Załącznik Nr 3 do Uchwały Senatu PUM 14/2012 S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Chemia kliniczna Obowiązkowy Wydział Lekarsko - Biotechnologiczny i Medycyny Laboratoryjnej (WLB) Analityka medyczna (KAM) Nie dotyczy jednolite magisterskie (S2J) Stacjonarne (s) III Semestr studiów Liczba przypisanych punktów ECTS Formy prowadzenia zajęć Osoba odpowiedzialna za moduł Osoby prowadzące zajęcia V i VI 13 Wykłady/seminaria/ćwiczenia (165 h: 60 h wykłady, 15 h seminaria, 90 h ćwiczenia) Prof. dr hab. Maria Jastrzębska mariajas@pum.edu.pl Prof. dr hab. Maria Jastrzębska mariajas@pum.edu.pl Dr n. med. Aldona Siennicka aldona.siennicka@wp.pl Dr n. med. Marta Budkowska martabudkowska@ wp.pl Dr n. med. Daria Sałata daria_salata@wp.pl Strona internetowa Język prowadzenia zajęć www.pum.edu.pl polski
Informacje szczegółowe Cele modułu Wymagania wstępne w zakresie Wiedzy Umiejętności Kompetencji społecznych Podstawowym celem nauczania chemii klinicznej jest zapoznanie studentów z: - metodami laboratoryjnymi wykorzystywanymi w pracowniach (bio)chemicznych laboratoriów klinicznych - zasadami pobierania i przechowywania materiału z uwzględnieniem przygotowania pacjenta, doboru odpowiednich antykoagulantów i środków konserwujących - zasadami przygotowania próbek do pomiaru - oceną i interpretacją wyników badań, oceną ich wiarygodności oraz użyteczności diagnostycznej - czynnikami wpływającymi na wynik badania laboratoryjnego z uwzględnieniem błędów przedlaboratoryjnych i laboratoryjnych - zasadami dobrej praktyki laboratoryjnej (GLP) - standaryzacją metod, aparatury i sprzętu Znajomość w podstawowym zakresie rodzajów materiałów biologicznych, ich składu i funkcji w organizmie człowieka. Znajomość zastosowania instrumentalnych metod analitycznych w diagnostyce laboratoryjnej i umiejetność dobrania metody analitycznej do oznaczeń ilościowych. Obsługa podstawowego sprzętu laboratoryjnego (pipetowanie, ważenie, wirowanie, obsługa ph-metru i spektrofotometru). Nawyk samokształcenia, praca w grupie, świadomość wysokich wymagań w pracy przyszłego analityka/diagnosty laboratoryjnego. Opis efektów kształcenia dla modułu (przedmiotu) numer efektu kształcenia W01 W02 W03 W04 W05 Student, który zaliczył moduł (przedmiot) wie/umie/potrafi: zna objawy i przyczyny wybranych zaburzeń i zmian chorobowych oraz metody ich oceny ma wiedzę o budowie i funkcji węglowodanów, lipidów, kwasów nukleinowych, peptydów i białek oraz procesach metabolicznych na poziomie molekularnym, komórkowym, narządowym i ustrojowym. Zna metody oceny procesów biochemicznych i przemian metabolicznych w warunkach fizjologicznych i patologicznych rozumie fizyczne podstawy procesów biologicznych oraz metod pomiarowych stosowanych w diagnostyce laboratoryjnej rozumie relacje między strukturą związków chemicznych a reakcjami zachodzącymi w organizmie człowieka rozumie mechanizmy przemian chemicznych oraz relacje między zjawiskami i parametrami fizykochemicznymi w aspekcie metod analitycznych SYMBOL (odniesienie do) EKK K_W05 K_W06 K_W08 K_W09 K_W10 Sposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń) seminariach; S,D,R
W06 W07 zna definicje i metody oceny precyzji, dokładności, swoistości, czułości, czułości funkcjonalnej i liniowości metod analitycznych oraz zasady kontroli ich jakości rozumie pojęcie metody definitywnej, referencyjnej i wpływ czynników interferujących K_W12 K_W13 seminariach; S,D W08 W09 W10 U01 U02 U03 U04 U05 U06 U07 zna podstawowe problemy przedlaboraloryjnej i polaboratoryjnej fazy wykonywania badań (w tym: czynniki pozaanalityczne wpływające na wiarygodność wyników badań laboratoryjnych, współpraca z personelem medycznym, potrzeby zleceniodawcy) zna rodzaje i charakterystykę materiału biologicznego, zasady i metodykę pobierania, transportu, przechowywania i przygotowania do analizy (w tym: miejsce i czas pobrania, wpływ czynników interferujących, dobór antykoagulantów, utrwalaczy i podłóż transportowych, temperatury) zna elementy diagnostycznej charakterystyki badania (czułość i swoistość diagnostyczną, wartości predykcyjne i wskaźniki prawdopodobieństw, zasady doboru wartości odcięcia, itd.) potrafi wyjaśnić pacjentowi lub zleceniodawcy wpływ czynników przedlaboratoryjnych na jakość wyniku (w tym, konieczność powtórzenia badania) potrafi przeszkolić pacjenta przed pobraniem materiału do badań umie dobrać optymalne metody analityczne i ocenić wiarygodność wyników tych analiz potrafi stosować instrumentalne metody analityczne w medycznej diagnostyce laboratoryjnej potrafi interpretować zakresy wartości referencyjnych (z uwzględnieniem wieku, płci, stylu życia, wartości decyzyjnych) oraz oceniać dynamikę zmian parametrów laboratoryjnych potrafi posługiwać się zautomatyzowaną aparaturą pomiarową (i pomocniczym sprzętem laboratoryjnym), stosowaną we współczesnej laboratoryjnej diagnostyce medycznej potrafi uzyskiwać wiarygodne wyniki laboratoryjnych badań biochemicznych (w tym: elektrolitów, pierwiastków śladowych, równowagi kwasowo-zasadowej, COoksymetrii, węglowodanów, wskaźników glikacji białek, bilirubiny i jej frakcji, związków azotowych oraz cystatyny i NGAl, w ocenie funkcji nerek, białka całkowitego, proteinogramu, immunoglobulin i białek specyficznych, w tym białek ostrej fazy oraz markerów niedokrwienia i martwicy mięśnia sercowego, wskaźników zasobów żelaza, badań K_W19 K_W22 K_W42 K_U01 K_U03 K_U06 K_U07 K_U08 K_U10 K_U13
U08 K01 K02 K03 K04 toksykologicznych, hormonów, lipidów, enzymów i markerów nowotworowych) potrafi uzyskiwać wiarygodne wyniki laboratoryjnych badań koagulologicznych - manualnych i zautomatyzowanych (w tym: PT, APTT, TT, czasu fibrynolizy, rekalcynacji, stężenia fibrynogenu, D-Dimeru, AT, retrakcji skrzepu) rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób K_U18 K_K01 potrafi pracować w grupie, przyjmując w niej różne role K_K02 D potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania K_K03 potrafi dbać o bezpieczeństwo własne, otoczenia i współpracowników K_K05 D oraz egzamin końcowy: 1. Egzamin praktyczny: wykonanie oznaczeń z zakresu chemii klinicznej, ocena wiarygodności uzyskanych wyników 2. Egzamin teoretyczny testowy: 60 pytań z całości materiału D D K05 wykazuje umiejętność i nawyk samokształcenia D Macierz efektów kształcenia dla modułu (przedmiotu) w odniesieniu do form zajęć numer efektu kształcenia Symbol modułu lub Student, który zaliczył moduł (przedmiot) wie/umie/potrafi: Wykład Forma zajęć dydaktycznych Zajęcia seminaryjne Ćw. laborat. Ćw. projektowe Ćwiczenia kliniczne Ćwiczenia Zajęcia praktyczne inne... W01 zna objawy i przyczyny wybranych zaburzeń i zmian chorobowych oraz metody ich oceny
W02 ma wiedzę o budowie i funkcji węglowodanów, lipidów, kwasów nukleinowych, peptydów i białek oraz procesach metabolicznych na poziomie molekularnym, komórkowym, narządowym i ustrojowym. Zna metody oceny procesów biochemicznych i przemian metabolicznych w warunkach fizjologicznych i patologicznych W03 rozumie fizyczne podstawy procesów biologicznych oraz metod pomiarowych stosowanych w diagnostyce laboratoryjnej W04 rozumie relacje między strukturą związków chemicznych a reakcjami zachodzącymi w organizmie człowieka W05 rozumie mechanizmy przemian chemicznych oraz relacje między zjawiskami i parametrami fizykochemicznymi w aspekcie metod analitycznych W06 W07 W08 W09 W10 U01 zna definicje i metody oceny precyzji, dokładności, swoistości, czułości, czułości funkcjonalnej i liniowości metod analitycznych oraz zasady kontroli ich jakości rozumie pojęcie metody definitywnej, referencyjnej i wpływ czynników interferujących zna podstawowe problemy przedlaboraloryjnej i polaboratoryjnej fazy wykonywania badań (w tym: czynniki pozaanalityczne wpływające na wiarygodność wyników badań laboratoryjnych, współpraca z personelem medycznym, potrzeby zleceniodawcy) zna rodzaje i charakterystykę materiału biologicznego, zasady i metodykę pobierania, transportu, przechowywania i przygotowania do analizy (w tym: miejsce i czas pobrania, wpływ czynników interferujących, dobór antykoagulantów, utrwalaczy i podłóż transportowych, temperatury) zna elementy diagnostycznej charakterystyki badania (czułość i swoistość diagnostyczną, wartości predykcyjne i wskaźniki prawdopodobieństw, zasady doboru wartości odcięcia, itd.) potrafi wyjaśnić pacjentowi lub zleceniodawcy wpływ czynników przedlaboratoryjnych na jakość wyniku (w tym, konieczność powtórzenia badania) U02 potrafi przeszkolić pacjenta przed pobraniem materiału do badań
U03 umie dobrać optymalne metody analityczne i ocenić wiarygodność wyników tych analiz U04 potrafi stosować instrumentalne metody analityczne w medycznej diagnostyce laboratoryjnej U05 potrafi interpretować zakresy wartości referencyjnych (z uwzględnieniem wieku, płci, stylu życia, wartości decyzyjnych) oraz oceniać dynamikę zmian parametrów laboratoryjnych U06 U07 potrafi posługiwać się zautomatyzowaną aparaturą pomiarową (i pomocniczym sprzętem laboratoryjnym), stosowaną we współczesnej laboratoryjnej diagnostyce medycznej potrafi uzyskiwać wiarygodne wyniki laboratoryjnych badań biochemicznych (w tym: elektrolitów, pierwiastków śladowych, równowagi kwasowo-zasadowej, COoksymetrii, węglowodanów, wskaźników glikacji białek, bilirubiny i jej frakcji, związków azotowych oraz cystatyny i NGAl, w ocenie funkcji nerek, białka całkowitego, proteinogramu, immunoglobulin i białek specyficznych, w tym białek ostrej fazy oraz markerów niedokrwienia i martwicy mięśnia sercowego, wskaźników zasobów żelaza, badań toksykologicznych, hormonów, lipidów, enzymów i markerów nowotworowych) U08 K01 K02 potrafi uzyskiwać wiarygodne wyniki laboratoryjnych badań koagulologicznych - manualnych i zautomatyzowanych (w tym: PT, APTT, TT, czasu fibrynolizy, rekalcynacji, stężenia fibrynogenu, D- Dimeru, AT, retrakcji skrzepu) rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie, potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób potrafi pracować w grupie, przyjmując w niej różne role K03 potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania K04 potrafi dbać o bezpieczeństwo własne, otoczenia i współpracowników K05 wykazuje umiejętność i nawyk samokształcenia Treść modułu (przedmiotu) kształcenia Symbol Opis treści kształcenia treści Odniesienie do efektów kształcenia dla modułu
kształcenia TK01 TK02 TK03 TK04 TK05 TK06 TK07 TK08 TK09 TK10 TK11 Organizacja pracy w medycznym laboratorium diagnostycznym; zarządzanie jakością, błędy laboratoryjne. Standaryzacja badań w chemii klinicznej, organizacja kontroli jakości badań. Norma, wartości referencyjne i ich znaczenie dla formułowania diagnozy. Markery nowotworowe wymagania kliniczne i wartość diagnostyczna markerów nowotworowych. Metody oznaczania markerów nowotworowych. Markery wykorzystywane w diagnostyce chorób nowotworowych. Ocena zaburzeń endokrynologicznych. Metody immunochemiczne stosowane w chemii klinicznej. Badania endokrynologiczne w monitorowaniu okresu ciąży. Badania przesiewowe u noworodków. Elementy układu hemostazy pierwotnej i wtórnej. Patofizjologia zaburzeń hemostazy. Metodyka badań koagulologicznych. Preparaty krwiopochodne stosowane w hamowaniu krwawień. Badania czynnościowe nerek. Gospodarka żelazowa. Diagnostyka metabolizmu hemu. Metody oznaczania parametrów pozwalających na ocenę niedoboru lub nadmiaru żelaza w organizmie. Metodyka badań stosowanych do oceny zaburzeń metabolizmu hemu. Diagnostyka różnicowa hiperbilirubinemii. Enzymy - metody ilościowych oznaczeń izoform i izoenzymów. Standaryzacja metod oznaczeń enzymatycznych. Enzymologiczna diagnostyka schorzeń narządowych. Białka osocza i płynów ustrojowych. Metody rozdziału białek surowicy krwi i płynów ustrojowych. Metody oznaczania białek specyficznych osocza krwi i płynów ustrojowych. Interpretacja wyników oznaczeń elektroforetycznych. Znaczenie diagnostyczne oznaczania związków azotowych w płynach ustrojowych. Metody oznaczania związków azotowych w surowicy i moczu. Frakcje lipoproteinowe charakterystyka, metabolizm. Diagnostyka dyslipoproteinemii. Metody oznaczania lipidów. Metody rozdziału lipoprotein. Węglowodany w surowicy, moczu, innych płynach ustrojowych, wydzielinach i wydalinach ustrojowych. Metodyka oznaczeń stosowanych do oceny zaburzeń gospodarki węglowodanowej i monitorowania leczenia. Enzymopatie w metabolizmie węglowodanów. K_W12, K_W13, K_W19, K_W22, K_U01, K_U08, K_K01, K_K02, K_K05, K_W05, K_W42, K_U08, K_U10, K_U13, K_K02, K_K05, K_W05, K_U03, K_U06, K_U07, K_U08, K_U10, K_U13, K_K02, K_K05, K_W05, K_W22, K_U06, K_U07, K_U08, K_U10, K_U18, K_K02, K_K05, K_W05, K_W06, K_U06, K_U10, K_U13, K_K02, K_K05, K_W05, K_W06, K_W09, K_U06, K_U08, K_U10, K_U13, K_K02, K_K05, K_W05, K_W06, K_W09, K_U06, K_U08, K_U10, K_U13, K_K02, K_K05, K_W05, K_W06, K_W08, K_U06, K_U07, K_U08, K_U10, K_U13, K_K02, K_K05, K_W05, K_W06, K_W09, K_U06, K_U08, K_U10, K_U13, K_K02, K_K05, K_W05, K_W06, K_W08, K_U03, K_U06, K_U07, K_U08, K_U10, K_U13, K_K02, K_K05, K_W05, K_W06, K_W09, K_U03, K_U06, K_U08, K_U10, K_U13, K_K02, K_K05,
TK12 TK13 Gospodarka wodno-elektrolitowa. Zaburzenia molalności płynu pozakomórkowego. Rola nerek i układu kostnego w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej. Metody oznaczeń stosowanych do oceny zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej. Parametry równowagi kwasowo-zasadowej. Metody oceny równowagi kwasowo-zasadowej. Rola płuc i nerek w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej. Oksymetria. Podział zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej. Interpretacja wyników oznaczeń parametrów równowagi kwasowo-zasadowej. Piśmiennictwo i pomoce naukowe K_W05, K_W08, K_W09, K_W10, K_W22, K_U06, K_U07, K_U08, K_U10, K_U13, K_K02, K_K03, K_K05, K_W05, K_W08, K_W09, K_W10, K_W22, K_U06, K_U07, K_U08, K_U10, K_U13, K_K02, K_K03, K_K05, 1. Murray R.K., Granner D.K., Rodwell V.W.: Biochemia Harpera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009 2. Dembińska-Kieć A., Naskalski J. (red.) Biochemia kliniczna z elementami diagnostyki laboratoryjnej. Volumed, Wrocław 2002 3. Angielski S., Jakubowski Z., Dominiczak M.H.: Biochemia kliniczna. Perseusz, Gdańsk 1996 4. Pawelski S., Maj S.: Normy i diagnostyka chorób wewnętrznych. PZWL, Warszawa 1993 5. Richterich R.: Chemia kliniczna. PZWL, Warszawa 1971 Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Forma nakładu pracy studenta (udział w zajęciach, aktywność, przygotowanie sprawozdania, itp.) Obciążenie studenta [h] Godziny kontaktowe z nauczycielem 165 Godziny studenta przeznaczone na pracę w domu, w tym: 150 Przygotowanie do ćwiczeń 40 Czytanie wskazanej literatury 40 Napisanie raportu z laboratorium/przygotowanie projektu 10 Przygotowanie do egzaminu 60 Inne - Uwagi Sumaryczne obciążenie pracą studenta 315 Punkty ECTS za moduł 13