Analiza funkcjonalno-estetyczna w planowaniu leczenia implantoprotetycznego

Transkrypt

1 temt miesią Lezenie implntoprotetyzne Anliz funkjonlno-estetyzn w plnowniu lezeni implntoprotetyznego Jn K. Pietruski 1 i Młgorzt D. Pietrusk 1, 2 Funtionl-estheti nlysis in plnning of implnt-prostheti tretment Pr reenzown 1 Prktyk Stomtologizn w Biłymstoku 2 Zkł Choró Przyzęi i Błony Śluzowej Jmy Ustnej Uniwersytetu Meyznego w Biłymstoku Kierownik: r h. Młgorzt D. Pietrusk Streszzenie W rtykule przestwiono ogólne zsy nlizy funkjonlno-estetyznej jko postwowego nrzęzi w plnowniu lezeni implntoprotetyznego. Jej przeprowzenie pozwl zrówno zignozowć nieprwiłowośi nrząu żui, jk i prowzić terpię w przewiywlny sposó. Zstosownie nlizy funkjonlno-estetyznej je ponto możliwość pry zgonej z oowiązująą w zisiejszej implntologii regułą prostheti riven implntology orz osiągnięi trwłyh efektów lezeni oprtyh n stilnej sytuji okluzyjnej. Summry The rtile esries the generl priniples of funtionl-estheti nlysis oth ignosis of normlities of the hewing pprtus s well s the rrying out therpy in foreseen wy. The use of funtionl-estheti nlysis itionlly gives the possiility of work tht is in greement with toy s prostheti riven implntology n hieves lsting effets of tretment se on stle olusl sitution. Hsł ineksowe: nliz funkjonlno-estetyzn, lezenie implntologizne Key wors: funtionl-estheti nlysis, implnt tretment Przez pojęie nlizy funkjonlno estetyznej nleży rozumieć sposó oeny stnu nrząu żui z njszerszego punktu wizeni, jkim jest włśnie połązenie funkji i estetyki. W ignostye i terpii stomtologiznej te w pozornie oległe zgnieni są nierozłązne i rozptrywnie ih osono wpływ negtywnie n efekty lezeni. Ih połązenie w proesie ignostyzno terpeutyznym wiąże się jenk z konieznośią znjomośi ktulnyh możliwośi poszzególnyh ziezin stomtologii orz prowzeni kompleksowego lezeni przez zespół spejlistów, którzy, włązją się n jego poszzególnyh etph, powinni ążyć o osiągnięi stilnej rehilitji nrząu żui. Jest ozywiste, że prze rozpozęiem jkihkolwiek ziłń sekwenj proeur terpeutyznyh musi yć konkretnie określon i zkeptown zrówno przez pjent, jk i lekrzy poszzególnyh spejlnośi. W przypku lezeni z użyiem wszzepów entystyznyh prolem ten stje się o tyle wżki, iż rozpozęie ziegów hirurgiznyh związnyh z pogrążniem wszzepów prze opro- 12 Mgzyn Stomtologizny nr 10/2011

2 wniem plnu ostteznego zoptrzeni protetyznego może mieć nieowrlne konsekwenje. Njgorszy możliwy senriusz tkiego postępowni, pomijją trunośi z wykonniem keptowlnej po wzglęem funkjonlnym i estetyznym rekonstrukji protetyznej, to koniezność uśpieni niektóryh z pogrążonyh wszzepów lu ih eksplntji z powou nieprwiłowego pozyjonowni. Oowiązują oenie w implntoprotetye reguł restortion riven implntology nkzuje tkie postępownie, w którym etp hirurgizny lezeni jest w pełni poporząkowny potrzeom oelowej ouowy protetyznej. Anlizę funkjonlno estetyzną nleży przeprowzić w przypku kżego pjent wymgjąego lezeni protetyznego. W sytujh, w któryh ouow m otyzyć niewielkiego frgmentu uzęieni, np. uzupełnieni rku pojeynzego zę lu kilku zęów, może to się wywć postępowniem przesnym. Nwet jenk w tyh pozornie prostyh przypkh nliz t niejenokrotnie pozwl n wyjśnienie, lzego oszło o istniejąyh rków lu uszkozeń i o wżniejsze umożliwi przeprowzenie rehilitji nrząu żui w sposó ezpiezniejszy z punktu wizeni trwłośi wykonywnyh uzupełnień. W przypkh wymgjąyh wykonni rziej zwnsownyh rekonstrukji, kiey mją yć ouowywne łe łuki zęowe ąź ih rozległe frgmenty, nliz funkjonlno estetyzn stje się jeynym sposoem pozwljąym n prowzenie lezeni w sposó ezpiezny i przewiywlny. Jest to tym rziej istotne, że większość pjentów wymg nie tylko rozległyh, le i skomplikownyh rekonstrukji, gyż z reguły w mniejszym lu większym stopniu oszło u nih o zurzeń okluzyjnyh. Njzęstszą przyzyną nieprwiłowośi okluzyjnyh są nieuzupełnine przez lt rki zęowe orz zpleni przyzęi, n skutek któryh ohozi o ptologiznyh migrji zęów (PMZ), poiągjąyh z soą powstwnie węzłów urzowyh zrówno w pozyji mksymlnego zguzkowni, jk i o jest rziej nieezpiezne w ruhh funkjonlnyh. Żuhw zęsto przyier nwykowe położenie spozynkowe, lekie o prwiłowego i zgonego z fizjologią stwów skroniowo żuhwowyh. To z kolei generuje ruhy prfunkjonlne prowząe o lszej estrukji pozostłego uzęieni (1, 2, 3, 4). Wykonnie rekonstrukji zy to w sposó klsyzny, zy oprtej n wszzeph zęowyh ez korekty wymienionyh nieprwiłowośi jest n ogół nieprwiłowe, nie gwrntuje owiem stilnośi uzysknego efektu terpeutyznego. N nlizę funkjonlno estetyzną skłją się w postwowe elementy, którymi są: 1. Oen istniejąej płszzyzny okluzyjnej jej przeiegu i położeni w przestrzeni w stosunku o struktur wewnątrzustnyh i twrzy orz zprojektownie przeiegu i pozyji oelowej płszzyzny okluzyjnej. 2. Oen relji olnego łuku zęowego w stosunku o płszzyzny okluzyjnej, innymi słowy oen pozyji żuhwy w sytuji wyjśiowej i zplnownie jej pozyji po zkońzeniu rehilitji. Anliz estetyzn twrzy jest punktem wyjśi w oenie prwiłowośi przeiegu płszzyzny okluzyjnej i jej położeni w przestrzeni. Wyje się, że ten spekt jest zyt zęsto pomijny, plnownie ouowy ogrniz się tylko o nlizy wrunków wewnątrzustnyh. Nie możn jenk pominąć fktu, że uśmieh jest frgmentem wizerunku twrzy i musi yć o niego opsowny. Dltego w nlizie estetyznej nleży uwzglęnić zrówno uzęienie, jk i otzjąe je struktury orz wzjemną zleżność tyh skłowyh. U pjentów, którzy w oinku przenim łuku zęowego nie mją włsnego uzęieni lu ih zęy górne znlzły się w pozyjh niemogąyh yć żnym punktem oniesieni, jeynym sposoem określeni pozyji górnyh zęów sieznyh przyśrokowyh jest ih opsownie o twrzy w wóh spekth en fe i z profilu (ry. 1,,,, e, 2,,,, 3, ). Pozyj górnyh zęów sieznyh przyśrokowyh jest elementem, o którego rozpozyn się rekonstruownie górnego łuku zęowego. Oeniją zy też plnują tę pozyję, opiermy się n przyjętyh w stomtologii knonh estetyznyh, wykorzystują tkie prmetry, jk lini symetrii twrzy, reguł ⅓ orz reguł złotyh proporji, prostopłość linii mięzyźreniznej o linii pośrokowej twrzy, równoległość linii mięzyźreniznej o linii kąików ust, jk również równoległość linii kąików ust o płszzyzny horyzontlnej. Pozyj zęów sieznyh rzutown n płszzyznę strzłkową jest oprt przee wszystkim n oenie profilu pjent, popri wrg i relji położeni rzegów sieznyh w stosunku o wrgi olnej (5, 6, 7, 8, 9, 10). Mgzyn Stomtologizny nr 10/

3 temt miesią Lezenie implntoprotetyzne e Ry. 1,,,, e. Uzęienie pjent z zwnsowną horoą przyzęi. Ptologizne migrje zęów wykluzją wykorzystnie ih oenyh pozyji jko estetyznyh punktów oniesieni w plnowniu rehilitji nrząu żui. Ry. 2,. Nłożenie n orz uzęieni pozyji wszzepów wyrźnie ukzuje rozieżność ęąą wynikiem implntji w pozyjh zplnownyh jko optymlne l ostteznej rekonstrukji protetyznej. Ry. 2,. Pozyje wszzepów wiozne n etpie poierni wyisków. 14 Mgzyn Stomtologizny nr 10/2011

4 Po usytuowniu górnyh zęów sieznyh przyśrokowyh uzyskujemy punkt wyjśi o określeni prwiłowego przeiegu płszzyzny okluzyjnej. Njzęśiej oeni się go w oniesieniu o płszzyzny frnkfurkiej lu linii Cmper. W świetle ostępnyh pulikji okzuje się jenk, że o te prmetry nie są wirygonymi punktmi oniesieni. W nih Petrievi i wsp. (11) wykzno, że rozieżność przeiegu płszzyzny okluzyjnej w stosunku o płszzyzny frnkfurkiej wynosi pon 10 o, linii Cmper pon 5 o. Njrziej wirygonym punktem oniesieni okzuje się płszzyzn horyzontln, w stosunku o której rozieżnośi położeni płszzyzny okluzyjnej nie przekrzją 0,5 o, zrówno w rzuie n płszzyznę zołową, jk i strzłkową (ry. 4). Nie znzy to jenk, że w kżym przypku płszzyzn horyzontln jest oligtoryjnym i jeynym punktem oniesieni, estetyk twrzy musi yć owiem kżorzowo trktown inywiulnie, mimo wszystko jest jenk ez porównni rziej wirygon niż o wspomnine wześniej prmetry (ry. 5). W przypku lezeni implntoprotetyznego ten etp nlizy jest kluzowy l prwiłowego pozyjonowni wszzepów w wymirze koronowo piklnym. Wiąże się to zsmi z konieznośią wykonni korekty poziomu kośi, polegjąej n usunięiu jej nmirów powstłyh n skutek ptologiznej rozuowy w kierunku oelowej płszzyzny okluzyjnej. Pominięie tego etpu nlizy i plnowni prowzi o pogrążeni wszzepów w łęnej pozyji i wynikjąyh z tego fktu komplikji, np. niemożnośi wykonni estetyznej rekonstrukji pro Ry. 3,. Pozyj wszzepu wioznego po mostem tymzsowym w pozyji zę 12 wyrźnie oieg o pozyji przesuniętego ystlnie zę 12 prze jego ekstrkją. Przyjęie pozyji zę 12 jko wyjśiowej l umiejsowieni wszzepu spowoowłoy rozieżność mięzy osią wszzepu osimi zęów w mośie ostteznym. Ry. 4. Płszzyzn okluzyjn jest równoległ o płszzyzny horyzontlnej. Płszzyzn frnkfurk i lini Cmper są wyrźnie rozieżne w stosunku o płszzyzny okluzyjnej. Rejestrj płszzyzny okluzyjnej przyrząem Dentofil Anlyzer wg Kois. tetyznej (z rzo wiozne, wisząe zęy ozne w szzęe), generowni węzłów urzowyh n rekonstrukjh oznyh w żuhwie zy też konieznośi nmiernego skrni łązników i związnyh z tym prolemów z retenją nuów. Co istotne, ostępne oenie Ry. 5. Przykł użej rozieżnośi poszzególnyh pionowyh linii referenyjnyh twrzy symetrii twrzy, symetrii nos, symetrii górnego łuku zęowego orz linii poziomyh źreni, kąików ust, płszzyzny horyzontlnej. W tkim przypku oen estetyki twrzy i uzęieni nie może yć oprt wyłąznie n przyjętyh punkth i linih referenyjnyh nleży zstosowć inywiulne poejśie. Plnownie estetyki rekonstrukji oelowej wymg keptji pjent. n rynku lizne progrmy komputerowe służąe o pozyjonowni wszzepów n orzie tomogrfii komputerowej są prktyznie ezużytezne ez przeprowzeni wześniejszej nlizy funkjonlno estetyznej, której wyniki powinny yć postwą o przygotowni Mgzyn Stomtologizny nr 10/

5 temt miesią Lezenie implntoprotetyzne Ry. 6. Przeprowzenie nlizy estetyzno funkjonlnej pozwoliło n okłne określenie oelowego przeiegu płszzyzny okluzyjnej (lini żółt) w oinkh oznyh, o z tym izie prwiłowej pozyji rzegów koron (lini zerwon) i kołnierz wszzepu (lini ił) w wymirze koronowo opiklnym. szlonów riologiznyh i hirurgiznyh (ry. 6, ). Drugi etp nlizy i plnowni otyzy żuhwy i olnego łuku zęowego. Przyjęło się, że njzęśiej w tym elu wykorzystuje się pozyję mksymlnego zguzkowni (MZ). Jest to, niestety, zytnie uproszzenie, jeynym owiem optymlnym punktem wyjśi o wykonni rekonstrukji jest relj entrln i okluzj entrln, jko prmetry oprte n fizjologii stwów skroniowo żuhwowyh. Pozyj Ry. 6. Zplnown pozyj rekonstrukji oelowej przeniesion n szlon hirurgizny. Prwiłow głęokość posowieni wszzepu wynosi 3 mm powyżej rzegu oziąsłowego plnownej korony w szlonie hirurgiznym. MZ ntomist, jk wynik z jej efiniji, nie m ni wspólnego ze stwmi skroniowo żuhwowymi. Pozyj mksymlnego zguzkowni pokryw się z okluzją entrlną w około 10% przypków, przy zym otyzy to łej populji (12 19). Jeśli jenk weźmiemy po uwgę pjentów wymgjąyh rozległyh rekonstrukji, to osetek ten ęzie prwopoonie niższy. Dltego kluzowym etpem lezeni jest onlezienie relji entrlnej. Stje się to prolemtyzne u pjentów z zwnsowną Ry. 7,,,. Deprogrmtory przenie, o lewej o góry: NTI, Pnkey, Lui, Kois. estrukją nrząu żui, wieloletnią horoą przyzęi zy nieuzupełninymi rkmi. W tkih przypkh określenie relji entrlnej jest trune występownie przez lt wspomninyh nieprwiłowośi prowzi owiem o tego, że pozyj spozynkow żuhwy stje się ptologizn, w zsie ruhów funkjonlnyh wykonuje on tzw. ruhy omijjąe. U tkih pjentów znlezienie relji entrlnej n jenej wizyie przewżnie nie jest możliwe. Pomon może yć eprogrmj pmięi mięśniowej uzyskiwn przez stosownie tzw. eprogrmtorów przenih, z któryh njzęśiej wymieninymi w piśmiennitwie są eprogrmtory Pnkey, Lui, Kois orz szyn NTI (20 24) (ry. 7,,, ). Ih ziłnie jest oprte n wspólnej iei, polegjąej n rozkontktowniu zęów oznyh przez pltformę przenią, o w iągu kilku lu kilkunstu ni pozwl wymzć pmięć mięśniową i zrejestrowć oiektywnie relję entrlną. Z oświzeni utorów pry wynik, że njrziej uniwerslny jest eprogrmtor Kois, gyż możn go wykorzystć zrówno o określeni relji entrlnej, jk i o okonni korekty zwri orz o rejestrji okluzji entrlnej w zsie wykonywni ostteznej rekonstrukji protetyznej. U pjentów ezzęnyh lu z zkwlifikownymi o usunięi zęmi rozhwinymi i w ptologiznyh pozyjh zstosownie któregokolwiek z eprogrmtorów nie jest jenk tehniznie możliwe (ry. 8). Dltego nliz funkjonlno estetyzn musi yć rozłożon n w etpy. Pierwszym jest wstępn nliz, przee wszystkim estetyzn, której głównym elem jest zplnownie pozyji zęów w górnym łuku 16 Mgzyn Stomtologizny nr 10/2011

6 Ry. 8. Tzw. uzęienie resztkowe zrówno ze wzglęu n pozyje, jk i rozhwinie uniemożliwi wykonnie eprogrmji. zęowym. W rugim etpie wykonuje się pełną nlizę, oprtą n uzupełnienih tymzsowyh, stilnie wsprtyh n zintegrownyh wszzeph. Stilne mosty tymzsowe pozwlją n wykonnie eprogrmtor, o z kolei je możliwość jenoznznego określeni rzezywistej relji entrlnej orz okluzji entrlnej i w opriu o te prmetry, w lszym etpie, wykonni ostteznyh uzupełnień protetyznyh. Przestwione powyżej postępownie eliminuje ryzyko konieznośi wykonywni rozległyh korekt lu wyminy ostteznyh uzupełnień z powou uszkozeń, pęknięć lu oprysków liowni, ęąyh rezulttem niestilnej sytuji okluzyjnej. Poniżej przestwiono sugerowną sekwenję proeur u pjentów z zwnsowną estrukją nrząu żui, u któryh jest plnown stł rekonstrukj, oprt n wszzeph zęowyh. 1. Wstępn nliz funkjonlno estetyzn twrzy i uzęieni. 2. Ekstrkje, pierwsze mosty tymzsowe wsprte n uzęieniu resztkowym lu, w wyrnyh przypkh, ntyhmistowo oiążjąe pierwsze pogrążone wszzepy. 3. Kolejne implntje. 4. Ekstrkje, implntje ntyhmistowe, rugie mosty tymzsowe. 5. Osttnie implntje w wygojonyh miejsh po ekstrkjh. 6. Trzeie mosty tymzsowe wsprte n wszzeph (wskzne, y yły wykonne n ostteznyh łąznikh inywiulnyh). 7. Deprogrmj, osttezn nliz funkjonlno estetyzn twrzy i mostów tymzsowyh. 8. Moyfikje mostów tymzsowyh mjąe n elu osiągnięie optymlnej estetyki i okluzji. 9. Kopiownie mostów tymzsowyh w ostteznej rekonstrukji protetyznej. 10. Onie ostteznej pry. N ryinh 9 22 przestwiono powyższą sekwenję proeur n przykłzie przypku, w którym wszystkie zęy w szzęe zkwlifikowno o usunięi i zstąpieni ih ouową n wszzeph, ntomist rekonstrukję w żuhwie, po korekie ortoontyznej, oprto n zęh. Szzupłość miejs i rozległość temtu nie pozwoliły n szersze e Ry. 9,,,, e. Stn prze lezeniem. N skutek ługoletniego przeiegu horoy przyzęi pozyje zęów nie mogą stnowić punktu oniesieni o plnowni ih oelowej pozyji w uzupełnienih protetyznyh. W plnie lezeni wszystkie zęy górne zkwlifikowno o usunięi. Dolne zęy wymgją lezeni perioontologiznego i ortoontyznego. Mgzyn Stomtologizny nr 10/

7 temt miesią Lezenie implntoprotetyzne Ry. 10,,. Nwet po poieżnej nlizie estetyki twrzy jest ozywiste ptologizne owrgowe wyhylenie zęów górnyh orz negtywn lini uśmiehu. Ry. 11,,. Pierwszy etp lezeni. Most tymzsowy n uzęieniu resztkowym umożliwijąy sekwenyjne ekstrkje i implntje w zplnownyh pozyjh. Korekt ortoontyzn pozyji zęów olnyh umożliwi w nstępnym etpie ofnięie zęów górnyh w kolejnym mośie tymzsowym. Ry. 12,. Oen estetyki pierwszego mostu tymzsowego umożliwi wykonnie rugiego mostu, w którym pozyje zęów ęą liższe optymlnym. 18 Mgzyn Stomtologizny nr 10/2011

8 e Ry. 13,,,, e, f. Drugi most tymzsowy. Po korekie ortoontyznej pozyji zęów olnyh ęzie możliwe poprwne pozyjonownie zęów górnyh. Dziłni hirurgizne w zsie, kiey pjentk użytkowł ten most, skupiły się n zminie iotypu tknek miękkih, w elu ih pogruieni i poprwieni estetyki różowej po wykonniu rekonstrukji oelowej. f Ry. 14. Oen estetyki rugiego mostu tymzsowego ją wskzówki, jk wykonć trzei most tymzsowy wsprty n wszystkih wgojonyh wszzeph. Ry. 15,,,. Osttni most tymzsowy n ostteznyh łąznikh. Akryl lu kompozyt, z którego jest wykonny, pozwl n preyzyjne korekty wewnątrzustne otyząe zrówno niunsów estetyznyh, jk i okluzji, tkże zkeptownie przez pjentkę nowyh wrunków okluzyjnyh, estetyznyh i fonetyznyh. Ry. 16. Po uzyskniu optymlnego ksztłtu trzeiego mostu tymzsowego i wykonniu n nim rejestrji zwri, osył się go rzem z rejestrtem o lortorium, gzie pozs wykonywni oelowej pry protetyznej, zostje powielony. W tym przypku użyto yrkonu Prettu. Ry. 17,. Pró mostu oelowego ez glzury. Mgzyn Stomtologizny nr 10/

9 Ry. 18. Most prze zementowniem. Ry. 19,. Most po zementowniu. Długość zęów w oniesieniu o optymlnyh proporji jest z uż. Zostł on zplnown priori i przestwion pjente. Dzięki nlizie estetyznej twrzy stwierzono, że ęzie to opuszzlne ze wzglęu n niską pozyję wrgi górnej orz prwiłową pozyję wszzepów w wymirze wrgowo ponieiennym, niestwrzjąą nieezpiezeństw powstni poieni. Ry. 20,. Porównnie sytuji prze lezeniem i po lezeniu wiok z przou. Lini żółt uwizni zminę pozyji rzegów sieznyh, zerwon grniy ziąsłowej koron zęów przenih. Pominięie nlizy estetyznej n etpie ignostyki i oprie się w zsie implntji n pozyjh ptologiznie wysuniętyh zęów oprowziłoy o tkiego umiejsowieni wszzepów, które wykluzłoy estetyzny przeieg girlny ziąsłowej. Ry. 21,. Różni w pozyji zęów przenih prze lezeniem i po lezeniu w rzuie n płszzyznę horyzontlną. Jenym ze stilnyh punktów ntomiznyh, w stosunku o którego możn plnowć prwiłową pozyję zęów sieznyh w wymirze wrgowo ponieiennym, jest rowk mięzysiezn. Ry. 22,. Profil twrzy prze lezeniem i po lezeniu. Uzyskno prwiłowe poprie wrgi górnej. Wrto zwróić uwgę, że prze lezeniem pjentk nie ył w stnie omknąć ust w pozyji spozynkowej. 20 M g z y n St o m t o l o g i z n y n r 10/2011

10 omówienie zs nlizy funkjonlno estetyznej. Mmy jenk nzieję, że omówione, wyrne spekty temtu ęą pomone i przytne nie tylko l kliniystów zjmująyh się implntoprotetyką, le i lekrzy którzy uprwiją stomtologię otwórzą w kżym jej zkresie. Zsy prowzeni nlizy funkjonlno estetyznej są owiem uniwerslne, korzyśi wynikjąe z jej zstosowni zpewniją trwły i stilny efekt lezeni. n Piśmiennitwo 1. Ekfel A., Krlsson S.: Chnges of mstitory movement hrteristis fter prosthoonti rehilittion of iniviuls with extensive tooth wer. Int. J. Prosthoont., 1996, 9, 6, Hilernt G.H. i wsp.: Funtionl units, hewing, swllowing n foo voine mong the elerly. J Prosthet. Dent., 1997, 77, 6, Nishigv K., Nkno M., Bno E.: Stuy of jw movement n mstitory tivity uring unilterl hewing with n without lning sie molr ontts. J. Orl Reh., 1997, 24, 9, Sitoh I. i wsp.: Improvement in jw motion following tretment of unilterl rossite in hil with primry entition: se report. J. Crniomniulr Prt., 2002, 20, 2, Ahm I.: Geometri onsiertions in nterior entl esthetis: restortive priniples. Prt. Perioontis Aesthet. Dent., 1998, 10, 7, Grer D.A., Slm M.A.: The estheti smile. Dignosis n tretment. Perioontol. 2000, 1996, 11, 1, Levin E.L.: Dentl esthetis n golen proportions. J. Prosthet. Dent., 1978, 40, 3, Mk M.R.: Perspetive of fil esthetis in entl tretment plnning. J. Prosthet. Dent., 1996, 75, 2, Mvrosoufis F., Rithie G.M.: The fe form s guie for the seletion of mxillry entrl inisors. J. Prosthet. Dent., 1980, 43, 5, Compen. Contin. Eu. Dent., 1995, 16, 12, Petrievi N. i wsp.: Nturl he position n inlintion to rniofil plnes. Int. J. Prosthoont., 2006, 19, 3, Ferreir Ae F. i wsp.: Comprtive nlysis etween mniulr positions in entri reltion n mximum interusption y one em ompute tomogrphy (CONE BEAM). J. Appl. Orl Si., 2009, 17 Suppl., Hoffmn P.J., Silvermn S.I., Grfinkel L.: Comprison of onylr position in entri reltion n in entri olusion in entulous sujets. J. Prosthet. Dent., 1973, 30, 4, Celenz F.V.: The theory n mngement of entri positions: I. Centri olusion. Int. J. Perioontis Restortive Dent., 1984, 4, 1, Celenz F.V.: The theory n mngement of entri positions: II. Centri reltion n entri reltion olusion. Int. J. Perioontis Restortive Dent., 1984, 4, 6, Dwson P.E.: Optimum TMJ onyle position in linil prtie. Int. J. Perioontis Restortive Dent., 1985, 5, 3, Hoge L.C., Mhn P.E.: A stuy of mniulr movement from entri olusion to mximum interusption. J. Prosthet. Dent., 1967, 18, 1, Woo G.N.: Centri reltion n the tretment position in rehilitting olusions: physiologi pproh. Prt I: eveloping n optimum mniulr posture. J. Prosthet. Dent., 1988, 59, 6, Woo G.N.: Centri reltion n the tretment position in rehilitting olusions: physiologi pproh. Prt II: the tretment position. J. Prosthet. Dent., 1988, 60, 1, Krl P.J., Foley T: The use of eprogrmming ppline to otin entri reltion reors. Angle Ortho., 1999, 69, 2, Long J.H.: Loting entri reltion with lef guge.j. Prosthet. Dent., 1973, 29, 6, Lui V.O.: Centri reltion: theory n prtie. J. Prosthet. Dent., 1960, 10, 5, Lui V.O.: Priniples of rtiultion. Dent. Clin. North. Am., 1979, 23, 2, Lui V.O.: A tehnique for reoring entri reltion. J. Prosthet. Dent., 1964, 14, 3, Mgzyn Stomtologizny nr 10/