ROZKŁAD ZAPOTRZEBOWANIA NA PRZEGLĄDY SERWISOWE CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W ASPEKCIE TERMINÓW AGROTECHNICZNYCH

Transkrypt

1 Inżynieria Rolnicza 8(117)/2009 ROZKŁAD ZAPOTRZEBOWANIA NA PRZEGLĄDY SERWISOWE CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W ASPEKCIE TERMINÓW AGROTECHNICZNYCH Sławomir Juściński, Wiesław Piekarski Kaedra Energeyki i Pojazdów, Uniwersye Przyrodniczy w Lublinie Sreszczenie. Przedsawiono kluczowe problemy związane z realizacją usług serwisowych przez przedsiębiorswo dysrybucyjne pracujące w sekorze obsługi rolnicwa. Omówiono zagadnienia zmiennego popyu na usługi na przesrzeni roku. Zaprezenowano wyniki badań dla sprzedaży wybranej grupy części zamiennych porzebnych do wykonania usług przeglądów gwarancyjnych i pogwarancyjnych ciągników rolniczych. Badania zrealizowano w Dziale Serwisu auoryzowanego dysrybuora ciągników rolniczych marki JOHN DEERE. Cykl badań wykonano w laach Wyniki badań opracowano saysycznie w celu wyznaczenia warości indeksów sezonowych. Rozkłady czasowe warości sprzedanych części zamiennych poddano analizie w aspekcie okresów realizacji zabiegów agroechnicznych zalecanych dla upraw na erenie Polski. Słowa kluczowe: logisyka, części zamienne, przeglądy ciągników rolniczych. Wprowadzenie Dział Serwisu sanowi jeden z podsawowych elemenów w sysemie logisycznym przedsiębiorswa pracującego na rzecz obsługi sekora rolniczego. Działalność auoryzowanej sacji obsługi można charakeryzować w rzech zasadniczych aspekach: organizacyjnym, echnicznym oraz ekonomicznym. Efekywność wykonywanych prac usługowych wpływa bezpośrednio na wypracowywane wyniki ekonomiczne podmiou gospodarczego, naomias w dłuższym horyzoncie czasowym buduje pozyywny wizerunek firmy [Ballou 2004; Ciesielski 2002; Juściński, Piekarski 2008a]. Na skueczną realizację zleceń przeglądów gwarancyjnych i pogwarancyjnych przez Dział Serwisu składają się zarządzanie harmonogramami pracy i dosępność części zamiennych, ale wpływ mają akże wahania poziomu zaporzebowania w poszczególnych okresach roku [Bowersox i in. 2009; Kempny 2001; Coyle i in. 2003; Juściński, Piekarski 2008b]. Przeglądy pojazdów rolniczych, mając na uwadze urzymanie ich goowości echnicznej, powinny być realizowane po określonych przez producena resursach. Okresy gwaranowanej sprawnej eksploaacji charakeryzuje ilość moogodzin, kóre mogą one przepracować. Użykowanie ciągników w gospodarswach rolniczych podlega isonym wahaniom na przesrzeni kolejnych miesięcy roku. Problem en sanowi przeszkodę w dokładnym prognozowaniu przez Dział Serwisu popyu na usługi, nawe w przypadku znanej populacji nowych pojazdów użykowanych na danym obszarze, kóre podlegają gwarancji producena. Szczególnie urudnione jes szacowanie liczby przeglądów pogwa- 31

2 Sławomir Juściński, Wiesław Piekarski rancyjnych, ponieważ użykownicy mogą podjąć decyzję o ich realizację w prognozowanym okresie, kierując się jedynie fakulaywnie zalecanymi resursami [Juściński, Piekarski 2008d; Juściński, Szczepanik 2008]. Problem badawczy Biorąc pod uwagę fak jednoczesnego wysępowania wielu przyczyn prowadzących do niejednorodności popyu, usługi serwisowe wymagają wielu inensywnych prac logisycznych. Dososowywanie poencjału firmy do zmiennego zaporzebowania na usługi w skali roku winno uwzględniać m.in. owarzyszący akim pracom wzros koszów. Innym ważnym aspekem jes brak możliwości płynnej zmiany poziomu zarudnienia na przesrzeni roku z uwagi na wymagania zawodowe sawiane pracownikom obsługi serwisowej. Sanowi o złożony problem w syuacji, gdy porzebne są działania resrukuryzujące sysem zarządzania Działem Serwisu [Juściński, Piekarski 2008c; Skrobacki, Ekielski 2006]. Obiekem przeprowadzonych badań był auoryzowany serwis dysrybuora pojazdów i maszyn rolniczych, wykonujący ich przeglądy i naprawy. Przedsiębiorswo od dwudziesu la świadczy usługi dla sekora produkcji rolniczej na obszarze Polski środkowo-wschodniej. Badaniom i ocenie na przesrzeni la poddano wybraną grupę części zamiennych do pojazdów rolniczych. Analizowana grupa obejmowała: filry oleju silnika, filry paliwa, filry układu hydraulicznego oraz skrzyni przekładniowej do ciągników marki JOHN DEERE. Wszyskie wymienione filry, zgodnie z zaleceniem producena, podlegały cyklicznej wymianie podczas przeglądów gwarancyjnych i pogwarancyjnych wykonywanych przez Dział Serwisu. Celem wykonanych badań była analiza rozkładu warości sprzedanych filrów w funkcji czasu. Rozkłady poddano analizie w aspekcie zalecanych erminów zabiegów agroechnicznych dla upraw krajowych. Należy podkreślić, że w badanym okresie koncern DEERE&Company był na począkowym eapie szerokiej dysrybucji firmowych pojazdów rolniczych na erenie Polski. Sprzedaż badanej grupy filrów w 2003 roku W pierwszym roku prowadzonych badań zarejesrowano sprzedaż ogółem 158 szuk filrów z wyselekcjonowanej grupy o łącznej warości zł. Rozkład warości nabyych filrów niezbędnych przy przeglądach ciągników rolniczych marki JOHN DEERE w 2003 roku przedsawia hisogram na rys. 1. Rozkład warości sprzedanych filrów w ujęciu kwaralnym posiadał najniższy poziom na począku roku. Sprzedaż w pierwszych rzech miesiącach sanowiła zaledwie 2,2% obrou rocznego. W syczniu i luym popy na przeglądy wyznaczył minimum miesięczne dla badanego okresu. Dynamiczny wzros sprzedaży wysąpił w kwieniu. Był on zbieżny z erminem wiosennych prac polowych. Drugi kwarał miał warość sprzedaży analizowanej grupy filrów rzędu 18,6% obroów rocznych. Najwyższy popy na filry wysąpił w miesiącu sierpniu, czyli czasie eksploaacji ciągników przy zbiorze zbóż i realizacji pożniwnych zabiegów agroechnicznych [Karczmarczyk i in. 2005; Banasiak i in. 1999]. W rzecim kwarale zrealizowano najwyższą warość sprzedaży, kóra osiągnęła 48,9% obrou rocznego. W osanim kwarale urzymał się popy na badaną grupę filrów z uwagi na konynuację przeglądów ciągników po zakończeniu jesiennych prac polowych. W czwarym kwarale odnoowano warość sprzedaży równą 30,3% popyu rocznego. 32

3 Rozkład zaporzebowania Warość [zł] Rys. 1. Fig Mi es iące Źródło: opracowanie własne Rozkład warości sprzedanych filrów, z grupy badanej w laach , do ciągników rolniczych marki JOHN DEERE Disribuion of sold filers values, from group examined in years , for JOHN DEERE farm racors [own sudy] Sprzedaż badanej grupy filrów w 2004 roku W analizowanym okresie sprzedano ogółem 543 szuki filrów wymienianych podczas przeglądów serwisowych ciągników rolniczych o łącznej warości zł. Rozkład warości sprzedanych filrów do pojazdów marki JOHN DEERE w 2004 roku przedsawia hisogram na rys. 1. W badanym roku analiza warości sprzedanych filrów powierdziła minimalne zaineresowanie przeglądami gwarancyjnymi i pogwarancyjnymi w miesiącach, gdy nie są wykonywane zabiegi agroechniczne. Najniższą warość zakupu filrów zarejesrowano w luym, a pierwszy kwarał miał 11,8% obrou rocznego. Miejscowy wzros warości sprzedaży badanych części zamiennych przypadł na czas wiosennych prac polowych w kwieniu i maju [Karczmarczyk i in , Banasiak i in. 1999]. Drugi kwarał osiągnął warość rzędu 27,1% sprzedaży rocznej. Maksimum popyu na przeglądy zarejesrowano w erminie zbioru plonów w sierpniu i wrześniu. W rzecim kwarale warość sprzedanych filrów była na poziomie 41% obrou rocznego. Osani kwarał posiadał endencję spadkową i całkowiy popy wyniósł 20,1% sprzedaży rocznej. Sprzedaż badanej grupy filrów w 2005 roku W ocenianym okresie sprzedano ogółem 439 szuk filrów z analizowanej grupy o łącznej warości zł. Rozkład warości sprzedanych filrów do ciągników marki JOHN DEERE w badanym roku przedsawia hisogram na rys. 1. Najniższa warość sprzedaży filrów wysąpiła w pierwszym kwarale i osiągnęła 17,6% obroów rocznych. Minimum popyu na przeglądy serwisowe dla całego badanego okresu wysąpiło w miesiącu luym. W drugim kwarale zarejesrowano wzros warości do poziomu 26,2% sprzedaży rocznej. Wysoki wzros popyu na przeglądy wysąpił w kwieniu, czyli był zbieżny w czasie z inensywną eksploaacją ciągników podczas prac polowych. 33

4 Sławomir Juściński, Wiesław Piekarski Najwyższą warość sprzedanych filrów uzyskano we wrześniu po zakończeniu zbioru zbóż i wykonaniu pożniwnych zabiegów agroechnicznych [Karczmarczyk i in. 2005; Banasiak i in. 1999]. W rzecim kwarale było maksymalne zaporzebowania na filry, ze sprzedażą na poziomie 35,7% warości rocznej. Koniec roku, po lokalnym wzroście warości w lisopadzie, miał niską sprzedaż, porównywalną z miesiącem luym. W czwarym kwarale popy był rzędu 20,5% warości rocznej. Charakerysyka porównawcza sprzedaży badanej grupy filrów w laach Badania warości na przesrzeni rzech la prowadzono w sumie nad grupą 1140 szuk filrów. Łączna warość filrów: oleju silnika, paliwa, układu hydraulicznego i skrzyni przekładniowej wymienianych podczas przeglądów serwisowych osiągnęła warość zł. Warość sprzedanych części zamiennych ulegała zmianie w wyniku wysępowania zjawisk sezonowych w rolnicwie. Wydarzeniem, kóre zasadniczo wpłynęło na cały sysem dysrybucji, a w rezulacie akże na działalność serwisową, było wsąpienie Polski do Unii Europejskiej roku. Akcesja spowodowała bardzo wysokie zmiany w srukurze sprzedaży w związku z podwyższeniem sawki podakowej na maszyny rolnicze. Maksymalna warość sprzedanych filrów w 2004 roku wynikała z przeglądów gwarancyjnych wykonywanych dla bardzo licznej populacji nowych ciągników. Porównanie kolejnych la pokazuje wzros warości o 233,4% dla przedziału i spadek o 46,3% dla okresu Rozkład warości sprzedanych filrów przedsawiony na rys. 1 pokazuje, że w pierwszym kwarale kolejnych la miał miejsce najniższy popy na filry. Drugi kwarał charakeryzował się średnią warością sprzedaży z isonym wzrosem zakupów w kwieniu. Popy na usługi przeglądów serwisowych wysępujący w miesiącach lenich powierdził najwyższą warość sprzedaży filrów w rzecim kwarale. W czwarym kwarale rejesrowano w każdym roku redukcję popyu na przeglądy. Sumaryczny rozkład warości sprzedanych filrów do ciągników marki JOHN DEERE pokazuje rys Warość [zł] Miesiące Źródło: opracowanie własne Rys. 2. Sumaryczny rozkład warości sprzedanych filrów, z grupy badanej w laach , do ciągników marki JOHN DEERE Fig. 2. Summary disribuion of sold filers values, from group examined in years , for JOHN DEERE farm racors 34

5 Rozkład zaporzebowania... Analiza saysyczna sprzedaży badanej grupy filrów w laach Poziom popyu na badaną grupę filrów do ciągników marki JOHN DEERE podlegał na przesrzeni kolejnych miesięcy isonym zmianom sezonowym. W wyniku realizacji rzylenich badań wyznaczone zosały zbiory obserwacji zmiennych w funkcji czasu. Wahania okresowe w procesach ekonomicznych można charakeryzować w oparciu o model muliplikaywny składowych szeregu czasowego. Warość szeregu przyjmuje wówczas posać równania [Aczel 2002; Pułaska-Turyna 2005; Sobczyk 2007]: Y = T S C I (1) gdzie: Y warość szeregu, T rend szeregu, S wahania sezonowe, C wahania cykliczne, I wahania przypadkowe. Korzysając ze średniej ruchomej obliczamy surowe indeksy sezonowości, kóre nasępnie poddawane są sandaryzacji przy wykorzysaniu zależności: wi d Si = 100% d w i= 1 gdzie: S i indeks sezonowy dla i-ego podokresu (miesiąca), w i średnia arymeyczna warości współczynnika w kolejnych miesiącach, d liczba miesięcy w roku. Efeky sezonowe w szeregu czasowym sprzedaży badanej grupy filrów charakeryzuje ilościowo warość indeksów sezonowych. Wpływ wahań sezonowych na srukurę sprzedaży filrów do przeglądów gwarancyjnych i pogwarancyjnych analizowano wykorzysując poziom odniesienia (poziom przecięny). W poszczególnych miesiącach poziom odniesienia dla indeksów sezonowych miał warość równą 100% [Aczel 2002; Sarzyńska 2007]. Indeksy sezonowe dla warości sprzedaży badanej grupy filrów w laach , prezenuje rys. 3. Na skuek wahań sezonowych pierwszy kwarał miał obniżoną warość sprzedaży filrów. Indeksy sezonowe dla pierwszego kwarału były niższe od poziomu odniesienia odpowiednio w kolejnych miesiącach o: 30,9%, 72,3% i 24,5%. Dynamiczny wzros sprzedaży wysąpił w kwieniu, przewyższając o 41% poziom przecięny. Po rzech miesiącach spadku warości indeksu w wyniku wahań sezonowych, wysąpił wzros popyu na filry w czasie zbioru plonów. Miesiące sierpień i wrzesień, w kórych wysąpiło maksymalne zaporzebowanie na przeglądy serwisowe, posiadały indeksy sezonowe wyższe od poziomu odniesienia odpowiednio o 119,6% i 69,2%. W osanim kwarale roku wysąpiła redukcja popyu na badane części do poziomu poniżej warości przecięnej. i (2) 35

6 Sławomir Juściński, Wiesław Piekarski Warość [%] Miesiące Rys. 3. Fig. 3. Indeksy sezonowe dla warości sprzedaży badanej grupy filrów do ciągników marki JOHN DEERE w laach Seasonal indexes for sale values of examined group of filers for JOHN DEERE farm racors in years Podsumowanie Przeglądy gwarancyjne i pogwarancyjne, z uwagi na swoją cykliczność, sanowią dla przedsiębiorswa handlowo-usługowego ważny obszar do doskonalenia działań logisyczno-markeingowych. Sysemy zapewnienia jakości sosowane przez producenów pojazdów i maszyn rolniczych mają na celu eliminację błędów maeriałowych i wykonawczych podczas procesu wywarzania części i monażu wyrobów. Wysoka sprawność funkcjonalna w procesie użykowania ciągników w isony sposób zależy naomias od erminowej realizacji przeglądów. Działania w zakresie pozyskania użykowników pojazdów danej marki do korzysania z pakieu usług serwisowych powinny być prowadzone równolegle z poznaniem srukury warościowej oraz rozkładu czasowego popyu na części zamienne do przeglądów gwarancyjnych i pogwarancyjnych. W oparciu o wykonane badania rozkładu warości grupy filrów w funkcji czasu można sformułować nasępujące wnioski: 1. Dla wszyskich rzech la rozkłady warości sprzedanych filrów, odzwierciedlające popy na przeglądy realizowane przez Dział Serwisu, wykazywały isoną zbieżność czasową z zalecanymi erminami podsawowych i specjalisycznych zabiegów agroechnicznych. Należy nadmienić, że z uwagi na srukurę krajowej produkcji rolniczej, wykorzysanie ciągników jako głównego źródła mocy napędowej i energii rakcyjnej uciągu, wysępuje podczas prac polowych. Inensywna eksploaacja pojazdów rolniczych, prowadząca do wyczerpania zalecanego przedziału moogodzin, szczególnie przy zabiegach wiosennych, zbiorze zbóż w lecie oraz uprawach pożniwnych, powodowała znaczący, okresowy wzros zadań logisycznych dla Działu Serwisu. 2. Przeprowadzona analiza saysyczna w celu wyznaczenia indeksów sezonowych dla badanej grupy filrów pozwala posawić ezę o wpływie wiosennych i lenich prac 36

7 Rozkład zaporzebowania... polowych na czasowy wzros warości sprzedaży. Wahania sezonowe w czasie żniw i lenich zabiegów agroechnicznych wywarły wpływ na maksymalny wzros popyu w rzecim kwarale. Dla badanej grupy części zamiennych, niezbędnych przy realizacji przeglądów ciągników rolniczych, indeksy sezonowe miały w miesiącu sierpniu najwyższą warość ponad poziomem odniesienia. Bibliografia Aczel A.D Complee Business Saisics. 4 h ed.. Richard D. Irwin/McGraw-Hill. Boson. ISBN X. Banasiak J. (red.) Agroechnologia. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa-Wrocław. ISBN Bowersox, D.J., Closs D.J., Cooper M.B Supply Chain Logisics Managemen. 3 rd ed.. McGraw-Hill. New York. ISBN Ballou R.H Business Logisics Managemen. Planning.Organizing and Conrolling he Supply Chain. 5 h ed.. Upper Saddle River. Pearson Prenice Hall. New Jersey. ISBN Ciesielski M Logisyka w prakyce-sudium przypadków. Wyd. Akademii Ekonomicznej. Poznań. ISBN Coyle J.J., Bardi E.J., Langley C.J The Managemen of Business Logisics: A Supply Chain Perspecive. 7 h ed.. Souh-Wesern Thomson Learning. Ohio. ISBN Juściński S., Piekarski W. 2008a. Sysemy logisyczne w procesie zarządzania dysrybucją ciągników i maszyn rolniczych (Logisic sysems in he managemen of agriculural racors and machines disribuion). Aca Agrophisica. vol. 12(1). s Juściński S.. Piekarski W. 2008b. Zarządzanie logisyczne auoryzowanym serwisem ciągników i maszyn rolniczych (Logisic managemen of an auhorized service for agriculural racors and machines). Eksploaacja i Niezawodność. vol. 2(38). s Juściński S., Piekarski W. 2008c. An analysis of he erriorial range of farm racors servicing realised as an elemen of disribuion logisics. Technical Sciences. No 11. pp Juściński S., Piekarski W. 2008d. Analiza saysyczna obsługi serwisowej ciągników rolniczych w aspekcie odległości od siedziby firmy. Inżynieria Rolnicza. Nr 2(100). s Juściński S., Szczepanik M Przeglądy gwarancyjne ciągników rolniczych jako elemen logisyki dysrybucji (Guaranee service of agriculural racors as an elemen of disribuion logisics). Eksploaacja i Niezawodność. vol. 2(38). s Karczmarczyk S. i in Agroechnika roślin uprawnych. Wyd. Akademii Rolniczej w Szczecinie. Szczecin. ISBN Kempny D Logisyczna obsługa kliena. Polskie Wyd. Ekonomiczne. Warszawa. ISBN Pułaska-Turyna B Saysyka dla ekonomisów. Wyd. Difin. Warszawa. ISBN Skrobacki A., Ekielski A Pojazdy i ciągniki rolnicze. Wyd. Wieś Jura. Warszawa. ISBN Sobczyk M Saysyka-aspeky prakyczne i eoreyczne. Wyd. UMCS. Lublin. ISBN Sarzyńska W Saysyka prakyczna. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa. ISBN

8 Sławomir Juściński, Wiesław Piekarski DISTRIBUTION OF DEMAND FOR SERVICE SURVEYS OF FARM TRACTORS IN THE ASPECT OF AGROTECHNICAL DATES Absrac. The paper presens key issues relaed o service suppor compleion by a disribuion company operaing in he agriculure servicing secor. The auhors discuss he issues of changing demand for services over a year. The paper shows research resuls for he sale of seleced group of spare pars needed o complee services relaed o guaranee and afer-guaranee surveys for farm racors. The research was carried ou a he Service Deparmen of auhorised disribuor for JOHN DEERE farm racors. The research cycle was compleed in years Research resuls have been prepared saisically so as o deermine he values of seasonal indexes. Time disribuions for values of sold spare pars were pu o analysis in he aspec of execuion periods for agroechnical operaions recommended for crops in Poland. Key words: logisics, spare pars, surveys of farm racors Adres do korespondencji: Sławomir Juściński; slawomir.juscinski@up.lublin.pl Kaedra Energeyki i Pojazdów Uniwersye Przyrodniczy w Lublinie ul Głęboka Lublin 38