S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) I nformacje ogólne Nazwa modułu: Moduł A - Biochemia Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np. rok 1, semestr (I i II) Liczba przypisanych punktów ECTS (z rozbiciem na semestry ) Formy prowadzenia zajęć Forma zaliczenia Kierownik jednostki Osoby prowadzące zajęcia z zaznaczeniem adiunkta dydaktycznego lub osoby odpowiedzialnej za przedmiot Strona internetowa jednostki Język prowadzenia zajęć obowiązkowy Wydział Lekarsko-Biotechnologiczny i Medycyny Laboratoryjnej (WLB) Analityka Medyczna (KAM) Nie dotyczy jednolite magisterskie (S2J) Stacjonarne (s) Rok 2, semestr III i IV 8 105 godzin, w tym 30 godzin wykładów i 75 godzin ćwiczeń egzamin końcowy: testowy i praktyczny prof. dr hab. n. med. Dariusz Chlubek dr hab. n. med. Irena Baranowska-Bosiacka, email: ika@pum.edu.pl (adiunkt dydaktyczny) Mgr Emilia Metryka Lek. Karina Chibowska www.pum.edu.pl/wydzialy/wydziallekarski/zaklad-biochemii polski Strona 1 z 6
Cele modułu/przedmiotu Wymagania wstępne w zakresie Wiedzy Informacje szczegółowe Celem nauczania biochemii jest poznanie procesów życiowych na poziomie molekularnym i wyjaśnienie związków pomiędzy strukturą i funkcją biocząsteczek w żywym organizmie. Wiedza ta jest podstawą zrozumienia działania poszczególnych tkanek i narządów, a w konsekwencji funkcjonowania całego organizmu w zdrowiu i chorobie. Pozwala także świadomie reagować na pojawienie się procesów patologicznych poprzez wdrożenie skutecznego leczenia. Umożliwia podejmowanie działań profilaktycznych w odniesieniu do chorób cywilizacyjnych np. cukrzycy. Celem nauczania biochemii jest także przygotowanie studentów do studiowania przedmiotów klinicznych. Zna podstawy chemii nieorganicznej i organicznej. Zna wzory podstawowych związków chemicznych. Wyjaśnia pojęcia: atomu, cząsteczki, związku chemicznego, reakcji chemicznej, grupy funkcyjnej. Rozpoznaje i definiuje związki organiczne: węglowodory, alkohole, aldehydy, ketony, kwasy, estry, etery, amidy, aminy. Zna pojęcie wiązania chemicznego, klasyfikuje rodzaje wiązań chemicznych. Definiuje pojęcia: rozpuszczalności, dyfuzji, osmozy, ciśnienia osmotycznego, molarności, molalności. Zna pojęcia: roztworu, stężenia molowego, stężenia procentowego, stężenia normalnego, dysocjacji elektrolitycznej, jonu, anionu, kationu. Umiejętności Potrafi posługiwać się podstawowym sprzętem laboratoryjnym (umie korzystać z pipety automatycznej, odmierza właściwe objętości roztworów, przygotowuje roztwory zgodnie z zaleconym stężeniem, potrafi miareczkować). Wykonuje obliczenia chemiczne w oparciu o znajomość chemii i matematyki. Właściwie zachowuje się w laboratorium chemicznym. Potrafi reagować właściwie w sytuacjach awaryjnych w laboratorium chemicznym (działanie związków żrących, łatwopalnych, trujących, działanie wysokiej temp., itp.). Kompetencji społecznych Opis efektów kształcenia dla modułu (przedmiotu) lp. efektu kształcenia W01 Student, który zaliczył moduł (przedmiot) wie/umie/potrafi: posiada wiedzę o budowie, właściwościach fizykochemicznych i funkcjach węglowodanów, lipidów, aminokwasów, białek, kwasów nukleinowych, hormonów i witamin Potrafi pracować w zespole i właściwie realizować zadania wymagające precyzji, postępując według ściśle ustalonej procedury. Potrafi zachowywać się odpowiedzialnie w sytuacjach awaryjnych. Wykazuje postawę prozdrowotną. Posiada nawyk systematyczności i samokształcenia. SYMBOL (odniesienie do) Zakładanych Efektów Kształcenia A.W7 Sposób weryfikacji efektów kształcenia* ET, W Strona 2 z 6
W02 W03 U01 U02 U03 K01 posiada wiedzę o procesach metabolicznych, mechanizmach ich regulacji oraz ich wzajemnych powiązań na poziomie molekularnym, komórkowym, narządowym i ustrojowym zna sposoby komunikacji między komórkami, a także między komórką a macierzą pozakomórkową, oraz szlaki przekazywania sygnałów w komórce i przykłady zaburzeń w tych procesach potrafi wykorzystywać wiedzę biochemiczną do analizy i oceny procesów fizjologicznych i patologicznych, w tym do oceny wpływu leków i substancji toksycznych na te procesy potrafi wykrywać i oznaczać aminokwasy, białka, węglowodany, lipidy, hormony i witaminy w materiale biologicznym oraz potrafi izolować i oceniać jakość i stężenie kwasów nukleinowych potrafi wykonywać badania kinetyki reakcji enzymatycznych jest świadomy konieczności stałego dokształcania się A.W8 A.W9 A.U4 A.U5 A.U6 A.K1 Tabela efektów kształcenia dla modułu (przedmiotu) w odniesieniu do form zajęć lp. SYMBOL (odniesienie do) Zakładanych Efektów Kształcenia Wykład Forma zajęć dydaktycznych Seminarium Ćwiczenia 1. W01 x 2. W02 x 3. W03 x 4. W04 x 5. U01 x 6. U02 x 7. U03 x 8. K01 x 9. K02 x Ćwiczenia kliniczne W, RZĆ, O inne.. lp. treści kształcenia TK01 Opis treści kształcenia Wykład: Aminokwasy i białka. Właściwości aminokwasów. Peptydy. Polipeptydy. Białka osocza. ilość godzin Odniesienie do efektów kształcenia dla modułu, W02 Strona 3 z 6
TK02 Wykład: Biosynteza i katabolizm aminokwasów., W02, W03 TK03 Wykład: Enzymy: mechanizm działania, regulacja aktywności, klasyfikacja. Kinetyka reakcji enzymatycznych. 2 W03 Wykład: Przemiany związków azotowych:puryny, pirymidyny, kw. TK04 nukleinowe, biosynteza białka w zarysie. Amoniak i jego detoksykacja. Mocznik jako końcowy produkt przemiany azotowej, W03 białek. Cykl purynowy i cykl mocznikowy. Mocz. Wrodzone wady metabolizmu puryn i pirymidyn. TK05 Wykład: Węglowodany o znaczeniu fizjologicznym. Metabolizm glikogenu. Wykład: Gospodarka węglowodanowa: glukoneogeneza i glikoliza. Kontrola TK06 stężenia glukozy we krwi. Kontrola hormonalna glikemii. Szlak, W02 pentozofosforanowy oraz inne szlaki przemiany heksoz. Wykład: Molekularne podstawy przemiany materii i energii. Bioenergetyka TK07 (Wytwarzanie energii. Łańcuch oddechowy komórki. Synteza ATP. Inne przemiany, W02, W03 (kwas octowy, alkohol etylowy). Współzależność przemian. Wykład: Lipidy o znaczeniu fizjologicznym. TK08 Utlenianie kwasów tłuszczowych. Ketogeneza. Wykład: Biosynteza kwasów tłuszczowych i TK09 eikozanoidów. Metabolizm tkanki tłuszczowej. TK10 Wykład: Lipoproteiny osocza., W02 TK11 Wykład: Synteza, transport i wydalanie cholesterolu. Wykład: Metabolizm wątroby - centralna rola wątroby w metabolizmie białek, TK12 węglowodanów i lipidów, metabolizm hemu,, W02 żelaza, procesy detoksykacji w wątrobie. Porfiryny i barwniki żółciowe. TK13 Wykład: Równowaga kwasowo-zasadowa: regulacja nerkowa i płucna. 2 W02, W03 TK14 Wykład: Związki chemiczne budujące ciało człowieka. TK15 Wykład: Nieorganiczne materiały dla medycyny. Ćwiczenie: Aminokwasy i białka. Oznaczanie punktu izoelektrycznego TK16 kazeiny, denaturacja cieplna, ochronne działanie koloidów, odczyn biuretowy, 6.5 U01, U02, K01 amfoteryczny charakter białek, reakcja aminokwasów z ninhydryną. Strona 4 z 6
TK17 TK18 TK19 TK20 TK21 TK22 TK23 TK24 TK25 TK26 TK27 TK28 Zalecana literatura: Ćwiczenie: Enzymy. Oznaczanie aktywności amylazy w surowicy i w moczu, punktu achromowego. Ćwiczenie: Degradacja białek, cykl mocznikowy. Oznaczenie aktywności aminotransferaz ALAT, ASPAT, odróżnianie albumin od globulin. Ćwiczenie: Węglowodany, metabolizm glikogenu. Analiza cukrów pokarmowych i tkankowych, synteza skrobi, hydroliza sacharozy. Ćwiczenie: Glukoneogeneza, glikoliza. Próba Fehlinga na różne cukry, test tolerancji glukozy. Ćwiczenie: Szlak pentozofosforanowy. Metabolizm fruktozy. Oznaczanie fruktozy w moczu, glukozy w moczu, test obciążenia glukozą. Ćwiczenie: Cykl Krebsa i utlenianie biologiczne. Oznaczanie oksydazy cytochromowej. Ćwiczenie: Lipidy, utlenianie kwasów tłuszczowych, ketogeneza. Wyznaczanie liczby kwasowej, aktywność lipazy. Ćwiczenie: Biosynteza kwasów tłuszczowych, lipogeneza. Oznaczenie KT nienasyconych, reakcja Hubla, tłuszcze pokarmowe. Ćwiczenie: Lipoproteiny. Oznaczanie triglicerydów, lipoproteiny osocza. Ćwiczenie: Cholesterol. Oznaczenie cholesterolu, oznaczenie kw. Zółciowych. Ćwiczenie: Degradacja hemu.oznaczanie żelaza, wyznaczanie TIBC, oznaczenie bilirubiny, fosfataza alkaliczna. Ćwiczenie: Równowaga kwasowozasadowa. Regulacja płucna i nerkowa. Badanie właściwości buforów RKZ 1, badanie kwaśności moczu RKZ 2. 5,5 U01, U02, U03, K01 6 U01, U02, U03, K01 5,5 U01, U02, U03, K01 6 U01, U02, U03, K01 6 U01, U02, K01 6 U01, U02, K01 5,5 U01, U02, U03, K01 6 U01, U02, K01 Literatura obowiązkowa 1. R.K. Murray, D.K. Granner, P.A. Mayes, V.W. Rodwell: Biochemia Harpera Ilustrowana. PZWL, Warszawa 2010 Literatura uzupełniająca 1. S. Angielski, J. Rogulski: Biochemia kliniczna. PZWL. Nakład pracy studenta (bilans punktów ECTS) Strona 5 z 6
Forma nakładu pracy studenta (udział w zajęciach, aktywność, przygotowanie sprawozdania, itp.) W ocenie (opinii) nauczyciela Godziny kontaktowe z nauczycielem 105 Przygotowanie do ćwiczeń/seminarium 65 Czytanie wskazanej literatury 20 Napisanie raportu z laboratorium/ćwiczeń/przygotowanie 25 projektu/referatu itp. Przygotowanie do 35 kolokwium/kartkówki Przygotowanie do egzaminu 50 Inne.. Sumaryczne obciążenie pracy studenta 300 Obciążenie studenta [h] W ocenie (opinii) studenta Punkty ECTS za moduł/przedmiot 12 Uwagi Średnia *Przykładowe sposoby weryfikacji efektów kształcenia: EP egzamin pisemny EU - egzamin ustny ET egzamin testowy EPR egzamin praktyczny K kolokwium R referat S sprawdzenie umiejętności praktycznych RZĆ raport z ćwiczeń z dyskusją wyników O - ocena aktywności i postawy studenta SL - sprawozdanie laboratoryjne SP studium przypadku PS - ocena umiejętności pracy samodzielnej W kartkówka przed rozpoczęciem zajęć PM prezentacja multimedialna i inne Strona 6 z 6