METODY BADAŃ SKŁADU CHEMICZNEGO

Transkrypt

1 JAKOŚĆ PROCESU AALITCZEGO METOD BADAŃ SKŁADU CHEMICZEGO JAKOŚĆ prcy w lortorum prcy poz lortorum JAKOŚĆ mterłów odczynnków prtury wypożen oprogrmown JAKOŚĆ wynków nltycznych OGÓLA JAKOŚĆ WIKÓW AALITCZCH Elementy kłdowe ytemu kontrol zpewnen jkośc Spójność JAKOŚĆ WIKÓW POMIARÓW AALITCZCH Mterły odneen Wldcj metod nltycznych Bdn mędzylortoryjne epewność ŹRÓDŁA IEPEWOŚCI AALIZ ILOŚCIOWEJ nepełne zdefnowne nltu poerne próek neloścowy przeeg proceu rozdzeln / ztężn kontmncj wpływ wrunków środowkowych n procedurę nltyczną nepewność przyrządów pomru my ojętośc wrtośc przypne wzorcom mterłom odneen wrtośc tłych wykorzytywnych w olczench przylżen złożen uprzczjące w procedurze pomrowej łędy przypdkowe, łędy ooowe odczytu wynków IEPEWOŚĆ POMIARU - w poó umryczny przedtw nepewnośc wzytkch etpów potępown nltycznego. nepewność typu A - metod zcown nepewnośc n podtwe pomrów ttytycznych nepewność typu B - nne nż ttytyczne metody zcown nepewnośc: ) wcześnejze dośwdczen wynk podonych dń ) pecyfkcje ntrumentów, odczynnków, nczyń mrowych c) nepewność olczon n podtwe mterłów odneen SPÓJOŚĆ POMIAROWA - włścwość wynku pomru (wzorc jednotk mry), którą możn powązć z określonym odneenm (njczęścej z wzorcm pńtwowym lu mędzynrodowym jednotkm mr) z pośrednctwem neprzerwnego łńcuch porównń, o określonej nepewnośc. Trudnośc zchown pójnośc w pomrch - określene, co jet przedmotem oznczen - nterferencje - nejednorodność netrwłość prók - przygotowne prók - prwdłowość wykonn pomru - wyznczene nepewnośc wynku 1

2 Kontrol jkośc (QC) jet to proce zpewnjący, że toowne technk opercyjne czynnośc wykonywne w lortorum nltycznym dotrczją wynków toownych do zmerzonego celu. Ay wprowdzć ytem kontrol jkośc, nezędn jet dogłęn znjomość chemcznych podtw metod nltycznych czynnośc w nch toownych, tkże prwdopodonych źródeł welkośc łędów n kżdym etpe. Procey kontrol jkośc oejmują m.n.: - prwdzene dokłdnośc precyzj wynków - prowdzene krt kontrolnych w celu określen ytemu kontrol prtury powtórzeń nlz - zezpeczene pełnej dokumentcj pójnośc pomrowej wynków z uznnym mterłm odneen - konerwowne klrowne prtury zgodne z zlecenm - zkolene prcownków -zewnętrzną weryfkcję wynków, gdy tylko jet to możlwe - kredytcję lortorum przez nezleżną orgnzcję Zpewnene jkośc (QA) poleg n połączenu plnownych ytemtycznych dzłń, potrzenych do oągnęc odpowednego topn pewnośc, że proce kontrol jkośc pełn określone wymgn. Bdn mędzylortoryjne polegją n wykonnu nlz jednego lu welu dentycznych, jednorodnych mterłów w określonych wrunkch przez klk lortorów. Sprwdzene egłośc lortorum jet pecjlnym dnem, pozwljącym porównć jedno lortorum z nnym. Ocen nowej metody dn certyfkujące podejmowne ą w celu prwdzen określonej metody lu mterłu odneen. Lortor mogą wprowdzć włne ytemy jkośc trć ę o ch prwdzene kredytcję przez orgnzcję normlzcyjną njrdzej odpowedną dl ch dzłlnośc. Orgnzcje kredytujące ch wzorce jkośc zw orgnzcj Wzorzec jkośc Orgnzcj Wpółprcy Gopodrczej Rozwoju (Orgnzton for Economc Cooperton nd Development, OECD) Mędzynrodow Orgnzcj Wzorców (Interntonl Stndrd Orgnzton, ISO) Europejk Komtet ormlzcj (Comté Européen Stndrd Orgnzton, CE) Brytyjk Intytut Stndryzcj (Brth Stndrd Inttuton, BSI) rodow Służ do Pomrów Akredytcj (tonl Meurement Accredtton Servce, AMAS) Dor Prktyk Lortoryjn (GLP) wzorce jkośc er ISO 9000 ISO Gude 5 ogólne wymgn odnośne fchowośc w klrownu tetownu lortorów er E 9 000; er E wzorzec jkośc BS 5750; er BS 7500 AMAS WZORCE I MATERIAŁ ODIESIEIA Perwotne wzorce fzyczne chemczne Wzorzec my (1 kg) Wzorzec jednotk my tomowej (zotop C 1 ) Stł Frdy (F = C) Lcz Avogdro ( = czątek/mol) WZORCE STOSOWAE W AALITCE wzorce podtwowe ą toowne do klrcj ntrumentów ytemów pomrowych w celu zpewnen długotermnowej wrygodnośc rzetelnośc procedury pomrowej. wzorce chemczne utncje chemczne o wyokej czytośc znnym techometrycznym kłdze. (Wzorce perwotne wtórne) mterł odneen (RM) toowny w celu wykzn dokłdnośc, rzetelnośc porównywlnośc wynków nltycznych. BŁĘD W AALIZIE CHEMICZEJ certyfkowny lu tndrdowy mterł odneen (CRM / SRM) - mterł odneen, którego jedną lu węcej wrtośc określonych włścwośc certyfkowno (tetowno) z pomocą oowązującej procedury, optrzony certyfktem, wydnym przez odpowedną ntytucję (np. BAS Bureu of Anlytcl Stndrd). Może zwerć jeden lu węcej certyfkownych kłdnków.

3 W rmch procedury nltycznej chemcy przeprowdzją zwykle od do 5 powtórzeń pomru dl dnej prók, gdyż pojedyncz nlz ne dotrcz żdnych nformcj o zmennośc wynków. Powtórzen tnową prókę (ttytyczną) o określonym rozmrze, złożoną z wynków uzyknych w toku nlzy w dokłdne tk m poó. Powtórzen mogą ę równeż odnoć do pojedynczych pomrów wykonnych dl klku próek nlzownego mterłu Wrtość centrlną er ( ) powtórzonych pomrów zwykle utożmn jet ze średną, modą lu medną. ( p wrtość prwdzw) jczęścej toowną mrą wrtośc centrlnej jet średn ( ). Średną zwną równeż średną rytmetyczną, uzykuje ę, dzeląc umę powtórzonych wynków pomrów przez lczę powtórzeń () w er: 1 Medn jet wynkem środkowym w uporządkownej ronąco lu mlejąco er powtórzeń. Dl przytej lczy wynków wrtość medny wyzncz średn środkowej pry wynków. Mod wrtość njczęścej pojwjąc ę w zorze wynków. Rozrzut wynków (R) (roztęp) jet różncą mędzy njwękzą njmnejzą wrtoścą w zorze. Ztoowne jedyne dl pomrów o młej lcze powtórzeń (). Precyzj - chrkteryzuje powtrzlność pomrów czyl rozrzut wynków uzyknych w dokłdne tk m poó. Precyzję er powtórzonych wynków chrkteryzują trzy powzechne używne prmetry: odchylene tndrdowe, wrncj orz wpółczynnk zmennośc. Prmetry te ą funkcjm odchyleń od średnej, d, czyl różnc mędzy wynkem powtórzen wrtoścą średną. Ilutrcj dokłdnośc orz precyzj d - odchylene od średnej olcz ę z pomnęcem znku Dokłdność wkzuje jk lko wrtośc prwdzwej (oczekwnej) lu wzorcowej znjduje ę uzykny wynk pomru. Iloścowo wyrż ją łąd pomru. Możlwe jet uzykne rdzo precyzyjnych wynków z wrtoścą średną o młej dokłdnośc lu dokłdnej wrtośc średnej dl wynków o młej precyzj. Błąd określ różncę mędzy wrtoścą zmerzoną wrtoścą prwdzwą. Częto newłścwe utożmny jet on z ozcowną nepewnoścą pomru lu procedury ekperymentlnej. Błąd ezwzględny, E, pomru pewnej welkośc () to różnc mędzy wrtoścą zmerzoną ( ) wrtoścą prwdzwą ( p ). E p - znk łędu ezwzględnego nformuje, czy uzykn wrtość jet wękz czy mnejz od wrtośc prwdzwej. Błąd względny, E r, pomru uzykuje ę dzeląc łąd ezwzględny (E) przez wrtość prwdzwą ( p ). W zleżnośc od welkośc wynku łąd względny może yć wyrżony w procentch, częścch n tyąc td. p Er 100% p RODZAJE BŁĘDÓW W PRAKTCE LABORATORJEJ Błąd przypdkowy (loowy, neokreślony) odpowd z mnej lu rdzej ymetryczny rozrzut wynków wokół wrtośc średnej. Błędy przypdkowe determnują precyzję pomru. Błąd ytemtyczny (określony) generuje totną różncę mędzy wrtoścą średną er pomrów wrtoścą prwdzwą. Jet powodem totnego zwyżen/znżen wzytkch wynków dnej er pomrów. Rozróżn ę trzy rodzje łędów ytemtycznych: ) łędy ntrumentlne powodowne ą wdlwym dzłnem przyrządu pomrowego, newłścwą klrcją, użytkownem td. ) łędy metody powtją wkutek odtęptw od przewdywnego chemcznego lu fzycznego zchown nltu c) łędy ooowe ą wynkem nedłośc, neuwg lu nnych ogrnczeń ekperymenttor 3

4 Rozróżn ę łędy ytemtyczne tłe orz proporcjonlne. Błędy tłe ne zleżą od welkośc prók. Błędy proporcjonlne roną lu mleją wrz z jej welkoścą. Błąd gruy (krjne) pojwją ę zwykle pordyczne, wyrźne zwyżją lu znżją określony wynk. Są częto wynkem łędów ooowych (nedłośc, ewdentnej pomyłk). Jednym z tetów prwdzen czy wynk pomru ne jet ocążony łędem gruym jet tet Den-Don. Po twerdzenu, że jeden z wynków znczne różn ę od pozotłych olcz ę prmetr Q: 1 Q R 1 wynk wątplwy, wynk mu njlżzy, R rozrzut wynków. Wynk wątplwy odrzuc ę jeżel olczony prmetr Q jet wękzy nż wrtość krytyczn odczytn z tel dl dnego pozomu totnośc. PRÓBKI I POPULACJE Zwykle n podtwe newelkej lczy pomrów prók ttytycznej dąży ę do uzykn nformcj opującej ogólną populcję wynków. Populcj to np. etk tyęcy wyprodukownych tletek leku, podcz gdy do nlzy wyer ę określoną, młą prókę tletek. Wnok z nlzy przeprowdzonej n tej próce uogóln ę ntępne n cłą populcję. Krzyw rozkłdu normlnego krzyw Gu Pol powerzchn pod krzywą reprezentują prwdopodoeńtw wytąpen określonego pojedynczego wynku pomru populcj. Stąd prwdopodoeńtwo znlezen pojedynczego wynku w grncch ±σ względem średnej μ wyno 95.4%. Krzyw rozkłdu normlnego krzyw Gu Średn populcj, μ, średn prók, Wzór n średną populcj, μ, jet dentyczny jk dl średnej prók,, przy czym ozncz cłkowtą lczę pomrów populcj. 1 Prmetry chrkteryzujące populcję lu rozkłd to średn populcj, μ, orz odchylene tndrdowe populcj, σ. W przypdku rku łędu ytemtycznego średn populcj, μ, jet jednocześne wrtoścą prwdzwą, p, merzonej welkośc. W wękzośc przypdków wrtość średnej populcj, μ, jet neznn mu yć zcown n podtwe wrtośc,. Wrz ze wzrotem lczy pomrów,, różnc mędzy μ mleje jet znedywln dl 0 < <30. Odchylene tndrdowe populcj - jet mrą precyzj wynków populcj Odchylene tndrdowe prók - op newelkej prók wynków Błąd tndrdowy jet odwrotne proporcjonlny do perwtk kwdrtowego z lczy wynków użytej do olczeń średnej. Średn z 4 pomrów jet 4 rzy rdzej precyzyjn nż pojedynczy wynk z er pomrowej. Odchylene tndrdowe, σ, częto podwne jet w potc względnej RSD ( r ). RSD r RSD pomnożone przez 100% nzywne jet wpółczynnkem zmennośc, CV. CV 100% 4

5 Spoó olczen odchylen tndrdowego welkośc złożonej, któr wyznczon zotł n podtwe dwóch lu wękzej lczy welkośc pomrowych o określonych odchylench tndrdowych. y... Przedzł ufnośc, CI, to zkre lczowy, w którym z określonym prwdopodoeńtwem znleźć możn wyznczoną ekperymentlne wrtość średnej populcj, μ. Przedzł ufnośc dl średnej,, z powtórzonych pomrów wyzncz ę n podtwe wrtośc, t, którą odczytuje ę z tlc t-student. Cyfry znczące (z defncj) w rozwżnej lcze to wzytke cyfry tej lczy wrz z perwzą cyfrą orczoną nepewnoścą. Reguły określn lczy cyfr znczących: - zer wytępujące n początku lczy ne ą cyfrm znczącym - zer wytępujące n końcu lczy poz zerem ezpośredno z przecnkem njczęścej ne ą cyfrm znczącym - wzytke pozotłe cyfry, w tym zer mędzy nezerowym cyfrm ą znczące. dl umy różncy: = = 10.7 dl mnożen/dzelen reguł rzm: wynk olczeń m tyle cyfr znczących, le wyrz z njmnejzą lczą cyfr znczących. CI dl t Zokrąglne wynków w przypdku lczy zkończonej cyfrą 5 wynk zokrąglen zkończony jet cyfrą przytą np = = 0.6 Rozrzut wynków nltycznych Wldcj metod nltycznych Mterł Perwtek Lcz lortorów Lśce tytonu Orentl CTA-OTL-1 Cr C P Roztęp wynków μg/g μg/g μg/g μg/g Uwg: - roztęp wynków nlz wykonywnych przez różne lortor np. uczetnczących w porównnch mędzylortoryjnych może ęgć nwet klku rzędów welkośc - generlne, z rozrzut wynków odpowedzlne ą łędy nltyczne. Wldcj metod nltycznych (wg ISO) - to proce utln prmetrów chrkteryzujących prwność dzłn ogrnczeń metody orz prwdzene jej przydtnośc do określonych celów. ch (prmetrów) podtwe określ ę czy metod pełn twne przed ną wymgn zwązne z zmerzonym ztoownem wynków nltycznych. Pojece wldcj oejmuje zerzy zkre zgdneń nż tetowne, które poleg jedyne n znjdownu łędów neprwdłowośc ytemu, tj. różnc pomędzy wynkm podzewnym uzyknym. Wldcj pozwl uzykć pewność, że proce nlzy przeeg w poó rzetelny dje wrygodne wynk. Etpy proceu wldcj - określene celu metody nltycznej jej zkreu - zdefnowne tetownych prmetrów orz kryterów ch kceptcj - utlene plnu przeegu ekperymentów wldcyjnych - precyzowne wymgń co do przętu - przygotowne odczynnków roztworów wzorcowych - ekperymenty wldcyjne korekt prmetrów metody - nterpretcj wynków - prwdzene kryterów kceptcj - oprcowne tndrdowej procedury opercyjnej (SPO) - określene kryterów rewldcj - porządzene rportu 5

6 Wldcj (rewldcj) metody nltycznej dokonuje ę: - przed jej wprowdzenem do rutynowej prktyk lortoryjnej - w przypdku zmny wrunków w jkch metod ył prwdzon lu w przypdku zmny mej metodyk. Bdne wrygodnośc wynku oznczen oejmuje cłość potępown nltycznego, poczynjąc od etpu porn prók. Wrunk uzykn wrygodnych wynków wldcj: - toowne odczynnków, roztworów utncj porównwczych o odpowednej, znnej czytośc (np. CRM) - toowne prwnej prwdzonej prtury - wykonne dń przez peronel o odpowednch kwlfkcjch - dokumentowne kżdego etpu proceu wldcyjnego. Tety toowne do oceny wrygodnośc wynków oznczen: - zgodnośc wynków oznczeń równoległych - zgodnośc wynków uzyknych dwom nezleżnym metodm - wykonne porównń mędzylortoryjnych - ztoowne metody dodtku roztworu wzorcowego (odzyk) - porównne uzyknych wynków oznczen z wynkm nlzy mterłów odneen (CRM) W celu zpewnen odpowednego pozomu pewnośc wynku pomru touje ę zwykle komncję dwu lu węcej, nezleżnych, dorze chrkteryzownych metod nltycznych. Podtwowe kryter wldcj: - pecyfczność / elektywność - dokłdność - precyzj (powtrzlność odtwrzlność) - czułość, zkre lnowość - grnc wykrywlnośc - grnc oznczlnośc - eltyczność metody. Bdne eltycznośc (tlnośc) metody pownno udowodnć nezwodność nlzy po wprowdzenu newelkch (celowych) zmn prmetrów proceu. Jeżel pomr jet wrżlwy n zmnę wrunków to pownny one yć odpowedno kontrolowne dokłdne opne w procedurze. Selektywność metody nltycznej - defnuje ę jko możlwość oznczen jednego kłdnk (lu grupy kłdnków) woec nnych, w złożonej próce rzeczywtej, ez nterferencj kłdnków towrzyzących. Specyfczność metody nltycznej - metod jet delne elektywn (pecyfczn), gdy w złożonej meznne ygnł,, jet generowny tylko przez nlt, czyl: f w przypdku próek rzeczywtych jet wele utncj, które mogą wpływć n wrtość ygnłu: f,,,..., A w tkm przypdku mów ę o nterferencjch pozczególnych kłdnków prók n ygnł nltu. B Selektywność metody chrkteryzuje ę z pomocą wpółczynnk elektywnośc, Sel(, j): Sel (, j) j j A j, j czułość metody woec nltu,, orz utncj, j., j tężene (lość) nltu,, orz utncj, j. W procee określn elektywnośc nleży: - rozpoznć czynnk ne nterferujące, oecne w nlzownej próce - zmnmlzowć lość kłdnków przezkdzjących przez ch oddzelene lu zmkowne - dokłdne kontrolowć oecność utncj przezkdzjących. j Dokłdność - to topeń zgodnośc pomędzy wynkem oznczonym,, lu średn,, z n oznczeń prwdzwą zwrtoścą nltu w dnej próce, ζ. Rozróżn ę dw przypdk: 1) Dokłdność pojedynczego oznczen,, (ζ - jet neznne) określ ę jko łąd ytemtyczny: E E lu % E 100 ) Dokłdność w odneenu do metody. Określ ę n podtwe wrtośc,, z n wynków uzyknych n tej mej próce tą mą metodą dną próką jet CRM, w której prwdzw zwrtość nltu, ζ, jet dokłdne znn. E E lu % E 100 6

7 Różnc określn jet mnem łędu ytemtycznego. Stąd, mrą dokłdnośc metody nltycznej może yć welkość jej łędu ytemtycznego: - tłego, nezleżnego od tężen ozncznego kłdnk - lu zmennego, zleżny od tężen ozncznego kłdnk. Jednk cłkowty łąd oznczen dl pojedynczego oznczen,, jet umą łędu ytemtycznego przypdkowego: E Ztem, dokłdność to rk łędów, dokłdny pomr to pomr precyzyjny pozwony odchyleń. Dokłdność wyrżn jet przez łąd ezwzględny lu łąd względny. Dokłdność metody wyzncz ę: - przeprowdzjąc nlzę prók, w której zwrtość nltu jet dokłdne znn - przez porównne wynków uzyknych wldowną metodą z wynkm otrzymnym metodą referencyjną, której dokłdność jet powzechne znn - djąc odzyk znnej lośc nltu dodnego do mtrycy, ne zwerjącej utncj ozncznej - wyznczjąc odzyk znnej lośc nltu dodnego do dnej prók. Odzyk nltu W tym celu, prókę dną dzel ę n dwe równe częśc do jednej dodje ę znną lość nltu,. Po przeprowdzenu cłego proceu nltycznego z próką ez dodtku,, z próką z dodtkem nltu, +, olcz ę odzyk, R. R 100% - dodtek nltu Oe prók ( orz + ) muzą yć nlzowne tą mą metodą w tych mych wrunkch. Odzyk zleży od rodzju mtrycy, ztoownej procedury nltycznej od tężen nltu w próce. Precyzj - to welkość chrkteryzując rozrzut wynków uzykwnych przy welokrotnym ozncznu dnego kłdnk konkretną metodą w zdefnownych wrunkch. Mrą precyzj jet njczęścej odchylene tndrdowe,, względne odchylene tndrdowe, RSD, lu wpółczynnk zmennośc, CV. Precyzj oejmuje dw pojęc: powtrzlność odtwrzlność. Akceptowlny wg AOAC (Aocton of Offcl Anlytcl Chemt) średn odzyk w zleżnośc od tężen nltu w próce. Stężene nltu Średn odzyk [%] 1% % ppm ppm pp pp ) metod dokłdn precyzyjn; ) precyzyjn le nedokłdn; c) metod dokłdn le neprecyzyjn; d) metod nedokłdn neprecyzyjn Powtrzlność - wyrż precyzję oznczeń wykonnych w krótkm odtępe czu, przez tego mego nltyk w tych mych wrunkch (te me odczynnk, ten m przęt td.). W rmch dń powtrzlnośc wyzncz ę wrtość średną, przedzł ufnośc, odchylene tndrdowe, względne odchylene tndrdowe czy wpółczynnk zmennośc uzyknych wynków. Odtwrzlność - pozwl ocenć, czy metod prowdz do tych mych rezulttów w różnych lortorch, z różnym nltykm, n nnym przęce w nnych wrunkch, przy zchownu tych mych wymgń. W przypdku oceny odtwrzlnośc dn ą prowdzone nlogczne jk w przypdku powtrzlnośc wyznczne ą te me prmetry ttytyczne: wrtość średną, przedzł ufnośc td.. Typowe relcje (c-cv): 1000ppm 5%; 1ppm 16%; 1pp 45% Lnowość metody nltycznej Zleżność = f(c) dl dnej prók jet protolnow tylko w ogrnczonym zkree, tąd wyróżn ę dw zkrey: - dynmczny zkre wkzń przyrządu - lnowy zkre wkzń (zkre rooczy) Przy nkch tężench zkre lnowy ogrnczony jet dolną grncą oznczlnośc, QL, (wpływ zumów efekty mtrycy). Konec zkreu protolnowego to punkt, w którym odchylene od protolnowośc przekrcz 3%, czyl: teor teor rzecz -wrtość wyznczon metodą njmnejzych kwdrtów rzecz -ygnł rzeczywty wyznczony ekperymentlne Innym kryterum lnowośc wkzń jet wpółczynnk korelcj, r. Przyjmuje ę, że dl 3 powtórzeń krzywej klrcj z pęcom roztworm dl kżdej krzywej r > teor 7

8 Czułość metody nltycznej - to nchylene krzywej klrcj, tąd czułość określ zmnę ygnłu nltycznego,, n kutek zmny tężen, c, nltu lu jego lośc. c Im wękz zmn ygnłu przy młej zmne tężen nltu, tym wękz czułość pomru. Grnc wykrywlnośc oznczlnośc Funkcję klrcyjną możn przedtwć jko: - merzony ygnł B - ygnł ślepej próy (ez nltu) - czułość metody (nchylene krzywej klrcyjnej) -tężene (zwrtość) nltu -łąd pomru E E Sygnł,, zleżny od tężen nltu m wrtość: E Wrtość ygnłu ślepej próy, B, precyzj jego wyznczen m totne znczene dl określen grncy wykrywlnośc grncy oznczlnośc. W:III B. Bś Metody dń kłdu chemcznego W: V B. Bś Metody dń kłdu chemcznego Grnc wykrywlnośc (detecton lmt, DL) - to njmnejze, wykrywlne tężene nltu, DL, generującego ygnł, DL, który może yć ttytyczne odróżnony od ygnłu ślepej pró,. Sygnł, DL, określny jet ekperymentlne w ten poó, że n-krotne merzy ę ygnł ślepej próy,, olcz wrtość średnej,, orz odchylene ślepej próy,. Stąd ygnł n grncy wykrywlnośc: Grncę wykrywlnośc, DL, wyrż równne: - czułość metody DL 3 DL 3 Grnc oznczlnośc (quntfcton lmt, QL) - to tężene nltu, QL, generującego ygnł, QL, znjdujący ę w dolnym, protolnowym zkree krzywej klrcyjnej, tką precyzją, y wrtość wpółczynnk zmennośc CV 10%. Grncę wykrywlnośc, QL, wyrż równne: QL 10 W przypdku nlz, w których mtryc wywer znczny wpływ n wrtość ygnłu ślepej próy,, olczjąc wrtośc DL QL uwzględn ę wrtość ygnłu,. DL 3 QL 10 Kżdy pomr wytwrz, oprócz ygnłów pożądnych, nzywnych ygnłm nltycznym, tkże ygnły nepożądne, nzywne zumm dryftem. Zrówno zumy, jk dryft ą fluktucjm przypdkowym ne zwerją nformcj nltycznych. Pozom zumów d ę ez nltu wywołującego ygnł ch wrtość wyzncz ę: - merząc różncę mędzy njwyżzą njnżzą wrtoścą zumów - olczjąc wrtość odchylen tndrdowego dl n wrtośc ygnłów zumu. Rport z przeegu wldcj metody nltycznej - jet porządzny po zkończenu prc lortoryjnych zwer: - przedmot zkre wldcj - op przeprowdzonego ekperymentu (metody) - rodzj ozncznego nltu(-ów) typ mtrycy - używne odczynnk, wzorce, mterły odneen td. - op toownej prtury (typ, kl, producent) - prmetry pomru - olczen tety ttytyczne - reprezenttywne wykrey - kryter kceptcj - kryter rewldcj - względy ezpeczeńtw - podumowne wnok. 8

9 Podumowne - zgdnen jkość w lortorum nltycznym - nepewność, źródł nepewnośc nlzy loścowej - rodzje łędów w prktyce lortoryjnej - populcje prók, krzyw Gu - odchylene tndrdowe, RSD, CV, CI - cyfry znczące, zdy zokrągln wynków - wzorce mterły odneen - wldcj metod nltycznych - etpy proceu wldcj - podtwowe kryter wldcj - rport z wldcj 9