SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI 2012-2015 Szkoła Podstawowa nr 7 im. Astrid Lindgren w Stargardzie Szczecińskim Profilaktyka jest chronieniem człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowaniem na nie. Jej celem jest ochrona człowieka, ucznia, wychowanka przed wszelkimi zakłóceniami rozwoju. Oddziaływanie profilaktyczne ma szczególne znaczenie w odniesieniu do dzieci młodzieży w okresie dorastania. Jest to faza rozwoju stanowiąca pomost pomiędzy dzieciństwem a dorosłością, w czasie której dokonuje się wiele intensywnych, jakościowych zmian w osobowości człowieka. Zmiany te prowokowane intensywnym rozwojem biologicznym, mają swój wyraz w emocjonalności i duchowości, od dążenia do większej samodzielności aż po określenie własnej tożsamości. Jest to czas w rozwoju młodego człowieka podatny na zakłócenia i podejmowanie ryzykownych zachowań. Profilaktyka podejmowana przez szkołę ma za zadanie ochronę młodzieży przed tymi zachowaniami. Szkoła jest miejscem profilaktyki pierwszorzędowej, skierowanej do grupy niskiego ryzyka. Profilaktyka pierwszorzędowa polega na promowaniu zdrowego stylu życia i zapobieganiu zagrożeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z wymogami życia. Celem programu jest kształtowanie postaw zdrowego i bezpiecznego stylu życia, bez potrzeby stosowania używek i agresji, kształtowanie umiejętności społecznych i życiowych, jak również zapobieganie sytuacjom i zachowaniom problemowym w szkole. W wyniku przeprowadzanej w latach poprzednich ewaluacji wyodrębniono obszary działań, wymagające podejmowania działań profilaktycznych. Założenia programu są zgodne z Programem Wychowawczym Szkoły, Szkolnym zestawem programów nauczania, Statutem Szkoły, Rządowym programem Bezpieczna i przyjazna szkoła, Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 26.02.2002 roku. Cel ogólny programu: a) w odniesieniu do uczniów: Kształtowanie umiejętności samodzielnego dokonywania wyboru zachowań właściwych dla zdrowia i bezpieczeństwa własnego i innych ludzi. b) w odniesieniu do nauczycieli i rodziców: Podniesienie jakości działań podejmowanych na rzecz bezpieczeństwa i zdrowia oraz działań mających na celu zapobieganie zachowaniom problemowym. Cele szczegółowe: Uczniowie: wyrabianie umiejętności rozróżniania dobra od zła, rozwijanie umiejętności dostrzegania swoich wad i zalet, kształtowanie odpowiedzialności za własne zachowanie w stosunku do innych ludzi i za swoje czyny, kształtowanie postawy asertywnej, ukazanie wartości płynących z koleżeństwa i przyjaźni, ukazywanie zgubnej roli agresji przejawiającej się w grupach rówieśniczych, ukazywanie destrukcyjnego wpływu nałogów na zdrowie, wdrażanie do przestrzegania zasad higieny, 1
wskazywanie skutków zdrowotnych nieprawidłowego odżywiania, wskazywanie roli ruchu i czynnego wypoczynku w zachowaniu zdrowia, wyrabianie umiejętności właściwej organizacji czasu wolnego i właściwych nawyków, kształtowanie poczucia odpowiedzialności za bezpieczeństwo swoje i innych, rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem, wdrażanie do rozumienia własnych pozytywnych i negatywnych emocji, radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Nauczyciele, rodzice: poprawa komunikacji w relacjach nauczyciel - uczeń, uczeń rodzic, wyrabianie umiejętności współpracy z innymi, stworzenie klimatu zaufania między nauczyciele i uczniem, rodzicem i dzieckiem, dostarczenie informacji o substancjach uzależniających i zagrożeniach wynikających z ich zażywania, wskazywanie sposobów radzenia sobie ze stresem i z sytuacjami trudnymi, uświadomienie rodzicom ich roli w kształtowaniu właściwych postaw u dzieci, wyrabianie poczucia odpowiedzialności za wychowanie młodego człowieka. STRUKTURA ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH RADA PEDAGOGICZNA: Określa zadania w zakresie profilaktyki. Określa zapotrzebowanie na realizację programów profilaktycznych. Dokonuje analizy działalności profilaktycznej na podsumowujących posiedzeniach rady pedagogicznej w czerwcu każdego roku. NAUCZYCIELE: Realizują zadania SPP w zakresie swojego przedmiotu oraz współpracują z wychowawcami klas w realizacji tych zadań. Wykonują zalecenia zawarte w Kartach Indywidualnych Potrzeb Uczniów, opiniach wydanych przez poradnię psychologiczno pedagogiczną i inne placówki specjalistyczne. Współpracują z instytucjami wspierającymi wychowanie i profilaktykę z pedagogiem szkolnym i dyrekcją szkoły. Zbierają informacje o uczniu i jego środowisku rodzinnym oraz rozpoznają jego indywidualne potrzeby. Konsekwentnie realizują swoje zadania dydaktyczne i wychowawcze. WYCHOWAWCY KLAS: Integrują zespół klasowy ze szczególnym zwróceniem uwagi na uczniów klas pierwszych. Realizują programy profilaktyczne bądź elementy tych programów zaakceptowane przez Radę Pedagogiczną i dyrekcję szkoły. Biorą udział w szkoleniach na temat profilaktyki ; mają możliwość samodzielnego opracowywania programów profilaktycznych. Dbają o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji uczniów w klasie. Wyposażają uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Realizują zadania zawarte w SPP we współpracy z rodzicami uczniów. Prowadzą Wywiadówki Profilaktyczne w ramach pedagogizacji rodziców. 2
WICEDYREKTOR SZKOŁY: Monitoruje pracę wychowawców klas i pedagoga w zakresie profilaktyki. Diagnozuje wspólnie z pedagogiem oczekiwania uczniów i rodziców w zakresie profilaktyki. Inicjuje i organizuje przedsięwzięcia określone w SPP. PEDAGOG SZKOLNY: Współpracuje z dyrekcją szkoły w zakresie planowania i realizowania programu wychowawczego szkoły oraz innych planów i programów związanych z wychowaniem, profilaktyką społeczną, rozwojem osobowym uczniów, poprawianiem jakości pracy szkoły, Ściśle współpracuje z wychowawcami w dziedzinie wychowania i opieki. Interweniuje w trudnych przypadkach wychowawczych lub opiekuńczych,. Diagnozuje uczniów w celu określenia im form pomocy Koordynuje akcje profilaktyczne w szkole, Zapewnia indywidualną opiekę uczniom wymagającymi takiego wsparcia, Współpracuje z placówkami specjalistycznymi prowadzącymi działalność w zakresie pomocy społecznej, pomocy psychologicznej czy terapeutycznej, Wspomaga uczniów i rodziców wymagających pomocy w trudnych dla nich sytuacjach.. RODZICE: Korzystają z pomocy i wsparcia ze strony pedagoga, wychowawców, nauczycieli, dyrekcji szkoły i szkolnej służby zdrowia w zakresie profilaktyki. Uczestniczą w realizacji zadań profilaktyki szkolnej. Mają możliwość korzystania ze szkolnego punktu konsultacyjnego. Instytucje wspomagające szkołę w realizacji działań profilaktycznych: - Urząd Miasta ( Program Domowych Detektywów Jaś i Małgosia w kl. IV i Fantastyczne Możliwości w kl.v), - Straż Miejska (Program Jestem bezpieczny ), - Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologicznej w Stargardzie Szczecińskim (programy prozdrowotne edukacyjne i profilaktyczne) 3
OBSZAR DZIAŁANIA: ŻYJMY ZDROWO Codzienna higiena Pogadanka, czystość jako jeden z wyznaczników oceny z zachowania Pogadanka, lekcje wychowawcze, lekcje przyrody Pogadanka, zajęcia wychowawcze, lekcje przyrody, lekcje wych. fizycznego Pielęgniarka szkolna, wychowawcy Wychowawcy klas Ubieramy się odpowiednio do pogody Zasady prawidłowego odżywiania Nauczyciele przyrody, się; skutki niewłaściwego nauczyciele wf, pedagog szkolny, odżywiania się wychowawcy Dbajmy o zdrowie - choroby Pogadanka, lekcje wychowawcze, lekcje Nauczyciele przyrody brudnych rąk, pojęcie zdrowia przyrody i choroby Dbamy o ciszę Pogadanki, konkursy Wychowawcy, nauczyciele, pedagog, pielęgniarka Uczeń przestrzega zasad codziennej higieny Uczeń przestrzega zasad właściwego ubioru Uczeń rozumie i stosuje w codziennym żywieniu zasady prawidłowego odżywiania Uczeń przestrzega higieny i zdrowych nawyków, wie jak ustrzec się przed zarażeniem chorobami. Uczeń wie, że nadmierny hałas ma zgubny wpływ na zdrowie i psychikę. OBSZAR DZIAŁANIA: ZDROWIE PSYCHICZNE Określanie pozytywnych i negatywnych emocji Co to jest stres? Jak mogę sobie radzić ze stresem? Autoportret czy potrafię zaakceptować swoje wady i zalety? W jaki sposób mogę rozwiązać swoje problemy? Pogadanki, drama, spotkania z psychologiem Pogadanki, ćwiczenia praktyczne, drama, spotkania z psychologiem Zajęcia wychowawcze, drama, ćwiczenia praktyczne, spotkania z psychologiem Zaplanowany proces, drama, ćwiczenia praktyczne, zajęcia wychowawcze wychowawcy, psycholog, pedagog Wychowawcy, psycholog, pedagog psycholog Psycholog, pedagog, wychowawcy Uczeń potrafi nazwać uczucia, których doświadcza w różnych sytuacjach Uczeń potrafi zdefiniować stres. Uczeń zna podstawowe sposoby radzenia sobie ze stresem i stosuje je w praktyce. Uczeń zna swoje mocne i słabe strony i potrafi nad nimi pracować. Uczeń potrafi sobie radzić w trudnych dla niego sytuacjach. Uczeń wie, do kogo zwrócić się o pomoc, gdy sam nie jest w stanie sobie pomoc. 4
Wpływ ruchu, czynnego wypoczynku, na zdrowie człowieka Wady postawy - ćwiczenia korekcyjne Ćwiczenia śródlekcyjne Propagowanie ruchu na świeżym powietrzu Zabawy na świeżym powietrzu, marsze, biegi, zabawy na lodzie i śniegu Jak i kiedy korzystać z TV, gier komputerowych, Internetu? Organizacja wycieczek krajoznawczo-turystycznych Jak ciekawie spędzić czas wolny? OBSZAR DZIAŁANIA: AKTYWNY WYPOCZYNEK Pogadanka, lekcje w-f, zajęcia zintegrowane, lekcje przyrody, SKS Zajęcia korekcyjne, zajęcia na pływalni Organizowanie ćwiczeń śródlekcyjnych Wycieczki, ćwiczenia na świeżym powietrzu, SKS, zajęcia na pływalni, gry i zabawy sportowe, rajdy rowerowe Lekcje w-f, SKS, zajęcia świetlicowe, szkolne i pozaszkolne zawody sportowe Dyskusja, pogadanka, drama, koła komputerowe, pogadanki dla rodziców Nauczyciele przyrody, nauczyciele nauczania zintegrowanego, nauczyciele w-f Nauczyciele w-f Wszyscy nauczyciele Nauczyciele przyrody, nauczyciele nauczania zintegrowanego, nauczyciele wf Nauczyciele w-f, nauczyciele nauczania zintegrowanego, nauczyciele świetlicy nauczyciele biblioteki, nauczyciele języka polskiego Uczeń rozwija swoją sprawność fizyczną Uczeń świadomie koryguje wady postawy Poprawa formy psychicznej uczniów w czasie Uczeń wie, że ruch jest najlepszym sposobem na poprawienie samopoczucia Uczeń aktywnie spędza wolny czas Uczeń przestrzega zasad właściwego korzystania z mediów elektronicznych. Rodzice mają kontrolę nad czasem spędzanym przez dzieci przy komputerze i TV. Wycieczki, Zielone Szkoły Wychowawcy, nauczyciele Uczeń aktywnie poznaje historię Polski i możliwości aktywnego zagospodarowania czasu Pogadanka, dyskusja, kołka zainteresowań, zajęcia wychowawcze Nauczyciele nauczania zintegrowanego, wychowawcy, pedagog Organizacja konkursów o tematyce zdrowotnej Program Trzymaj Formę Pogadanki, ćwiczenia praktyczne Nauczyciel w-f, nauczyciel przyrody, pedagog Uczeń zna formy spędzania wolnego czasu, umie korzystać z oferty dostępnych zajęć Konkursy szkolne i pozaszkolne Nauczyciele, pedagog Uczeń rozszerza wiedzę na temat zdrowia. Uczeń wie jak żyć zdrowo i zachować dobrą formę. 5
OBSZAR DZIAŁANIA: JESTEM BEZPIECZNY Znam swoje prawa i obowiązki. Zasady bezpiecznego poruszania się po ulicy pieszego i rowerzysty Bezpieczeństwo w szkole i w domu Zapoznanie z numerami alarmowymi: Pogotowie, Straż, Policja, 112 Zapoznanie uczniów z drogą ewakuacyjną szkoły i regulaminami poszczególnych pracowni Udzielenie pierwszej pomocy w nagłych wypadkach i drobnych urazach Pogadanki, zajęcia wychowawcze, ćwiczenia praktyczne Spotkania ze Strażą Miejską, lekcje poświęcone wychowaniu komunikacyjnemu Pogadanki, zajęcia wychowawcze, spotkania ze specjalistami (Straż Miejska, Policja, Straż Pożarna), apele porządkowe Spotkania ze Strażą Miejską, zajęcia wychowawcze Lekcje informacyjne Zajęcia, pokaz nauczyciele nauczyciel przygotowujący do egzaminu na kartę rowerową Wychowawcy, pedagog Nauczyciele nauczania zintegrowanego, nauczyciele przyrody Wychowawcy, opiekunowie pracowni Nauczyciele w-f, pielęgniarka szkolna Program Jestem bezpieczny Pogadanki, zajęcia praktyczne Pedagog, przedstawiciel Straży Miejskiej Uczeń zna swoje prawa i obowiązki, potrafi szanować prawa innych. Uczeń potrafi bezpiecznie poruszać się po mieście. Uczeń starszej klasy posiada kartę rowerową Uczeń bezpiecznie spędza czas w szkole i w domu. Uczeń potrafi w razie potrzeby skorzystać z numerów alarmowych Uczeń zna drogi ewakuacyjne w szkole oraz potrafi zachować się w poszczególnych pracowniach Uczeń zna podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy. Uczeń wie, jak zachować się w sytuacjach zagrażających zdrowiu lub życiu innych Uczeń zna podstawowe zasady bezpieczeństwa w szkole i w domu. 6
Integrowanie zespołu klasowego Uczymy porozumiewać się ze sobą OBSZAR DZIAŁANIA: JA W GRUPIE I RODZINIE drama, dyskusja, pogadanka, imprezy klasowe andrzejki, mikołajki, wycieczki, lekcje metodami aktywnymi Pogadanka, metody aktywne, ćwiczenia praktyczne, dyskusja Nauczyciele nauczania zintegrowanego, wychowawcy, rodzice Nauczyciele j. polskiego, psycholog, pedagog Uczniowie w klasie potrafią współdziałać i współpracować Uczniowie znają i stosują w praktyce zasady skutecznego porozumiewania się Uczeń potrafi pracować w grupie, dzieląc się obowiązkami z innymi Uczeń doświadcza empatii wobec innych Uczeń na co dzień okazuje szacunek ludziom dorosłym Współpraca w zespole Dyskusja, lekcje metodami aktywnymi Wychowawcy, nauczyciele przedmiotów Pomagamy słabszym Pogadanka, drama, działalność Wychowawcy, opiekun SU, pedagog i chorym kolegom samorządu klasowego i szkolnego Okazywanie Pogadanki, uroczystości klasowe Wychowawcy, rodzice, nauczyciele szacunku rodzicom i np. Dzień Matki, Dzień Babci starszym Tradycje rodzinne w Lekcje historii, pogadanka, klasowe Nauczyciel historii, nauczyciele, Uczeń zna i szanuje tradycje rodziny, moim domu wigilie rodzice, wychowawcy regionu i kraju Kultura na co dzień Pogadanki, zajęcia wychowawcze Wychowawcy, nauczyciele, pedagog Uczeń zna zasady dobrego wychowania i stosuje je w praktyce Wspólne zabawy w grupie rówieśników Dyskusje, ćwiczenia, imprezy klasowe, zabawy integracyjne Wychowawcy, nauczyciele świetlicy, nauczyciele w-f Uczeń potrafi bawić się w gronie rówieśników 7
Jak zapobiegać konfliktom w środowisku szkolnym? Dbamy o piękną mowę ojczystą. OBSZAR DZIAŁANIA: JESTEM WZOREM DO NAŚLADOWANIA Pogadanka, dyskusja, drama, spotkanie z pedagogiem Pogadanka, zajęcia wychowawcze, pogadanka z rodzicami Wychowawcy, psycholog wychowawcy, nauczyciele j. polskiego, biblioteka, rodzice, pedagog Uczeń potrafi budować pozytywne relacje z rówieśnikami Uczeń zwraca uwagę na poprawność swoich wypowiedzi, nie używa wulgaryzmów Chcę być wzorem do naśladowania Lekcje wychowawcze, apele Rodzice, wychowawcy Uczeń chce stanowić pozytywny wzór do naśladowania Dbamy o wspólne mienie Pogadanka, regulamin y, apele Wychowawcy, nauczyciele, pracownicy obsługi, pedagog Uczeń szanuje wspólną własność Jesteśmy tolerancyjni wobec inności Pogadanki, dyskusje, zajęcia wychowawcze Wychowawcy, nauczyciele, pedagog Budujemy pozytywne relacje z ludźmi (miłość, przyjaźń, koleżeństwo) Drama, lekcje j. polskiego, pogadanki, ćwiczenia Nauczyciele j. polskiego, Wychowawcy, psycholog, pedagog Uczeń nie prześladuje, nie wyśmiewa innych, którzy w jakiś sposób różnią się od niego Uczeń doświadcza empatii, potrafi nawiązać właściwe relacje interpersonalne 8
OBSZAR DZIAŁĄNIA: UŻYWKOM MÓWIMY NIE! Wypowiadamy wojnę Pogadanka, lekcje przyrody, zajęcia papierosom wychowawcze, gazetki ścienne, pogadanki dla rodziców, realizacja programu Nie pal przy mnie, proszę. Co wiemy o alkoholu? Jak alkohol Pogadanka, zajęcia wychowawcze, wpływa na organizm? gazetki ścienne, pogadanki dla rodziców, realizacja Programu Domowych Detektywów oraz programu Jestem OK. Nie sięgam po leki i dopalacze Zajęcia wychowawcze, pogadanki pielęgniarka, rodzice Uczymy się mówić nie zachowania asertywne Uzależnienie to groźna choroba. Pogadanka, regulamin klasowy, ćwiczenia praktyczne Pogadanka, dyskusja, zajęcia wychowawcze pielęgniarka, koordynator programu, przedstawiciele Sanepid-u wychowawcy, rodzice, pedagog, pielęgniarka Wychowawcy, pedagog Wychowawcy, nauczyciele, pedagog Uczeń rozumie, że palenie jest szkodliwe. Palenie nie jest pozytywnie ocenianym wśród uczniów zachowaniem. Uczeń zna zdrowotne i społeczne skutki picia alkoholu oraz związane z tym zagrożenia. Uczeń przestrzega zasad właściwego dostępu do leków nie korzysta z nich bez wiedzy dorosłych, nie stosuje dopalaczy Uczeń zachowuje się asertywnie. Uczeń odróżnia asertywność od agresji Uczeń rozumie czym jest uzależnienie i jakie są jego konsekwencje osobiste i społeczne. 9