SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Podobne dokumenty
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI W ZESPOLE SZKÓŁ GASTRONOMICZNYCH W BYDGOSZCZY. Opracowała mgr M. Wolska pedagog szkolny

Program Profilaktyki

Załącznik nr 2 do Statutu Publicznej Szkoły Podstawowej w Brynicy

PROGRAM PROFILAKTYKI. Zespołu Szkół Zawodowych im. Stefana Bobrowskiego w Rawiczu 2011/2012

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. ZSO II Liceum Ogólnokształcące im. J. K. Korzeniowskiego w Rumi

Profilaktyka uzależnień

Załącznik nr 2 do Statutu Publicznej Szkoły Podstawowej w Brynicy. Program Profilaktyki Publicznej Szkoły Podstawowej w Brynicy rok szkolny 2013/2014

SZKOLNY PLAN DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH ROK SZKOLNY 2013/2014 SPOŁECZNE GIMNAZJUM AD ASTRA

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Program Profilaktyki

Harmonogram Szkolnego Programu Profilaktyki na rok 2012/2013

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ NR Opracowała: Maria Sobocińska

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOLNEJ Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Kamiennej Górze

im. św. JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI W WITONI Sobą być, zdrowo żyć

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ NR Opracowała: Maria Sobocińska

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM DWUJĘZYCZNEGO NR 59 W WARSZAWIE

PROGRAM PROFILAKTYKI Zespołu Szkół Zawodowych w Lublińcu

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYCZNY SZKOŁY PODSTAWOWEJ W PSTRĄGOWEJ NA ROK SZKOLNY 2013/2014

CZYNNIKI RYZYKA CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Nauczyć jak rozpoznać naciski ze strony kolegów.

PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ PLASTYCZNYCH W KOLE

V LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Zmiany do szkolnego Programu Profilaktyki

PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM DWUJĘZYCZNEGO Nr 59 W WARSZAWIE

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KS. J. TWARDOWSKIEGO W TRÓJCZYCACH

Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum im. Papieża Jana Pawła II w Czyżewie rok szkolny 2015/2016

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYKI. Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5. W Piotrkowie Tryb.

PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. w SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 13 W SOSNOWCU

Kontrakty klasowe. Zapoznanie uczniów z regulaminem i Statutem szkolnym. Gazetki szkolne. Konkursy. Wycieczki szkolne, imprezy szkolne, konkursy

Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum nr 19 Z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Bolesława Prusa Warszawie 2014/2015

Program Profilaktyczny Zespołu Szkół Nr 2 im. 9. Pułku Strzelców Konnych w Grajewie

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Szkoła Podstawowa nr 31 im. Lotników Polskich w Lublinie

Program Profilaktyczny Gimnazjum w Dziadowej Kłodzie

PROGRAM PROFILAKTYCZNY

OBSZAR DZIAŁAŃ: UCZNIOWIE Zadania Forma realizacji Odpowiedzialni Sposoby ewaluacji, termin realizacji Integrowanie społeczności uczniowskiej.

PROGRAM PROFILAKTYCZNY Publicznego Gimnazjum nr 1 im. ks. Stanisława Konarskiego we Włodawie na rok szkolny 2014/2015

PROGRAM PROFILAKTYKI VI LO IM. T. REYTANA W WARSZAWIE

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM W PAPOWIE BISKUPIM

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM

STRATEGIA DZIAŁAŃ WYCHOWAWCZYCH, ZAPOBIEGAWCZYCH ORAZ INTERWENCYJNYCH WOBEC UCZNIÓW ZAGROŻONYCH UZALEŻNIENIEM

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 22 im. S. ŻEROMSKIEGO W BIELSKU BIAŁEJ

Szkolny Program Profilaktyki. Gimnazjum w Ostrowsku

PLAN DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH W ZSPOLE SZKÓŁ W MIĘDZYLESIU W ROKU SZKOLNYM 2015/2016

Program profilaktyki 1

PROGRAM PROFILAKTYKI W SPECJALNYM OŚRODKU SZKOLNO WYCHOWAWCZYM NR 2 W PŁOCKU

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM W ZBUCZYNIE. Opracowany w roku szkolny 2011/2012 przez p. Magdę Danielak i p.

PROGRAM PROFILAKTYKI

Załącznik do Statutu Szkoły PROGRAM PROFILAKTYCZNY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 4 W KOSZALINIE

Załącznik do uchwały nr 12/2012/2013z dnia 25 lutego 2013 r. SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO GIMNAZJUM IM. MARKA KOTAŃSKIEGO W GÓRALICACH

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM IM. ORŁA BIAŁEGO W CHOTOMOWIE NA LATA 2015/2016, 2016/2017, 2017/2018

Podstawa prawna. 3. Ustawa z dnia 26 października 1982r.o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu

Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum nr 37 z Oddziałami Integracyjnymi im. K.K. Baczyńskiego w Warszawie

PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. HELENY MNISZEK W SABNIACH. na rok szkolny 2016/2017

ZESPÓŁ SZKÓŁ ELEKTRONICZNYCH IM.BOHATERÓW WESTERPLATTE W RADOMIU PROGRAM PROFILAKTYCZNY

W R Z E S I E Ń BIAŁYSTOK

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI POMÓC I DAĆ DROGOWSKAZ SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W OŚWIĘCIMIU

Działania Zadania Sposoby realizacji Odpowiedzialni Czas realizacji Uwagi

Szkolny program profilaktyki

Szkoła Podstawowa im. Ewarysta Estkowskiego w Kostrzynie SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY

PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM W IZBICY NA ROK SZKOLNY 2015/2016

PROGRAM PROFILAKTYCZNY PUBLICZNEGO GIMNAZJUM IMIENIA GENERAŁA WŁADYSŁAWA ANDERSA W GRABOWIE NAD PILICĄ

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM DWUJĘZYCZNE NR 2 IM. S. ŻEROMSKIEGO W BIELSKU BIAŁEJ

Program Wychowawczy Gimnazjum im. Bohaterów Bitwy Warszawskiej 1920 r. w Stanisławowie Pierwszym na rok szkolny 2015/2016

PODSTAWA PRAWNA : Działalność wychowawcza, edukacyjna, informacyjna i profilaktyczna szkoły w celu przeciwdziałania narkomanii.

Cel I: Zapobieganie zachowaniom agresywnym.

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO W DZIERŻONIOWIE 2015/ /17

Szkoła Podstawowa im. Ewarysta Estkowskiego w Kostrzynie SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI XXIII LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. MARII SKŁODOWSKIEJ-CURIE W WARSZAWIE

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 49 NA LATA

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY. Zespołu Szkół nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej w Nowym Sączu 2016 / 2017

PLAN PRACY PEDAGOGA SZKOLNEGO. Gimnazjum Nr 2 z Oddziałami Dwujęzycznymi w Namysłowie ROK SZKOLNY 2016/2017

Zespół Szkół nr 2 w Dukli Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące im. św. Jana z Dukli. Szkolny Program Profilaktyki

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ GIMNAZJUM I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO W DOBRZEJEWICACH

ZADANIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI PO PRZEPROWADZENIU EWALUACJI NA ROK SZKOLNY 2015/2016

Załącznik nr 2 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Załącznik nr 1 do Uchwały Rady Pedagogicznej z dnia 2 lutego 2011 r. PROGRAM PROFILAKTYCZNY SP-12 im. Marii Skłodowskiej - Curie we Wrocławiu

Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Terminy

PROGRAM PROFILAKTYCZNY GIMNAZJUM NR 2 IM. JANA PAWŁA II W PANIÓWKACH

Program Profilaktyki Szkolnej przyjęty do realizacji w Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Konopnickiej w Jedliczu rok szkolny 2015/2016

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY DLA ZESPOŁU SZKÓŁ CENTRUM EDUKACJI W PŁOCKU NA ROK SZKOLNY 2011/2012

Program wychowawczy w Szkole Podstawowej Nr 4 w Łowiczu w II półroczu roku szkolnego 2015/2016

PLAN PRACY PSYCHOLOGA SZKOLNEGO

PROGRAM PROFILAKTYCZNY

PUBLICZNEGO GIMNAZJUM IM. HELENY MNISZEK W SABNIACH. na rok szkolny 2015/2016

ŻYJ AKTYWNIE I ZDROWO

PROGRAM PROFILAKTYCZNY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 4 W KOSZALINIE

PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO GIMNAZJUM NR 2 IM. JANA PAWŁA II PUŁTUSKU W ROKU SZKOLNYM 2015/ PRIORYTETY

PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ W ZRĘBICACH. w roku szkolnym 2014/2015

PROGRAM PROFILAKTYKI na lata

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. w Ogólnokształcących Szkołach Sportowych

Szkolny Program Profilaktyki na rok szkolny 2016/2017 w Szkole Podstawowej nr 1 ul. Wilcza 53 w Warszawie

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ W JEŁOWEJ

Zadania Sposób realizacji Odpowiedzialni

Transkrypt:

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI I. CELE PROFILAKTYKI SZKOLNEJ : Celem szkolnego programu profilaktycznego jest ochrona przed zagrożeniami rozwoju oraz reagowanie na pojawiające się zagrożenia środowiskowe. Osiągnięcie celów jest możliwe poprzez promowanie zdrowego stylu życia i zapobieganie zagrożeniom, w szczególności przez rozwijanie umiejętności radzenia sobie z własnymi problemami, w tym z problemami związanymi z życiem w grupie, opóźnianie inicjacji, zachęcanie do abstynencji. Program dotyczy, nauczycieli i rodziców. II. ZADANIA PROFILAKTYKI SZKOLNEJ 1. Dostarczanie informacji na temat przyczyn i skutków zachowań ryzykownych oraz dokonywania racjonalnego wyboru. 2. Rozwijanie możliwości podejmowania działań alternatywnych poprzez zaangażowanie w działalność pozytywną. 3. Wspieranie rozwoju osobowego ucznia oraz pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności społecznych i psychologicznych. 4. Przygotowanie do życia w rodzinie i znajomość zagadnień związanych z seksualnością człowieka 5. Przygotowanie do świadomego korzystania ze środków multimedialnych. 6. Podnoszenie stanu wiedzy psychologiczno-pedagogicznej rodziców. 7. Utrzymywanie stałego kontaktu z rodzicami. 8. Podejmowanie działań w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób zachowań ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy 9. Podnoszenie wiedzy i umiejętności nauczycieli w zakresie psychologiczno-pedagogicznym.

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI L.p. Cel Zadanie Formy realizacji Odpowiedzialni (podmiot realizujący) 1. Dostarczanie rzetelnej wiedzy na temat zachowań ryzykownych i ich mechanizmów. - Dostarczyć informacji o środkach psychoaktywnych, jak tytoń, alkohol, narkotyki. - Dostarczyć informacji na temat choroby społecznej AIDS oraz chorób bulimii i anoreksji. - Uświadomić istotę mechanizmu uzależnienia - Wskazać możliwość pomocy osobą chorym, uzależnionym i ich rodzinom - Dostarczyć uczniom wiedzę na temat sposobów radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniami. - Ograniczyć zjawisko przemocy, agresji wśród. - Uświadomić uczniom i rodzicom mechanizm działania sekt. - Dostarczyć informacji na temat zagrożeń związanych z wykorzystywaniem Internetu. - Egzekwować przestrzeganie prawa wewnątrzszkolnego. - Program profilaktyczny Jak uniknąć zagrożenia narkomanią kl. II - Zajęcia profilaktyczne Nikotynizm w klasach I - Zajęcia profilaktyczne Ja wobec AIDS w klasach II - Spektakle teatralne - Zajęcia profilaktyczne Alkohol w życiu człowieka jak uniknąć ryzyka w kl. II - Kontynuować spotkania z inspektorem policji na temat prawnych aspektów przestępczości wśród nieletnich-zajęcia w kl. I - Zajęcia profilaktyczne Anoreksja i bulimia - kl. II (również wg potrzeb) - Przeprowadzić w ramach godzin wychowawczych, wychowania do życia w rodzinie, religii, przedsiębiorczości, edukacji dla bezpieczeństwa, zajęcia dotyczące profilaktyki uzależnień, mechanizmów działania sekt, kształtowania prawidłowych postaw oraz ćwiczenia umiejętności zachowania się w sytuacjach stresu, frustracji oraz zagrożenia. Podjąć tematykę AIDS i chorób przenoszonych drogą płciową.. - Stosować statutowy system nagród i kar - Stosować procedury postępowania n-li w przypadku zagrożenia dzieci i młodzieży demoralizacją. Wicedyrektor d.s. wychowawczych, pedagog, psycholog, instytucje wspierające działania szkoły w dziedzinie profilaktyki (np: lekarz, przedstawiciel MONAR-u), wychowawcy klas, Pedagog szkolny, psycholog, wychowawcy. Nauczyciele. wychowawcy. Nauczyciele przedmiotu Katecheci, Wychowawcy Wychowawcy klas, wicedyrektor d.s. wychowawczych, Pedagog/psycholog szkolny, n-le przeszkoleni w zakresie prowadzenia działań interwencyjnych,

- Uczyć krytycznego stosunku do mediów - Podnieść umiejętności i wiedzę nauczycieli. - Podnieść stan wiedzy pedagogicznej i psychologicznej rodziców.. - Kontynuować zajęcia na temat roli mediów w kształtowaniu negatywnych wzorców zachowań - Przeprowadzić zajęcia w ramach godz. wychowawczych nt. Świadomego korzystania ze środków multimedialnych (problem uzależnienia od telewizji i komputera ), zagrożeń związanych z wykorzystywaniem internetu w klasach I Wychowawcy klas, Pedagog szkolny, Psycholog szkolny, n-l kultury wychowawcy klas - Poszerzać wiedzę i umiejętności n-li Dyrektor, wicedyrektor zaangażowanych w prowadzeniu działań Pedagog szkolny, interwencyjnych wśród eksperymentujących ze środkami psychoaktywnymi. Psycholog szkolny, n-le przeszkoleni w zakresie prowadzenia działań - Przypomnienie procedur postępowania interwencyjnych w przypadku zagrożenia młodzieży demoralizacją przy wykorzystaniu,,programu interwencji. - Opracować i realizować tematykę Wicedyrektor, pedagogizacji rodziców (dla pedagog/psycholog szkolny różnych poziomów nauczania). w porozumieniu Poinformować rodziców w szczególności z wychowawcami klas klas pierwszych o istniejących procedurach i planowanych działaniach i interwencyjnych wobec eksperymentujących ze środkami psychoaktywnymi. - Opracować informacje bibliograficzne w zakresie tematyki pedagogicznopsychologicznej pozyskać materiały informacyjne udostępnić je rodzicom, uczniom i nauczycielom Nauczyciele bibliotekarze we współpracy z pedagogiem i psychologiem szkolny - Współpracować z rodzicami w zakresie działań zapobiegawczych, prozdrowotnych oraz interwencyjnych. - Angażować rodziców w działania profilaktyczno wychowawcze na rzecz Wychowawcy klas, klasowe Rady Rodziców - Przeanalizować plan pracy wychowawcy z udziałem rodziców - Przeprowadzać indywidualne spotkania

- Nawiązać kontakt z domem rodzinnym ucznia (w przypadku jego braku) z rodzicami ( obowiązkowo dotyczy przypadków negatywnych) - Organizować spotkania konsultacyjne dla rodziców w ramach zapobiegania narkomanii z uwzględnieniem Programu Interwencji - rodziców w nawiązywaniu kontaktu z PPP - Wysyłać wezwania przez szkołę lub poprzez e-dziennik w przypadku braku kontaktu z domem rodzinnym Wicedyrektor, pedagog, psycholog, instytucje wspierające działania szkoły w dziedzinie profilaktyki Wychowawcy klas, Dyrektor 2. Rozpoznawanie i diagnozowanie zagrożeń - Badać zjawiska zagrożenia na terenie szkoły i poza nią w celu określenia jego skali - Zdiagnozować miejsca oraz sytuacje występowania zagrożeń na terenie szkoły Pedagog szkolny, psycholog szkolny, - Ograniczać zjawiska przemocy i agresji wśród - Przeprowadzić badania ankietowe w klasach, w których to zjawisko występuje Pedagog szkolny/psycholog szkolny we współpracy z wychowawcą - Eliminować negatywne grupy rówieśnicze - Ustalać sposoby przeciwdziałania zagrożeniom - Przeprowadzić badania w klasach (ankiety, wywiady, obserwacje) Pedagog szkolny/psycholog szkolny we współpracy z wychowawcami klas - Rozpoznawać problemy rozwojowe - Opracować rejestr posiadających orzeczenia/opinie PPP i monitorować realizację zaleceń. - Kontynuować pomoc psychologicznopedagogiczną dla ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w trakcie bieżącej pracy z uczniem i na zajęciach dodatkowych. - Wspomagać rodziców w nawiązywaniu kontaktów z PPP. Wicedyrektor, pedagog szkolny, psycholog szkolny Wszyscy nauczyciele i specjaliści szkolni. - Ograniczać rozmiary absencji na lekcjach - Wysyłać upomnienia przez szkołę - Przeprowadzać indywidualne spotkania z rodzicami (obowiązkowo dotyczy przypadków negatywnych zachowań ucznia) - Zapoznać i rodziców z treściami Statutu Szkoły dot. Praw i Wychowawcy klas w porozumieniu z Dyrekcją szkoły Wychowawcy klas

3 Kształtowanie i rozwijanie umiejętności intra-, interpersonalnych oraz społecznych - Wzmacniać poczucie własnej wartości - Budować hierarchię wartości i poszukiwanie sensu życia - Integrować zespoły klasowe - Kształtować określone wzorce zachowań - Przekształcać przekonania normatywne na prawdziwe - Rozwijać umiejętności konstruktywnego rozwiązywania konfliktów obowiązków, zasad usprawiedliwiania nieobecności, systemem kar i nagród oraz procedurami postępowania n-li w przypadku zagrożenia dzieci i młodzieży demoralizacją. - Konsekwentnie przestrzegać zasad usprawiedliwiania nieobecności - Przeprowadzić pedagogizację rodziców w celu uświadomienia im związku pomiędzy wysoką absencją a słabymi wynikami w nauce - Przeprowadzać w ramach godzin wychowawczych zajęcia podnoszące umiejętności intra- interpersonalne i społeczne - Inicjować klasowe przedsięwzięcia służące integracji zespołu uczniowskiego (wycieczki, imprezy klasowe - Organizować zajęcia integracyjne - Zorganizować warsztaty nt. komunikacji interpersonalnej oraz zajęcia wzmacniające poczucie własnej wartości w klasach I Wychowawcy klas Pedagog szkolny, psycholog szkolny, wychowawcy klas Wychowawcy klas, klasowe RR Wychowawcy, pedagog szkolny, psycholog Pedagog szkolny, psycholog szkolny, wychowawcy klas - Rozwijać umiejętności nawiązywania bliskich relacji z rówieśnikami przyjaźni; kontaktów z płcią przeciwną - Uświadamiać zagrożenia związane z wczesną aktywnością seksualną - Realizować treści profilaktyczne w ramach przedmiotów (w szczególności wychowania do życia w rodzinie i religii) Nauczyciele przedmiotów Nauczyciele wychowania do życia w rodzinie, katecheci Dyrektor, wicedyrektor, Pedagog, psycholog - Eliminować nudne lekcje poprzez upowszechnianie aktywizujących metod nauczania - Rozwijać umiejętności radzenia sobie ze stresem - Stosować metody aktywizacji na lekcjach - Organizować warsztaty Jak radzić sobie ze stresem? w kl. III Nauczyciele przedmiotów Pedagog szkolny, Psycholog szkolny,

4 Dostarczanie wzorców zachowań alternatywnych - Poszerzać ofertę spędzania czasu wolnego, umożliwiać pogłębianie wiedzy i zdobywanie nowych umiejętności - Diagnozować potrzeby i oczekiwania - Angażować w działalność w kołach zainteresowań - Organizować prezentacje osiągnięć - Organizować wycieczki, imprezy, spotkania klasowe - Angażować w działalność społeczną i charytatywną - Zachęcać do uczestnictwa w konkursach, turniejach, olimpiadach Wychowawcy klas Opiekunowie kół zainteresowań Pedagog/psycholog szkolny - Kształtować wzorce zdrowego stylu życia - Realizować treści promujące zdrowy styl życia w ramach godzin wychowawczych i zajęć przedmiotowych Nauczyciele wychowawcy Wszyscy nauczyciele Opracował zespół: M. Bednarczyk K. Graczyk B. Pawlak J.Hlauka