Alternatywny model pomiaru kapitału ludzkiego An alternative model of measuring human capital

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Alternatywny model pomiaru kapitału ludzkiego An alternative model of measuring human capital"

Transkrypt

1 Zeszyy Naukowe UNIWERSYTETU PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNEGO w SIEDLCACH Seria: Adminisracja i Zarządzanie Nr dr Wojciech Kozioł 1 Uniwersye Ekonomiczny w Krakowie, Kaedra Rachunkowości Alernaywny model pomiaru kapiału ludzkiego An alernaive model of measuring human capial Sreszczenie: Celem arykułu jes przedsawienie alernaywnego modelu kapiału ludzkiego oraz możliwości zasosowania w ekonomii i zarządzaniu. Model en sanowi rozwinięcie ogólnego modelu kapiału wykorzysującego radycyjne zasady pomiaru obowiązujące w rachunkowości. Połączenie ych zasad rachunkowości z odkryciem sałej ekonomicznej poencjalnego wzrosu (sanowiącej w modelu czynnik dyskonujący) pozwala na dokładny pomiar kapiału oraz indywidualnego kapiału ludzkiego. Opis modelu kapiału ludzkiego zosał poszerzony o porównanie go z klasycznymi modelami kapiału ludzkiego, m.in. koncepcją kapiału ludzkiego Beckera i Shulza. Arykuł zawiera również prezenację zasad opłacenia kapiału ludzkiego. Zasady e wynikają z naury kapiału i kapiału ludzkiego. Przedsawiona meoda pomiaru oraz zasady właściwego opłacenia kapiału ludzkiego znajdują zasosowanie w ekonomii i zarządzaniu. W szczególności pozwalają na rozwiązanie szeregu ważnych kwesii płacowych akich, jak płaca minimalna, adekwane nierówności płacowe w gospodarce, płace w sekorze publicznym, jak również mogą sanowić podsawę sysemów wynagradzania przedsiębiorsw. Sanowią ym samym alernaywę dla dominującej w lieraurze ekonomicznej nadrzędnej roli rynku pracy w kszałowaniu wynagrodzeń. Słowa kluczowe: kapiał, kapiał ludzki, wynagrodzenie zasadnicze, pomiar kapiału ludzkiego Absrac: The aim of he aricle is o presen an alernaive model of human capial and is possible applicaions in economics and managemen. This model builds on he general model of capial using he radiional rules in force in he accouning measuremen. The combinaion of hese accouning rules wih he discovery of consan economic growh poenial (which is he discoun facor model) allows for he accurae measuremen of individual capial and human capial. A descripion of he human capial model has been exended o compare i wih classic models of human capial, including he concep of he human capial of Becker and Schulz. The aricle conains he presenaion of he principles of pay for human capial. These principles arise from he naure of capial and human capial. The presened mehod of measuremen and principles of proper pay for human capial are used in economics and managemen. In paricular, his allows solving a number of imporan issues of pay, such as he minimum wage, adequae wage inequaliies in he economy, wages in he public secor, and may also provide he basis for remuneraing companies. They provide an alernaive o he dominan economic lieraure paramoun role in shaping he labour marke wages. Keywords: capial, human capial, base salary, he measuremen of human capial Alernaywny model kapiału ludzkiego jako program badawczy Badania nad kapiałem ludzkim sanowią jeden z najczęściej podejmowanych problemów badawczych w ramach nauk ekonomicznych w osanich dziesięcioleciach. Dominującym nurem badawczym jes program badań zaini- 1 koziolw@uek.krakow.pl

2 104 W. Kozioł cjowany przez T. Shulza i G.S. Beckera, prowadzony pod hasłem inwesowania w ludzi. Program en sanowił rozwój ekonomicznego myślenia, jak rynki i insyucje publiczne oddziałują na decyzje jednosek zmierzających do poprawy własnej syuacji ekonomicznej i społecznej. Pozwoliło o na wyodrębnienie wydaków na bieżące, konsumpcyjne oraz inwesycyjne, nakierowane na przyszłe korzyści. Osaecznie program badawczy pozwolił na zbadanie licznych problemów ekonomicznych, akich jak ekonomika edukacji, ekonomika rodziny (gospodarswa domowego) oraz bardziej szczegółowe kwesie, jak szkolenia w rakcie pracy czy eż migracje ludności 2. Należy jednak podkreślić, że w odróżnieniu od prezenowanego w ym arykule alernaywnego podejścia badawczego, w radycyjnym nurcie badawczym niewiele miejsca poświęcono na wyjaśnienie pojęcia kapiału. W dominującym nurcie badawczym, kapiał ujmowany był nieco enigmaycznie, jako coś niewąpliwie dobrego i warościowego 3. Uproszczenie o przesądziło o dużej płodności radycyjnego programu badawczego, jednak sanęło u podsaw dalszych ograniczeń radycyjnego modelu kapiału ludzkiego, zwłaszcza w obliczu narasającej jego kryyki. Odzyskanie posępowego charakeru, w znaczeniu modelu naukoznawczego I. Lakaosa, wymaga precyzyjnego naukowego zdefiniowania pojęcia kapiału i kapiału ludzkiego. Naprzeciw wspomnianym ograniczeniom wychodzi alernaywny program badań nad kapiałem ludzkim zapocząkowany w laach 90. Cechuje się oryginalnością i indywidualizmem meodologicznym nawiązującym do klasycznego nuru ekonomicznego 4. Punkem wyjścia do sformułowania właściwej eorii kapiału jes swierdzenie, że kapiał jes absrakcyjny, zagregowany i homogeniczny (jednorodny) w odróżnieniu od konkrenych i heerogenicznych akywów 5. Podział en znajduje swój wyraz w znanej od pięciu wieków rachunkowej zasadzie dualizmu, czyli podwójnym ujęciu zasobów (akywów) i kapiału. Kapiał definiowany jako zdolność do wykonywania pracy, ucieleśnia się w zasobach. Naomias poziom koncenracji kapiału w obiekcie decyduje o jego warości. Kapiał jes kaegorią dynamiczną, kórej zrozumienie wymaga przedsawienia sił oddziałujących na zmiany jego warości, przede wszyskim włączenia do analiz czynnika czasu. Dynamiczny model zmian kapiału przedsawia formuła 6 : gdzie: oznaczenia jak poniżej. C = C 0 e r = C 0 e (p-s+m) Kapiał podlega rzem kluczowym oddziaływaniom środowiska: nauralny rozpływ kapiału na skuek sponanicznej dyfuzji (s), oddziaływanie osłabiające oddziaływanie sił desrukcyjnych w efekcie pracy i zarządzania (m) oraz 8-procenowa sała ekonomiczna oznaczająca nauralny poencjał do wzrosu (p). Oddziaływania 2 C.R. McConnel, S.L. Brue, Conemporary Labour Economics, s M. Blaug, Meodologia ekonomii, PWN, Warszawa 1995, s M. Dobija, How o Place Human Resources ino Balance Shee?, Journal of Human Resource Cosing and Accouning, vol. 3, no 1. 5 Y. Ijiri, Segmen Saemens and Informaiveness Measures: Managing Capial vs. Managing Resources, Accouning Horizons, Vol. 9 No 3; C, Kapiał ludzki w perspekywie ekonomicznej, Wyd. Uniwersyeu Ekonomicznego w Krakowie, Seria: Adminisracja i Zarządzanie (32) 2015 ZN nr 105

3 Alernaywny model pomiaru kapiału ludzkiego 105 e sprawiają, że począkowa warość kapiału (C 0 ) może wzrasać lub podlegać rozpływowi. Kolejną ważną implikacją wynikającą z opisanego modelu kapiału jes fak, że kapiał nie powsaje z niczego, ma swoje źródło reprezenowane przez kapiał począkowy (C 0 ). Isnienie akywów jes warunkiem koniecznym dla posiadania zdolności do wykonywania pracy. Kapiał ucieleśnia się w obiekach posiadających poencjał do wykonywania pracy. Poencjał en nie powsaje z niczego, rodzi się w rakcie procesów produkcyjnych i echnologicznych, na skuek upływu czasu, poencjał en sopniowo spada. Zachowanie warości (zdolności do wykonywania pracy) wymaga podjęcia działań zmierzających do przezwyciężenia sił desrukcyjnych, oznaczonych jako (s) w powyższym wzorze. Uwaga a odnosi się zarówno do akywów maerialnych, niemaerialnych, jak i do zasobów ludzkich. Kapiał ucieleśniony w zasobach ludzkich, choć ma ę samą naurę jak kapiał ucieleśniony w pozosałych zasobach, sanowi kapiał ludzki. Kapiał ludzki podlega zaem nauralnemu rozproszeniu. Fak en sanowi podsawę scharakeryzowanej w dalszej części opracowania eorii godziwego wynagradzania. Badania pokazały, że godziwa płaca sała musi równoważyć rozpraszanie kapiału ludzkiego, czyli kszałować się na poziomie 8% warości kapiału ludzkiego. Fak en pomimo licznych badań nie swarza podsaw do odrzucenia ej hipoezy 7. Teoria płacy godziwej jes jednym z punków, w kórym alernaywny program badania kapiału ludzkiego różni się od programu zainicjowanego przez T. Shulza i G. Beckera. Źródłem kapiału ludzkiego są skapializowane nakłady niezbędne do wyworzenia ekonomicznego poencjału do wykonywania pracy jakim jes jednoska ludzka. Będą o przede wszyskim koszy profesjonalnej edukacji zawodowej, kóre są powiększone o koszy urzymania. Poniesienie koszów urzymania jes nieodzowne do przygoowania fizycznego nośnika kapiału ludzkiego, jakim jes ciało człowieka. Nakłady ponoszone są w czasie () niezbędnym do przygoowania człowieka do wykonywania danego zawodu, czyli od urodzin do momenu podjęcia pracy zawodowej. Skoro organizm ludzki zosał właściwie wykszałcony a młody człowiek ukończył erminowo zaplanowaną ścieżkę edukacyjną, oznacza, że dyfuzja kapiału (s) zosała skompensowana m.in. dzięki saraniom rodziców (paramer m). Osaecznie prowadzi o do formuły kapiału należącego do pracownika (H ). Kapiał en będzie zależał od nakładów począkowych (H 0 ), sałej ekonomicznej (p) i czasu kapializacji (): H = H 0 e p Rozwinięcie modelu kapiału ludzkiego pozwala na przedsawienie ej koncepcji jako sumy kwo reprezenujących skapializowane wydaki na urzymanie (K) i wykszałcenie (E). Nakłady e są źródłem zdolności do wykonywania określonej pracy, kóre doskonalą się wraz ze sażem pracy. Ów przyros zdolności i efekywności w miejscu pracy reprezenowany jes przez czynnik doświadczenia Q(T). Należy pamięać, że koszy ponoszone są w sposób ciągły, dlaego wyraz (C 0 ), reprezenujący ich warość ma charaker srumienia koszów, a nie jednorazowego nakładu, jak częso bywa w przypadku inwesycji rzeczowych i finansowych. Prawidłowość ę odzwierciedlają uzupełniające wzory, kóre 7 Tamże. ZN nr 105 Seria: Adminisracja i Zarządzanie (32) 2015

4 106 W. Kozioł przedsawiają proces konsyuowania się kapiału ludzkiego z koszów urzymania (K) oraz z wykszałcenia (E). Formuły po lewej sronie przedsawiają powsawanie kapiału ludzkiego z koszów urzymania i wykszałcenia przy założeniu kapializacji rocznej, naomias e po prawej sronie wykorzysują kapializację ciągłą. Uwzględniając powyższe uwagi, kapiał ludzki, definiowany jako źródło finansowania zasobów ludzkich można przedsawić jako sumę rzech składowych 8 : H (T,p) = (K + E ) (1 + Q(T)) Przy rocznej kapializacji nakładów, poszczególne składniki kapiału ludzkiego można przedsawić za pomocą poniższych wzorów: K k (1 p) p 1 12 lub K k e 12 p p 1 E e (1 p) p 1 12 lub e e 12 gdzie: H (T,p) warość kapiału ludzkiego, K skapializowane koszy urzymania, E skapializowane koszy edukacji, Q(T) czynnik określający wzros kapiału ludzkiego w wyniku pracy zawodowej wykonywanej przez okres (T), T liczba la pracy zawodowej, k miesięczne niezbędne koszy urzymania, e miesięczne niezbędne koszy profesjonalnej edukacji, liczba la kapializacji niezbędnych koszów urzymania lub niezbędnych koszów profesjonalnej edukacji. Dodakowego wyjaśnienia wymaga kwesia wysokości i zasad kwalifikowania koszów urzymania (k) i profesjonalnej edukacji (e) oraz okres, w kórym kapializowane są ponoszone nakłady (). Niezbędna wielkość koszów urzymania i edukacji jes możliwa do obiekywnego określenia i zależy od akualnych warunków ekonomicznych i społecznych. Naomias rzeczywisa wielkość zależy od umiejęności gospodarującego. Kosz można zdefiniować jako nakład mieszczący się w granicach niezbędnego zużycia, kóry doprowadził do osiągnięcia zamierzonego celu 9. W przypadku kapiału ludzkiego, pojęcie niezbędnego zużycia należy rozumieć jako zużycie społecznie uzasadnione. Pod ym pojęciem kryje się zużycie niezbędne w zasanych echniczno-organizacyjnych warunkach. Przykładowo, jeśli dwie osoby zosały przygoowane do pracy w idenycznym zakresie, przy czym na przygoowanie jednej z nich ponoszono dwukronie wyższe koszy urzymania, o owa nadwyżka nie będzie premiowana na efekywnym rynku. Nieco inaczej przedsawia się syuacja osoby, kóra skorzysała z bezpłanej profesjonalnej edukacji i znalazła się w środowisku, w kórym funkcjonuje pełna odpłaność za sudia. Przykładem ego jes zarobkowy wyjazd polskiego lekarza do Wielkiej Bryanii. Człowiek en zdobył w Polsce wykszałcenie zawodowe w rakcie bezpłanych sudiów, naomias w Wielkiej Bryanii jego konkurenci E p p 1 8 M. Dobija, dz. cy. 9 Burzym E., Koszy i sray a przepływy warości w gospodarce i ich ujęcie w rachunkowości, [w:] Polska szkoła rachunkowości, red. M. Gmyrasiewicz, A. Karmańska, SGH, Warszawa 2004, s. 381, 389. Seria: Adminisracja i Zarządzanie (32) 2015 ZN nr 105

5 Alernaywny model pomiaru kapiału ludzkiego 107 musieli ponieść koszy sudiów. W efekcie rynek przyzna akiej osobie dodakową warość kapiału ludzkiego, równą skapializowanym koszom edukacji, kóre ponieśli bryyjscy lekarze. Osani składnik modelu kapiału ludzkiego (Q(T)), odzwierciedla proces nabywania doświadczenia w procesie pracy. Przyjmuje się, że pracownik wykonujący ę samą pracę, w nasępnym roku wykona ją o (w) procen ławiej i aniej. Tak rozumiane doświadczenie zawodowe powoduje wzros zdolności do wykonywania pracy, zaem konieczne jes oszacowanie warości doświadczenia zawodowego, a nasępnie włączenie do srukury kapiału ludzkiego. Czynnik doświadczenia (Q(T)) wyraża się funkcją la: Q(T) = 1 - T ln(1 w) gdzie: w = współczynnik uczenia, T = laa pracy zawodowej, T>1. Schema wzrosu kapiału ludzkiego dla osoby, kóra posiada wyższe wykszałcenie, zamieszczono na rysunku 1. Zgodnie z isniejącym w Polsce sysemem edukacyjnym, sudia rozpoczynane są w wieku 19 la i rwają przez 5 kolejnych la 10. W związku z ym okres kapializacji koszów urzymania wyniesie 24 laa, czyli okres od momenu urodzin do chwili ukończenia sudiów. Naomias okres kapializacji koszów edukacji będzie odzwierciedlać 5-leni eap sudiów. Ukończenie sudiów zobowiązuje do podjęcia pracy zawodowej. W efekcie wykonywania pracy pojawiają się dodakowe zdolności mające źródło w kapiale z doświadczenia Q(T). ln2 Rys. 1. Graficzny schema powsawania kapiału ludzkiego Źródło: opracowanie własne. Przedsawiony modelu pomiaru kapiału ludzkiego pozwala na wyprowadzenie kilku kaegorii pochodnych, jak kapiał inelekualny I(T) i kapiał z doświadczenia zawodowego D(T). Miarę kapiału doświadczenia zawodowego D(T) można przedsawić jako różnicę pomiędzy warością łącznego kapiału ludzkiego H(T) a sumą skapializowanych koszów urzymania (K) i profesjonalnej edukacji (E): gdzie: H = H(0) = K + E D(T) = H (T) H = H Q(T) = (K + E) Q(T) 10 Zgodnie z zasadami bolońskimi. ZN nr 105 Seria: Adminisracja i Zarządzanie (32) 2015

6 108 W. Kozioł Drugą z wymienionych kaegorii, kapiał inelekualny I(T) sanowi różnicę między warością kapiału ludzkiego H(T) a skapializowanymi koszami urzymania (K): I(T) = H(T) K =... =E [1 +Q(T)] + KQ (T) = E + H Q(T) = E + D(T) Alernaywnym rozwiązaniem dla zaprezenowanej klasyfikacji składników kapiału ludzkiego jes podział elemenów kapiału ludzkiego z punku widzenia okresu jego wzrosu. Począkowo, wzros kapiału ludzkiego wiąże się z konsyuowaniem się organizmu ludzkiego, kóremu owarzyszy nabywanie podsawowego zakresu wykszałcenia. W krajach rozwinięych, wykszałcenie o jes dobrem ogólnodosępnym oraz bezpłanym, zaem na ym eapie, wzros kapiału ludzkiego odbywa się na skuek kapializacji ponoszonych koszów urzymania. Powsały w en sposób kapiał z koszów urzymania (K) sanowi powszechny i masowo dosępny składnik kapiału ludzkiego. Jego warość jes równa skapializowanym koszom urzymania poniesionym w ciągu la. Nasępnie właściciel kapiału ludzkiego (K) podejmuje decyzje o rozpoczęciu pracy zarobkowej lub podjęciu dalszej, profesjonalnej edukacji. W drugim z wymienionych przypadków wzros kapiału ludzkiego odbywa się na skuek kapializacji koszów edukacji i koszów urzymania kapializowanych w czasie nauki. W ym przypadku koszy urzymania posiadają inny sens ekonomiczny niż miało o miejsce w począkowym eapie wzrosu kapiału ludzkiego. Ponado w czasie edukacji warość kapiału ludzkiego wzrasa o godziwy procen (p) od kapiału powsałego w począkowym okresie (K). Jes o ekwiwalen warości czasu poświęconego nauce zamias pracy zarobkowej. Innymi słowy, jes o kosz rezygnacji z podjęcia pracy zarobkowej (kosz alernaywny), kóry powiększa warość kapiału ludzkiego. W efekcie powsaje kapiał z edukacji (E) liczony jako różnica między warością kapiału ludzkiego (H(T 0 )) a koszami urzymania (K). Trzecim, osanim eapem wzrosu warości kapiału ludzkiego jes okres akywności zawodowej, charakeryzujący się przyrosem kapiału z doświadczenia (D(T)). Godziwy rozmiar płac w świele alernaywnego modelu kapiału ludzkiego Na obiek będący nośnikiem kapiału, w ym również kapiału ludzkiego oddziałuje saysyczny proces rozpraszania kapiału oznaczony w ogólnym modelu wyrazem e -s. Warunkiem zachowania kapiału ludzkiego jes odpowiedni srumień dochodu, kompensujący rozpływ kapiału ludzkiego. W przypadku człowieka sraność wynika z isoy życia, przede wszyskim z codziennej uray sił wialnych, a akże sarzenia się. Zachowanie warości kapiału ludzkiego (rozumianego jako poencjalna zdolność do wykonywania pracy) wymaga poniesienia nakładów kompensacyjnych, czyli nakładów na odbudowę sił oraz przygoowanie przyszłego pokolenia do wykonywania pracy o ej samej warości. Aby możliwe było poniesienie wspomnianych nakładów kompensacyjnych niezbędny jes odpowiedni dopływ warości do pracownika (posiadacza kapiału ludzkiego) w posaci orzymywanego wynagrodzenia. Innymi słowy wynagrodzenie godziwe powinno zachowywać zdolność do pełnego odworzenia kapiału ludzkiego w krókim i długim okresie, czyli zdolności do wykonywania pracy. W świele badań, rozmiar sopy sraności określonej zmienną losową s, wynosi średnio Seria: Adminisracja i Zarządzanie (32) 2015 ZN nr 105

7 Alernaywny model pomiaru kapiału ludzkiego 109 p = E(s) = 0,08/rok 11 Zdolność kapiału do generowania warości można przedsawić za pomocą równania wewnęrznej sopy zwrou (IRR). Wykorzysanie ego równania dla kapiału ludzkiego w okresie roku można przedsawić w nasępujący sposób 12 : H(T) (1+r) = W + H(T+1) gdzie: r wewnęrzna sopa zwrou, W wynagrodzenie. Lewa srona równania wskazuje normaywnie, że kapiał ludzki pracownika (H(T)) w ciągu roku powinien wzrosnąć o czynnik (1 + r). Prawa srona wskazuje realne warości; w rozważanym roku pracownik orzyma wynagrodzenie (W) a ponado jego kapiał ludzki wzrośnie do rozmiaru H(T+1). Można zaem wyprowadzić formułę dla wynagrodzenia (W): czyli W = H(T) r ΔD(T) W = H(T) r H(0) [Q(T+1) Q(T)] Równanie o pokazuje, że wynagrodzenie rzeczywiście sanowi procen od kapiału (r H(T)), ale pojawia się eż czynnik pomniejszający, ponieważ pracownik dzięki wykonywanej pracy zyskuje doświadczenie zawodowe. Zgodnie z modelem, doświadczenie zawodowe posiada ściśle określoną warość, kórej wzros pozwoli zarudnionemu na przyszły awans płacowy. Jak wierdzi S. Sunder, kapiał z doświadczenia używa się w pracy ale się go nie zużywa, mało ego, kapiał en zdobywany jes jako produk uboczny wykonywanej pracy 13. Badania wynagrodzeń pokazują, że wzros doświadczenia zawodowego ma duży wpływ na poziom wynagrodzeń osób rozpoczynających karierę zawodową, jednak z upływem czasu szybko raci na znaczeniu. Wobec ego w dalszej analizie kszałowania się kapiału ludzkiego pracownika, kluczowe znaczenie dla zachowania jego warości przedsawia wynagrodzenie, kóre jes manifesacją modelu płac oparego na koncepcji kapiału ludzkiego. Jego posać przedsawia poniższy wzór: W = H(T) r Dalej można wykazać, że płacę zasadniczą (sałą), określa wskaźnik opłacenia (r) równy sałej ekonomicznej (p). W ym celu oblicza się eraźniejszą warość srumienia wynagrodzeń: PV W d r H( T) d gdzie: d odpowiednia sopa dyskonowa 11 Kozioł W., Sała poencjalnego wzrosu w rachunku kapiału ludzkiego, [w:] Nierówności społeczne a wzros gospodarczy, nr 19, red. M.G. Woźniak, Wyd. Uniwersye Rzeszowski, Rzeszów Dobija D., Pomiar i sprawozdawczość kapiału inelekualnego przedsiębiorswa, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego, Warszawa 2003, s Sunder S., Theory of Accouning and Conrol, Souh Wesern College Publishing, Cincinnai 1997, s. 37. ZN nr 105 Seria: Adminisracja i Zarządzanie (32) 2015

8 110 W. Kozioł Pojawia się pyanie, jaką sopę dyskonową należy zasosować aby obliczyć warość eraźniejszą PV? Jak wiadomo z rozważań na ema kapiału, nauralny poziom sraności kapiału ludzkiego określa sopa (s) wysępująca w ogólnym modelu kapiału, zaem: PV r H( T) d r H( T) s Ze względu na relację p = E(s), warość eraźniejsza (PV) może być obliczona: PV r H( T) p Z powyższego wzoru wynika, że PV = H(T) jeśli sopa opłacenia kapiału ludzkiego (r) jes równa sałej ekonomicznej (p). Zaem płaca zasadnicza L = p H(T) zapewnia, że eraźniejsza warość srumienia wynagrodzeń jes równa począkowej warości kapiału ludzkiego pracownika. Oznacza o, że kapiał ludzki przy ym wynagrodzeniu nie uległ deprecjacji (zosał zachowany). Sopa procenowa określona na poziomie sałej ekonomicznej (p) gwaranuje zachowanie warości kapiału ludzkiego zarudnionego. W przeciwnym wypadku warość kapiału ludzkiego zarudnionych zmniejsza się. Jes o zauważalne przez pracownika, powoduje odczucie krzywdy i braku sprawiedliwości, kóre przybierając na sile wywołuje napięcia i niezadowolenie społeczne. W en sposób syuacja dojrzewa do proesów i srajków. Opłacanie pracy poniżej sałej ekonomicznej (p) sprzyja rozmaiym paologiom społecznym wywołanym indywidualnym dążeniem pracowników do pozyskania należnej części wynagrodzenia. Jako przykład może posłużyć niesaranne wykonywanie pracy, kradzieże czy marnorawswo czasu pracy. Powyższe analizy pozwalają na zdefiniowanie pojęcia godziwego wymiaru płac, jako kwoy równoważącej koszy ryzyka, a ym samym zapewniającej zachowanie warości kapiału ludzkiego. Przyjęy punk widzenia może odbiegać od definicji prezenowanych w lieraurze z dziedziny zarządzania zasobami ludzkimi, choćby przez brak nawiązania do płacy rynkowej. Płaca zasadnicza jako pochodna warości kapiału ludzkiego, oznacza sumę wszyskich sałych składników pakieu wynagrodzenia. Na kszał pakieu płacowego mogą oddziaływać krajowe regulacje prawne, m.in. doyczące podaków i ubezpieczeń społecznych. W ślad za ym, określając warość wynagrodzenia należy uwzględnić nie ylko bezpośrednie kwoy przekazywane pracownikowi, ale również zapłacone w imieniu pracownika kwoy ubezpieczenia społecznego, podaki i inne emu podobne świadczenia. Oczywiście prezenowane podejście nie koliduje z prakyką wieloskładnikowych płac sałych, jednak wymaga aby suma sałych składników wynagrodzenia gwaranowała urzymanie warości indywidualnego kapiału ludzkiego zarudnionych. Seria: Adminisracja i Zarządzanie (32) 2015 ZN nr 105

9 Perspekywy rozwoju Alernaywny model pomiaru kapiału ludzkiego 111 Podsawowy kierunek zasosowania alernaywnego modelu kapiału ludzkiego jes nasępswem zdefiniowania godziwej płacy zasadniczej. Jes o płaca, kórej wysokość sanowi właściwy poziom opłacenia pracy. W licznych opracowaniach 14 wykazano, że model płacy godziwej znajduje zasosowanie w rozwiązywaniu problemów makroekonomicznych. Zrównoważony wzros wymaga opłacania na poziomie warości wykonywanej pracy. Takie nieprawidłowości, jak zawyżone opłacanie pracy na wybranych sanowiskach czy zby niskie wynagrodzenia na innych są źródłem nadmiernych nierówności płacowych. Wspomniane wady krajowego sysemu wynagradzania mogą prowadzić do niespójności ekonomicznej oraz długorwale negaywnych efeków społecznych. Jednym z rozwiązań wspierających rozwój sysemu płac godziwych w gospodarce jes sysem płac minimalnych obejmujący nie ylko najsłabsze grupy zawodowe ale również precyzujący zasady wynagradzania na pozosałych sanowiskach w ym wynagrodzenia w sekorze publicznym czy eż może sanowić posawę koordynacji sosunków zarudnienia ( Collecive Bargaining ). Wnioski Zaprezenowana nowa koncepcja kapiału ludzkiego pozwala na jego pomiar z zasosowaniem klasycznej meodologii pomiaru znanej w rachunkowości od kilku wieków. Meodologia a pozwala na dokładne i wiarygodne usalenie warości indywidualnego kapiału ludzkiego, a akże pozwala na analizę jego srukury oraz dynamiki. Idenyfikacja naury kapiału oraz kapiału ludzkiego w połączeniu z wiarygodną i funkcjonalną meodą jego pomiaru może mieć szerokie zasosowanie, pozwalając na rozwiązanie wielu kluczowych kwesii ekonomicznych. Rozwiązania przedsawione w pracy mogą budzić konrowersje, zrywają bowiem z radycyjnym, klasycznym paradygmaem niewidzialnej ręki rynku. Liczne badania wskazują jednak, że założenie, iż rynek pracy funkcjonuje idenycznie jak rynek owarów jes nadmiernym uproszczeniem. Zrównoważony wzros gospodarczy wymaga odpowiednich insyucji rynku pracy umożliwiających zachowanie warości kapiału ludzkiego zarudnionych, czyli urzymanie posiadanego poencjału do wykonywania pracy. Bibliografia McConnel C.L., Brue S.L., Conemporary Labour Economics, Wyd. McGraw-Hill Companies, Blaug M., Meodologia ekonomii, PWN, Warszawa Dobija M., How o Place Human Resources ino Balance Shee?, Journal of Human Resource Cosing and Accouning, vol. 3, no 1. Ijiri Y., Segmen Saemens and Informaiveness Measures: Managing Capial vs. Managing Resources, Accouning Horizons, Vol. 9 No 3; C, Zob. Kapiał ludzki, dz. cy.. ZN nr 105 Seria: Adminisracja i Zarządzanie (32) 2015

10 112 W. Kozioł Kapiał ludzki w perspekywie ekonomicznej, red. M. Dobija, Wyd. Uniwersyeu Ekonomicznego w Krakowie, Burzym E., Koszy i sray a przepływy warości w gospodarce i ich ujęcie w rachunkowości, [w:] Polska szkoła rachunkowości, red. M. Gmyrasiewicz, A. Karmańska, SGH, Warszawa Kozioł W., Sała poencjalnego wzrosu w rachunku kapiału ludzkiego, Nierówności społeczne a wzros gospodarczy nr 19, red. M.G. Woźniak, Wyd. Uniwersye Rzeszowski, Rzeszów Dobija D., Pomiar i sprawozdawczość kapiału inelekualnego przedsiębiorswa, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego, Warszawa Sunder S., Theory of Accouning and Conrol, Souh Wesern College Publishing, Cincinnai Seria: Adminisracja i Zarządzanie (32) 2015 ZN nr 105

Stała potencjalnego wzrostu w rachunku kapitału ludzkiego

Stała potencjalnego wzrostu w rachunku kapitału ludzkiego 252 Dr Wojciech Kozioł Kaedra Rachunkowości Uniwersye Ekonomiczny w Krakowie Sała poencjalnego wzrosu w rachunku kapiału ludzkiego WSTĘP Prowadzone do ej pory badania naukowe wskazują, że poencjał kapiału

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Kaedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Sposoby usalania płac w gospodarce Jednym z głównych powodów, dla kórych na rynku pracy obserwujemy poziom bezrobocia wyższy

Bardziej szczegółowo

ESTYMACJA KRZYWEJ DOCHODOWOŚCI STÓP PROCENTOWYCH DLA POLSKI

ESTYMACJA KRZYWEJ DOCHODOWOŚCI STÓP PROCENTOWYCH DLA POLSKI METODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH Tom XIII/3, 202, sr. 253 26 ESTYMACJA KRZYWEJ DOCHODOWOŚCI STÓP PROCENTOWYCH DLA POLSKI Adam Waszkowski Kaedra Ekonomiki Rolnicwa i Międzynarodowych Sosunków

Bardziej szczegółowo

Management Systems in Production Engineering No 4(20), 2015

Management Systems in Production Engineering No 4(20), 2015 EKONOMICZNE ASPEKTY PRZYGOTOWANIA PRODUKCJI NOWEGO WYROBU Janusz WÓJCIK Fabryka Druu Gliwice Sp. z o.o. Jolana BIJAŃSKA, Krzyszof WODARSKI Poliechnika Śląska Sreszczenie: Realizacja prac z zakresu przygoowania

Bardziej szczegółowo

WZROST GOSPODARCZY A BEZROBOCIE

WZROST GOSPODARCZY A BEZROBOCIE Wojciech Pacho & WZROST GOSPODARCZ A BEZROBOCIE Celem niniejszego arykułu jes pokazanie związku pomiędzy ezroociem a dynamiką wzrosu zagregowanej produkcji. Poszukujemy oowiedzi na pyanie czy i jak silnie

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012 ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012 MAŁGORZATA WASILEWSKA PORÓWNANIE METODY NPV, DRZEW DECYZYJNYCH I METODY OPCJI REALNYCH W WYCENIE PROJEKTÓW

Bardziej szczegółowo

C d u. Po podstawieniu prądu z pierwszego równania do równania drugiego i uporządkowaniu składników lewej strony uzyskuje się:

C d u. Po podstawieniu prądu z pierwszego równania do równania drugiego i uporządkowaniu składników lewej strony uzyskuje się: Zadanie. Obliczyć przebieg napięcia na pojemności C w sanie przejściowym przebiegającym przy nasępującej sekwencji działania łączników: ) łączniki Si S są oware dla < 0, ) łącznik S zamyka się w chwili

Bardziej szczegółowo

RACHUNEK EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI METODY ZŁOŻONE DYNAMICZNE

RACHUNEK EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI METODY ZŁOŻONE DYNAMICZNE RACHUNEK EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI METODY ZŁOŻONE DYNAMICZNE PYTANIA KONTROLNE Czym charakeryzują się wskaźniki saycznej meody oceny projeku inwesycyjnego Dla kórego wskaźnika wyliczamy średnią księgową

Bardziej szczegółowo

Matematyka finansowa 20.03.2006 r. Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy. XXXVIII Egzamin dla Aktuariuszy z 20 marca 2006 r.

Matematyka finansowa 20.03.2006 r. Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy. XXXVIII Egzamin dla Aktuariuszy z 20 marca 2006 r. Komisja Egzaminacyjna dla Akuariuszy XXXVIII Egzamin dla Akuariuszy z 20 marca 2006 r. Część I Maemayka finansowa WERSJA TESTU A Imię i nazwisko osoby egzaminowanej:... Czas egzaminu: 100 minu 1 1. Ile

Bardziej szczegółowo

ZAŁOŻENIA NEOKLASYCZNEJ TEORII WZROSTU EKOLOGICZNIE UWARUNKOWANEGO W MODELOWANIU ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU REGIONU. Henryk J. Wnorowski, Dorota Perło

ZAŁOŻENIA NEOKLASYCZNEJ TEORII WZROSTU EKOLOGICZNIE UWARUNKOWANEGO W MODELOWANIU ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU REGIONU. Henryk J. Wnorowski, Dorota Perło 0-0-0 ZAŁOŻENIA NEOKLASYCZNEJ TEORII WZROSTU EKOLOGICZNIE UWARUNKOWANEGO W MODELOWANIU ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU REGIONU Henryk J. Wnorowski, Doroa Perło Plan wysąpienia Cel referau. Kluczowe założenia neoklasycznej

Bardziej szczegółowo

i 0,T F T F 0 Zatem: oprocentowanie proste (kapitalizacja na koniec okresu umownego 0;N, tj. w momencie t N : F t F 0 t 0;N, F 0

i 0,T F T F 0 Zatem: oprocentowanie proste (kapitalizacja na koniec okresu umownego 0;N, tj. w momencie t N : F t F 0 t 0;N, F 0 Maemayka finansowa i ubezpieczeniowa - 1 Sopy procenowe i dyskonowe 1. Sopa procenowa (sopa zwrou, sopa zysku) (Ineres Rae). Niech: F - kapiał wypoŝyczony (zainwesowany) w momencie, F T - kapiał zwrócony

Bardziej szczegółowo

Transakcje insiderów a ceny akcji spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.

Transakcje insiderów a ceny akcji spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. Agaa Srzelczyk Transakcje insiderów a ceny akcji spółek noowanych na Giełdzie Papierów Warościowych w Warszawie S.A. Wsęp Inwesorzy oczekują od każdej noowanej na Giełdzie Papierów Warościowych spółki

Bardziej szczegółowo

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak MAKROEKONOMIA 2 Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak ( ) ( ) ( ) i E E E i r r = = = = = θ θ ρ ν φ ε ρ α * 1 1 1 ) ( R. popyu R. Fishera Krzywa Phillipsa

Bardziej szczegółowo

KURS EKONOMETRIA. Lekcja 1 Wprowadzenie do modelowania ekonometrycznego ZADANIE DOMOWE. Strona 1

KURS EKONOMETRIA. Lekcja 1 Wprowadzenie do modelowania ekonometrycznego ZADANIE DOMOWE.   Strona 1 KURS EKONOMETRIA Lekcja 1 Wprowadzenie do modelowania ekonomerycznego ZADANIE DOMOWE www.erapez.pl Srona 1 Część 1: TEST Zaznacz poprawną odpowiedź (ylko jedna jes prawdziwa). Pyanie 1 Kóre z poniższych

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE MIERNIKÓW KREOWANIA WARTOŚCI W RACHUNKU ODPOWIEDZIALNOŚCI

WYKORZYSTANIE MIERNIKÓW KREOWANIA WARTOŚCI W RACHUNKU ODPOWIEDZIALNOŚCI ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 668 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 41 2011 BARTŁOMIEJ NITA Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu WYKORZYSTANIE MIERNIKÓW KREOWANIA WARTOŚCI W RACHUNKU

Bardziej szczegółowo

E k o n o m e t r i a S t r o n a 1. Nieliniowy model ekonometryczny

E k o n o m e t r i a S t r o n a 1. Nieliniowy model ekonometryczny E k o n o m e r i a S r o n a Nieliniowy model ekonomeryczny Jednorównaniowy model ekonomeryczny ma posać = f( X, X,, X k, ε ) gdzie: zmienna objaśniana, X, X,, X k zmienne objaśniające, ε - składnik losowy,

Bardziej szczegółowo

Kombinowanie prognoz. - dlaczego należy kombinować prognozy? - obejmowanie prognoz. - podstawowe metody kombinowania prognoz

Kombinowanie prognoz. - dlaczego należy kombinować prognozy? - obejmowanie prognoz. - podstawowe metody kombinowania prognoz Noaki do wykładu 005 Kombinowanie prognoz - dlaczego należy kombinować prognozy? - obejmowanie prognoz - podsawowe meody kombinowania prognoz - przykłady kombinowania prognoz gospodarki polskiej - zalecenia

Bardziej szczegółowo

Postęp techniczny. Model lidera-naśladowcy. Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak

Postęp techniczny. Model lidera-naśladowcy. Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak Posęp echniczny. Model lidera-naśladowcy Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak Założenia Rozparujemy dwa kraje; kraj 1 jes bardziej zaawansowany echnologicznie (lider); kraj 2 jes mniej zaawansowany i nie worzy

Bardziej szczegółowo

Analiza i Zarządzanie Portfelem cz. 6 R = Ocena wyników zarządzania portfelem. Pomiar wyników zarządzania portfelem. Dr Katarzyna Kuziak

Analiza i Zarządzanie Portfelem cz. 6 R = Ocena wyników zarządzania portfelem. Pomiar wyników zarządzania portfelem. Dr Katarzyna Kuziak Ocena wyników zarządzania porelem Analiza i Zarządzanie Porelem cz. 6 Dr Kaarzyna Kuziak Eapy oceny wyników zarządzania porelem: - (porolio perormance measuremen) - Przypisanie wyników zarządzania porelem

Bardziej szczegółowo

BEZRYZYKOWNE BONY I LOKATY BANKOWE ALTERNATYWĄ DLA PRZYSZŁYCH EMERYTÓW. W tym krótkim i matematycznie bardzo prostym artykule pragnę osiągnąc 3 cele:

BEZRYZYKOWNE BONY I LOKATY BANKOWE ALTERNATYWĄ DLA PRZYSZŁYCH EMERYTÓW. W tym krótkim i matematycznie bardzo prostym artykule pragnę osiągnąc 3 cele: 1 BEZRYZYKOWNE BONY I LOKATY BANKOWE ALTERNATYWĄ DLA PRZYSZŁYCH EMERYTÓW Leszek S. Zaremba (Polish Open Universiy) W ym krókim i maemaycznie bardzo prosym arykule pragnę osiągnąc cele: (a) pokazac że kupowanie

Bardziej szczegółowo

Zasada pędu i popędu, krętu i pokrętu, energii i pracy oraz d Alemberta bryły w ruchu postępowym, obrotowym i płaskim

Zasada pędu i popędu, krętu i pokrętu, energii i pracy oraz d Alemberta bryły w ruchu postępowym, obrotowym i płaskim Zasada pędu i popędu, kręu i pokręu, energii i pracy oraz d Alembera bryły w ruchu posępowym, obroowym i płaskim Ruch posępowy bryły Pęd ciała w ruchu posępowym obliczamy, jak dla punku maerialnego, skupiając

Bardziej szczegółowo

Finanse. cov. * i. 1. Premia za ryzyko. 2. Wskaźnik Treynora. 3. Wskaźnik Jensena

Finanse. cov. * i. 1. Premia za ryzyko. 2. Wskaźnik Treynora. 3. Wskaźnik Jensena Finanse 1. Premia za ryzyko PR r m r f. Wskaźnik Treynora T r r f 3. Wskaźnik Jensena r [ rf ( rm rf ] 4. Porfel o minimalnej wariancji (ile procen danej spółki powinno znaleźć się w porfelu w a w cov,

Bardziej szczegółowo

EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI MODERNIZACYJNYCH. dr inż. Robert Stachniewicz

EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI MODERNIZACYJNYCH. dr inż. Robert Stachniewicz EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI MODERNIZACYJNYCH dr inż. Rober Sachniewicz METODY OCENY EFEKTYWNOŚCI PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH Jednymi z licznych celów i zadań przedsiębiorswa są: - wzros warości przedsiębiorswa

Bardziej szczegółowo

Analiza efektywności kosztowej w oparciu o wskaźnik dynamicznego kosztu jednostkowego

Analiza efektywności kosztowej w oparciu o wskaźnik dynamicznego kosztu jednostkowego TRANSFORM ADVICE PROGRAMME Invesmen in Environmenal Infrasrucure in Poland Analiza efekywności koszowej w oparciu o wskaźnik dynamicznego koszu jednoskowego dr Jana Rączkę Warszawa, 13.06.2002 2 Spis reści

Bardziej szczegółowo

WYCENA KONTRAKTÓW FUTURES, FORWARD I SWAP

WYCENA KONTRAKTÓW FUTURES, FORWARD I SWAP Krzyszof Jajuga Kaedra Inwesycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu WYCENA KONRAKÓW FUURES, FORWARD I SWAP DWA RODZAJE SYMERYCZNYCH INSRUMENÓW POCHODNYCH Symeryczne insrumeny

Bardziej szczegółowo

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE IX Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 6 8 września 005 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Pior Fiszeder Uniwersye Mikołaja Kopernika

Bardziej szczegółowo

Wykład 3 POLITYKA PIENIĘŻNA POLITYKA FISKALNA

Wykład 3 POLITYKA PIENIĘŻNA POLITYKA FISKALNA Makroekonomia II Wykład 3 POLITKA PIENIĘŻNA POLITKA FISKALNA PLAN POLITKA PIENIĘŻNA. Podaż pieniądza. Sysem rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza.2 Insrumeny poliyki pieniężnej 2. Popy na pieniądz 3. Prowadzenie

Bardziej szczegółowo

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE DYNAMICZNE MODEE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 007 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Joanna Małgorzaa andmesser Szkoła Główna

Bardziej szczegółowo

METODY DYSKONTOWE W OCENIE EFEKTYWNOŚCI NAKŁADÓW NA EDUKACJĘ WYŻSZĄ 1

METODY DYSKONTOWE W OCENIE EFEKTYWNOŚCI NAKŁADÓW NA EDUKACJĘ WYŻSZĄ 1 EKONOMETRIA ECONOMETRICS ISSN 1507-3866 Anna Król e-mail: anna.krol@ue.wroc.pl METODY DYSKONTOWE W OCENIE EFEKTYWNOŚCI NAKŁADÓW NA EDUKACJĘ WYŻSZĄ 1 Sreszczenie: Jedną z ważnych form inwesycji w zasoby

Bardziej szczegółowo

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak MAKROEKONOMIA 2 Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak E i E E i r r 1 1 1 ) ( R. popyu R. Fishera Krzywa Phillipsa Oczekiwania Reguła poliyki monearnej

Bardziej szczegółowo

DYNAMIKA KONSTRUKCJI

DYNAMIKA KONSTRUKCJI 10. DYNAMIKA KONSTRUKCJI 1 10. 10. DYNAMIKA KONSTRUKCJI 10.1. Wprowadzenie Ogólne równanie dynamiki zapisujemy w posaci: M d C d Kd =P (10.1) Zapis powyższy oznacza, że równanie musi być spełnione w każdej

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZANIE KOSZTAMI UTRZYMANIA GOTÓWKI W ODDZIAŁACH BANKU KOMERCYJNEGO

ZARZĄDZANIE KOSZTAMI UTRZYMANIA GOTÓWKI W ODDZIAŁACH BANKU KOMERCYJNEGO ZARZĄDZANIE KOSZTAMI UTRZYMANIA GOTÓWKI W ODDZIAŁACH BANKU KOMERCYJNEGO Sreszczenie Michał Barnicki Poliechnika Śląska, Wydział Oranizacji i Zarządzania Monika Odlanicka-Poczobu Poliechnika Śląska, Wydział

Bardziej szczegółowo

System zielonych inwestycji (GIS Green Investment Scheme)

System zielonych inwestycji (GIS Green Investment Scheme) PROGRAM PRIORYTETOWY Tyuł programu: Sysem zielonych inwesycji (GIS Green Invesmen Scheme) Część 6) SOWA Energooszczędne oświelenie uliczne. 1. Cel programu Ograniczenie lub uniknięcie emisji dwulenku węgla

Bardziej szczegółowo

Struktura sektorowa finansowania wydatków na B+R w krajach strefy euro

Struktura sektorowa finansowania wydatków na B+R w krajach strefy euro Rozdział i. Srukura sekorowa finansowania wydaków na B+R w krajach srefy euro Rober W. Włodarczyk 1 Sreszczenie W arykule podjęo próbę oceny srukury sekorowej (sekor przedsiębiorsw, sekor rządowy, sekor

Bardziej szczegółowo

SYMULACYJNA ANALIZA PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA Z ODNAWIALNYCH NOŚNIKÓW W POLSCE

SYMULACYJNA ANALIZA PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA Z ODNAWIALNYCH NOŚNIKÓW W POLSCE SYMULACYJNA ANALIZA PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA Z ODNAWIALNYCH NOŚNIKÓW W POLSCE Janusz Sowiński, Rober Tomaszewski, Arur Wacharczyk Insyu Elekroenergeyki Poliechnika Częsochowska Aky prawne

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE TESTU OSTERBERGA DO STATYCZNYCH OBCIĄŻEŃ PRÓBNYCH PALI

WYKORZYSTANIE TESTU OSTERBERGA DO STATYCZNYCH OBCIĄŻEŃ PRÓBNYCH PALI Prof. dr hab.inż. Zygmun MEYER Poliechnika zczecińska, Kaedra Geoechniki Dr inż. Mariusz KOWALÓW, adres e-mail m.kowalow@gco-consul.com Geoechnical Consuling Office zczecin WYKORZYAIE EU OERERGA DO AYCZYCH

Bardziej szczegółowo

U b e zpieczenie w t eo r ii użyteczności i w t eo r ii w yceny a ktywów

U b e zpieczenie w t eo r ii użyteczności i w t eo r ii w yceny a ktywów dr Dariusz Sańko Kaedra Ubezpieczenia Społecznego Szkoła Główna Handlowa dariusz.sanko@gmail.com lisopada 006 r., akualizacja i poprawki: 30 sycznia 008 r. U b e zpieczenie w eo r ii użyeczności i w eo

Bardziej szczegółowo

PROPOZYCJA NOWEJ METODY OKREŚLANIA ZUŻYCIA TECHNICZNEGO BUDYNKÓW

PROPOZYCJA NOWEJ METODY OKREŚLANIA ZUŻYCIA TECHNICZNEGO BUDYNKÓW Udosępnione na prawach rękopisu, 8.04.014r. Publikacja: Knyziak P., "Propozycja nowej meody określania zuzycia echnicznego budynków" (Proposal Of New Mehod For Calculaing he echnical Deerioraion Of Buildings),

Bardziej szczegółowo

2.1 Zagadnienie Cauchy ego dla równania jednorodnego. = f(x, t) dla x R, t > 0, (2.1)

2.1 Zagadnienie Cauchy ego dla równania jednorodnego. = f(x, t) dla x R, t > 0, (2.1) Wykład 2 Sruna nieograniczona 2.1 Zagadnienie Cauchy ego dla równania jednorodnego Równanie gań sruny jednowymiarowej zapisać można w posaci 1 2 u c 2 2 u = f(x, ) dla x R, >, (2.1) 2 x2 gdzie u(x, ) oznacza

Bardziej szczegółowo

Analiza metod oceny efektywności inwestycji rzeczowych**

Analiza metod oceny efektywności inwestycji rzeczowych** Ekonomia Menedżerska 2009, nr 6, s. 119 128 Marek Łukasz Michalski* Analiza meod oceny efekywności inwesycji rzeczowych** 1. Wsęp Podsawowymi celami przedsiębiorswa w długim okresie jes rozwój i osiąganie

Bardziej szczegółowo

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak MAKROEKONOMIA 2 Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak ( ) ( ) ( ) E i E E i r r ν φ θ θ ρ ε ρ α 1 1 1 ) ( R. popyu R. Fishera Krzywa Phillipsa Oczekiwania

Bardziej szczegółowo

Warunki tworzenia wartości dodanej w przedsiębiorstwie

Warunki tworzenia wartości dodanej w przedsiębiorstwie ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO nr 786 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 64/1 (2013) s. 287 294 Warunki worzenia warości dodanej w przedsiębiorswie Arkadiusz Wawiernia * Sreszczenie:

Bardziej szczegółowo

Różnica bilansowa dla Operatorów Systemów Dystrybucyjnych na lata (którzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności)

Różnica bilansowa dla Operatorów Systemów Dystrybucyjnych na lata (którzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności) Różnica bilansowa dla Operaorów Sysemów Dysrybucyjnych na laa 2016-2020 (kórzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności) Deparamen Rynków Energii Elekrycznej i Ciepła Warszawa 201 Spis

Bardziej szczegółowo

Analiza opłacalności inwestycji logistycznej Wyszczególnienie

Analiza opłacalności inwestycji logistycznej Wyszczególnienie inwesycji logisycznej Wyszczególnienie Laa Dane w ys. zł 2 3 4 5 6 7 8 Przedsięwzięcie I Program rozwoju łańcucha (kanału) dysrybucji przewiduje realizację inwesycji cenrum dysrybucyjnego. Do oceny przyjęo

Bardziej szczegółowo

ANALIZA, PROGNOZOWANIE I SYMULACJA / Ćwiczenia 1

ANALIZA, PROGNOZOWANIE I SYMULACJA / Ćwiczenia 1 ANALIZA, PROGNOZOWANIE I SYMULACJA / Ćwiczenia 1 mgr inż. Żanea Pruska Maeriał opracowany na podsawie lieraury przedmiou. Zadanie 1 Firma Alfa jes jednym z głównych dosawców firmy Bea. Ilość produku X,

Bardziej szczegółowo

Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania. Podstawy Automatyki

Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania. Podstawy Automatyki Poliechnika Gdańska Wydział Elekroechniki i Auomayki Kaedra Inżynierii Sysemów Serowania Podsawy Auomayki Repeyorium z Podsaw auomayki Zadania do ćwiczeń ermin T15 Opracowanie: Kazimierz Duzinkiewicz,

Bardziej szczegółowo

KOSZTOWA OCENA OPŁACALNOŚCI EKSPLOATACJI WĘGLA BRUNATNEGO ZE ZŁOŻA LEGNICA ZACHÓD **

KOSZTOWA OCENA OPŁACALNOŚCI EKSPLOATACJI WĘGLA BRUNATNEGO ZE ZŁOŻA LEGNICA ZACHÓD ** Górnicwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszy 2 2007 Kazimierz Czopek* KOSZTOWA OCENA OPŁACALNOŚCI EKSPLOATACJI WĘGLA BRUNATNEGO ZE ZŁOŻA LEGNICA ZACHÓD ** 1. Wprowadzenie Uwzględniając ylko prosy bilans energii

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ 10 WPŁYW DYSKRECJONALNYCH INSTRUMENTÓW POLITYKI FISKALNEJ NA ZMIANY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ

ROZDZIAŁ 10 WPŁYW DYSKRECJONALNYCH INSTRUMENTÓW POLITYKI FISKALNEJ NA ZMIANY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ Ryszard Barczyk ROZDZIAŁ 10 WPŁYW DYSKRECJONALNYCH INSTRUMENTÓW POLITYKI FISKALNEJ NA ZMIANY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ 1. Wsęp Organy pańswa realizując cele poliyki sabilizacji koniunkury gospodarczej sosują

Bardziej szczegółowo

Wojewódzki Konkurs Matematyczny dla uczniów gimnazjów. Etap szkolny 5 listopada 2013 Czas 90 minut

Wojewódzki Konkurs Matematyczny dla uczniów gimnazjów. Etap szkolny 5 listopada 2013 Czas 90 minut Wojewódzki Konkurs Maemayczny dla uczniów gimnazjów. Eap szkolny 5 lisopada 2013 Czas 90 minu ZADANIA ZAMKNIĘTE Zadanie 1. (1 punk) Liczby A = 0, 99, B = 0, 99 2, C = 0, 99 3, D = 0, 99, E=0, 99 1 usawiono

Bardziej szczegółowo

Matematyka ubezpieczeń majątkowych r. ma złożony rozkład Poissona. W tabeli poniżej podano rozkład prawdopodobieństwa ( )

Matematyka ubezpieczeń majątkowych r. ma złożony rozkład Poissona. W tabeli poniżej podano rozkład prawdopodobieństwa ( ) Zadanie. Zmienna losowa: X = Y +... + Y N ma złożony rozkład Poissona. W abeli poniżej podano rozkład prawdopodobieńswa składnika sumy Y. W ejże abeli podano akże obliczone dla k = 0... 4 prawdopodobieńswa

Bardziej szczegółowo

Inwestycje. Makroekonomia II Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak

Inwestycje. Makroekonomia II Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak Inwesycje Makroekonomia II Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak CIASTECZOWY ZAWRÓT GŁOWY o akcja mająca miejsce w najbliższą środę (30 lisopada) na naszym Wydziale. Wydarzenie o związane jes z rwającym od

Bardziej szczegółowo

INWESTYCJE. Makroekonomia II Dr Dagmara Mycielska Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak

INWESTYCJE. Makroekonomia II Dr Dagmara Mycielska Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak INWESTYCJE Makroekonomia II Dr Dagmara Mycielska Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak Inwesycje Inwesycje w kapiał rwały: wydaki przedsiębiorsw na dobra używane podczas procesu produkcji innych dóbr Inwesycje

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia 1 Wykład 14 Inflacja jako zjawisko monetarne: długookresowa krzywa Phillipsa

Makroekonomia 1 Wykład 14 Inflacja jako zjawisko monetarne: długookresowa krzywa Phillipsa Makroekonomia 1 Wykład 14 Inflacja jako zjawisko monearne: długookresowa krzywa Phillipsa Gabriela Grokowska Kaedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Plan wykładu Krzywa Pillipsa: przypomnienie

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012 ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012 GRZEGORZ MICHALSKI POZIOM ZAANGAŻOWANIA KAPITAŁU W ZAPASACH W ORGANIZACJACH NON-PROFIT * Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE STATISTICA DATA MINER DO PROGNOZOWANIA W KRAJOWYM DEPOZYCIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

WYKORZYSTANIE STATISTICA DATA MINER DO PROGNOZOWANIA W KRAJOWYM DEPOZYCIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH SaSof Polska, el. 12 428 43 00, 601 41 41 51, info@sasof.pl, www.sasof.pl WYKORZYSTANIE STATISTICA DATA MINER DO PROGNOZOWANIA W KRAJOWYM DEPOZYCIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Joanna Maych, Krajowy Depozy Papierów

Bardziej szczegółowo

Makroekonomia 1 Wykład 15 Inflacja jako zjawisko monetarne: długookresowa krzywa Phillipsa

Makroekonomia 1 Wykład 15 Inflacja jako zjawisko monetarne: długookresowa krzywa Phillipsa Makroekonomia 1 Wykład 15 Inflacja jako zjawisko monearne: długookresowa krzywa Phillipsa Gabriela Grokowska Kaedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Plan wykładu Prawo Okuna Związek między bezrobociem,

Bardziej szczegółowo

O PEWNYCH KRYTERIACH INWESTOWANIA W OPCJE NA AKCJE

O PEWNYCH KRYTERIACH INWESTOWANIA W OPCJE NA AKCJE MEODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH om XIII/3, 01, sr 43 5 O EWNYCH KRYERIACH INWESOWANIA W OCJE NA AKCJE omasz Warowny Kaedra Meod Ilościowych w Zarządzaniu oliechnika Lubelska e-mail: warowny@pollubpl

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK KOMUNIKATU KOMISJI. zastępującego komunikat Komisji

ZAŁĄCZNIK KOMUNIKATU KOMISJI. zastępującego komunikat Komisji KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 28.10.2014 r. COM(2014) 675 final ANNEX 1 ZAŁĄCZNIK do KOMUNIKATU KOMISJI zasępującego komunika Komisji Zharmonizowane ramy doyczące projeków planów budżeowych oraz informacji

Bardziej szczegółowo

Użyteczność bezpośredniej likwidacji szkód (BLS) dla klientów zakładów ubezpieczeń

Użyteczność bezpośredniej likwidacji szkód (BLS) dla klientów zakładów ubezpieczeń Sanisław Garska 1 Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny Użyeczność bezpośredniej likwidacji szkód (LS) dla klienów zakładów ubezpieczeń Sreszczenie Wprowadzeniu bezpośredniej likwidacji szkód jako produku

Bardziej szczegółowo

PROGNOZOWANIE ZUŻYCIA CIEPŁEJ I ZIMNEJ WODY W SPÓŁDZIELCZYCH ZASOBACH MIESZKANIOWYCH

PROGNOZOWANIE ZUŻYCIA CIEPŁEJ I ZIMNEJ WODY W SPÓŁDZIELCZYCH ZASOBACH MIESZKANIOWYCH STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 15 Barbara Baóg Iwona Foryś PROGNOZOWANIE ZUŻYCIA CIEPŁEJ I ZIMNEJ WODY W SPÓŁDZIELCZYCH ZASOBACH MIESZKANIOWYCH Wsęp Koszy dosarczenia wody

Bardziej szczegółowo

EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI W ZAPASY W OPODATKOWANYCH I NIE OPODATKOWANYCH ORGANIZACJACH 1

EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI W ZAPASY W OPODATKOWANYCH I NIE OPODATKOWANYCH ORGANIZACJACH 1 GRZEGORZ MICHALSKI EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI W ZAPASY W OPODATKOWANYCH I NIE OPODATKOWANYCH ORGANIZACJACH 1 1. Wsęp Organizacje, mogą działać jako opodakowane przedsiębiorswa działające na zasadach komercyjnych

Bardziej szczegółowo

Jerzy Czesław Ossowski Politechnika Gdańska. Dynamika wzrostu gospodarczego a stopy procentowe w Polsce w latach

Jerzy Czesław Ossowski Politechnika Gdańska. Dynamika wzrostu gospodarczego a stopy procentowe w Polsce w latach DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE IX Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 6 8 września 2005 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Poliechnika Gdańska Dynamika wzrosu

Bardziej szczegółowo

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE IX Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 6 8 września 2005 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Kaarzyna Kuziak Akademia Ekonomiczna

Bardziej szczegółowo

Prognozowanie średniego miesięcznego kursu kupna USD

Prognozowanie średniego miesięcznego kursu kupna USD Prognozowanie średniego miesięcznego kursu kupna USD Kaarzyna Halicka Poliechnika Białosocka, Wydział Zarządzania, Kaedra Informayki Gospodarczej i Logisyki, e-mail: k.halicka@pb.edu.pl Jusyna Godlewska

Bardziej szczegółowo

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak MAKROEKONOMIA 2 Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu Zakłócenia w modelu DAD/DAS: Wzros produkcji poencjalnej; Zakłócenie podażowe o sile

Bardziej szczegółowo

Ewa Dziawgo Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Analiza wrażliwości modelu wyceny opcji złożonych

Ewa Dziawgo Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Analiza wrażliwości modelu wyceny opcji złożonych DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 7 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ ZYSKU SPÓŁEK IPO NA PRZYKŁADZIE GPW W WARSZAWIE

JAKOŚĆ ZYSKU SPÓŁEK IPO NA PRZYKŁADZIE GPW W WARSZAWIE Rafał Cieślik Uniwersye Warszawski JAKOŚĆ ZYSKU SPÓŁEK IPO NA PRZYKŁADZIE GPW W WARSZAWIE Wprowadzenie Noblisa Joseph E. Sigliz za jedną z pięciu głównych przyczyn obecnego kryzysu gospodarczego uważa

Bardziej szczegółowo

WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE

WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE Wnioskowanie saysyczne w ekonomerycznej analizie procesu produkcyjnego / WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE W EKONOMETRYCZNEJ ANAIZIE PROCESU PRODUKCYJNEGO Maeriał pomocniczy: proszę przejrzeć srony www.cyf-kr.edu.pl/~eomazur/zadl4.hml

Bardziej szczegółowo

dr inż. MARCIN MAŁACHOWSKI Instytut Technik Innowacyjnych EMAG

dr inż. MARCIN MAŁACHOWSKI Instytut Technik Innowacyjnych EMAG dr inż. MARCIN MAŁACHOWSKI Insyu Technik Innowacyjnych EMAG Wykorzysanie opycznej meody pomiaru sężenia pyłu do wspomagania oceny paramerów wpływających na możliwość zaisnienia wybuchu osiadłego pyłu węglowego

Bardziej szczegółowo

Metody badania wpływu zmian kursu walutowego na wskaźnik inflacji

Metody badania wpływu zmian kursu walutowego na wskaźnik inflacji Agnieszka Przybylska-Mazur * Meody badania wpływu zmian kursu waluowego na wskaźnik inflacji Wsęp Do oceny łącznego efeku przenoszenia zmian czynników zewnęrznych, akich jak zmiany cen zewnęrznych (szoki

Bardziej szczegółowo

Ruch płaski. Bryła w ruchu płaskim. (płaszczyzna kierująca) Punkty bryły o jednakowych prędkościach i przyspieszeniach. Prof.

Ruch płaski. Bryła w ruchu płaskim. (płaszczyzna kierująca) Punkty bryły o jednakowych prędkościach i przyspieszeniach. Prof. Ruch płaski Ruchem płaskim nazywamy ruch, podczas kórego wszyskie punky ciała poruszają się w płaszczyznach równoległych do pewnej nieruchomej płaszczyzny, zwanej płaszczyzną kierującą. Punky bryły o jednakowych

Bardziej szczegółowo

Wyższa Szkoła Marketingu i Zarządzania w Lesznie

Wyższa Szkoła Marketingu i Zarządzania w Lesznie Wyższa Szkoła Markeingu i Zarządzania w Lesznie MATERIAŁY ROBOCZE NA ZAJĘCIA Z PRZEDMIOTU BIZNES PLAN Opracowali: dr Jacek Kowalewski mgr Kazimierz Linowski Leszno 2008 2 S P I S T R E Ś C I WPROWADZENIE.

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE DRZEW KLASYFIKACYJNYCH DO BADANIA KONDYCJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTW SEKTORA ROLNO-SPOŻYWCZEGO

ZASTOSOWANIE DRZEW KLASYFIKACYJNYCH DO BADANIA KONDYCJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTW SEKTORA ROLNO-SPOŻYWCZEGO 120 Krzyszof STOWARZYSZENIE Gajowniczek, Tomasz Ząbkowski, EKONOMISTÓW Michał Goskowski ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe om XVI zeszy 6 Krzyszof Gajowniczek, Tomasz Ząbkowski, Michał Goskowski

Bardziej szczegółowo

PROGNOZOWANIE I SYMULACJE EXCEL 2 PROGNOZOWANIE I SYMULACJE EXCEL AUTOR: ŻANETA PRUSKA

PROGNOZOWANIE I SYMULACJE EXCEL 2 PROGNOZOWANIE I SYMULACJE EXCEL AUTOR: ŻANETA PRUSKA 1 PROGNOZOWANIE I SYMULACJE EXCEL 2 AUTOR: mgr inż. ŻANETA PRUSKA DODATEK SOLVER 2 Sprawdzić czy w zakładce Dane znajduję się Solver 1. Kliknij przycisk Microsof Office, a nasępnie kliknij przycisk Opcje

Bardziej szczegółowo

Europejska opcja kupna akcji calloption

Europejska opcja kupna akcji calloption Europejska opcja kupna akcji callopion Nabywca holder: prawo kupna long posiion jednej akcji w okresie epiraiondae po cenie wykonania eercise price K w zamian za opłaę C Wysawca underwrier: obowiązek liabiliy

Bardziej szczegółowo

NAPRAWY GWARANCYJNE I POGWARANCYJNE CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH JAKO POTRANSAKCYJNE ELEMENTY LOGISTYCZNEJ OBSŁUGI KLIENTA

NAPRAWY GWARANCYJNE I POGWARANCYJNE CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH JAKO POTRANSAKCYJNE ELEMENTY LOGISTYCZNEJ OBSŁUGI KLIENTA Inżynieria Rolnicza 2(100)/2008 NAPRAWY GWARANCYJNE I POGWARANCYJNE CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH JAKO POTRANSAKCYJNE ELEMENTY LOGISTYCZNEJ OBSŁUGI KLIENTA Sławomir Juściński Kaedra Energeyki i Pojazdów Uniwersye

Bardziej szczegółowo

Wpływ przestępczości na wzrost gospodarczy

Wpływ przestępczości na wzrost gospodarczy Magdalena Paszkiewicz Uniwersye Łódzki magpasz@wp.pl Wpływ przesępczości na wzros gospodarczy Myśl o dobrobycie jes bliska każdemu z nas. Chcielibyśmy być obywaelami bogaego, praworządnego pańswa, w kórego

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 7 WYZNACZANIE LOGARYTMICZNEGO DEKREMENTU TŁUMIENIA ORAZ WSPÓŁCZYNNIKA OPORU OŚRODKA. Wprowadzenie

ĆWICZENIE 7 WYZNACZANIE LOGARYTMICZNEGO DEKREMENTU TŁUMIENIA ORAZ WSPÓŁCZYNNIKA OPORU OŚRODKA. Wprowadzenie ĆWICZENIE 7 WYZNACZIE LOGARYTMICZNEGO DEKREMENTU TŁUMIENIA ORAZ WSPÓŁCZYNNIKA OPORU OŚRODKA Wprowadzenie Ciało drgające w rzeczywisym ośrodku z upływem czasu zmniejsza ampliudę drgań maleje energia mechaniczna

Bardziej szczegółowo

Strukturalne podejście w prognozowaniu produktu krajowego brutto w ujęciu regionalnym

Strukturalne podejście w prognozowaniu produktu krajowego brutto w ujęciu regionalnym Jacek Baóg Uniwersye Szczeciński Srukuralne podejście w prognozowaniu produku krajowego bruo w ujęciu regionalnym Znajomość poziomu i dynamiki produku krajowego bruo wyworzonego w poszczególnych regionach

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE RACHUNKU WARIACYJNEGO DO ANALIZY WAHAŃ PRODUKCJI W PRZEDSIĘBIORSTWACH

WYKORZYSTANIE RACHUNKU WARIACYJNEGO DO ANALIZY WAHAŃ PRODUKCJI W PRZEDSIĘBIORSTWACH STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 36, T. 1 Sefan Grzesiak * WYKORZYSTANIE RACHUNKU WARIACYJNEGO DO ANALIZY WAHAŃ PRODUKCJI W PRZEDSIĘBIORSTWACH STRESZCZENIE W arykule podjęo problem

Bardziej szczegółowo

Założenia metodyczne optymalizacji ekonomicznego wieku rębności drzewostanów Prof. dr hab. Stanisław Zając Dr inż. Emilia Wysocka-Fijorek

Założenia metodyczne optymalizacji ekonomicznego wieku rębności drzewostanów Prof. dr hab. Stanisław Zając Dr inż. Emilia Wysocka-Fijorek Założenia meodyczne opymalizacji ekonomicznego wieku rębności drzewosanów Prof. dr hab. Sanisław Zając Dr inż. Emilia Wysocka-Fijorek Plan 1. Wsęp 2. Podsawy eoreyczne opymalizacji ekonomicznego wieku

Bardziej szczegółowo

Silniki cieplne i rekurencje

Silniki cieplne i rekurencje 6 FOTO 33, Lao 6 Silniki cieplne i rekurencje Jakub Mielczarek Insyu Fizyki UJ Chciałbym Pańswu zaprezenować zagadnienie, kóre pozwala, rozważając emaykę sprawności układu silników cieplnych, zapoznać

Bardziej szczegółowo

ψ przedstawia zależność

ψ przedstawia zależność Ruch falowy 4-4 Ruch falowy Ruch falowy polega na rozchodzeniu się zaburzenia (odkszałcenia) w ośrodku sprężysym Wielkość zaburzenia jes, podobnie jak w przypadku drgań, funkcją czasu () Zaburzenie rozchodzi

Bardziej szczegółowo

MODELE AUTOREGRESYJNE JAKO INSTRUMENT ZARZĄDZANIA ZAPASAMI NA PRZYKŁADZIE ELEKTROWNI CIEPLNEJ

MODELE AUTOREGRESYJNE JAKO INSTRUMENT ZARZĄDZANIA ZAPASAMI NA PRZYKŁADZIE ELEKTROWNI CIEPLNEJ Agaa MESJASZ-LECH * MODELE AUTOREGRESYJNE JAKO INSTRUMENT ZARZĄDZANIA ZAPASAMI NA PRZYKŁADZIE ELEKTROWNI CIEPLNEJ Sreszczenie W arykule przedsawiono wyniki analizy ekonomerycznej miesięcznych warości w

Bardziej szczegółowo

PŁACA MINIMALNA W ŚWIETLE TEORII KAPITAŁU LUDZKIEGO

PŁACA MINIMALNA W ŚWIETLE TEORII KAPITAŁU LUDZKIEGO Wojciech Kozioł Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie PŁACA MINIMALNA W ŚWIETLE TEORII KAPITAŁU LUDZKIEGO Wprowadzenie Płaca minimalna stanowi jedną ze spornych kwestii ekonomicznych. Jest przejawem interwencji

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE NR 43 U R I (1)

ĆWICZENIE NR 43 U R I (1) ĆWCZENE N 43 POMY OPO METODĄ TECHNCZNĄ Cel ćwiczenia: wyznaczenie warości oporu oporników poprzez pomiary naężania prądu płynącego przez opornik oraz napięcia na oporniku Wsęp W celu wyznaczenia warości

Bardziej szczegółowo

PORÓWNANIE DYSKONTOWYCH WSKAŹNIKÓW OCENY OPŁACALNOŚCI EKONOMICZNEJ INWESTYCJI NA WYBRANYM PRZYKŁADZIE

PORÓWNANIE DYSKONTOWYCH WSKAŹNIKÓW OCENY OPŁACALNOŚCI EKONOMICZNEJ INWESTYCJI NA WYBRANYM PRZYKŁADZIE POZA UIVE RSITY OF TE CHOLOGY ACADE MIC JOURALS o 86 Elecrical Engineering 2016 Jusyna MICHALAK* PORÓWAIE DYSKOTOWYCH WSKAŹIKÓW OCEY OPŁACALOŚCI EKOOMICZEJ IWESTYCJI A WYBRAYM PRZYKŁADZIE W arykule przedsawiono

Bardziej szczegółowo

ROCZNIKI INŻYNIERII BUDOWLANEJ ZESZYT 7/2007 Komisja Inżynierii Budowlanej Oddział Polskiej Akademii Nauk w Katowicach

ROCZNIKI INŻYNIERII BUDOWLANEJ ZESZYT 7/2007 Komisja Inżynierii Budowlanej Oddział Polskiej Akademii Nauk w Katowicach ROZNIKI INŻYNIERII BUDOWLANEJ ZESZYT 7/007 Komisja Inżynierii Budowlanej Oddział Polskiej Akademii Nauk w Kaowicach WYZNAZANIE PARAMETRÓW FUNKJI PEŁZANIA DREWNA W UJĘIU LOSOWYM * Kamil PAWLIK Poliechnika

Bardziej szczegółowo

NEOKLASYCZNY MODEL WZROSTU GOSPODARCZEGO Z CYKLICZNĄ LICZBĄ PRACUJĄCYCH 1

NEOKLASYCZNY MODEL WZROSTU GOSPODARCZEGO Z CYKLICZNĄ LICZBĄ PRACUJĄCYCH 1 STUDIA OECONOMICA POSNANIENSIA 8, vol. 6, no. 9 DOI:.8559/SOEP.8.9. Paweł Dykas Uniwersye Jagielloński w Krakowie, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, Kaedra Ekonomii Maemaycznej pawel.dykas@uj.edu.pl

Bardziej szczegółowo

Nowokeynesowski model gospodarki

Nowokeynesowski model gospodarki M.Brzoza-Brzezina Poliyka pieniężna: Neokeynesowski model gospodarki Nowokeynesowski model gospodarki Model nowokeynesowski (laa 90. XX w.) jes obecnie najprosszym, sandardowym narzędziem analizy procesów

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE METODY OBLICZEŃ UPROSZCZONYCH DO WYZNACZANIA CZASU JAZDY POCIĄGU NA SZLAKU

ZASTOSOWANIE METODY OBLICZEŃ UPROSZCZONYCH DO WYZNACZANIA CZASU JAZDY POCIĄGU NA SZLAKU PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 87 Transpor 01 Jarosław Poznański Danua Żebrak Poliechnika Warszawska, Wydział Transporu ZASTOSOWANIE METODY OBLICZEŃ UPROSZCZONYCH DO WYZNACZANIA CZASU JAZDY

Bardziej szczegółowo

System emerytalny zgodny z modelem. kapitału ludzkiego.

System emerytalny zgodny z modelem. kapitału ludzkiego. 88 dr Wojciech Kozioł Katedra Rachunkowości Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie System emerytalny zgodny z modelem kapitału ludzkiego WSTĘP Artykuł stanowi kontynuację prac badawczych skoncentrowanych wokół

Bardziej szczegółowo

Prowadzisz lub będziesz prowadzić działalność gospodarczą? Przeczytaj koniecznie!

Prowadzisz lub będziesz prowadzić działalność gospodarczą? Przeczytaj koniecznie! Prowadzisz lub będziesz prowadzić działalność gospodarczą? Przeczyaj koniecznie! Jeseś osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, jeśli: prowadzisz pozarolniczą działalność gospodarczą na podsawie przepisów

Bardziej szczegółowo

OCENA WYSOKOŚCI PŁAC NAUCZYCIELI W POLSCE W KONTEKŚCIE MODELU KAPITAŁU LUDZKIEGO

OCENA WYSOKOŚCI PŁAC NAUCZYCIELI W POLSCE W KONTEKŚCIE MODELU KAPITAŁU LUDZKIEGO Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 258 2016 Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Wydział Zarządzania Katedra Rachunkowości koziolw@uek.krakow.pl

Bardziej szczegółowo

PROGNOZOWANIE W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM

PROGNOZOWANIE W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM PROGNOZOWANIE W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM prof. dr hab. Paweł Dimann 1 Znaczenie prognoz w zarządzaniu firmą Zarządzanie firmą jes nieusannym procesem podejmowania decyzji, kóry może być zdefiniowany

Bardziej szczegółowo

Harmonogram czyszczenia z osadów sieci wymienników ciepła w trakcie eksploatacji instalacji na przykładzie destylacji rurowo-wieżowej

Harmonogram czyszczenia z osadów sieci wymienników ciepła w trakcie eksploatacji instalacji na przykładzie destylacji rurowo-wieżowej Mariusz Markowski, Marian Trafczyński Poliechnika Warszawska Zakład Aparaury Przemysłowe ul. Jachowicza 2/4, 09-402 Płock Harmonogram czyszczenia z osadów sieci wymienników ciepła w rakcie eksploaaci insalaci

Bardziej szczegółowo

Kobiety w przedsiębiorstwach usługowych prognozy nieliniowe

Kobiety w przedsiębiorstwach usługowych prognozy nieliniowe Pior Srożek * Kobiey w przedsiębiorswach usługowych prognozy nieliniowe Wsęp W dzisiejszym świecie procesy społeczno-gospodarcze zachodzą bardzo dynamicznie. W związku z ym bardzo zmienił się sereoypowy

Bardziej szczegółowo

Badanie funktorów logicznych TTL - ćwiczenie 1

Badanie funktorów logicznych TTL - ćwiczenie 1 adanie funkorów logicznych TTL - ćwiczenie 1 1. Cel ćwiczenia Zapoznanie się z podsawowymi srukurami funkorów logicznych realizowanych w echnice TTL (Transisor Transisor Logic), ich podsawowymi paramerami

Bardziej szczegółowo

Dynamiczne formy pełzania i relaksacji (odprężenia) górotworu

Dynamiczne formy pełzania i relaksacji (odprężenia) górotworu Henryk FILCEK Akademia Górniczo-Hunicza, Kraków Dynamiczne formy pełzania i relaksacji (odprężenia) góroworu Sreszczenie W pracy podano rozważania na ema możliwości wzbogacenia reologicznego równania konsyuywnego

Bardziej szczegółowo

O pewnym algorytmie rozwiązującym problem optymalnej alokacji zasobów. Cezary S. Zaremba*, Leszek S. Zaremba ** WPROWADZENIE

O pewnym algorytmie rozwiązującym problem optymalnej alokacji zasobów. Cezary S. Zaremba*, Leszek S. Zaremba ** WPROWADZENIE O pewnym algorymie rozwiązującym problem opymalnej alokacji zasobów Cezary S. Zaremba*, Leszek S. Zaremba ** WPROWADZENIE W kierowaniu firmą Zarząd częso saje wobec problemu rozdysponowania (alokacji)

Bardziej szczegółowo