KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA W BIBLIOTECE SZKOLNEJ - SCENARIUSZ WARSZTATÓW METODYCZNYCH

Transkrypt

1 KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA W BIBLIOTECE SZKOLNEJ - SCENARIUSZ WARSZTATÓW METODYCZNYCH Ewa Krasndębska-Chłuj, Bibliteka Pedaggiczna Centrum Edukacji Nauczycieli w Białymstku, Filia w Siemiatyczach Opublikwan I. Cel główny: Zachęcenie nauczycieli biblitekarzy d krzystania z metd kinezjlgii edukacyjnej w pracy z uczniami. II. Cele peracyjne: p zajęciach uczestnik pwinien wiedzieć, c t jest kinezjlgia edukacyjna, znać terię dtyczącą gimnastyki mózgu, przyczyny zaburzeń w uczeniu się; rzumieć ptrzebę wprwadzania kinezjlgii edukacyjnej d pracy z uczniem; ptrafić wyknywać pdstawwe ćwiczenia z kinezjlgii P.Dennisna. III. Metdy: wykład, dyskusja, prezentacja, ćwiczenia praktyczne w grupie (ryswanie, ćwiczenia ruchwe). IV. Pmce: tekst wykładu dla prwadząceg zajęcia (załącznik d scenariusza), tablica, plansze: "Jak pracuje mózg i "Pla uczenia się" (rys. 1 i 2 w tekście wykładu) wydrukwane dwa teksty: "Jak pstrzega siebie dzieck niezintegrwane", "Jak pstrzega siebie dzieck zintegrwane", kartki papieru, flamastry (p 2 sztuki dla każdeg z uczestników), szklanki, kilka butelek niegazwanej wdy mineralnej, książki i czaspisma nt. kinezjlgii edukacyjnej. V. Przebieg warsztatów 1. Przywitanie uczestników, przedstawienie tematu i celu zajęć. 2. Wykład wprwadzający w terię kinezjlgii edukacji Paula Dennisna. (załącznik 1) 3. Omówienie różnicy pracy półkul mózgwych pdczas uczenia się, psłużenie się wcześniej przygtwaną planszą "Jak pracuje mózg" i planszą "Pla uczenia się", aby wyjaśnić znaczenie tzw. pla śrdkweg w prcesie "uczenia się zintegrwaneg". 4. Odczytanie przez dwie uczestniczki sptkania tekstów: "Jak pstrzega siebie dzieck niezintegrwane", "Jak pstrzega siebie dzieck zintegrwane" - p t, aby lepiej zrzumieć ptrzebę wprwadzenia ćwiczeń mózgu. 5. Krótki wykład nt. rli wdy w przekaźnictwie elektrycznym kmórek nerwwych. 6. Picie wdy mineralnej przez uczestników sptkania. 7. Omówienie 4 pdstawwych ćwiczeń z kinezjlgii edukacyjnej: punkty na myślenie, ruchy naprzemienne, pzycja Dennisna, leniwe ósemki. 1

2 8. Ćwiczenia ruchwe uczestników razem z prwadzącą zajęcia, przy jednczesnym wyjaśnianiu celu każdeg ćwiczenia. 9. Rzdanie uczestnikm kartek papieru i flamastrów - ćwiczenia w ryswaniu leniwych ósemek. 10. Wyknywanie przez uczestników innych ćwiczeń: ryswanie burącz na kartkach papieru, ryswanie burącz na tablicy, ryswanie burącz w pwietrzu, ćwiczenie ruchwe "słń" (ósemka rzjuszająca całe ciał), ćwiczenie "Kapturek myśliciela. 11. Dyskusja nt. w jaki spsób biblitekarz mże wykrzystać kinezjlgię edukacyjną w swjej pracy i jak mże prpagwać kinezjlgię w śrdwiskuś 12. Prezentacja pdręcznika P. Dennisna "Kinezjlgią edukacyjna dla dzieci" i krótka jeg recenzja. 13. Pdanie uczestnikm bibligrafii dtyczącej kinezjlguii (książki i artykuły z czaspism). 14. Pdsumwanie warsztatów, ustna cena przydatnści i jakści warsztatów d strny uczestników. 15. Pwtórzenie wszystkich ćwiczeń ruchwych. 16. Pżegnanie uczestników. 2

3 Załącznik d scenariusza Wykład: Kinezjlgia edukacyjna w pracy nauczyciela biblitekarza. Każdy nauczyciel, pedagg, wychwawca pwinien psiadać szerką wiedzę z różnych dziedzin, pzrnie niezwiązanych z światą. Dlaczegś Aby łatwiej mu był zrzumieć ucznia, aby skuteczniej móc wspierać ucznia z trudnściami np. w uczeniu się. Jedna z metd wspmagających rzwój człwieka jest kinezjlgia - szczególnie pmcna w pracy z dziećmi z prblemami szklnymi i wadami rzwjwymi. KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA (gr. Kines - ruch, lgs - słw, nauka) jest t nauka zajmująca się wpływem ruchu na uczenie się. Jest kierunkiem wiedzy zatwierdznym przez Międzynardwą Fundację Kinezjlgii Edukacyjnej (USA) Międzynardwy Cllege Kinezjlgii (Szwecja). Twórcą tej metdy jest Amerykanin Paul Dennisn - dr nauk pedaggicznych. T n pwiedział, że "Ruch t drzwi d świata uczenia się". Ruch stymuluje i aktywizuje dpwiednie bszary mózgu, pwduje zwiększenie liczby płączeń nerwwych między prawą i lewą półkulę, c wpływa na jakść pracy mózgu. Rys. Jak pracuje mózg 3 Rys. Jak pracuje mózg Lewa półkula mózgu dpwiada za mwę, myślenie lgiczne, liczenie, zdlnści matematyczne. Prawa - dpwiada za działania twórcze - rytm, muzykę, brazy, wybraźnię. P t aby lewa i prawa półkula mózgu mgły współpracwać, łączy je ze sbą ciał mdzelwate - wiązka włókien nerwwych. Im bardziej mózg jest aktywny, tym więcej twrzy się płączeń w ciele mdzelwatym. Zaburzenia w uczeniu się mgą się brać właśnie ze zbyt małej liczby tych płączeń. Pwdem mże być stres lub pminięcie w rzwju kresu raczkwania. Ćwiczenia usprawniające umysł zstały nazwane GIMNASTYKĄ MÓZGU. Celem "gimnastyki mózgu" jest nabywanie umiejętnści uczenia się całym mózgiem. Gdy używa się tylk jednej półkuli "wyłączając" przy

4 tym drugą, nie wykrzystuje się pełnych mżliwści sweg mózgu. Nie jest się "zintegrwanym". Aby uczyć się efektywnie, ptrzebne są bie półkule mózgu. Stwierdzn naukw, że niemwlęta, które raczkują wystarczając dług, uczą się dzięki temu krdynacji naprzemiennej, a więc kiedy drsną, psługują się bydwiema półkulami jedncześnie - tą, która mówi "staraj się" i tą "druchwą". Są "zintegrwani". U ludzi, którzy nie przeszli dbrze kresu raczkwania, bie półkule mózgu nie współpracują tak dbrze pdczas uczenia się. Mżna t naprawić, stsując gimnastykę mózgu. Tak jak przy wyknywaniu zadań fizycznych ptrzebna jest rzgrzewka aparatu ruchweg, tak przy wyknywaniu pracy umysłwej niezbędna jest rzgrzewka mózgu. Aby móc płynnie czytać, pisać, zapamiętywać, słuchać i myśleć jedncześnie nasze półkule mózgwe, prawa i lewa, muszą współpracwać i przumiewać się. Musimy być w stanie "przekrczyć linię śrdkwą", która łączy lewą i prawą półkulę mózgu. Kiedy lewa i prawa półkula dbrze współpracują - wtedy linia śrdkwa jest pmstem łączącym drgi nerwwe. Kiedy natmiast lewa i prawa półkula pracują klejn, na zmianę, wtedy linia śrdkwa staje się przeszkdą i płączenie zstaje przerwane. Trzeba się więc nauczyć przekraczania linii śrdkwej - przez ćwiczenia z kinezjlgii. LINIA ŚRODKOWA - linia ddzielająca jedn wzrkwe ple i półkulwą świadmść d drugiej, gdy brak jest integracji półkulwej 4 Ple śrdkwe - bszar, w którym jedn ple wzrkwe i półkulwe zachdzi na drugie dla zintegrwaneg uczenia się. Aby lepiej zrzumieć ptrzebę wprwadzania ćwiczeń mózgu, psłuchajmy, w jaki spsób pstrzega siebie dzieck "niezintegrwane" (przy jednstrnnej pracy ciała i mózgu). 1. Nawet, jeśli bardz się staram, nigdy mi się nie udaje. Pewnie jestem beznadziejny. 2. Jestem niezdarny i częst się kaleczę, chciaż bardz staram się uważać. 3. W twarzystwie innych dzieci częst czuję się zagubiny, ale ptrafię sbie radzić przy sbie drsłej, która mnie pchwali (lub zgani). 4. Chcę być lepszy niż inne dzieci (najsilniejszy, najgrubszy, najładniejszy, najsprytniejszy), wszystk jedn, w czym! 5. Nikt mnie nie rzumie, gdy czytam, a czasem, gdy mówię, nawet ja sam się gubię. Jeśli chdzi pisanie, zależy mi tylk na tym, by się spdbał nauczycielwi". Zupełnie inaczej pstrzega siebie dzieck "zintegrwane". 1. Wszystk rbię najlepiej, jak tylk ptrafię. Z radścią sprawdzam różne swje mżliwści. Nigdy nie chcę się pddawać.

5 2. Ruch sprawia mi radść. Z przyjemnścią wspinam się, biegam, sprawdzam swje fizyczne zdlnści. 3. Sam stawiam sbie cele i czuję się dbrze, gdy je siągam, niezależnie d teg, c inni sbie pmyślą. 4. Sprawia mi radść pprawianie własnych wyników. Szanuję indywidualny spsób uczenia się innych sób. 5. Lubię pisać własne pwiadania, a mje pmysły i przemyślenia jak gdyby same spływają na papier. Gdy czytam, zawsze wydaje mi się, że wiem, c wydarzy się dalej. Kiedy mówię i chcę wyrazić jakąś myśl, która właśnie przyszła mi d głwy, słwa natychmiast pjawiają się w mjej głwie i układają się w senswną całść". Pwyższe teksty pchdzą z książki P.Dennisna - "Kinezjlgia edukacyjna dla dzieci". Szkła pwinna dstswać styl pracy d naturalnej psychneurlgicznej knstrukcji uczniów. Uczeń w stresie nie jest w stanie uczyć się, jeg mózg jest nastawiny przede wszystkim na przetrwanie. Ważnym elementem gimnastyki mózgu jest picie wdy! - przed i w trakcie ćwiczeń. Spkjnie ppijamy małymi łykami, najlepiej wdę mineralną niegazwaną lub przegtwaną. Wda zwiększa ilść tlenu w mózgu, przyspiesza przewdzenie impulsów nerwwych. Ludwa mądrść - "wda zdrwia dda" ma swje empiryczne uzasadnienie. Najwięcej wdy ptrzebuje mózg, następnie mięśnie i nerki. Wda jest niezbędna d przekaźnictwa elektryczneg kmórek nerwwych. Przekaźnictw t jest "przeskczenie" impulsu nerwweg z jednej kmórki d drugiej i klejn następnych... Dlaczeg wda, a nie sk, kawa czy herbataś B są t "diuretyki" - substancje dwadniające rganizm. Wszystkie napje psiadają substancje (białk, cukry, witaminy), d rzkładu których rganizmwi ptrzebna jest wda. Należy więc pić duż wdy, nawet gdy pijemy ski. Prgram minimum kinezjlgii edukacyjnej t pierwsze 4 ćwiczenia pdstawwe: punkty na myślenie ruchy naprzemienne pzycja Dennisna leniwe ósemki. Opis pdstawwych ćwiczeń Punkty na myślenie Stajemy w lekkim rzkrku. Jedną dłń kładziemy na pępku, drugą masujemy dwa punkty - wgłębienia tuż pd językiem, p bu strnach mstka. Wyknujemy delikatny masaż k sek. Spkjnie, głębk ddychamy. Zmieniamy ręce. Ćwiczenie t zwiększa przepływ krwi przez tętnicę szyjną d mózgu, sprzyja jasnści myślenia, likwiduje dwracanie liter i cyfr, przestawianie sylab. Zwiększa przepływ energii, dpręża, pprawia równwagę lewej i prawej strny ciała. Ruchy naprzemienne wersja a - unszenie ngi zgiętej w klanie i dtykanie klana przeciwną ręką; wersja b - zginanie ngi z tyłu i dtykanie d stpy przeciwną ręką; wersja c - unszenie ngi zgiętej w klanie i dtykanie klana łkciem przeciwnej ręki. Isttą teg ćwiczenia jest przecinanie linii śrdkwej ciała, a w wersji c przecinanie dwóch linii - śrdka raz góra dół. Ćwiczenie t wyknujemy jak najwlniej! Aktywizuje mózg, pmaga w przełamaniu tzw. blkady pisarskiej, krdynuje pracę rąk, pdwyższa zręcznść rąk, pprawia wzrk, wymwę, pisanie, słuchanie, czytanie i rzumienie, zwiększa krdynację prawej i lewej strny ciała. Pzycja Dennisna 5

6 Stajemy swbdnie, krzyżujemy ngi w kstkach. Ręce wyciągamy przed siebie, krzyżujemy w nadgarstkach, palce splatamy. Teraz splecine ręce wykręcamy i pieramy na mstku. Swbdnie ddychamy, kniuszek języka kładziemy na pdniebieniu; mżna zamknąć czy. Drugi etap ćwiczenia: stajemy w lekkim rzkrku, dłnie ustawiamy w piramidę i pieramy na pępku. Głębk ddychamy. Celem ćwiczenia jest jak najdalsze przekrczenie linii śrdka, jak największe skręcenie ciała. Ćwiczenie t rzładwuje stres, sprzyja kncentracji, pprawia wymwę i uważne słuchanie. Zmniejsza prdukcję adrenaliny, jest dbre dla dzieci nadpbudliwych. Leniwe ósemki Schemat leżącej ósemki. Uwaga! Kierunek ruchu jest zawsze d góry w lew. Rysujemy ósemki naprawdę lub w wybraźni. Mżemy rbić ósemki czami, pwli, głębk ddychając. Oczy mgą szczypać, mżemy dczuwać zawrty głwy - jest t efekt dtlenienia i rzruszania mięśni gałek cznych. Mżemy ryswać ósemki kciukiem, przed sbą w pwietrzu (pwli, 3 razy każdą ręką) ptem burącz. Schemat leżącej ósemki kjarzy się z dwiema półkulami mózgu. Ćwiczenie t integruje i aktywizuje bie półkule, pprawia pamięć krótk i długterminwą, rzluźnia mięśnie czu, ramina i szyję. 6 Inne ćwiczenia Słń - Ósemka rzruszająca całe ciał Stajemy w rzkrku. Prstujemy rękę przed siebie (t trąba słnia). D barku przykładamy uch. Wyknujemy w pwietrzu ósemki (pczątek - w górę w lew). Druga ręka jest parta na kści gnwej (gnek słnia). Klana miękk balansują, ddychamy głębk. Ćwiczenie t relaksuje mięśnie szyi i barków. Pprawia wzrk, pisanie, czytanie, słuchanie i kncentrację. Ryswanie burącz Równcześnie biema rękami, na papierze lub w pwietrzu, rysujemy linie lub kształty tak, że jedna strna rysunku jest lustrzanym dbiciem drugiej. Ćwiczenie t pprawia krdynację ręka-k, rientację w przestrzeni, usprawnia pisanie. Rzluźnia nadgarstki, ramina, barki. Kapturek myśliciela Kciukiem i palcem wskazującym chwytamy małżwinę uszną i kilkakrtnie masujemy ją d góry d dłu, lekk ją rzwijając, a ptem delikatnie rzciągamy d góry, w bk i w dół d płatka ucha. Ćwiczenie t pbudza słuch i wspmaga pamięć. Pprzez ćwiczenia gimnastyki mózgu uczymy uczniów wchdzenia w dpwiednie stany psychemcjnalne, które integrują pracę półkul mózgwych, zwiększają kncentracje, wydbywają psiadaną wiedzę, "twierają pamięć". Wyjaśniając ucznim c t jest kinezjlgia edukacyjna i jakie przynsi efekty - twrzymy pzytywne nastawienie, że te ruchy, ćwiczenia i picie wdy pmaga się uczyć. Już sama wiara w dbre rezultaty działa trchę jak magia, masktka na szczęście. Ćwiczenia gimnastyki mózgu przynszą duże efekty dydaktyczne i wychwawcze. Są szczególnie plecane dziecim, u których współpraca bu półkul jest zakłócna, czyli np. u dyslektyków, dysgrafików, sób z zaburzeniami mwy, kłptami z kncentracją, nadpbudliwych, mających prblemy z uczeniem się.

7 Mgą je stswać wszyscy, b harmnizują ne współpracę lewej i prawej półkuli mózgwej. By siągnąć dbre efekty, trzeba ćwiczyć systematycznie, najlepiej cdziennie. 7 Dlaczeg pleca się gimnastykę mózgu biblitekarzmś Rzwój dziecka wspierają nie tylk nauczyciele przedmitów, ale także nauczyciele-biblitekarze. Pmc biblitekarza mże plegać na: prwadzeniu zajęć z dziećmi mającymi kłpty z nauką, prpagwaniu kinezjlgii edukacyjnej w śrdwisku, zachęcaniu wszystkich dzieci, także tych zdlnych d ćwiczeń. D pracwania materiałów dla prwadząceg wykrzystan następującą literaturę przedmitu: 1. Bartska J., Gimnastykla mózgu, "Edukacja i Dialg" 2004, nr 4, s Bednarz J., Garstka J., Kinezjlgia edukacyjna w pracy nauczyciela biblitekarza, "Bibliteka w Szkle" 2004, nr 6, s Czajkwska A., Nauczyciel alfą i megą, "Gazeta Szklna" 2005, nr 19, s.1,10 4. Dennisn P., Dennisn G., Kinezjlgia edukacyjna dla dzieci, Warszawa Hannafrd C., Zmyślne ruchy, które dsknalą umysł, Warszawa Taraszkiewicz M., Jak uczyć lepiej - inspiracje dla nauczycieli klas I-II-III. Cz.2, "Gazeta Szklna" 2004, nr 38, s Taraszkiewicz M., Jak uczyć lepiej - inspiracje dla nauczycieli klas I-II-III. Cz.3, "Gazeta Szklna" 2004, nr 39, s.iii wkładka 8. Twórcza kinezjlgia w praktyce. Prpzycje dla każdeg, Warszawa 2002