papierosów, skutki palenia, ochrona zdrowia niepalącego. Ankieta, praca z materiałami źródłowymi (encyklopedia, słowniki), analiza statystyk, pogadanki. Prace plastyczne. Uczniowie Zrozumienie zagrożeń wynikających z traktowania początków palenia, jako niegroźnego doświadczenia. odmawiania. 9
TEMAT GŁÓWNY: ALKOHOL KONTROLOWANE PICIE CZY ABSTYNENCJA? 1. Co wiemy o alkoholizmie? 2. Jakie są przyczyny sięgania po alkohol? 3. Czy istnieje problem alkoholizmu w moim otoczeniu? 4. Jakie są konsekwencje picia alkoholu? 5. Jak skutecznie odmawiać? 6. Z którymi instytucjami należy współpracować w walce z alkoholizmem? 7. Spędzanie wolnego czasu jako aktywna profilaktyka zapobiegania uzależnieniom wśród dzieci. Uświadamianie dzieciom, co jest alkoholem? (piwo, wino...). dokonywania oceny, kiedy używanie alkoholu jest już chorobą? rozróżniania pojęć: używanie, nadużywanie alkoholu. radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Działania interwencyjne. Praca własna, pogadanka, prelekcja, burza mózgów, scenki, prace plastyczne, zajęcia sportowe. Nauczyciele Uczniowie Umiejętne radzenie sobie w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia. Poznanie negatywnego wpływu alkoholizmu na organizm człowieka. Kształtowanie postawy asertywnej umiejętności odmawiania. 10
TEMAT GŁÓWNY: NARKOTYKI, LEKI I DOPALACZE 1. Czym się charakteryzują środki psychoaktywne? 2. Jakie są przyczyny używania narkotyków i dopalaczy? 3. Co to jest narkomania? 4. Jak wpływają środki psychotropowe na młodego człowieka? 5. Z którymi instytucjami należy współpracować w walce z narkomanią? rozróżniania środków psychotropowych. podejmowania odpowiednich decyzji wobec osób namawiających i częstujących narkotykami. Znajomość skutków używania narkotyków (przestępstwa, zanik uczuć wyższych...). Działania profilaktyczne. Praca własna (źródła), prelekcja, burza mózgów, pogadanka, prace plastyczne. Nauczyciele Uczniowie Znajomość faktów na temat narkotyków, leków i dopalaczy, nieuleganie namowom środowiska i modzie. Kształtowanie poczucia własnej wartości kształtowanie systemu wartości. 11
TEMAT GŁÓWNY: PRZEMOC, AGRESJA 1. Jak rozpoznać przemoc i agresję? 2. Z jakimi formami przemocy i agresji spotykamy się w życiu (przemoc wobec słabszych, fizyczna, psychiczna, słowna, molestowanie seksualne)? 3. Jakie mogą być skutki występowania przemocy i agresji? 4.Jak nie pozwolić się wykorzystywać? 5. Do kogo zwrócić się o pomoc w sytuacji zagrożenia przemocą lub agresją? rozróżniania sytuacji niebezpiecznych dla życia i zdrowia. Znajomość miejsc i osób pomagających oraz technik odmawiania. Dążenie do wyeliminowania wulgaryzmów ze słownika ucznia, umiejętność radzenia sobie z emocjami. Prelekcja Pogadanka Scenki Prace plastyczne Nauczyciele Uczniowie Uwrażliwienie dzieci na niebezpieczne sytuacje i osoby. Wyeliminowanie niecenzuralnych słów z mowy potocznej. rozpoznawania sytuacji konfliktowych. Kształtowanie umiejętności właściwego rozwiązywania konfliktów. 12
TEMAT GŁÓWNY: WSPÓŁCZESNE MEDIA FASCYNACJA, KONIECZNOŚĆ CZY UZALEŻNIENIE? 1. Techniki manipulacyjne w mediach 2. Telewizor, telefon, komputer pożeracze czasu 3. Zasady bezpiecznego korzystania z Internetu 4. Skutki niewłaściwego korzystania z komunikatorów Internetowych i telefonów Określenie różnic między używaniem, a nadużywaniem wynalazków technicznych. Wyrabianie nawyku poszukiwania kompromisu w sytuacji kryzysowej. Promowanie postaw asertywnych Prelekcje Pogadanki Burza mózgów Drama Praca własna Uczniowie Znajomość technik manipulacyjnych. Dokonywanie umiejętnych wyborów. Świadomość uzależnienia od środków łączności ze światem. skutecznego odmawiania. Świadomość konsekwencji niewłaściwego korzystania z komunikatorów i telefonów. 13
TEMAT GŁÓWNY: OCHRONA ZDROWIA 1. Bezpieczne i zdrowe życie bez uzależnień. 2. Wiara we własne możliwości i akceptowanie siebie. 3. Propagowanie aktywnego i bezpiecznego spędzania wolnego czasu. 4. Bezpieczna droga do szkoły. Kształtowanie siebie i innych według dobrych wzorców. Samoakceptacja. Kształtowanie nawyku zdrowego stylu życia. podejmowania decyzji, radzenia sobie ze stresem. Zachowanie zasad bezpieczeństwa w czasie zabaw. Poznanie i przestrzeganie przepisów ruchu drogowego. Kształtowanie nawyku zachowania zasad bezpieczeństwa podczas poruszania się po drogach. Praca własna Praca w grupach Zajęcia pozalekcyjne, wycieczki, Spotkania z przedstawicielami służby zdrowia Nauczyciele Pielęgniarka Uczniowie Życie wolne od chemicznych ulepszaczy. Świadomość związków łączących rodziców i dzieci. Wykorzystanie uzyskanych wiadomości w sytuacjach życiowych. Życzliwość dla innych, tolerancja. Pozytywne myślenie i działanie. Planowanie czynnego wypoczynku i zdrowego stylu życia. efektywnego komunikowania się i podejmowania właściwych decyzji. 14
TEMAT GŁÓWNY: ABC DOBREGO WYCHOWANIA 1. Poznanie zasad zachowania w instytucjach publicznych i życiu codziennym. 2. Stosowanie form dobrego zachowania i zwrotów grzecznościowych. 3. Dbanie o środowisko i pomoc zwierzętom. Znajomość zasad dobrego wychowania. Przestrzeganie zasad kultury osobistej i zasad dobrego wychowania. Podnoszenie świadomości ekologicznej. Uwrażliwienie na potrzeby zwierząt. Pogadanki Scenki Plakaty Organizacja wyjazdów do teatru, kina Wyjazdy na wycieczki Nauczyciele Uczniowie Przestrzeganie zasad kultury osobistej w różnych sytuacjach życiowych. Stosowanie przez uczniów zwrotów grzecznościowych. Okazywanie szacunku wobec osób dorosłych i rówieśników. Podejmowanie działań proekologicznych. Opracowała mgr Ewa Nowak Musisz 15