Program Profilaktyki Zespołu Szkół im. Synów Pułku w Węglowicach Szkoła Podstawowa Do realizacji w latach 2013 2016 Węglowice 2013
SPIS TREŚCI : 1. Wprowadzenie...s. 4 2. Podstawa programowa do działań profilaktycznych w szkole......s. 5 3. Diagnoza sytuacji szkolnej... s. 6 4. Identyfikacja problemu.........s. 7 5. Cele oddziaływań profilaktycznych..... s. 7 6. Operacjonalizacja celów...... s. 8 7. Kierunki działań interwencyjnych i profilaktycznych......s. 8 8. Harmonogram działań w wybranych obszarach zagrożeń......s. 10 9. Działania profilaktyczne w poziomie klas I-III Szkoły Podstawowej....s. 10 10. Działania profilaktyczne w poziomie klas IV VI Szkoły Podstawowej...s. 15 11. Ewaluacja Szkolnego Programu Profilaktyki.... s. 21 12. Wykaz specjalistycznych placówek współpracujących ze szkołą... s. 21 13. Proponowana literatura... s. 22 14. Autorzy programu profilaktyki...... s. 22 2
WPROWADZENIE Profilaktyka jest spotkaniem z drugim człowiekiem W atmosferze życzliwości, empatii i zrozumienia. Jest czasem poświęconym innym w celu przeciwdziałania niepożądanym zachowaniom. Jest nadzieją na lepsze jutro. Szkoła realizuje zadania dydaktyczne i wychowawcze, wspierające wszechstronny rozwój ucznia: wyposaża młodego człowieka w wiedzę, budzi aktywność intelektualną oraz rozwija postawy i zachowania cenione i pożądane w społeczeństwie. Realizacja tych założeń wspierana jest poprzez działania zawarte w szkolnym programie profilaktyki. Pozwalają one na wyposażenie ucznia w wiedzę i umiejętności niezbędne w budowaniu dojrzałej osobowości, nauczenie postaw asertywnych w sytuacjach zagrożeń, rozumienie oraz umiejętne stosowanie norm społecznych i systemu wartości. Profilaktyka to chronienie człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Jej celem jest ochrona ucznia przed zakłóceniami rozwoju, czyli przed podejmowaniem zachowań hamujących lub niszczących rozwój, określonych jako zachowania ryzykowne. 3
I. Podstawa programowa do działań profilaktycznych w szkole. Rozporządzenie MEN z dnia 31 stycznia 2002r. zmieniające rozrządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół, Rozporządzenie MEN z dnia 15 stycznia 2001r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach( Dz. U. Nr.13 z dnia 23 lutego 2001r.,poz. 110), Konstytucja RP, Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997r. o przeciwdziałaniu narkomani (Dz. U. Nr.75, poz.468), Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. nr.35,poz.230 z p. zm.),nowelizacja z dnia 12 września 1996r. ( Dz. U. nr. 127, poz. 593), Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty, z późniejszymi zmianami z 21 stycznia, 18 lutego 2000r. i 23 sierpnia 2001r., Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U. nr. 113, poz. 111, poz.535), z późniejszymi zmianami opublikowanymi w (Dz. U. nr.113, poz. 732), Ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996r. nr. 10. poz.55, z 1997r. nr. 88, poz. 554 i nr,121, poz. 770 oraz z 1999 nr. 96, poz. 1107), Program polityki prorodzinnej państwa z dnia 17 listopada 1998r. przygotowany przez Międzyresortowy Zespół do Spraw Opracowania Polityki Prorodzinnej Państwa. 4
Szkolny program profilaktyki powstał również w oparciu o program wychowawczy, WSO i podstawę programową kształcenia ogólnego. II. Diagnoza sytuacji szkolnej. Diagnozy dokonano w oparciu o : Analizę dokumentów szkolnych takich jak: -Sprawozdanie z realizacji zamierzeń opiekuńczo- wychowawczych w roku szkolnym 2012/2013, -Raport z wewnętrznego mierzenia jakości racy szkoły, -Ewaluacja SPP realizowanego w latach 2010/2013 -Analizę frekwencji uczniów w latach 2010/ 2013. Obserwację zachowań uczniów Fachową literaturę. Diagnoza obejmowała m.in.: problemy młodzieży widoczne na terenie szkoły ( przejawiane w zachowaniach uczniów), problemy edukacyjne i wychowawcze rejestrowane przez wychowawców i pedagoga szkolnego, problemy zgłaszane przez rodziców, problemy zdrowotne nasilające się i dostrzegane przez higienistkę szkolną, problemy sygnalizowane przez kuratorów sadowych, pracowników socjalnych oraz współpracujących ze szkołą policjantów. zakres zainteresowań uczniów oraz zaangażowanie rodziców w działalność opiekuńczo- wychowawczą szkoły. 5
III. Identyfikacja problemu. Na podstawie diagnozy środowiska szkolnego zauważono występowanie następujących problemów : brak motywacji do nauki, marginalizacja dziecka z rodziny dysfunkcyjnej, konflikty, W toku analizy zidentyfikowanych problemów ustalone zostały priorytety i określone cele działań. IV. Cele oddziaływań profilaktycznych. 1. Kształcenie umiejętności interpersonalnych, a w szczególności samoświadomości, samooceny i samodyscypliny. 2. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji oraz rozwiązywania problemów. 3. Rozwijanie umiejętności interpersonalnych, a w szczególności umiejętności empatycznych, współpracowania, komunikowania się oraz rozwiązywania konfliktów. 4. Wzmocnienie motywacji do nauki, kształtowanie środowiska użyteczności nauczonego materiału. 5. Promowanie zdrowego stylu życia zarówno w sferze fizycznej jak i psychicznej. 6. Psychoedukacje dotyczące odpowiedzialności za siebie i innych w różnych sferach naszego życia. 7. Rozpoznawanie zagrożeń sprzyjających marginalizacji dziecka i podejmowanie działań zapobiegających temu zjawisku. 6
8. Psychoedukacja dzieci i rodziców dotycząca zagrożeń płynących z nadmiernego korzystania z mediów (telewizja, komputer, Internet). V. Operacjonalizacja celów. Tworzenie Szkolnego Programu Profilaktyki wymaga określenia obszarów problemowych i dostosowania do nich konkretnych, zaplanowanych działań. KIERUNKI DZIAŁAŃ INTERWENCYJNYCH I PROFILAKTYCZNYCH 1.Analiza sposobu realizacji zadań szkoły wynikających z przepisów prawnych, Statutu Szkoły i Programu Wychowawczego Szkoły. 2. Działania szkoły w kierunkach wskazanych w wyniku diagnozy: - realizacja współpracy z Powiatową Poradnią Pychologiczno- Pedagogiczną; - realizacja współpracy z Policją, Sądem; - realizacja współpracy z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej; - doskonalenie umiejętności nauczycieli (rozszerzanie wiedzy o takie zagadnienia jak : wiedza na temat uzależnień, agresja, sposoby postępowania w konkretnych przypadkach i stosowane formy pomocy); - opracowanie cyklu tematów do pracy z młodzieżą na godzinach wychowawczych, których materiał jest przeznaczony do realizacji w następujący sposób : Klasy I - III Szkoły Podstawowej Klasy IV - VI Szkoły Podstawowej Promocja zdrowego stylu życia Bezpieczeństwo w szkole i poza nią Wspieranie dziecka Promocja zdrowego stylu życia Bezpieczeństwo w szkole i poza nią 7
Wspieranie dziecka PROGRAM PROFILAKTYKI - wyposażenie biblioteki szkolnej w fachowe materiały i publikacje dotyczące profilaktyki; - włączenie przedstawicieli samorządu uczniowskiego do konkretnych działań (uczniowie powinni mieć poczucie odpowiedzialności za to, co się dzieje w ich środowisku); - organizowanie systematycznych, profilaktycznych zajęć edukacyjnych w ramach lekcji wychowawczych, zastępstw doraźnych lub spotkań dodatkowych; - stała współpraca z rodzicami w celu przekazywania im wiedzy na temat zagrożeń, a także zapoznawanie ich z działaniami szkoły wynikającymi z planu; - organizowanie w szkole imprez tematycznych (happeningi, konkursy, przedstawienia i teatry profilaktyczne, itp.); - realizowanie programów profilaktycznych przez pedagoga, wychowawców, nauczycieli oraz specjalistów z zewnątrz; - systematyczne omawianie w ramach Zespołu Wychowawczego oraz Rady Pedagogicznej efektów realizacji planu profilaktycznego w szkole; - organizowanie różnorodnych zajęć pozalekcyjnych w celu zapewnienia uczniom alternatywnych możliwości spędzania czasu wolnego; - tworzenie różnorodnej i atrakcyjnej oferty w toku zajęć edukacyjnych. 3. Ewaluacja programu profilaktycznego w ramach wewnątrzszkolnego systemu mierzenia jakości pracy szkoły. 8
HARMONOGRAM DZIAŁAŃ W WYBRANYCH OBSZARACH ZAGROŻEŃ Działania profilaktyczne w poziomie klas I - III Szkoły Podstawowej 9
1. Obszar : Promocja zdrowego stylu życia. Lp. Działania 1. Blok zajęć psychoedukacyjnych Dbamy o zdrowie. Odpowiedzialny Termin realizacji Wychowawcy; Zgodnie z tematyką zajęć; Sposób ewaluacji Dziennik lekcyjny; Działania higienistki szkolnej. higienistka szkolna; Notatka higienistki szkolnej; 2. Akcje promujące zdrowe odżywianie. Realizacja programu Trzymaj Formę. Przygotowywanie zdrowych posiłków. Nauczyciele przyrody; Realizatorzy programów; wychowawcy; Kwiecień Kwiecień/Maj Maj Scenariusze zajęć; Zdjęcia; Prezentacje multimedialne, Plakaty; Wytwory uczniów; Akcja Szklanka mleka, Owoce w szkole W-ce dyrektor ZS Sprawozdania; Szkolna akcja dla uczniów klas I III Śniadanie daje moc Wychowawcy klas Listopad Zdjęcia, zapis w dzienniku lekcyjnym; 3. Zajęcia wychowania fizycznego, pozalekcyjne zajęcia sportowe i ruchowe, gimnastyka korekcyjna. Nauczyciele w-f i gimnastyki korekcyjnej; Scenariusze zajęć; Dzienniki zajęć pozalekcyjnych; Propagowanie turystyki pieszej. wychowawcy klas; Maj/Czerwiec Karty wycieczki; Zdjęcia; 4. Realizacja programu Przyjaciele Zippiego Realizatorzy programu; Scenariusze zajęć; Zajęcia profilaktyczno - wychowawcze - Nie ufaj obcemu, Pedagog szkolny; wychowawcy klas; zaproszony Harmonogram zajęć klasy Scenariusze zajęć; Dzienniki 10
Podobieństwa i różnice między ludźmi, Tolerancja - Zajęcia dotyczące substancji trujących - Modelowanie zachowań związanych z dokonywaniem wyborów. psycholog; PROGRAM PROFILAKTYKI lekcyjne; Karty pracy; Wytwory uczniów Spektakle profilaktyczne, Apele szkolne, Na bieżąco Zdjęcia; Zajęcia Gospodarowanie czasem Spotkanie z psychologiem dla rodziców Jak pomóc dziecku w sytuacjach konfliktowych, Aspiracje rodziców a możliwości dzieci wychowawcy klas, pedagog szkolny, wychowawcy klas; Tematyka godzin wychowawczych Luty Dziennik lekcyjny; Dziennik pedagoga szkolnego; Sprawozdanie ze spotkania; List obecności rodziców; 2.Obszar : Bezpieczeństwo w szkole i poza nią. Lp. Działania 1. Podnoszenie standardów związanych z bezpieczną szkołą (organizacja pracy szkoły dyżury nauczycieli, monitoring). Odpowiedzialny Termin realizacji Koordynator ds. Bezpieczeństwa, nauczyciele; Sposób ewaluacji Ankieta Bezpieczna szkoła dla rodziców i dzieci Zapoznanie uczniów z regulaminami dotyczącymi bezpieczeństwa w szkole (w tym regulaminami wychowawcy; nauczyciele przedmiotowi; Wrzesień Regulaminy pracowni; Regulamin wycieczek szkolnych; 11
pracowni i wycieczek). Zapoznanie z zasadami ruchu drogowego w tym bezpiecznego przechodzenia przez jezdnię. Wrzesień / październik Sprawozdanie ze spotkania, zdjęcia, Podnoszenie bezpieczeństwa na przerwach Wychowawcy klas Ustalenie reguł zachowania na przerwach 2. Zajęcia psychoedukacyjne dotyczące agresji zawarte w programie Przyjaciele Zippiego. Realizatorzy programu; Grudzień Obserwacja zachowań uczniów; Zapoznanie ze Szkolnymi Procedurami dotyczącymi czynów agresywnych. Prewencyjne spotkanie z Funkcjonariuszami Policji. wychowawcy klas; Październik Luty 2014 Dziennik lekcyjny; Dziennik pedagoga szkolnego; Sprawozdanie ze spotkania; Warsztaty profilaktyczno wychowawcze Jestem bezpieczny. Październik Scenariusz zajęć; Dziennik lekcyjny; 3. Warsztaty z zakresu udzielania pierwszej pomocy. Nauczyciel edukacji dla bezpieczeństwa; Okres kampanii Zdjęcia, 3. Obszar : Wspieranie dziecka. Lp. Działania Odpowiedzialny Termin realizacji Sposób ewaluacji 1. Diagnozowanie dzieci w Powiatowej Poradni Psychologiczno Pedagogicznej; Dyrekcja ZS., wychowawcy, nauczyciele, Opinie PPPP; Orzeczenia PPPP; Praca dydaktyczna w Dyrekcja ZS., Plany pracy 12
oparciu o opracowane wymagań zgodnie ze wskazaniami poradni; wychowawcy, nauczyciele, pedagog szkolny ; PROGRAM PROFILAKTYKI nauczycieli przedmiotów; Zajęcia nauczania indywidualnego; wychowawcy, nauczyciele, Plany pracy nauczycieli przedmiotów; 2. Pomoc psychologiczna i pedagogiczna w szkole; Pomoc materialna w tym: dofinansowanie obiadów, zapomogi losowe, wnioskowanie o pomoc do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej; wychowawcy, pedagog szkolny, nauczyciele; wychowawcy, Dzienniki lekcyjne; Dziennik pedagoga szkolnego; Pisma urzędowe; Wnioskowanie o wgląd w sytuację rodzinną, realizacja rządowych programów pomocowych i innych. wychowawcy, W miarę potrzeb Pisma urzędowe; 13
Działania profilaktyczne w poziomie klas IV - VI Szkoły Podstawowej 14
1. Obszar : Promocja zdrowego stylu życia. Lp. Działania 1. Dbanie o higienę osobistą : pogadanki wychowawcy, lekcje przyrody, działania higienistki szkolnej, działania nauczycieli w-f, w.d.ż. w r. (uświadamianie, kontrolowanie, konsekwencje). Odpowiedzialny Termin realizacji Nauczyciele w-f, w.d.ż. w r., przyrody, wychowawcy klas, higienistka szkolna; szkolny Sposób ewaluacji Obserwacja; 2. Promowanie zdrowego odżywiania : lekcje przyrody, techniki. Nauczyciele przyrody, techniki; szkolny Prace uczniów; scenariusze lekcji; Akcje promujące zdrowe odżywianie Trzymaj Formę. realizatorzy programów; szkolny Zdjęcia, plakaty; 3. Zachęcanie do aktywnego spędzania czasu wolnego: zajęcia wychowania fizycznego, pozalekcyjne zajęcia sportowe i ruchowe, gimnastyka korekcyjna. Nauczyciele w-f i gimnastyki korekcyjnej; wychowawcy klas; Dzienniki zajęć pozalekcyjnych; Propagowanie turystyki pieszej i rowerowej. Realizacja programów sportowych. wychowawcy klas, nauczyciel techniki; realizatorzy programu; Maj/czerwiec szkolny Karty wycieczki, zdjęcia; Projekty sportowe; Udział w zawodach sportowych na szczeblach gminnych oraz powiatowych. Nauczyciele w -f szkolny Dyplomy, medale, karty wycieczki 15
4. Podejmowanie działań z zakresu profilaktyki uzależnień : Spotkanie uczniów klasy VI z psychologiem na temat Wpływu uzależnień na organizm człowieka. pedagog szkolny, wychowawcy klas; Kwiecień Sprawozdanie ze spotkania; Ankieta; Pogadanki w kl.iv VI prowadzone przez psychologa. Badanie ankietowe. Postępowanie zgodne z procedurami względem dzieci podejmujących próby palenia lub picia. wychowawcy klas; Marzec/Kwiecień Sprawozdanie ze spotkania, Dzienniki lekcyjne, Dziennik pedagoga; Dziennik pedagoga szkolnego; Pomoc dzieciom z symptomami uzależnienia od mediów, współpraca z i ich rodzicami. wychowawcy klas, W miarę potrzeb Dzienniki lekcyjne; Dziennik pedagoga szkolnego; Spektakle profilaktyczne. W miarę potrzeb Zdjęcia; Zapis w dzienniku lekcyjnym; Spotkanie z psychologiem dla rodziców Radzenie sobie z ryzykownymi zachowaniami dziecka. Listopad Sprawozdanie ze spotkania; Lista obecności rodziców; 16
2.Obszar : Bezpieczeństwo w szkole i poza nią. Lp. Działania 1. Podnoszenie standardów Związanych z Bezpieczną Szkołą (organizacja Pracy szkoły dyżury nauczycieli, video monitoring). Odpowiedzialny Termin realizacji Koordynator ds. Bezpieczeństwa, nauczyciele; Wrzesień Sposób ewaluacji Ankiety Bezpieczna Szkołą dla rodziców i dzieci; Zapoznanie uczniów z regulaminami dotyczącymi bezpieczeństwa w szkole w tym regulaminami pracowni i wycieczek. Wychowawcy, nauczyciele przedmiotowi; Wrzesień Regulamin wycieczek szkolnych; 2. Zajęcia profilaktycznowychowawcze dotyczące agresji. Zapoznanie ze Szkolnymi Procedurami dotyczącymi demoralizacji dzieci i młodzieży. Wychowawcy klas, wychowawcy klas, Zgodnie z tematyką godzin wychowawczych Zgodnie z tematyką godzin wychowawczych Scenariusze zajęć, prace uczniów, prezentacje multimedialne; Procedury postępowania w przypadku demoralizacji dzieci i młodzieży; Profilaktyczne spotkania z policjantem temat: Odpowiedzialność nieletnich za swoje czyny. Według potrzeb Sprawozdanie ze spotkania, zdjęcia; Modelowanie sposobów rozwiązywania konfliktów. wychowawcy klas, Zgodnie z tematyką godzin wychowawczych Scenariusze zajęć, prace uczniów, dzienniki lekcyjne; 3. Zajęcia podnoszące kompetencje dzieci i zmniejszające ich zagrożenie w różnych sytuacjach: Nauczyciel techniki, wychowawcy klas; Zgodnie z tematyką godzin wychowawczych; Dzienniki lekcyjne; 17
Jestem świadomym uczestnikiem ruchu drogowego. Zajęcia z udzielania pierwszej pomocy Koordynator ds. bezpieczeństwa; Czerwiec Sprawozdanie z zajęć; Zajęcia profilaktyczno wychowawcze prowadzone przez zaproszonych specjalistów na temat: Prawa dziecka. wychowawcy klas, Zgodnie z terminem PPPP Sprawozdanie z zajęć, Dzienniki lekcyjne; 4. Przygotowanie uczniów do egzaminu na kartę rowerową i motorowerową. Nauczyciel techniki; Czerwiec Karty rowerowe dla uczniów; 3. Obszar : Wspieranie dziecka. Lp. Działania 1. Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez diagnozowanie dzieci w Powiatowej Poradni Psychologiczno Pedagogicznej. Odpowiedzialny Termin realizacji Wychowawcy klas, szkolny Sposób ewaluacji Opinie PPPP, Orzeczenia PPPP; Praca dydaktyczna w oparciu o opracowane wymagania zgodnie ze wskazaniami PPPP. wszyscy nauczyciele; szkolny Plany pracy nauczycieli przedmiotów; Zajęcia wyrównawcze. nauczyciele przedmiotów; szkolny Dziennik zajęć wyrównawczych; Działalność Koła PCK, CARITAS. opiekunowie kół; szkolny Plan pracy kół, Dziennik koła PCK, CARITAS. 2. Wyrównywanie szans rozwoju społecznego poprzez zorganizowaną pomoc pedagogiczną wychowawcy klas, pedagog szkolny, Rada Rodziców; szkolny Plan pracy pedagoga szkolnego; 18
w szkole. Kierowanie dzieci do PPPP. wychowawcy klas, szkolny Opinie PPPP; Pomoc materialna w tym: dofinansowanie obiadów, zapomogi losowe, wnioskowanie o pomoc do GOPS-u. pedagog szkolny, wychowawcy klas; szkolny Pisma urzędowe; Wnioskowanie do GOPS-u o wgląd w sytuację rodzinną ucznia, realizacja Rządowych Programów Pomocowych i innych. pedagog szkolny, wychowawcy klas; szkolny Pisma urzędowe, sprawozdania z realizacji programów; 3. Fundowanie stypendiów dla uczniów uzdolnionych. Prezes Stowarzyszenia Szkoła w Węglowicach ; Czerwiec Raport końcowo roczny Stowarzyszenia Szkoła w Węglowicach, pokwitowanie odbioru stypendium; 19
VI. EWALUACJA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI. PROGRAM PROFILAKTYKI Przewiduje się ewaluację Programu Profilaktyki po trzech latach jego realizacji. Do tego celu posłużą: - ankiety, sondaże, - obserwacja, - rozmowy. Odpowiedzialni za ewaluację : - członkowie zespołu wychowawczego. WYKAZ SPECJALISTYCZNYCH PLACÓWEK WSPÓŁPRACUJĄCYCH ZE SZKOŁĄ : Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej we Wręczycy Wielkiej; Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych we Wręczycy Wielkiej; Powiatowa Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Kłobucku; Powiatowa Komenda Policji w Kłobucku; Sąd Rejonowy V Wydział Rodzinny i Nieletnich w Częstochowie; Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Kłobucku; 20
PROPONOWANA LITERATURA : Bandura R., Samowzmacnianie; zdolność sprawowania pozytywnej wewnętrznej kontroli nad sobą[w] Psychologia i życie. Pod red. P. G. Zimbardo i F. L. Ruch, Warszawa, 1988 PWN. Gajweska G., Szczęsna A., Doliński A. Warsztat pracy pedagoga, zbiór scenariuszy i konspektów zeszyt III. Zielona Góra: Stowarzyszenie Edukacyjne Pedagogów Praktyków COGITO, 2000. Forward S., Toksyczni rodzice. Warszawa Jacek Santorski, Co, 1992. Król Fijewska M., Trening asertywności. Warszawa : PTP, 1992. Larsen E., Od gniewu do przebaczenia. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2000. Mika S., Psychologia społeczna dla nauczycieli. WSiP, 1980. Plopa M., Psychospołeczne determinanty odporności na stres. Psychologia wychowawcza 1996, nr 4. Teml H., Relaks w nauczaniu. WSiP, 1997. AUTORZY PROGRAMU PROFILAKTYKI : mgr Anna Gwiździńska pedagog szkolny mgr Aleksandra Majewska nauczyciel j. angielskiego mgr Mariola Wróbel nauczyciel nauczania zintegrowanego 21
22