DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH W PRAKTYCE

Transkrypt

1 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH W PRAKTYCE Jednym z zadań realizwanych przez szklneg pedagga pwinn być wspmaganie nauczycieli w dstswaniu wymagań edukacyjnych d indywidualnych ptrzeb uczniów. Wskazywanie zalecanych frm i spsbów indywidualizacji, udzielanie infrmacji na temat specyfiki specjalnych ptrzeb dzieci, w tym pmc w analizie diagnzy i zaleceń zawartych w piniach i rzeczeniach. Zgdnie z Rzprządzeniem Ministra Edukacji Nardwej z dnia 30 kwietnia 2007 r. (z późniejszymi zmianami) w sprawie warunków i spsbu ceniania, klasyfikwania i prmwania uczniów i słuchaczy raz przeprwadzania sprawdzianów i egzaminów w szkłach publicznych, nauczyciel jest bwiązany indywidualizwać pracę z uczniem na bwiązkwych i ddatkwych zajęciach edukacyjnych, dpwiedni d jeg ptrzeb rzwjwych i edukacyjnych raz mżliwści psychfizycznych. Obwiązany jest, na pdstawie pinii pradni psychlgiczn-pedaggicznej, w tym pradni specjalistycznej jak również na pdstawie rzeczenia ptrzebie kształcenia specjalneg alb nauczania indywidualneg, dstswać wymagania edukacyjne, d indywidualnych ptrzeb psychfizycznych i edukacyjnych ucznia, u któreg stwierdzn zaburzenia i dchylenia rzwjwe lub specyficzne trudnści w uczeniu się, uniemżliwiające sprstanie tym wymaganim. Pdbne ustalenia pjawiały się już we wcześniejszych aktach prawnych budząc szereg kntrwersji, dlateg też MENiS 30 maja 2003 rku przedstawił ich wykładnię. Opinia pradni psychlgiczn - pedaggicznej zbwiązuje nauczyciela d dstswania wymagań edukacyjnych d indywidualnych ptrzeb psychfizycznych i edukacyjnych ucznia, u któreg stwierdzn zaburzenia i dchylenia rzwjwe lub/i specyficzne trudnści w uczeniu się. Ustalając wymagania edukacyjne nauczyciel winien kierwać się zaleceniami zawartymi w pinii pradni raz ptrzebami edukacyjnymi ucznia rzpznanymi przez nauczycieli uczących g. Wymagania edukacyjne należy ustalić na takim pzimie, by uczeń mógł im sprstać i by skłaniały ucznia d dpwiednieg wysiłku edukacyjneg raz zapewniały mu trzymywanie cen mtywujących g d wytężnej pracy, wykrzystując w tym celu pełną skalę cen. Wymagania te pwinny zapewniać realizację celów edukacyjnych wynikających z pdstawy prgramwej w takim stpniu, w jakim jest t mżliwe z uwagi na występujące u ucznia trudnści w uczeniu się. Z przywłaneg przepisu wynika także, że nauczyciel realizując przyjęty w szkle zestaw prgramów nauczania winien dstswać wynikające z nich wymagania edukacyjne, d ptrzeb psychfizycznych i edukacyjnych knkretneg ucznia. O ustalnych przez siebie wymaganiach dla ucznia, u któreg stwierdzn zaburzenia i dchylenia rzwjwe nauczyciel zbwiązany jest pinfrmwać rdziców dziecka ( prawnych piekunów ). Lepszemu zrzumieniu prblemu mże psłużyć zdefiniwanie używanej terminlgii: ZABURZENIA ROZWOJOWE - t klasa zaburzeń dziecięcych, charakteryzujących się pważnym zniekształceniem funkcjnwania spłeczneg, pznawczeg, ruchweg i językweg. Obejmuje przypadki głębszeg stpnia dchyleń d nrm rzwjwych. D zaburzeń rzwjwych należą: niesłyszenie, niedsłyszenie, niewidzenie, niedwidzenie, niepełnsprawnść ruchwa, upśledzenie umysłwe, autyzm, niepełnsprawnści sprzężne, chrby przewlekłe, zaburzenia psychiczne, niedstswanie spłeczne, zagrżenie spłecznym niedstswaniem. Uczniwie z w/w zaburzeniami wymagają stswania specjalnej rganizacji nauki - treści, metd i warunków pracy, dlateg trzymują Strna 1 z 23

2 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych z pradni rzeczenia d kształcenia specjalneg. W przypadku ucznia psiadająceg rzeczenie dstswanie wymagań mże nastąpić na pdstawie teg rzeczenia. ODCHYLENIA ROZWOJOWE - są t indywidualne późnienia rzwju w stsunku d ustalnych nrm, nie będące jednak zaburzeniami z uwagi na niewielkie nasilenie bjawów, graniczny zakres i czas trwania. D dchyleń rzwjwych należy m.in. inteligencja niższa niż przeciętna. SPECYFICZNE TRUDNOŚCI W UCZENIU SIĘ* - gólny termin dtyczący niejednrdnej grupy zaburzeń przejawiających się pważnymi trudnściami w rzumieniu i psługiwaniu się mwą i pismem raz w zakresie zdlnści matematycznych. Zaburzenia te są uwarunkwane wewnętrznie i wywłane dysfunkcjami centralneg układu nerwweg. Mim iż trudnści w uczeniu się mgą współwystępwać z innymi deficytami (np. sensrycznymi, upśledzeniem umysłwym, zaburzeniami spłecznymi i emcjnalnymi) raz w pwiązaniu z ddziaływaniami zewnętrznymi (np. różnice kulturwe, niewystarczające/niewłaściwe nauczanie, czynniki psychgenne), nie są ne rezultatem tych deficytów czy ddziaływań. Inaczej mówiąc, zdiagnzwanie specyficznych trudnści w uczeniu wykluczają: wada słuchu wada wzrku "widczne" zaburzenia neurlgiczne, pwdujące prblemy także w innych dziedzinach życia niepełnsprawnść intelektualna chrby smatyczne zła sytuacja rdzinna dziecka wadliwe metdy nauczania czynniki emcjnalne (np. brak mtywacji d nauki) i behawiralne wywierające niekrzystny wpływ na kncentrację uwagi i spełnianie pleceń nauczyciela, tym samym upśledzając zdlnść dziecka d nauki. Ujmując w latach sześćdziesiątych specyficzne trudnści w czytaniu i pisaniu jak syndrm zaburzeń, zwany dysleksją rzwjwą, prf. M. Bgdanwicz wprwadziła pjęcia pisujące ich frmy: dysgrafia: trudnści w panwaniu kształtneg, czytelneg pisma zadwalającym pzimie graficznym dysrtgrafia: trudnści w panwaniu pprawnej piswni, zgdnej z regułami rtgraficznymi daneg języka dysleksja: izlwane trudnści w czytaniu, bez twarzyszących im innych zaburzeń rzwju umiejętnści szklnych Strna 2 z 23

3 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych Specyficzne trudnści w uczeniu się matematyki kreśla się mianem dyskalkulii. Uczniwie z tych czterech grup należą d uczniów specjalnych ptrzebach edukacyjnych. D tej grupy mżna również zaliczyć uczniów zdlnych. WYMAGANIA EDUKACYJNE - definiując pjęcie wymagania edukacyjne należy wyjść d definicji treści nauczania. Nwczesna dydaktyka peruje trójwymiarwym jej mdelem. Treścią nauczania jest - mówiąc najprściej - t, czeg się naucza. Na trójwymiarwy mdel treści nauczania składają się: cele nauczania - pisują zamierzne czynnści uczniów i frmułuje się je w spsób peracyjny materiał nauczania - t uprządkwana infrmacja rzeczwa wymagania prgramwe - t czekiwane siągnięcia ucznia Treść nauczania ma charakter dynamiczny, jest na przetwarzana w prcesie dydaktycznym: planwana przez nauczyciela, pznawana przez uczniów panwywana p zakńczeniu prcesu dydaktyczneg i ceniana. Jeżeli wymagania prgramwe uznamy za zamierzne siągnięcia ucznia wynikające z prgramu nauczania (a więc sfrmułwane przez autra prgramu) t wymagania edukacyjne są czekiwanymi przez nauczyciela siągnięciami ucznia i frmułwanymi przez nieg w parciu realizwany prgram nauczania. W standaryzacji siągnięć szklnych. punktem wyjścia jest pdstawa prgramwa kształcenia gólneg gdzie zapisane są standardy siągnięć dla pszczególnych edukacji raz standardy wymagań egzaminacyjnych sprawdzane na egzaminach zewnętrznych. Pdstawa prgramwa wpływa więc na wymagania prgramwe zawarte w prgramach nauczania. Na ich pdstawie nauczyciele frmułują wymagania edukacyjne. Spełnine wymagania edukacyjne stają się siągnięciami ucznia. Główną przyczyną kreślania wymagań edukacyjnych są zróżnicwane ptrzeby edukacyjne uczniów, zróżnicwane mżliwści i czekiwania. Ustalając wymagania nauczyciel dknuje statecznej selekcji elementów treści nauczania, rzsądnie zmniejszając ich liczbę - prjektuje wymagania edukacyjne. Wykrzystując wymagania prgramwe d frmułwania wymagań edukacyjnych nauczyciel pwinien je urealnić, skrygwać tak, aby były dstswane dla jeg uczniów. Dstswywanie wymagań t zastswanie d sfrmułwanych wymagań edukacyjnych, takich kryteriów, które uwzględniają mżliwści i graniczenia, a więc dysfunkcje raz mcne strny rzwju i funkcjnwania dziecka. Wymagania te pwinny być dstswane d indywidualnych ptrzeb edukacyjnych i rzwjwych raz mżliwści psychfizycznych ucznia, w każdym czasie - zaraz p uzyskaniu przez nauczyciela infrmacji, że uczeń psiada pinię, rzeczenie Strna 3 z 23

4 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych lub jest bjęty pmcą psychlgiczn-pedaggiczną w szkle. Wymagania dla tych uczniów muszą być kreślne także na pszczególne stpnie (ceny) szklne. Przykładw, jeżeli jednym z wymagań edukacyjnym z języka plskieg na pzimie kniecznym (cena dpuszczająca) jest umiejętnść wyszukiwania najważniejszych infrmacji w tekście w czasie cicheg czytania, t dla dziecka z prblemami dyslektycznymi będzie t wyszukiwanie najważniejszych infrmacji w tekście w czasie cicheg czytania, z wykrzystaniem pytań pmcniczych przygtwanych przez nauczyciela. Pdstawwym celem dstswania wymagań jest wyrównanie szans edukacyjnych uczniów raz zapbieganie wtórnym zaburzenim sfery emcjnaln - mtywacyjnej. Obszary dstswania bejmują: warunki prcesu edukacyjneg tj zasady, metdy, frmy, śrdki dydaktyczne zewnętrzną rganizację nauczania (np. psadzenie ucznia słabsłysząceg w pierwszej ławce) warunki sprawdzania pzimu wiedzy i umiejętnści (metdy i frmy sprawdzania i kryteria ceniania) DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH - KILKA UWAG OGÓLNYCH Kt (pradnia czy nauczyciel) pwinien kreślać na czym knkretnie ma plegać dstswanie wymagań edukacyjnych d indywidualnych ptrzeb psychfizycznych i edukacyjnych ucznia, u któreg stwierdzn specyficzne trudnści w uczeniu się, uniemżliwiające sprstanie tym wymaganim? Pradnia daje przede wszystkim wskazania gólne na pdstawie badań diagnstycznych, zaś nauczyciele knkretyzują je w ciągu bezpśredniej pracy z dzieckiem. Czy zstał sfrmułwany np. przez Ministerstw Edukacji lub pszczególne kuratria światy katalg zawierający mżliwści dstswania wymagań edukacyjnych d indywidualnych ptrzeb psychfizycznych i edukacyjnych ucznia, u któreg stwierdzn specyficzne trudnści w uczeniu się, uniemżliwiające sprstanie tym wymaganim i jeżeli taki katalg zstał sfrmułwany, t gdzie n jest dstępny? Nie, i trudn przypuszczać aby kiedyklwiek taki katalg mógł pwstać. (dpwiedzi udzielne na frum internetwym przez prf. M. Bgdanwicz) Dstswanie wymagań pwinn dtyczyć głównie frm i metd pracy z uczniem, zdecydwanie rzadziej treści nauczania nie mże plegać na takiej zmianie treści nauczania, która pwduje bniżanie wymagań wbec uczniów z nrmą intelektualną Strna 4 z 23

5 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych nie znacza pmijania haseł prgramwych, tylk ewentualne realizwanie ich na pzimie wymagań kniecznych lub pdstawwych nie mże prwadzić d zejścia pniżej pdstawy prgramwej, a zakres wiedzy i umiejętnści pwinien dać szansę uczniwi na sprstanie wymaganim klejneg etapu edukacyjneg W przepisach jest mwa dstswaniu wymagań d psychfizycznych mżliwści ucznia, a nie ich bniżeniu. Zatem nauczyciel, stsujący wbec ucznia np. z dysleksją rzwjwą łagdniejsze kryteria ceniania w zakresie tych sprawnści i umiejętnści, które sprawiają mu szczególne prblemy, ma praw wymagać d nieg większeg wkładu pracy w prównaniu z innymi uczniami. Stwierdzenie dysfunkcji nie zwalnia uczniów z bwiązków szklnych. Przeciwnie: uczeń taki pwinien wykazać się samdzielną pracą, wyknywać ddatkwe zadania i ćwiczenia, zalecne specjalnie dla nieg, które pmgą mu w przezwyciężeniu trudnści. W jednym z udzielnych wywiadów tak pisze tym prf. Marta Bgdanwicz, przewdnicząca Plskieg Twarzystwa Dyslektyczneg : Kiedy rdzic trzymuje pinię i przynsi ją d szkły, wtedy pwinn djść d kntraktu między rdzicami, wychwawcą i dzieckiem. Na tej pdstawie nauczyciel nie pwinien ceniać ilściw ale jakściw. A więc nie pstawi którejś z rzędu jedynki za błędy w dyktandzie, ale napisze: "zrbiłeś błędy takich a takich rdzajów". Dzieck trzyma ptem d nauczyciela partię ćwiczeń, które mają te błędy eliminwać. I wtedy rdzice i dzieck na pdstawie teg kntraktu pwinni się czuć dpwiedzialni za wyknanie teg zadania. Wówczas widać, że dzieck pracuje nad knkretnymi prblemami, a nie jest jakimś uprzywilejwanym uczniem w klasie. Kledzy nie będą zazdrścić dyslektykwi teg, że zamiast złej ceny dstał przydział pracy, który ma wyknać w tym tygdniu. Będzie sprawdzany i dpytywany. Jest t więc rzwiązanie pżądane i sprawiedliwe. Mże się jednak zdarzyć i tak, że rdzicm i dziecku nie będzie się chciał pracwać. W tej sytuacji nauczyciel pwinien dłżyć pinię i pwiedzieć, że będzie ją hnrwał dpier wtedy, gdy stwierdzi, że kntrakt będzie realizwany. Wymagania wbec ucznia nie mają być bniżane, ale dstswane d jeg mżliwści. T bardz isttna różnica. Trudn nie zgdzić się z pwyższą pinią. Zdiagnzwanie u ucznia specyficznych trudnści w nauce czytania i pisania nakłada bwiązek pdjęcia szczególnych działań nie tylk na nauczyciela ale c najmniej w równym stpniu na rdziców dziecka i na nieg sameg. Niestety prpzycja prf. Bgdanwicz aby nie hnrwać pinii PPP wystawinej dziecku, jeżeli rdzice nie birą czynneg udziału w pracy nad przezwyciężeniem jeg prblemów, nie znajduje prawneg umcwania. Żaden przepis nie uzależnia dstswania wymagań edukacyjnych d dysfunkcji dziecka d aktywnej współpracy jeg rdziców. Mówiąc dstswywaniu wymagań d dysfunkcji dziecka nie mżna zapminać cenianiu zachwania. Strna 5 z 23

6 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych Wspminane rzprządzenie MEN wyraźnie stanwi, że przy ustalaniu ceny klasyfikacyjnej zachwania ucznia, u któreg stwierdzn zaburzenia lub dchylenia rzwjwe, należy uwzględnić wpływ stwierdznych zaburzeń lub dchyleń na jeg zachwanie na pdstawie rzeczenia ptrzebie kształcenia specjalneg alb indywidualneg nauczania lub pinii pradni psychlgiczn-pedaggicznej, w tym pradni specjalistycznej. Wart tym pamiętać ceniając np. zachwanie ucznia ze zdiagnzwanym ADHD. DOSTOSOWANIE WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH W PRAKTYCE 1. Uczniwie inteligencji niższej niż przeciętna Uczniwie z inteligencją niższą niż przeciętna (70-84 w skalach Wechslera) stanwią 14% ppulacji szklnej. Uzyskują ni słabe wyniki w nauce, pmim dużeg własneg nakładu pracy a niekiedy nawet, mim intensywnej stymulacji rzwju. Największe trudnści mają w rzumwaniu i lgicznym myśleniu we wszystkich jeg frmach i przejawach. Pzim ich rzwju słwn-pjęciweg dpwiada wcześniejszej fazie rzwjwej. W szczególnści uczniwie ci mają prblemy z: wewnętrzną rganizacją nw nabytej wiedzy i integrwaniem jej z już psiadaną (stąd wlne temp uczenia się) generalizwaniem wiedzy raz wykrzystywaniem jej w różnych dziedzinach panwaniem materiału charakterze abstrakcyjnym (ze względu na bardz słabą pamięć krótktrwałą dzieci te zdecydwanie łatwiej pracują i uczą się na materiale knkretnym) umiejętnścią myślenia przyczynw-skutkweg dknywaniem prównań między zbirami (różnicwanie i szukanie pdbieństw) umiejętnścią dróżniania cech isttnych d nieisttnych dknywaniem ugólnień, szczególnie charakterze werbalnym Myślenie tych dzieci charakteryzuje: knkretyzm i mała samdzielnść. Częst uczą się na pamięć bez zrzumienia treści. Ich trudnści nasilają się wraz z pknywaniem klejnych pzimów edukacji. Wykształcenie wyższe jest dla nich w zasadzie niesiągalne (tzn. był niesiągalne dpóki nie pwstał tak wiele prywatnych szkół wyższych). W przypadku tych dzieci knieczne jest dstswanie zarówn w zakresie frmy, jak i treści wymagań. Nie kwalifikują się d szkły specjalnej dla upśledznych umysłw, a prgram szkły gólndstępnej jest dla nich trudny, a przede wszystkim zbyt szybk realizwany. W zasadzie tylk w tej grupie uczniów mżemy mówić bniżeniu wymagań pamiętając jednak, że bniżenie kryteriów jakściwych nie mże zejść pniżej pdstawy prgramwej. Strna 6 z 23

7 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych Ogólne wymagania c d frmy : mawianie niewielkich partii materiału i mniejszym stpniu trudnści pzstawianie więcej czasu na jeg utrwalenie pdawanie pleceń w prstszej frmie unikanie trudnych, czy bardz abstrakcyjnych pjęć częste dwływanie się d knkretu, przykładu unikanie pytań prblemwych, przekrjwych wlniejsze temp pracy szerkie stswanie zasady pglądwści drębne instruwanie dzieci zadawanie d dmu tyle, ile dzieck jest w stanie wyknać samdzielnie. JĘZYK POLSKI Symptmy trudnści słabe ceny pmim starań i wysiłków ucznia trudnści w czytaniu i pisaniu (trudnści z kjarzeniem kreślnych dźwięków - głsek, z dpwiadającymi im symblami - literami trudnści w rzumieniu czytanych treści trudnści w samdzielnym wypwiadaniu się, frmułwaniu wnisków i sądów, w ugólnianiu, myśleniu symblicznym (abstrakcyjnym) niski pzim rzwju słwn - pjęciweg (dpwiada wcześniejszej fazie rzwju) ubgie słwnictw, wadliwa struktura gramatyczna wypwiedzi ustnych i pisemnych słabsza sprawnść manualna (rysunki, pism mają niski pzim graficzny) słaba umiejętnść stswania knwencjnalnych spsbów zapamiętywania duże prblemy z przywływaniem z pamięci dległych partii materiału (słaba pamięć długtrwała, peracyjna) trudnści z selekcją i wychwyceniem myśli przewdniej w długich tekstach wlne temp prcesów umysłwych i działania Spsby dstswania wymagań edukacyjnych zmniejszanie ilści, stpnia trudnści i bszernści zadań dzielenie materiału na mniejsze partie, wyznaczanie czasu na ich panwanie i dpytywanie wydłużanie czasu na dpwiedź, przeczytanie lektury wprwadzanie ddatkwych śrdków dydaktycznych np. ilustracje, ruchmy alfabet dwływanie się d znanych sytuacji z życia cdzienneg Strna 7 z 23

8 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych frmułwanie pytań w frmie zdań prstej knstrukcji pwłujących się na ilustrujące przykłady częste pdchdzenie d ucznia w trakcie samdzielnej pracy w celu udzielania ddatkwej pmcy, wyjaśnień zajęcia w ramach zespłu dydaktyczn-wyrównawczeg, gdzie szczególnie u młdszych dzieci należy prócz wyjaśniania bieżących zagadnień prgramwych usprawniać funkcje pznawcze (prcesy intelektualne i percepcyjne), zajęcia ddatkwe są niezbędne, bwiem dzieck z inteligencją niższą niż przeciętna nie jest w stanie panwać tych umiejętnści tylk dzięki pracy na lekcji i samdzielnej nauce własnej w dmu należy zezwlić na dkńczenie w dmu niektórych prac wyknywanych na lekcjach dyktanda przeprwadzać indywidualnie w wlniejszym tempie, gdyż dzieci te częst nie nadążają za klasą ptrzeba większej ilści czasu i pwtórzeń na panwanie materiału. Symptmy trudnści JĘZYKI OBCE trudnści z prawidłwą wymwą trudnści w zapamiętywaniu i/lub dtwarzaniu treści, słówek, zdań trudnści w swbdnym wypwiadaniu się na kreślny temat trudnści w pprawnym czytaniu i pisaniu prblemy z gramatyką Spsby dstswania wymagań edukacyjnych zmniejszanie ilści słówek d zapamiętania pzstawianie większej ilści czasu na ich przyswjenie dpytywanie p uprzedzeniu, kiedy i z czeg dkładnie uczeń będzie pytany wymagania w wypwiadaniu się na kreślny temat graniczyć d kilku krótkich, prstych zdań. Symptmy trudnści MATEMATYKA, FIZYKA, CHEMIA trudnści z wyknywaniem bardziej złżnych działań trudnść z pamięciwym przyswajaniem i/lub dtwarzaniem z pamięci wyucznych treści (np. tabliczka mnżenia, skmplikwane wzry, układy równań) prblem z rzumieniem treści zadań ptrzeba większej ilści czasu na zrzumienie i wyknanie zadania Spsby dstswania wymagań edukacyjnych Strna 8 z 23

9 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych częste dwływanie się d knkretu (np. graficzne przedstawianie treści zadań), szerkie stswanie zasady pglądwści mawianie niewielkich partii materiału i mniejszym stpni trudnści (pamiętając, że bniżenie wymagań nie mże zejść pniżej pdstawy prgramwej) pdawanie pleceń w prstszej frmie (dzielenie złżnych treści na prste, bardziej zrzumiałe części) wydłużanie czasu na wyknanie zadania pdchdzenie d dziecka w trakcie samdzielnej pracy w razie ptrzeby udzielenie pmcy, wyjaśnień, mbilizwanie d wysiłku i ukńczenia zadania zadawanie d dmu tyle, ile dzieck jest w stanie samdzielnie wyknać ptrzeba większej ilści czasu i pwtórzeń dla przyswjenia danej partii materiału. GEOGRAFIA, BIOLOGIA, HISTORIA Symptmy trudnści trudnść w selekcji i wybraniu najważniejszych treści (tendencja d pamięciweg uczenia się wszystkieg p klei) prblem z zapamiętywaniem dat, nazwisk, nazw, miejscwści nieumiejętnść przekrjweg wiązania faktów i infrmacji Spsby dstswania wymagań edukacyjnych w związku z dużym prblemem w selekcji i wybrze najważniejszych infrmacji z daneg tematu mżna wypisać kilka pdstawwych pytań, na które uczeń pwinien znaleźć dpwiedź czytając dany materiał (przy dpytywaniu prsić udzielenie na nie dpwiedzi). Pdbnie pstępwać przy pwtórkach pzstawianie większej ilści czasu na przygtwanie się z daneg materiału (dzielenie g na małe części, wyznaczanie czasu na jeg zapamiętanie i dpytywanie). MUZYKA, WYCHOWANIE FIZYCZNE, PLASTYKA, TECHNIKA Symptmy trudnści niezbrnść ruchwa i trudnści w wyknywaniu niektórych ćwiczeń (ptrzeba dłuższeg treningu, aby panwać dane ćwiczenie, rzucanie d celu itp.) trudnści w zrzumieniu zasad i reguł różnych gier bniżny pzim prac plastycznych i technicznych (słabsza własna inwencja twórcza, wybraźnia) trudnść w zapisywaniu i dczytywaniu nut Strna 9 z 23

10 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych Spsby dstswania wymagań edukacyjnych zapewnienie większej ilści ćwiczeń, aby uczeń panwał daną sprawnść (w razie ptrzeby zwlnienie z wyknania ćwiczeń przerastających mżliwści ruchwe ucznia) wielkrtne tłumaczenie i wyjaśnianie zasad i reguł gier sprtwych pdpwiadanie tematu pracy plastycznej czy technicznej, częste pdchdzenie d ucznia, ukierunkwywanie w działaniu pzwalanie na krzystanie ze śpiewników, wzrów, zapisów nutwych liberalne cenianie wytwrów artystycznych ucznia w cenianiu zwracanie większej uwagi na wysiłek włżny w wyknanie zadania, niż stateczny efekt pracy. 2. Uczniwie słabwidzący U takich dzieci niepełnsprawnść w zakresie widzenia znacza słabienie wzrku, które nawet przy użyciu szkieł krekcyjnych wpływa negatywnie na ich siągnięcia szklne. Symptmy trudnści mylenie liter pdbnych kształtach mylenie wyrazów pdbnej strukturze przestawianie liter nieprawidłwa technika czytania brak rzumienia tekstu w całści wlniejsze temp czytania związane z prblemami w spstrzeganiu całeg wyrazu, zdania. prblemy z rzumieniem tekstu (kniecznść kncentracji na pstrzeganiu kształtu pszczególnych liter) mżliwe trudnści w pisaniu z uwagi na bniżną sprawnść spstrzegania i zakłócną krdynację wzrkw ruchwą. mżliwe ppełnianie wielu błędów: przestawianie, mylenie, puszczanie liter, błędy rtgraficzne, złe rzplanwanie strn w zeszycie. Spsby dstswania wymagań edukacyjnych właściwe umiejscwienie dziecka w klasie (zapbiegające dblaskwi pjawiającemu się w pbliżu kna, zapewniające właściwe świetlenie i widcznść) udstępnianie tekstów (np. testów sprawdzających wiedzę) w wersji pwiększnej pdawanie mdeli i przedmitów d bejrzenia z bliska Strna 10 z 23

11 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych zwracanie uwagi na szybką męczliwść dziecka związaną ze zużywaniem większej energii na patrzenie i interpretację infrmacji uzyskanych drgą wzrkwą (wydłużanie czasu na wyknanie kreślnych zadań) umżliwienie dziecku krzystania z kaset z nagraniami lektur szklnych w gemetrii należy wprwadzać uprszczne knstrukcje z graniczną d kniecznych liczbą linii pmcniczych i knstrukcje gemetryczne wyknywać na kartkach większeg frmatu niż zwykła kartka papieru częste zadawanie pytania c widzisz? w celu sprawdzenia i uzupełnienia słwneg trafnści dznań wzrkwych. 3. Uczniwie słabsłyszący Uczeń słabsłyszący, t dzieck, które ma pzstałści słuchu wystarczające d skuteczneg dbierania infrmacji językwych za pmcą słuchu, najczęściej przy użyciu aparatu słuchweg. Nie ma związku przyczynweg między słabieniem słuchu a inteligencją dziecka. Symptmy trudnści dzieck sprawia wrażenie nie uważająceg lub śniąceg na jawie, mże nie słyszeć instrukcji nauczyciela jest niechętne angażwaniu się w działania klaswe, bawia się prażki, pnieważ ma kłpty z rzumieniem mże reagwać niewłaściwie w sytuacjach zabawwych (nie rzumie zasad gry lub intencji innych sób) reaguje nietypw na ustne instrukcje mże mieć zaburzenia mwy, mały zasób słów i pjęć słab czyta częst myli głski dźwięczne i bezdźwięczne, nie różnicuje głsek z trzech szeregów s-z-c-dz, szż-cz-dż, ś-ź-ć-dź (np. zamiast z dzieck mże napisać każdą inną literę s,ż,sz) zamienia i gubi litery, pmija cząstki wyrazów, myli kńcówki c pwduje zmianę treści znaczenia wyrazów, czasem pisze bezsenswne zlepki liter w przypadku niezrzumienia ich znaczenia duże trudnści sprawia dziecku pprawna piswnia, panwanie gramatyki, składni i ćwiczenia stylistyczne nie jest n w stanie samdzielnie czytać i zrzumieć treści bszernych lektur szklnych. Spsby dstswania wymagań edukacyjnych Strna 11 z 23

12 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych zapewnić dbre świetlenie klasy raz miejsce dla dziecka w pierwszej ławce w rzędzie d kna. Uczeń będąc blisk nauczyciela (d 0,5 d 1.5 m), któreg twarz jest dbrze świetlna, mże słuchać jeg wypwiedzi i jedncześnie dczytywać mwę z ust. Należy też, umżliwić dziecku dwracanie się w kierunku innych klegów dpwiadających na lekcji c ułatwi lepsze zrzumienie ich wypwiedzi nauczyciel mówiąc d całej klasy, pwinien stać w pbliżu dziecka zwrócny twarzą w jeg strnę - nie pwinien chdzić p klasie, czy być dwrócny twarzą d tablicy, t utrudnia dziecku dczytywanie mwy z jeg ust należy mówić d dziecka wyraźnie używając nrmalneg głsu i intnacji, unikać gwałtwnych ruchów głwą czy nadmiernej gestykulacji trzeba zadbać spkój i ciszę w klasie, eliminwać zbędny hałas m.in. zamykać kna przy ruchliwej ulicy, unikać szeleszczenia kartkami papieru, szurania krzesłami, t utrudnia dziecku rzumienie pleceń nauczyciela i wypwiedzi innych uczniów, pwduje też większe zmęczenie. Takie zakłócenia stanwią również prblem dla uczniów z aparatami słuchwymi, pnieważ są wzmacniane przez aparat nauczyciel winien upewnić się czy plecenia kierwane d całej klasy są właściwie rzumiane przez dzieck niedsłyszące. W przypadku trudnści zapewnić mu ddatkwe wyjaśnienia, sfrmułwać inaczej plecenie, używając prsteg, znaneg dziecku słwnictwa. Mżna też wskazać jak t plecenie wyknuje jeg klega siedzący w ławce dzieck z wadą słuchu ma trudnści z równczesnym wyknywaniem kilku czynnści w tym samym czasie, nie jest w stanie słuchać nauczyciela - c wymaga bserwacji jeg twarzy - jedncześnie twrzyć książkę na dpwiedniej strnie i dnaleźć wskazane ćwiczenie. Częst więc nie nadąża za tempem pracy pzstałych uczniów w klasie dzieck niedsłyszące pwinn siedzieć w ławce ze zdlnym uczniem, zrównważnym emcjnalnie, który chętnie ddatkw będzie pmagał mu np. szybciej twrzy książkę, wskaże ćwiczenie, pzwli przepisać ntatkę z zeszytu itp. w czasie lekcji wskazane jest używanie jak najczęściej pmcy wizualnych i tablicy (m.in. zapisanie nweg tematu, nwych i ważniejszych słów, dat na lekcji histrii itp.) mżna przygtwać uczniwi z niedsłuchem plan pracy na piśmie pisujący zagadnienia pruszane w wykładzie lub pprsić innych uczniów w klasie, aby rbili ntatki z kpią i udstępniali je kledze knieczne jest aktywizwanie dziecka d rzmwy pprzez zadawanie prstych pytań, pdtrzymywanie jeg dpwiedzi przez dpwiadanie pjedynczych słów, umwne gesty, mimiką twarzy nauczyciel pdczas lekcji pwinien częst zwracać się d dziecka niesłysząceg, zadawać pytania ale nie dlateg, aby ceniać jeg wypwiedzi, ale by zmbilizwać g d lepszej kncentracji uwagi i ułatwić mu lepsze zrzumienie tematu Strna 12 z 23

13 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych z uwagi na wlne temp czytania, dzieck ptrzebuje więcej czasu na przeczytanie całej książki, dlateg z pmcą rdziców czyta całą lekturę lub tylk wskazany rzdział. Dla ułatwienia zrzumienia treści nauczyciel mże pdać pytania pmcnicze, na które dzieck pwinn przygtwać dpwiedzi czytając wcześniej lekturę dzieck czytając lekturę, krótkie pwiadanie mże załżyć swój słwniczek niezrzumiałych zwrtów pisanie ze słuchu jest najtrudniejszą frmą pisania, a szczególnie dla dziecka z zaburznym słuchem i nieprawidłwą wymwą, dlateg też należy stswać ćwiczenia w pisaniu ze słuchu tylk wyrazów lub zdań, wcześniej z dzieckiem utrwalnych, w parciu znane mu słwnictw. Jeżeli pisanie ze słuchu sprawia dziecku niedsłyszącemu duże trudnści mżna je zastąpić inną frmą ćwiczeń w pisaniu. Mgą t być ćwiczenia plegające na: układaniu zdania z pdanej rzsypanki wyrazwej d treści brazka przepisywaniu zdań z uzupełnieniem luk dpwiednimi wyrazami prządkwaniu lteryjki gramatyczn - rtgraficznej z utrwaleniem znanych zasad piswni i zwrtów gramatycznych dbieraniem dpwiednich wyrazów, uwzględniając ich rdzaj, sbę, liczbę Przy cenie prac pisemnych dziecka nie należy uwzględniać błędów wynikających z niedsłuchu, ne nie pwinny bniżyć gólnej ceny pracy. Błędy mgą stanwić dla nauczyciela pdstawę, d pdjęcia z dzieckiem dalszej pracy samkształceniwej i krekcyjnej raz ukierunkwania rdziców d dalszej pracy w dmu. Błędy w piswni należy ceniać pisw, udzielając dziecku wskazówek d spsbu ich pprawienia Uczeń niedsłyszący jest w stanie panwać knieczne i pdstawwe wiadmści zawarte w prgramie nauczania ale wymaga t d nieg znacznie więcej czasu i wkładu pracy, w prównaniu z uczniem słyszącym. Przy cenie siągnięć ucznia z wadą słuchu należy szczególnie dceniać własną aktywnść i wkład pracy ucznia, a także jeg stsunek d bwiązków szklnych (systematycznść, bwiązkwść, dkładnść). 4. Specyficzne trudnści w uczeniu się Dyskalkulia, czyli trudnści w liczeniu Oceniamy przede wszystkim tk rzumwania, a nie techniczną strnę liczenia. Uczeń ma bwiem skłnnść d przestawiania klejnści cyfr w liczbie i przez t jej zapis jest błędny. Zły wynik kńcwy wcale nie świadczy tym, że dzieck nie rzumie zagadnienia. Dstswanie wymagań będzie, więc Strna 13 z 23

14 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych dtyczył tylk frmy sprawdzenia wiedzy pprzez kncentrację na prześledzeniu tku rzumwania w danym zadaniu i jeśli jest n pprawny - wystawienie uczniwi ceny pzytywnej. Dysgrafia, czyli brzydkie, nieczytelne pism Dstswanie wymagań będzie dtyczył frmy sprawdzania wiedzy, a nie treści. Wymagania merytryczne, c d ceny pracy pisemnej pwinny być gólne, takie same, jak dla innych uczniów, natmiast sprawdzenie pracy mże być nieknwencjnalne. Np., jeśli nauczyciel nie mże przeczytać pracy ucznia, mże g pprsić, aby uczynił t sam lub przepytać ustnie z teg zakresu materiału. Mże też skłaniać ucznia d pisania drukwanymi literami lub na kmputerze. Dysrtgrafia, czyli trudnści z pprawną piswnią pd względem rtgraficznym, fnetycznym, interpunkcyjnym itd. Dstswanie wymagań znwu dtyczy głównie frmy sprawdzania i ceniania wiedzy z teg zakresu. Zamiast klasycznych dyktand mżna rbić sprawdziany plegające na uzasadnianiu piswni wyrazów, dwłując się d znajmści zasad rtgraficznych ceniać drębnie merytryczną strnę pracy i drębnie pprawnść piswni, nie wpisując tej drugiej ceny d dziennika. W żadnym wypadku dysrtgrafia nie uprawnia d zwlnienia ucznia z nauki rtgrafii i gramatyki. Dysleksja, czyli trudnści w czytaniu przekładające się częst również na prblemy ze zrzumieniem treści. Dstswanie wymagań w zakresie frmy mże nastąpić w klasach, gdzie prgramw jest sprawdzanie panwania tej umiejętnści. Widząc trudnści dziecka nauczyciel mże dpytać g z czytanki na sbnści, a nie przy całej klasie, nie pnaglać, nie krytykwać, nie zawstydzać, nie mbilizwać stwierdzeniami jak się pstarasz t będzie lepiej", nie zadawać d dmu bszernych czytanek d panwania. W klasach starszych prblem jest bardziej złżny, gdyż panwanie wiedzy piera się na załżeniu, że uczeń umie już sprawnie czytać i ta umiejętnść rzeczywiście jest niezbędna. Uczeń ma, zatem niewielkie ple manewru. W zasadzie jedyne, c mże zrbić, t więcej czasu pświęcać na naukę, krzystać z lektur wypżyczanych z bibliteki dla niewidmych (nagrane na dyskietki czy taśmy magnetfnwe) lub sfilmwanych lektur, czy materiałów. Nauczyciel w zasadzie nie ma wybru, dysleksja nie daje mżliwści bniżenia wymagań jakściwych. Są t, bwiem uczniwie, z c najmniej przeciętną sprawnścią intelektualną, którzy zechcą w przyszłści zdawać maturę, a ta, aby zachwać swją rangę, musi mieć dpwiedni, c najmniej przeciętny, pzim wymagań. Plem d pracy dla nauczyciela będzie dbałść rzwój sfery emcjnalnej takieg ucznia. Dydaktyka jest, bwiem bardz ważna, ale jeszcze ważniejsze jest przygtwanie dziecka d radzenia sbie w życiu, Strna 14 z 23

15 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych a d teg dzieck ptrzebuje wrażliwści, fantazji, ufnści we własne siły i zdlnści, niezależnie d teg, kim będzie. Ogólne zasady pstępwania z uczniem z dysleksją rzwjwą 1. Unikać głśneg dpytywania z czytania przy całej klasie; wskazówka ta dtyczy przede wszystkim dzieci młdszych. Jeśli nauczycielwi dla ceny umiejętnści ucznia niezbędne jest głśne czytanie, należy przeprwadzić je na przerwie, p zakńczeniu lekcji. 2. Ograniczać czytanie bszernych lektur d rzdziałów isttnych ze względu na mawianą tematykę, akceptwać krzystanie z nagrań fnicznych, w wyjątkwych przypadkach z ekranizacji, jak uzupełnienia samdzielnie przeczytanych rzdziałów. 3. Kntrlwać stpień zrzumienia samdzielnie przeczytanych przez ucznia pleceń, szczególnie pdczas sprawdzianów (wlne temp czytania, słabe rzumienie jednrazw przeczytaneg tekstu mże uniemżliwić wykazanie się wiedzą z daneg materiału). 4. Ze względu na wlne temp czytania lub/i pisania zmniejszyć ilść zadań (pleceń) d wyknania w przewidzianym dla całej klasy czasie lub wydłużyć czas pracy dziecka. Frmy te należy stswać zamiennie uczeń pzstawiny w klasie dłużej niż rówieśnicy, narażny na kmentarze z ich strny sam zacznie rezygnwać z ddatkweg czasu. 5. Ograniczać teksty d czytania i pisania na lekcji d niezbędnych ntatek, których nie ma w pdręczniku; jeśli t mżliwe dać dziecku gtwą ntatkę d wklejenia. Zalecenie t jest szczególnie isttne w przypadku dzieci małych lub starszych, u których stwierdzn dysgrafię. 6. Pisemne sprawdziany pwinny graniczać się d sprawdzanych wiadmści, wskazane jest, zatem stswanie testów wybru, zdań niedkńcznych, tekstów z lukami pzwli t uczniwi skncentrwać się na kntrlwanej tematyce, a nie na pprawnści pisania. 7. Wskazane jest preferwanie wypwiedzi ustnych. Sprawdzanie wiadmści pwinn dbywać się częst i dtyczyć krótszych partii materiału. Pytania kierwane d ucznia pwinny być precyzyjne. 8. W przedmitach ścisłych pdczas wyknywania ścisłych peracji wymagających wielkrtnych przekształceń, należy umżliwić dziecku ustne skmentwanie wyknywanych działań. W cenie pracy ucznia wskazanie jest uwzględnienie pprawnści tku rzumwania, a nie tylk prawidłwści wyniku kńcweg. W przypadku prac pisemnych z przedmitów ścisłych i im pkrewnych, nauczyciel pwinien zwrócić uwagę na graficzne rzplanwanie sprawdzianów pd treścią zadania pwinn być wlne miejsce na rzwiązanie. Pzwli t uniknąć nieptrzebnych pmyłek przy przepisywaniu zadań na inną strnę np. gubienia, mylenia znaków, cyfr, symbli, tak charakterystycznych dla dzieci z dysleksją. 9. Materiał prgramwy wymagający znajmści wielu wzrów, symbli, przekształceń mżna pdzielić na mniejsze partie. Tam, gdzie jest taka mżliwść, pzwlić na krzystanie z gtwych wzrów, tablic itp. Unikać wyrywania d dpwiedzi. Jeśli t mżliwe uprzedzić ucznia (na przerwie lub na pczątku lekcji), że będzie dzisiaj pytany. W ten spsób umżliwiamy dziecku Strna 15 z 23

16 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych przypmnienie wiadmści, skncentrwaniu się, a także panwanie napięcia emcjnalneg częst blkująceg wypwiedź. 10. Dbrze jest psadzić dzieck blisk nauczyciela, dzięki temu zwiększy się jeg kncentracja uwagi, graniczeniu ulegnie ilść bdźców rzpraszających, wzrśnie bezpśrednia kntrla nauczyciela, bliskść tablicy pzwli zmniejszyć ilść błędów przy przepisywaniu. 11. Złagdzić kryteria wymagań z języków bcych. Uczeń mający prblemy z panwaniem jczysteg języka prawie zawsze ma trudnści z mówieniem, rzumieniem, czytaniem i pisaniem w języku bcym. 12. Pdczas ceny prac pisemnych nie uwzględniać pprawnści rtgraficznej lub ceniać ją pisw. Należałby pzwlić ucznim na krzystanie ze słwników rtgraficznych pdczas pisania wypracwań, prac klaswych. 13. Pstępy w zakresie rtgrafii sprawdzać za pmcą dyktand z kmentarzem, kienkiem rtgraficznym, pisania z pamięci. Zakres sprawdzianu pwinien bejmwać jeden rdzaj trudnść rtgraficznych - umżliwi t skncentrwanie się na zagadnieniu, tym samym zmniejszając ilść błędów i dając pczucie sukcesu. 14. W przypadku ucznia z dysgrafią wskazane jest akceptwanie pisma drukwaneg, pisma na maszynie, kmputerze, zwłaszcza prac bszernych (wypracwań, referatów). Nie należy również ceniać estetyki pisma, np. w zeszytach. Jeśli pism dziecka jest trudne d dczytania, mżna zamienić pracę pisemną na wypwiedź ustną. 15. Bazwać na plisensrycznych (angażujących wszystkie zmysły) metdach nauczania. 16. Przekazywać ucznim spstrzeżenia na temat ich pracy. Zauważać zrbine pstępy. 17. Systematycznie przeglądać zeszyty. 18. Zezwlić na pisanie łówkiem, aby uczeń mógł łatwiej pprawiać błędy. Nauczyciel pwinien znać dbrze specyfikę prblemu dysleksji, dysrtgrafii i dysgrafii, pnieważ umżliwi mu t rzumienie prblemów dziecka i sprzecznści, np. między dbrą znajmścią faktów histrycznych, a trudnściami z ich chrnlgicznym uprządkwaniem, wiedzą z zakresu gegrafii, a niemżnścią zrientwania się na mapie, wielkrtnym przepisywaniem teg sameg tekstu w ramach pprawy pracy klaswej, a ppełnianiem pdczas przepisywania craz t nwych błędów, czytaniem wielu książek, a ppełnianiem błędów rtgraficznych w częst pwtarzających się wyrazach, ładneg przepisywania kilkunastu linijek, a bazgraniem w dalszej części kartki zeszytu, dbreg słuchu muzyczneg a niemżnścią nauczenia się czytania nut, itp. JĘZYK POLSKI Symptmy trudnści trudnści w panwaniu techniki czytania tj.: głskwanie, sylabizwanie, przekręcanie wyrazów, dmyślanie się, wlne lub nierówne temp, pauzy, nie zwracanie uwagi na interpunkcję Strna 16 z 23

17 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych niepełne rzumienie treści tekstów i pleceń, ubższe słwnictw trudnści w pisaniu, szczególnie ze słuchu, liczne błędy np.: mylenie z-s, d- t, k-g błędy w zapisywaniu zmiękczeń, głsek i-j błędy w zapisywaniu głsek nswych ą-m, ę-m puszczanie, ddawanie, przestawianie, pdwajanie liter i sylab błędy gramatyczne w wypwiedziach ustnych i pisemnych trudnści w frmułwaniu wypwiedzi pisemnych na kreślny temat trudnści w uczeniu się ze słuchu na lekcji, krzystaniu z wykładów, zapamiętywaniu, rzumieniu pleceń złżnych, instrukcji trudnści z zapamiętaniem liter alfabetu, mylenie liter pdbnych kształtem l-t-ł mylenie liter zbliżnych kształtem, lecz inaczej ułżnych w przestrzeni b-d-g-p, w-m puszczanie drbnych elementów graficznych liter /krpki, kreski/ błędy w przepisywaniu i pisaniu z pamięci nieprawidłwe trzymanie przybrów d pisania wlne temp pisania, męczliwść ręki niekształtne litery, nieprawidłwe łączenia - bniżna czytelnść pisma nieumiejętnść zagspdarwania przestrzeni kartki Spsby dstswania wymagań edukacyjnych nie wymagać, by uczeń czytał głśn przy klasie nwy tekst, wskazywać wybrane fragmenty dłuższych tekstów d pracwania w dmu i na nich sprawdzać technikę czytania dawać więcej czasu na czytanie tekstów, pleceń, instrukcji, szczególnie pdczas samdzielnej pracy lub sprawdzianów, w miarę ptrzeby pmagać w ich dczytaniu starać się w miarę mżliwści przygtwywać sprawdziany i kartkówki w frmie testów czytanie lektur szklnych lub innych pracwań rzłżyć w czasie, pzwalać na krzystanie z książek mówinych raczej nie angażwać d knkursów czytania uwzględniać trudnści w rzumieniu treści, szczególnie pdczas samdzielnej pracy z tekstem, dawać więcej czasu, instruwać lub zalecać przeczytanie tekstu wcześniej w dmu częściej sprawdzać zeszyty szklne ucznia, ustalić spsób pprawy błędów, czuwać nad wnikliwą ich pprawą, ceniać pprawnść i spsób wyknania prac dać uczniwi czas na przygtwanie się d pisania dyktanda pprzez pdanie mu trudniejszych wyrazów, a nawet wybranych zdań, które wystąpią w dyktandzie; mżna też dawać teksty z lukami lub pisanie z pamięci dyktanda sprawdzające mżna rganizwać indywidualnie błędów nie mawiać wbec całej klasy w przypadku trudnści w redagwaniu wypwiedzi pisemnych uczyć twrzenia schematów pracy, planwania kmpzycji wypwiedzi (wstęp, rzwinięcie, zakńczenie) Strna 17 z 23

18 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych pmagać w dbrze argumentów, jak również dpwiednich wyrażeń i zwrtów nie bniżać cen za błędy rtgraficzne i graficzne w wypracwaniach pdać ucznim jasne kryteria ceny prac pisemnych (wiedza, dbór argumentów, lgika wywdu, treść, styl, kmpzycja itd.) dawać więcej czasu na prace pisemne, sprawdzać, czy uczeń skńczył ntatkę z lekcji, w razie ptrzeby skracać wielkść ntatek w przypadku trudnści z dczytaniem pracy dpytać ucznia ustnie pzwalać na wyknywanie prac na kmputerze usprawniać zaburzne funkcje: zajęcia krekcyjn-kmpensacyjne MATEMATYKA, FIZYKA, CHEMIA Symptmy trudnści nieprawidłwe dczytywanie treści zadań tekstwych niepełne rzumienie treści zadań, pleceń trudnści z wyknywaniem działań w pamięci, bez pmcy kartki prblemy z zapamiętywaniem reguł, definicji, tabliczki mnżenia prblemy z panwaniem terminlgii (np. nazw, symbli pierwiastków i związków chemicznych) błędne zapisywanie i dczytywanie liczb wielcyfrwych (z wielma zerami i miejscami p przecinku) przestawianie cyfr (np ) nieprawidłwa rganizacja przestrzenna zapisu działań matematycznych, przekształcania wzrów mylenie znaków działań, dwrtne zapisywanie znaków nierównści nieprawidłwe wyknywanie wykresów funkcji trudnści z zadaniami angażującymi wybraźnię przestrzenną w gemetrii niski pzim graficzny wykresów i rysunków, nieprawidłwe zapisywanie łańcuchów reakcji chemicznych Spsby dstswania wymagań edukacyjnych naukę tabliczki mnżenia, definicji, reguł wzrów, symbli chemicznych rzłżyć w czasie, częst przypminać i utrwalać nie wyrywać d natychmiastwej dpwiedzi, przygtwać wcześniej zapwiedzią, że uczeń będzie pytany w trakcie rzwiązywania zadań tekstwych sprawdzać, czy uczeń przeczytał treść zadania i czy prawidłw ją zrzumiał, w razie ptrzeby udzielać ddatkwych wskazówek w czasie sprawdzianów zwiększyć ilść czasu na rzwiązanie zadań Strna 18 z 23

19 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych mżna też dać uczniwi d rzwiązania w dmu pdbne zadania uwzględniać trudnści związane z myleniem znaków działań, przestawianiem cyfr, zapisywaniem reakcji chemicznych itp. materiał sprawiający trudnść dłużej utrwalać, dzielić na mniejsze prcje ceniać tk rzumwania, nawet gdyby stateczny wynik zadania był błędny, c wynikać mże z pmyłek rachunkwych ceniać dbrze, jeśli wynik zadania jest prawidłwy, chćby strategia djścia d nieg była niezbyt jasna, gdyż uczniwie dyslektyczni częst prezentują styl dchdzenia d rzwiązania niedstępny innym sbm, będący na wyższym pzimie kmpetencji GEOGRAFIA, BIOLOGIA, HISTORIA Symptmy trudnści trudnści z zapamiętywaniem nazw gegraficznych, terminlgii z bilgii i chemii (dłuższe nazwy, nazwy łacińskie), nazwisk z histrii trudnści z panwaniem systematyki (hierarchiczny układ infrmacji) zła rientacja w czasie (chrnlgia, daty) trudnści z czytaniem i ryswaniem map gegraficznych i histrycznych trudnści z rientacją w czasie i w przestrzeni (wskazywanie kierunków na mapie i w przestrzeni, bliczanie stref czaswych, płżenia gegraficzneg, kąta padania słńca itp.) prblemy z rganizacją przestrzenną schematów i rysunków trudnści z zapisem i zapamiętaniem łańcuchów reakcji bichemicznych Spsby dstswania wymagań edukacyjnych uwzględniać trudnści z zapamiętywaniem nazw, nazwisk, dat w czasie dpwiedzi ustnych dyskretnie wspmagać, dawać więcej czasu na przypmnienie, wydbycie z pamięci nazw, terminów, dyskretnie naprwadzać częściej pwtarzać i utrwalać materiał pdczas uczenia stswać techniki skjarzeniwe ułatwiające zapamiętywanie wprwadzać w nauczaniu metdy aktywne, angażujące jak najwięcej zmysłów (ruch, dtyk, wzrk, słuch), używać wielu pmcy dydaktycznych, urzmaicać prces nauczania zróżnicwać frmy sprawdzania wiadmści i umiejętnści tak, by graniczyć cenianie na pdstawie pisemnych dpwiedzi ucznia przeprwadzać sprawdziany ustne z ławki, niekiedy nawet dpytywać indywidualnie, częst ceniać prace dmwe MUZYKA, PLASTYKA, WYCHOWANIE FIZYCZNE, TECHNIKA Strna 19 z 23

20 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych Symptmy trudnści trudnści z czytaniem nut, dtwarzaniem rytmu, śpiewaniem, tańczeniem trudnści z ryswaniem (rysunek schematyczny, uprszczny) i rganizacją przestrzenną prac plastycznych bniżny pzim wyknania prac plastycznych i technicznych (dbra własna inwencja twórcza i wybraźnia) mylenie prawej i lewej strny trudnści z panwaniem układów gimnastycznych (sekwencje ruchwe zrganizwane w czasie i przestrzeni) trudnści w bieganiu, ćwiczeniach równważnych trudnści w panwaniu gier wymagających użycia piłki (siatkówka, kszykówka, tenis ziemny i stłwy, itp.) niechęć d uprawiania sprtów wymagających dbreg pczucia równwagi (deskrlka, narty, snwbard) Spsby dstswania wymagań edukacyjnych zawsze uwzględniać trudnści ucznia w miarę mżliwści pmagać, wspierać, ddatkw instruwać, naprwadzać, pkazywać na przykładzie dzielić dane zadanie na etapy i zachęcać d wyknywania malutkimi krkami nie zmuszać na siłę d śpiewania, czy wyknywania ćwiczeń sprawiających uczniwi trudnść dawać więcej czasu na panwanie danej umiejętnści, cierpliwie udzielać instruktażu nie krytykwać, nie ceniać negatywnie wbec klasy pdczas ceniania brać przede wszystkim pd uwagę stsunek ucznia d przedmitu, jeg chęci, wysiłek, przygtwanie d zajęć w materiały, niezbędne pmce itp. włączać d rywalizacji tylk tam, gdzie uczeń ma szanse JĘZYKI OBCE Symptmy trudnści trudnści z zapamiętaniem słówek, struktur gramatycznych prblemy z budwaniem wypwiedzi ustnych trudnści z rzumieniem i zapamiętywaniem tekstu mówineg lub nagraneg na taśmę prblemy z dróżnianiem słów pdbnie brzmiących Strna 20 z 23

21 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych błędy w pisaniu- trudnści z dróżnianiem wyrazów pdbnych- gubienie drbnych elementów graficznych, puszczanie i przestawianie liter trudnści z pprawnym pisaniem, pmim dbrych wypwiedzi ustnych kłpty z zapisem wyrazów w pprawnej frmie gramatycznej gubienie drbnych elementów graficznych, puszczanie i przestawianie liter trudnści z pprawnym pisaniem, pmim dbrych wypwiedzi ustnych kłpty z zapisem wyrazów w pprawnej frmie gramatycznej Spsby dstswania wymagań edukacyjnych dawać łatwiejsze zadania nie wyrywać d natychmiastwej dpwiedzi, dawać więcej czasu na zastanwienie się i przypmnienie słówek, zwrtów dawać więcej czasu na panwanie kreślneg zestawu słówek w fazie prezentacji leksyki zwlnić temp wypwiadanych słów i zwrtów, a nawet wypwiadać je przesadnie pprawnie mżna pzwlić na krzystanie z dyktafnu pdczas lekcji nwe wyrazy bjaśniać za pmcą plskieg dpwiednika, w frmie piswej, pdania synnimu, antnimu, brazka, twrzenia związku z nwym wyrazem w zapamiętywaniu piswni stswać wybrażanie wyrazu, literwanie, pisanie palcem na ławce, pisanie ze zróżnicwaniem klrystycznym liter przy dczytywaniu tekstu przez nauczyciela pzwalać na krzystanie z pdręcznika w nauczaniu gramatyki mżna stswać algrytmy w pstaci graficznej wykresów, tabeli, rysunków pdczas prezentacji materiału zestawiać zjawiska gramatyczne języka plskieg ze zjawiskami gramatycznymi charakterystycznymi dla języka bceg prwadzić rzmówki na tematy dtyczące uczniów dawać więcej czasu na wypwiedzi ustne i prace pisemne liberalnie ceniać pprawnść rtgraficzną i graficzną pisma ceniać za wiedzę i wysiłek włżny w panwanie języka, kłaść większy nacisk na wypwiedzi ustne DO PRZEMYŚLENIA Z dstępnych becnie danych wynika, że dysleksja t specyficzne schrzenie pdłżu neurlgicznym. Mżna przypuszczać, że pstępy w świacie i badaniach medycznych dprwadzą w przyszłści d jednznaczneg dróżnienia dyslektyków d pzstałych sób słab czytających. Nie d kńca wiadm natmiast, czy spwduje t pracwanie drębnych frm pmcy dla bu tych grup. Strna 21 z 23

22 Publiczne Gimnazjum im. Tadeusza Kściuszki w Kścierzycach Dstswanie wymagań edukacyjnych Wart się zastanwić czy przy becnym stanie wiedzy są pdstawy teretyczne i mralne pzwalające lepiej traktwać dzieci, u których zdiagnzwan dysleksję, pmijając inne dzieci słab czytające, których zdlnści są graniczne. Alternatywne pdejście plega na dejściu d wyszukiwania różnic na pdstawie rzbieżnści pmiędzy umiejętnścią czytania a pzstałymi zdlnściami. Zamiast teg braki w tym zakresie definiwać mżna by p prstu na pdstawie słabych wyników w nauce. Prawdpdbny dsetek takich sób wyniósłby kł 25% całej ppulacji, zatem knsekwencje takieg pdejścia są niezbyt atrakcyjne dla sób dyspnujących śrdkami. Najprawdpdbniej sby słab czytające będą nadal dzielne na dyslektyków i pzstałych i d teg będzie zależał dstęp d kreślnych śrdków i przywilejów. * * * * * Istnieje wiele pdejść d planwania prgramów nauczania dla uczniów z zaburzeniami uczenia się. W znacznej mierze pdejścia te wiążą się z pglądami daneg specjalisty na przyczyny zaburzeń i specyficznych kłptów ucznia. Na przykład pedagdzy, którzy uważają, że zaburzenia uczenia się są spwdwane dysfunkcją prcesów umysłwych, będą się starali dstarczać kazji d ćwiczeń w tych bszarach. Jeśli więc uczeń, któreg kłpty w uczeniu się uważa się za spwdwane trudnściami w zakresie percepcji wzrkwej, trzyma raczej ćwiczenia percepcji wzrkwej niż ćwiczenia w technice czytania. Oczywiści nie należy mylić kłptów z percepcją wzrkwą z prblemami z strścią wzrku. Dzieck mże mieć bardz dbry wzrk, ale naptykać trudnści w rganizwaniu i interpretwaniu bdźców wzrkwych. Pdbnie mże mieć nrmalny słuch (strść), ale wykazywać trudnści związane z interpretwaniem lub rzróżnianiem dźwięków (percepcja słuchwa). Niektórzy pedagdzy stsują bardziej bezpśrednie pdejście w pracy z uczniami z zaburzeniami uczenia się. Oznacza t, że zamiast ćwiczyć prcesy umysłwe związane z uczeniem się, kładą ni raczej nacisk na techniki bezpśredni związane z tym, c jest przedmitem nauki. Zwlennicy psychlgii behawiralnej kncentrują się na dzieleniu treści nauczania na małe fragmenty i nauczaniu wiedzy niezbędnej w uczeniu się. Zwlennicy kncepcji pznawczych kncentrują się na technikach partych na przetwarzaniu infrmacji. T pdejście kładzie nacisk na strategie uczenia się i wskazywanie ucznim teg, jak się uczyć. Szereg prwadznych badań wskazuje, że techniki, które kładą nacisk na skrupulatne nauczanie treści szklnych, raz pdejścia związane z przetwarzaniem infrmacji są na gół bardziej skuteczne niż stswane pdejścia pśrednie, w których próbuje się ćwiczyć zaburzne prcesy utrudniające ucznim uczenie się. Strna 22 z 23