ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA

Transkrypt

1 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA VOL. LXIV (4) SECTIO E 2009 Kaedra Energeyki i Pojazdów, Uniwersye Przyrodniczy w Lublinie, ul. Głęboka 28, Lublin, slawomir.juscinski@up.lublin.pl, wieslaw.piekarski@up.lublin.pl SŁAWOMIR JUŚCIŃSKI, WIESŁAW PIEKARSKI Badanie saysyczne srukury popyu dla wybranej grupy części zamiennych do ciągników rolniczych Saisical research of he demand srucure for a seleced group of spare pars for agriculural racors Sreszczenie. W arykule przedsawiono podsawowe problemy logisyczne związane z prowadzeniem auoryzowanej działalności dysrybucyjnej przez przedsiębiorswo handlowo-usługowe pracujące w sekorze obsługi rolnicwa. Omówiono wyniki badań sprzedaży wybranej grupy części zamiennych niezbędnych do realizacji usług przeglądów gwarancyjnych i pogwarancyjnych ciągników rolniczych marki John Deere. Badania prowadzono w Dziale Serwisu auoryzowanego dysrybuora ciągników rolniczych koncernu Deere & Company. Cykl badań obejmował laa Wyniki opracowano saysycznie, prezenując warość indeksów sezonowych. Rozkłady czasowe ilości sprzedanych części zamiennych poddano analizie w aspekcie kalendarza zabiegów agroechnicznych zalecanego dla upraw krajowych. Słowa kluczowe: logisyka, części zamienne, przeglądy ciągników rolniczych WSTĘP Wysoki poziom echniczny i echnologiczny pojazdów i maszyn rolniczych, przy jednoczesnym ciągłym procesie unowocześniania i rozszerzania ich funkcji użykowych, sawia coraz większe wymagania przed zespołami realizującymi usługi serwisowe [Płocki 2005, Juściński i Piekarski 2008a]. Uzyskanie auoryzacji na działalność handlowo-usługową zobowiązuje firmy dealerskie do zapewnienia sprawnego i profesjonalnego wsparcia serwisowego klienom, kórzy nabyli wyroby danego producena. Przedsiębiorswa produkujące pojazdy i maszyny rolnicze oferują współpracującym z nimi podmioom gospodarczym cykliczne pakiey szkoleń dla personelu echnicznego, dążąc do zapewnienia jednoliego sandardu świadczonych usług w całej firmowej sieci dysrybucji [Bailey i in. 2000, Juściński i Piekarski 2008b, Klimkiewicz i Moczulska 2008, Moniuk 2009].

2 40 S. Juściński, W. Piekarski Auoryzowany dealer, mając świadomość konkurencji na rynku ciągników i maszyn rolniczych, przywiązuje szczególną wagę do jakości, erminowości i koszów świadczonych usług [Menzer i in. 2001, Skudlarski 2006, Gil-Saura 2008]. Należy podkreślić, że realizacja zabiegów agroechnicznych wymaga dorzymania zalecanych erminów, częso w wąskich przedziałach czasowych [Karczmarczyk (red.) 2005, Grześ i Kowalik 2005]. Indywidualizacja usług logisycznych w dziale serwisu powoduje, że są one wpisywane w harmonogram realizacji po uwzględnieniu wymagań isonych dla zleceniodawcy. Z uwagi na częsą zbieżność obsługi ze spięrzeniem prac polowych, szczególnie isona jes ich sprawna realizacja zarówno na sacji serwisowej, jak i poza siedzibą firmy [Płocki 2005, Juściński i Piekarski 2008c, 2008d]. Prowadzenie działalności dealerskiej w branży pojazdów i maszyn rolniczych wymaga dososowywania poencjału w zakresie świadczonych usług do zmiennego zaporzebowania ze srony użykowników wyrobów. W zakresie kompeencji firmy dysrybucyjnej pozosaje również zarządzanie łańcuchem dosaw części zamiennych, podzespołów oraz płynów eksploaacyjnych, kóre są niezbędne do przeglądów gwarancyjnych i pogwarancyjnych ciągników rolniczych [Juściński i Szczepanik 2008, Towpik 2008]. Celem badań była analiza rozkładu ilości sprzedanych filrów w aspekcie kalendarza zabiegów agroechnicznych zalecanego dla upraw krajowych. Analizę popyu na przeglądy ciągników amerykańskiej firmy Deere & Company należy rozparywać w konekście specyfiki ych wyrobów. W analizowanym okresie koncern en był na eapie inensywnej sprzedaży swoich wyrobów na badanym obszarze Polski. MATERIAŁ I METODY Obiekem badań był auoryzowany serwis dysrybuora pojazdów i maszyn rolniczych, realizujący przeglądy oferowanych ciągników. Przedsiębiorswo prowadzi działalność w sekorze obsługi rolnicwa na obszarze Polski Środkowo-Wschodniej. W laach badaniom i ocenie poddano wybraną grupę części zamiennych do ciągników marki John Deere, w skład kórej wchodziły filry: paliwa, oleju silnikowego, układu hydraulicznego i skrzyni przekładniowej. Filry e sanowią charakerysyczną grupę z uwagi na fak, że podlegały cyklicznej wymianie podczas przeglądów gwarancyjnych i pogwarancyjnych ciągników rolniczych zrealizowanych w Dziale Serwisu. Zjawisko sezonowości w świadczeniu usług serwisowych poddano badaniu przy pomocy muliplikaywnego szeregu czasowego, kóry zapisano w posaci równania [Aczel 2002, Pułaska-Turyna 2005, Sobczyk 2006]: Y T S C I (1) gdzie: Y warość szeregu, T rend szeregu, S wahania sezonowe, C wahania cykliczne, I wahania przypadkowe.

3 BADANIE STATYSTYCZNE STRUKTURY POPYTU DLA WYBRANEJ Zasosowanie średniej ruchomej MA pozwoliło wyodrębnić z równania wahania sezonowe (S ) i wahania przypadkowe (I ): Y MA T S C I S I (2) T C Obliczone zgodnie z procedurą indeksy sezonowe sandaryzowano wg zależności: wi d Si 100% d w i 1 i (3) gdzie: S i indeks sezonowy dla i-ego podokresu (miesiąca), w średnia arymeyczna warości współczynnika w kolejnych miesiącach, i d liczba miesięcy w roku. Indeksy sezonowe służą do przedsawienia ilościowo efeków sezonowych w szeregu czasowym dla poziomu sprzedaży wybranej grupy części zamiennych. Podczas analizy wpływu wahań sezonowych na rozkład sprzedanych filrów korzysano z pojęcia poziomu odniesienia (poziomu przecięnego), kóry dla indeksów sezonowych w poszczególnych miesiącach miał warość równą 100% [Aczel 2002, Ignaczyk i Chromińska 2004]. WYNIKI W 2003 r. sprzedano ogółem 158 sz. filrów z opisanej grupy. Należy podkreślić, że analizowany okres był drugim sezonem auoryzowanej sprzedaży ciągników rolniczych marki John Deere przez przedsiębiorswo będące obiekem badań. Rozkład popyu na filry do ciągników rolniczych marki John Deere w 2003 r. przedsawia hisogram na rysunku 1. Ilość Quaniy (sz.) Miesiące Monhs Rys. 1. Rozkład ilości sprzedanych filrów z grupy badanej w laach do ciągników rolniczych marki John Deere Fig. 1. Layou of he amoun of sold filers for John Deere racors considering group analysed in he period

4 42 S. Juściński, W. Piekarski Srukura sprzedaży filrów w ujęciu kwaralnym wykazała najmniejszy popy na począku roku, a minimum miesięczne dla badanego okresu wysąpiło w syczniu i luym. W pierwszych rzech miesiącach udział filrów w sprzedaży wynosił 2,5% obrou rocznego. Naomias w drugim kwarale udział en zwiększył się do 19,6%, z miejscowym maksimum w kwieniu, czyli w okresie wiosennych prac polowych. Największe zaporzebowanie na filry wysąpiło w rzecim kwarale, podczas kórego zrealizowano 46,2% obrou rocznego. W sierpniu i wrześniu zarejesrowano dynamiczny wzros popyu i w ym okresie sprzedano najwięcej filrów. Duża i sabilna sprzedaż filrów, z udziałem 31,7%, wysąpiła w osanim kwarale roku, co wynikało z konynuacji przeglądów dla całej populacji ciągników w badanym regionie. W analizowanym 2004 r. sprzedano ogółem 543 sz. filrów z grupy poddanej badaniom. Rozkład popyu na filry do ciągników rolniczych John Deere w 2004 r. pokazuje hisogram na rysunku 1. Ocena poziomu sprzedaży grupy filrów podlegających wymianie podczas przeglądów serwisowych w poszczególnych okresach roku wykazała, że najmniejsza sprzedaż wysąpiła w pierwszym kwarale, z udziałem 11,1% obrou rocznego. W syczniu i luym zakupiono najmniejszą ilość filrów. W drugim kwarale miał miejsce wzros sprzedaży, kóra osiągnęła 27,8% obrou rocznego. W rzecim kwarale odnoowano najwyższą dynamikę wzrosu i udział popyu na filry zwiększył się do 39,2%. Należy zaznaczyć, że maksymalną sprzedaż zrealizowano w sierpniu i wrześniu. W osanich rzech miesiącach roku zmniejszyło się zaporzebowanie na filry do warości 21,9% popyu rocznego. W ocenianym 2005 r. sprzedano ogółem 439 sz. filrów. Ilościową srukurę popyu na filry do ciągników marki John Deere w 2005 r. prezenuje hisogram na rysunku 1. Najmniejszą sprzedaż filrów zarejesrowano w pierwszych rzech miesiącach i wynosiła ona 14,8% obroów rocznych. Minimum dla całego badanego okresu wysąpiło w luym. W drugim kwarale nasąpił wzros obroów do poziomu 26,4%. Charakerysyczny duży popy miał miejsce w kwieniu, jako odpowiedź na wiosenną inensywną eksploaację ciągników. Największą ilość filrów sprzedano po zakończeniu lenich zabiegów polowych, czyli we wrześniu, kiedy realizowane były przeglądy gwarancyjne i pogwarancyjne. W rzecim kwarale zaporzebowanie na filry było największe i sprzedaż wynosiła 33,7% obroów rocznych. W osanich rzech miesiącach roku, przy ogólnym popycie 25,1% w odniesieniu do obroów rocznych, odnoowano endencję spadkową z najmniejszą warością sprzedaży ych części w grudniu. Charakerysyka porównawcza sprzedaży badanej grupy filrów w poszczególnych miesiącach okresu objęła ogółem 1140 sz. filrów: oleju silnikowego, paliwa, układu hydraulicznego i skrzyni przekładniowej. W ciągu rzech la wysępowały zjawiska sezonowe kszałujące poziom popyu, ale było również wydarzenie bez precedensu, czyli wsąpienie Polski do Unii Europejskiej. Akcesja wywarła wyraźny wpływ na sprzedaż rynkową [Juściński, Piekarski 2008b]. W związku z ym fakem największą sprzedaż filrów zarejesrowano w 2004 r. Duża ilość sprzedanych filrów w ym okresie wiązała się z przeglądami gwarancyjnymi, jakie wykonano dla bardzo licznej populacji nowych ciągników zakupionych w pierwszym kwarale. Porównanie kolejnych okresów wskazuje na wzros ilości sprzedanych filrów o 243,7% w roku 2004 (w zesawieniu z rokiem 2003) i spadek o 19,1% dla okresu

5 BADANIE STATYSTYCZNE STRUKTURY POPYTU DLA WYBRANEJ Zesawienie rozkładu sprzedaży filrów, pomimo dużych różnic w poziomie ilościowym, wykazało charakerysyczne wspólne cechy. W badanym okresie zauważa się podobieńswo udziału procenowego dla poszczególnych kwarałów w zrealizowanym obrocie rocznym. W pierwszym kwarale, w każdym z badanych okresów, wysąpił najmniejszy popy na filry, ale w skali rzyleniej miał miejsce wyraźny wzros zaporzebowania na począku każdego roku od 2,5% do 14,6%. W drugim kwarale każdego roku, czyli na począku sezonu wiosennych zabiegów agroechnicznych, ilość sprzedanych filrów mieściła się wokół średniej warości z okresu rocznego, ze szczególnym wzrosem w kwieniu. Popy generowany radycyjnie przez rynek w miesiącach lenich znalazł powierdzenie w największych ilościach zakupionych filrów w rzecim kwarale, z maksimum w sierpniu lub wrześniu. W końcowych miesiącach każdego roku odnoowano zmniejszony popy na filry. Sumaryczny rozkład ilości sprzedanych filrów do ciągników marki John Deere pokazuje wykres na rysunku 2. Ilość Quaniy (sz.) Miesiące Monhs Rys. 2. Sumaryczny rozkład ilości sprzedanych filrów z grupy badanej w laach do ciągników rolniczych marki John Deere Fig. 2. Aggregae layou of he amoun of sold filers for John Deere racors considering group analysed in he period Sprzedaż badanej grupy filrów do ciągników rolniczych marki John Deere w analizowanym okresie miała charaker periodyczny. Procesy ekonomiczne, kórych przebieg związany był z wysępowaniem wahań okresowych poddano badaniom z wykorzysaniem meod saysycznych. Wyodrębnienie wahań sezonowych sanowiło podsawę do obliczenia indeksów sezonowych. Warość indeksów sezonowych dla poziomu sprzedaży filrów w laach pokazuje wykres na rysunku 3.

6 44 S. Juściński, W. Piekarski Warość Value (%) Miesiące Monhs Rys. 3. Indeksy sezonowe dla poziomu sprzedaży badanej grupy filrów do ciągników marki John Deere w laach Fig. 3. Seasonal indexes concerning he level of sales, of esed group of filers for John Deere racors for he period W wyniku wahań sezonowych w pierwszym kwarale odnoowano zmniejszoną sprzedaż filrów. Indeksy sezonowe dla pierwszych rzech miesięcy były niższe od poziomu odniesienia odpowiednio o 46,1%, 61,4% i 22,4%. W kwieniu wysąpił dynamiczny wzros popyu i indeks uzyskał warość wyższą od poziomu przecięnego o 31,7%. Na skuek wahań sezonowych największe zaporzebowanie na filry wysąpiło w rzecim kwarale. Indeks w sierpniu i wrześniu osiągnął warości odpowiednio 82% i 72,1% ponad poziomem odniesienia. W osanim kwarale zmniejszyła się warość indeksu, gdyż wysąpiła endencja spadkowa popyu na części zamienne do przeglądów. WNIOSKI Saysfakcja kliena, wynikająca z niezawodnej pracy ekip serwisowych, w dłuższej perspekywie czasowej jes elemenem decydującym o lojalności klienów w sosunku do firmy handlowo-usługowej. Klien, podrzymując konaky z firmą dysrybucyjną, skłonny jes do rozszerzania pakieu zamawianych usług, kupowania części zamiennych, nabywania kolejnych wyrobów lub modernizacji posiadanego parku maszynowego. Na podsawie przeprowadzonych badań rozkładu ilościowego sprzedaży grupy filrów w funkcji czasu można sformułować nasępujące wnioski: 1. Zwiększony poziom sprzedaży filrów w laach był wyraźnie zbieżny z okresami, w kórych inensywnie eksploaowano ciągniki rolnicze przy wykonywaniu polowych zabiegów agroechnicznych. Pojazdy rolnicze wypracowywały zalecany przez producena resurs moogodzin w okresie wiosennym, a nasępnie podczas zbioru zbóż i roślin oleisych w miesiącach lenich oraz upraw pożniwnych jesienią. Zwiększona ilość przeglądów gwarancyjnych i pogwarancyjnych generowała zaporzebowanie na badaną grupę filrów.

7 BADANIE STATYSTYCZNE STRUKTURY POPYTU DLA WYBRANEJ Wyznaczone indeksy sezonowe dla poziomu sprzedaży badanej grupy filrów w laach wskazują na wpływ inensywności wiosennych prac polowych na lokalny przyros sprzedaży ych części w kwieniu. Wahania sezonowe w okresie lenich i pożniwnych zabiegów agroechnicznych wpłynęły na osiągnięcie największej sprzedaży grupy filrów ponad poziom odniesienia w sierpniu i wrześniu. PIŚMIENNICTWO Aczel A.D., Complee business saisics, 4h ed., Richard D. Irwin/McGraw-Hill, Boson, Bailey A., Williams N., Palmer M., Geering R., The farmer as service provider: he demand for agriculural commodiies and equine services, Agric. Sys., 66, 3, Gil-Saura I, Servera-Francés D, Berenguer-Conrí G, Fuenes-Blasco M., Logisics service qualiy: a new way o loyaly, Indus. Manag. Daa Sysems, 5(108), Grześ Z., Kowalik I Badania rocznego wykorzysania maszyn rolniczych, Inż. Rol. 3(63), Ignaczyk W., Chromińska M., Saysyka, eoria i zasosowanie, Wyd. Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań, Juściński S., Piekarski W., 2008a. Sysemy logisyczne w procesie zarządzania dysrybucją ciągników i maszyn rolniczych, Aca Agroph., 12(1)/2008, Juściński S., Piekarski W., 2008b. Logisic managemen of an auhorized service for agriculural racors and machines, Mainen. Reliab., 2(38), Juściński S., Piekarski W., 2008c. An analysis of he erriorial range of farm racors servicing realised as an elemen of disribuion logisics, Tech. Sci., 11, Juściński S., Piekarski W., 2008d. Analiza saysyczna obsługi serwisowej ciągników rolniczych w aspekcie odległości od siedziby firmy, Inż. Rol., 2/(100), Juściński S., Szczepanik M., Guaranee service of agriculural racors as an elemen of disribuion logisics, Mainen. Reliab., 2(38), Karczmarczyk S. (red.), Agroechnika roślin uprawnych, Wyd. AR w Szczecinie, Szczecin, Klimkiewicz M., Moczulska K., Zasosowanie zbiorów przybliżonych do analizy saysfakcji kliena serwisu pojazdów, Inż. Rol. 1(99), Menzer, J.T., Flin, D.J., Hul G.T.M., Logisics service qualiy as a segmen-cusomized process, J. Marke., 4(65), Moniuk J., Gwarancja dla rolnika, Rol. Przeg. Tech., 1/(119), Płocki K., Serwis ciągników, Rol. Przeg. Tech., 4/(73), 6 8. Pułaska-Turyna B., Saysyka dla ekonomisów, Difin, Warszawa, Skudlarski J., Procedura badania sra na skuek przesojów jako elemen koszów eksploaacji ciągnika, Inż. Rol. 11(86), Sobczyk M., Saysyka aspeky prakyczne i eoreyczne, Wyd. UMCS, Lublin, Towpik T., Ile koszuje urzymanie ciągnika, Rol. Przeg. Tech., 1 (108),

8 46 S. Juściński, W. Piekarski Summary. Basic logisic problems conneced wih running an auhorised disribuion aciviy by rading-servicing enerprise acing in an agriculure service secor are presened. Research resuls and research analyses for a seleced group of spare pars necessary o carry ou services of warrany and pos-warrany inspecions of John Deere agriculural racors are discussed. The research was done a he Service Deparmen of an auhorised dealer of agriculural racors of Deere & Company concern. The research cycle included he years The research resuls obained were analyzed saisically by calculaing he value of seasonal indices. The ime schedule of he quaniy of spare pars sold was analysed in he aspec of an agriechnical operaion calendar recommended for he domesic crop. Key words: logisics, spare pars, agriculural racors inspecions