Adsorbery obrotowe. Urszula KANIK 1, Krzysztof KUPIEC 2. Wstęp. Budowa i zasada działania adsorberów obrotowych. Zastosowanie adsorberów obrotowych

Transkrypt

1 Prosimy cytowć jko: Inż. Ap. Chem. 010, 49, 6, str. 14 INŻYNIERIA I APARATURA CHEMICZNA Nr 6/010 Urszul KANIK 1, Krzysztof KUPIEC e-mil: knik@gh.eu.pl 1 Kter Chemii Węgl w Energetyce i Przemyśle, Wyził Energetyki i Pliw, Akemi Górniczo-Hutnicz, Krków Instytut Inżynierii Chemicznej i Procesowej, Wyził Inżynierii i Technologii Chemicznej, Politechnik Krkowsk, Krków Asorbery obrotowe Wstęp Istnieją różne rozwiązni konstrukcyjne o relizcji procesu sorpcji prowzonej w sposób ciągły. Są to: sorbery ze złożem ruchomym, sorbery ze złożem fluilnym, sorbery obrotowe, sorbery ze symulownym ruchem złoż. Pierwsze trzy rozje urzązeń otyczą sorpcji w fzie gzowej. Asorpcj w urzązenich ze złożem ruchomym i fluilnym zostł ość szeroko opisn w polskiej literturze [1 3]. Zncznie mniej uwgi poświęcono ntomist sorberom ze złożem obrotowym. Poszczególne typy sorberów wykzują pewne zlety i wy. Dl złóż ruchomych obserwuje się obre wykorzystnie pojemności sorpcyjnej. Wą jest ntomist ściernie ziren szczególnie chrkterystyczne l fluiyzcji. Dl złóż stcjonrnych ściernie ziren prktycznie nie występuje, le przy przebiciu złoż jego nsycenie jest n ogół lekie o równowgowego. Jest to spowoowne zncznym uziłem strefy przenikni msy w cłkowitej wysokości złoż. Zwiększenie wysokości złoż je wprwzie lepsze wykorzystnie pojemności sorbentu, le jest niewskzne ze wzglęu n nmierne opory przepływu. Wprowzenie złoż w ruch obrotowy powouje, że złoże porusz się wzglęem wlotów i wylotów z urzązeni użliwijąc powstwnie stref sorpcyjnej i regenercyjnej. Obyw się to bez przemieszczni się sorbentu wzglęem ścin urzązeni, ztem zirn nie są nrżone n ściernie. nież współprąowo. Te strumienie oznczone jko strumień wlotowy I i strumień wlotowy II zsilją prt wom przewomi ozielonymi klinem zbezpieczjącym prze ich zmieszniem i w ten sposób zielą mtrycę n wie sekcje przepływowe. Obrotow mtryc jest utworzon z wielu knłów równoległych o osi rotor o niewielkich polch powierzchni przekroju. Znieczyszczone powietrze (strumień I) powne jest o strefy sorpcyjnej. Powietrze przechozi przez knliki n powierzchni których znieczyszczeni lub wilgoć są sorbowne, oczyszczone lub osuszone powietrze opuszcz prt z przeciwległej strony rotor. Gorące powietrze regenercyjne (strumień II) powne jest w przeciwprązie o strefy esorpcyjnej, w której znieczyszczeni lub wilgoć są esorbowne. Ze wzglęu n poził mtrycy żn złożyć, że w kżej chwili z częścią knłów kontktuje się strumień wlotowy I, poczs gy strumień wlotowy II jest wprowzny o pozostłych knłów. Ztem knł przepływowy jest w ciągłym kontkcie ze strumieniem gzu zgonie z ktulnym położeniem. W prtch obrotowych złoże sorbentu m njczęściej strukturę przestwioną n rys.. Jko sorbent stosuje się njczęściej węgiel ktywny, zeolity lub sit lekulrne w zleżności o rozju pochłninej substncji. Buow i zs ziłni sorberów obrotowych Główną częścią sorber obrotowego jest rotor pozielony n strefy: sorpcyjną i esorpcyjną. W niektórych prtch jest jeszcze otkow stref chłozeni złoż. Kż z opercji (sorpcj i regenercj złoż) przeprowzn jest równocześnie w wóch niezleżnych strefch. Dzięki ruchowi obrotowemu prtu poszczególne części rotor przechozą kolejno przez wszystkie strefy. Proces jest więc ciągły. Typową buowę rotor sorber obrotowego przestwiono n rys. 1. Rys.. Struktur złoż sorpcyjnego Zstosownie sorberów obrotowych Asorbery obrotowe znlzły zstosownie m.in. w procesch usuwni i ozysku lotnych związków orgnicznych z powietrz, tkże w procesch sorpcyjnego osuszni powietrz. Rys. 1. Buow typowego sorber obrotowego Mtryc rotor obrc się ze stłą prękością bęąc cyklicznie w kontkcie z wom fizycznie ozielonymi strumienimi powietrz, które gą przepływć wzglęem siebie zrówno przeciwprąowo jk rów- Usuwnie i ozysk lotnych związków orgnicznych Lotne związki orgniczne gą być emitowne ze źróeł nturlnych, przemysłowych i wtórnych. Do przemysłowych źróeł emisji zlicz się procesy technologiczne, w których związki orgniczne są stosowne jko rozpuszczlniki, oczynniki i regenty, bąź tez wytwrzne w nich jko proukt lub op. Obok konieczności obniżeni

2 Prosimy cytowć jko: Inż. Ap. Chem. 010, 49, 6, Nr 6/010 INŻYNIERIA I APARATURA CHEMICZNA str. 15 zwrtości szkoliwych substncji znieczyszczjących śroowisko nie bez znczeni jest żliwość ozyskni i ponownego wykorzystni usuniętych związków. Dltego ciągle poszukuje się nowych i skuteczniejszych o otychczs stosownych, meto usuwni i unieszkoliwini substncji szkoliwych i niebezpiecznych. Dopuszczln ilość LZO emitownych o tsfery jest ściśle określon przez kty prwne (m.in. Dz. U. nr 60 poz. 181). Regulują one zrówno rozj jk i ilość emitownych substncji w zleżności o rozju procesu, tkże rozju instlcji. Asorbery obrotowe znlzły zstosownie w przypku procesów, w których ntężeni przepływu znieczyszczonego strumieni powietrz są uże ( m 3 /h), poziom znieczyszczeń stosunkowo niski (rzęu ppm). Zzwyczj sorbery te nie występują szielnie, le w ukłch z oplczem (ktlitycznym lub termicznym) lbo skrplczem, w zleżności czy chcemy ozyskć czy unieszkoliwić emitowne substncje. N rys. 3 przestwiony jest schemt procesu usuwni lotnych związków orgnicznych ze strumieni powietrz z knłów wentylcyjnych. Głównym zniem urzązeni jest skoncentrownie znieczyszczeń użliwijące ich utogenne splenie. Znieczyszczone powietrze, wstępnie oczyszczone n filtrze, przechozi przez knły złoż sorber, gzie znieczyszczeni są sorbowne, oczyszczone powietrze przepływ o tsfery. W tym smym czsie jest przeprowzn regenercj złoż z pocą gorącego strumieni powietrz, który przechoząc przez część regenercyjną prtu powouje esorpcję znieczyszczeń. Nstępnie po ogrzniu skoncentrownego strumieni o opowieniej tempertury znieczyszczeni są splne w oplczu ktlitycznym, zś spliny zwrcne o sorber jko gorący czynnik esorbujący. Rys. 4. Schemt sorber ze złożem obrotowym [5] Rys. 5. Schemt przepływu powietrz w sorberze obrotowym [6]: 1 rotor, wymiennik ciepł, 3 plnik, 4 wentyltory czym są spliny powstjące przy splniu pliw w plniku. W wyniku esorpcji znieczyszczeń z pocą kontrolownej ilości gorącego powietrz, powstje skoncentrowny strumień znieczyszczeń, który nstępnie że być unieszkoliwiony. Rys. 3. Schemt procesu usuwni rozpuszczlników z powietrz [4]: 1 wentyltory, filtr, 3 rotor sorber, 4 wymiennik ciepł, 5 pogrzewcz, 6 oplcz ktlityczny N rys. 4 jest przestwiony prt o innym rozwiązniu konstrukcyjnym, służący o usuwni i ozysku pr rozpuszczlników z powietrz. Znieczyszczone powietrze jest powne n obwozie prtu i przez złoże sorbentu wpływ o śrok bębn. Czyste powietrze opuszcz prt przez knł umieszczony wzłuż osi obrotu bębn. Jen z części prtu poczs trwni procesu jest regenerown przez przepływjącą prę i wrz ze esorbownymi znieczyszczenimi jest pown o skrplcz. N rys. 5 przestwiono zintegrowny koncentrtor skłjący się z sorber obrotowego, plnik orz wymiennik ciepł. Powietrze regenercyjne, powne w przeciwprązie o strumieni procesowego jest ogrzewne w wymienniku ciepł, w którym czynnikiem grzew- Usuwnie wilgoci Utrzymywnie określonego poziomu wilgoci jest brzo wżne w wielu głęzich przemysłu, ltego stosuje różnego typu urzązeni o usuwni wilgoci. Są to osuszcze konenscyjne wykorzystujące zjwisko wykrplni woy przy chłozeniu powietrz o tempertury poniżej punktu rosy lub osuszcze sorpcyjne wykorzystujące zjwisko sorpcji wilgoci n mterile higroskopijnym. Urzązeni sorpcyjne stosuje się tm gzie wymgn jest brzo uż wyjność lub utrzymnie wysokich reżimów technologicznych związnych z prmetrmi powietrz np.: l zpobiegni uszkozeniom wrżliwych n wilgoć pozespołów elektronicznych, w przemyśle frmceutycznym, w przemyśle spożywczym (np. przy proukcji mkronu). Jenym z typów osuszczy sorpcyjnych są sorbery obrotowe, które mją szerokie zstosownie w obróbce powietrz: osuszniu i ozyskiwniu ciepł. W pierwszym przypku powietrze procesowe jest pozbwine wilgoci po przepływie przez rotor, który obrc się pomięzy strumieniem procesowym, strumieniem gorącego powietrz regenercyjnego. Przy ozyskiwniu ciepł czynnikmi procesowymi są: zewnętrzne powietrze świeże (powietrze procesowe) i powietrze wylotowe z pomieszczeni. Ciepło i wilgoć są ozyskiwne z powietrz

3 Prosimy cytowć jko: Inż. Ap. Chem. 010, 49, 6, str. 16 INŻYNIERIA I APARATURA CHEMICZNA Nr 6/010 wylotowego w zimie nmir ciepł i wilgoci jest przenoszony o powietrz wylotowego l suszeni i chłozeni powietrz procesowego ltem. N rys. 6 przestwiono rotor sorber obrotowego, w którym znieczyszczone powietrze jest powne n obwozie prtu. Skł się z pkietów zeolitów o strukturze plstr miou i knlików z luminium, ułożonych nprzemiennie. W etpie regenercji gorąc wo przepływ przez knliki w celu ogrzni sorbentu. Równocześnie zewnętrzne powietrze jest ostrczne we współprązie o wrstwy sorbentu l oprowzeni esorbownej wilgoci. Z rugiej strony, w etpie sorpcji, generowne ciepło że być ozyskne przez powietrze przechozące przez knły. Prownie woy pozostłej w knłch przyśpiesz chłozenie sorbentu. Rotor sorber obrotowego że być pozielony n trzy strefy: sorpcyjną (osuszjącą), esorpcyjną (regenercyjną) i chłozącą. Uproszczony schemt osuszni powietrz przy użyciu prtu o tkiej konstrukcji przestwiono n rys. 7. Wilgotne powietrze regenercyjne przechozi przez część osuszjącą gzie wilgoć jest sorbown i osuszone powietrze opuszcz prt. W przeciwprązie powne jest powietrze regenercyjne, które njpierw przechozi przez część chłozącą przygotowując rotor o procesu sorpcji, nstępnie po pogrzniu o opowieniej tempertury przez część regenercyjną i ze zesorbowną wilgocią opuszcz prt. Rys. 6. Asorber obrotowy o usuwni wilgoci [7] Rys. 7. Schemt procesu osuszni powietrz Elementy elowni sorberów obrotowych Tworzenie eli mtemtycznych jest rcjonlną metoą nlizy wyników prcy zrówno smego sorber obrotowego jk i cłego systemu. Moele gą więc być używne zrówno przy interpretcji wyników oświczlnych tkich jk np. bni wpływu włściwości sorpcyjnych sorbentu czy wielkości rotor n efektywność osuszni powietrz jk również przy projektowniu i optymlizcji systemu np. ustlniu njkorzystniejszej prękości obrotowej rotor. Opis prcy sorpcyjnego osuszcz obrotowego równnimi mtemtycznymi wymg wielu złożeń i ewentulnych uproszczeń. Rzeczywisty mechnizm przenoszeni msy i ciepł, ze wzglęu n ruch obrotowy prtu jest brzo skomplikowny. Nleży wziąć również po uwgę buowę smego prtu. Njczęściej osuszcze obrotowe mją buowę jk n rys. 1, le są również prty o innym rozwiązniu konstrukcyjnym. Autorzy ostępnych w literturze eli mtemtycznych nlizowli tkże prcę prtów prcujących po zwiększonym ciśnieniem, gzie poczs procesu regenercji że zchozić konenscj wilgoci. Przy elowniu przyjmuje się njczęściej nstępujące złożeni uprszczjące: 1. zniebywne są efekty ruchu ciepł przez promieniownie ze wzglęu n stosunkowo niskie tempertury,. brk rekcji chemicznych w ukłzie orz innych źróeł energii wewnątrz ukłu, 3. zniebywne są siły grwitcyjne, 4. przepływ przez knł jest nieściśliwy i zniebywn jest lepkościow yssypcj energii, 5. wszystkie knły są ientyczne i jenolicie rozmieszczone, 6. włściwości strumieni n wlocie są jenorone orz gęstość strumieni msy suchego gzu jest stł w kżym miejscu n wlocie, 7. przenoszenie ciepł i msy pomięzy sąsienimi knłmi jest zniebywne poobnie jk przenoszenie ciepł i msy o urzązeni o otoczeni, 8. strt ciśnieni spowoown trciem jest niewielk w porównniu z ciśnieniem cłkowitym, 9. przepływ przez knł jest lminrny i w pełni rozwinięty, konwekcyjne przenoszenie ciepł i msy pomięzy knłmi i powierzchnią pochłnijącą że być rozwżne przy użyciu włściwości rzeni gzu i współczynników wnikni, 10. skłniki mieszniny gzowej są trktowne jko gzy oskonłe ze stłymi włściwościmi fizycznymi, 11. mieszniny gzowe są roztwormi rozcieńczonymi, 1. porowt wrstw pochłnijąc jest hogeniczn i izotropow; stężenie mteriłów innych niż sorbt jest nieistotne. Zjwisk trnsportu występujące w tym ukłzie są zwykle nlizowne poprzez rozwżenie pojeynczego knłu ogrniczonego ibtyczną i nieprzepuszczlną powierzchnią usytuowną w kierunku prostopłym o strumieni procesowego. To pociąg z sobą elimincję promieniowego przewozeni ciepł pomięzy sąsienimi knłmi. Pomi obrotów rotor knły są rozwżne jko stcjonrne. Ściny knłów są zbuowne z sorbującej włókniny lub krtonu znjujących się n nieprzepuszczlnej strukturze (suporcie). Poprzeczne efekty yfuzyjne we włókninie są rozwżne tylko w jenym kierunku prostopłym o powierzchni włókniny. To pociąg z sobą zniebnie strumieni wzłuż kierunku stycznego co jest słuszne po wrunkiem, że efekty krzywizny są niewielkie. A więc nleży oczekiwć, że jeżeli grubości ściny i włókniny są młe w porównniu o śrenicy hyrulicznej, szybkość trnsportu że być okłnie określon bez uwzglęnini efektów krzywizny. Porowt włóknin jest trktown jko porowte meium skłjące się ze sztywnej mtrycy i porów, w których współistnieją zrówno gz jk również fz zsorbown. Stężenie pry wonej jest chrkteryzowne stosunkiem msowym oniesionym o części suchej. Dl fzy gzowej używn jest zmienn Y opisując msę pry wonej (sorbtu) o pozostłego skłnik w fzie gzowej. Dl fzy stłej zmienn W jest stosunkiem msy woy (sorbtu) w fzie zsorbownej o msy suchego sorbentu. Ponto, poniewż stłą część włókniny stnowi zrówno sorbent jk i mterił inertny, ilość określjąc uził msowy sorbentu jest określon jko f. Ogólne równni procesu formułuje się bzując n cylinrycznym ukłzie o trzech współrzęnych: osiowej (z), rilnej (r) i obwoowej (φ). Cylinryczny ukł współrzęnych i reprezenttywną objętość przestwiono n rys. 8. Dl uproszczeni przyjęto tylko osiowy ruch msy i ciepł, równni bilnsowe przestwione są poniżej. W njprostszych elch

4 Prosimy cytowć jko: Inż. Ap. Chem. 010, 49, 6, Nr 6/010 INŻYNIERIA I APARATURA CHEMICZNA str. 17 Rys. 8. Cylinryczny ukł współrzęnych i objętość kontroln przyjmuje się, że opór przenoszeni msy występuje tylko w fzie gzowej (GSR Gs Sie Resistnce Moel). W poniższym opisie przyjęto, że sorpcji uleg pr won z powietrz. Rozwż się pojeynczy knł przestwiony n rys. 9 o wymirch: wysokość, szerokość b i ługość L. Obszr bilnsowni otyczy elementu knłu o ługości Δz. Rys. 9. Pojeynczy knł sorber obrotowego Ms powietrz zwrtego w elemencie wynosi: bδzρ, zś ms mtrycy: δbδzρ m. Bilns msowy wilgoci jest nstępujący: Y Y n - n b z Y b z fw z z + D = D t + D t z ^ t m h (1) Człony po lewej stronie wyrżją opowienio msowe ntężenie opływu i opływu pry wonej o/o rozwżnego elementu. Prw stron równni przestwi kumulcję pry wonej w fzie gzowej orz w mtrycy związnych z rozwżnym elementem o ługości Δz. Dl Δz 0 otrzymuje się po przeksztłcenich: Y t Y f W + + t 0 t m = () nb z Szybkość sorpcji wilgoci W/ t żn określić n postwie równni przenoszeni msy. Zkłjąc, że opory yfuzyjne występują wyłącznie w fzie gzowej, równnie m postć: t f W m = K Y( Y - Y m) (3) przy czym wyrżenie δρ m f jest stosunkiem msy pochłnicz δbδzρ m f o powierzchni kontktu gzu z pochłniczem bδz. Bilns cieplny m postć: H H n n b z H b z H z - z+ Dz = ^ D t g+ D tm mh (4) t Człony po lewej stronie wyrżją opowienio msowe ntężenie opływu i opływu ciepł o/o rozwżnego elementu. Prw stron równni przestwi kumulcję ciepł w fzie gzowej orz w mtrycy związnych z rozwżnym elementem o ługości Δz. Dl Δz 0 otrzymuje się po przeksztłcenich: Hg ghg Hm t + + tm = 0 (5) nb z Szybkość przenoszeni ciepł określ równnie: Hm t m = ht ( - Tm ) + QK st Y ( Y - Ym) (6) Wyrżenie δρ m jest stosunkiem msy mtrycy δbδzρ m o powierzchni kontktu gzu z pochłniczem bδz. Pierwszy człon otyczy ciepł przenoszonego przez wniknie o gzu o powierzchni pochłnicz, zś rugi jest ciepłem trnsportownym przez prę woną przy mięzyfzowym przenoszeniu msy. W okłniejszych elch uwzglęni się w równnich bilnsowych człony yspersyjne. Ponto rozptruje się uogólniony ksztłt knłu chrkteryzując jego wymir poprzeczny śrenicą hyruliczną: 4A e = (7) P Równnie bilnsu wilgoci w powietrzu jest wtey nstępujące: Y u Y et ` + = K ( Y Y) t z Y m- j (8) Bilns energii l powietrz jest opisny jko: T T k T c e pte + u - z c pt o= z (9) = ht ( m-t) + cpoky( Ym-Y)( Tm-T) Bilns wilgoci w fzie stłej: t W D W c - e KY( Ym Y) z m = - (10) Bilns energii w fzie stłej: T k T cp t e + c p t o = z = ht ( -T) + K( Y- Y) Q + c K( Y-Y)( T-T) m y m st po y m m (11) Przestwione powyżej równni uwzglęniją tylko ruch osiowy. Moel wuwymirowy przestwiono m.in. w prcy [8]. Innym problemem rozwżnym w brziej rozbuownych elch jest uwzglęnienie oporu przenoszeni msy w fzie stłej lub w obywu fzch jenocześnie (GSSR Gs n Soli Sie Resistnce Moel). Symulcj cyfrow procesu W prcy [9] sprwzno czy rezultty symulcji procesu przy użyciu zproponownego elu prowzą o wyników zgonych z nymi eksperymentlnymi. N rys. 10 przestwiono porównnie obliczonych i zmierzonych wrtości wyjściowej tempertury T P orz wilgotności Y P w funkcji czsu. Jk wić przebieg krzywych oświczlnych jest w użym stop- Rys. 10. Porównnie rezulttów symulcji z nymi eksperymentlnymi. [9]

5 Prosimy cytowć jko: Inż. Ap. Chem. 010, 49, 6, str. 18 INŻYNIERIA I APARATURA CHEMICZNA Nr 6/010 niu zgony z wynikmi symulcji. Njwiększe rozbieżności występują w okresie początkowym. Wnioski Moelownie sorberów obrotowych jest brziej złożone niż klsycznych sorberów ze złożem stcjonrnym. Powouje to, że nie wszystkie prwiłowości orz nie wszystkie żliwości wykorzystni tych urzązeń są już wystrczjąco poznne. Ztem wysiłek pojęty w zkresie bń teoretycznych i oświczlnych sorberów obrotowych że zowocowć znlezieniem lszych potencjlnych żliwości w zstosowniu tych urzązeń orz polepszeniem efektywności prcy prtów istniejących. Oznczeni A pole przekroju poprzecznego knłu, c P ciepło włściwe, f uził msy substncji pochłnijącej w mtrycy, H g entlpi powietrz, H m entlpi mtrycy, h współczynnik przenoszeni ciepł w powietrzu, k współczynnik przewozeni ciepł, K y współczynnik przenoszeni msy w gzie, o ntężenie przepływu powietrz suchego, m m g o ntężenie przepływu powietrz wilgotnego, m m cłkowit ms mtrycy (δρ m nbl), n liczb knlików przepływowych l gzu, P obwó knłu, Q st ciepło sorpcji, T tempertur, r promień prtu, u prękość powietrz, W zwrtość woy w substncji pochłnijącej, Y wilgotność bezwzglęn powietrz, ρ gęstość powietrz suchego, ρ m gęstość mtrycy, δ grubość wrstwy sorbentu. Ineksy olne suche powietrze, sorbent, m mtryc. LITERATURA [1] J. Pikoń: Aprtur chemiczn, PWN [] J. Wrych: Aprtur chemiczn i procesow, Oficyn Wywnicz PW, [3] N. W. Kielcew: Postwy techniki sorpcyjnej, WNT, [4] W. J. Thoms, B. Crittenen: Asorption Technology n Design, Butterworth-Heinemnn, [5] P. C. Wnkt: Lrge-scle sorption n chromtogrphy, CRC Press [6] ( ). [7] A. Kom: Asorption 11, 603 (005). [8] T. S. Ge, Y. Li, R. Z. Wng, Y. J. Di: Renewble n Sustinble Energy Reviews 1, 1485 (008). [9] L. A. Sphier, W. M. Worek: Interntionl Journl of Het n Mss Trnsfer 47, 3415 (004). Prc częściowo finnsown z bń sttutowych AGH ( ). Mrt MAJOR GODLEWSKA e-mil: mmjor@zut.eu.pl Instytut Inżynierii Chemicznej i Procesów Ochrony Śroowisk, Wyził Technologii i Inżynierii Chemicznej, Zchonioporski Uniwersytet Technologiczny, Szczecin Wymin ciepł w obszrze przyściennym pionowego wkłu grzewczego w mieszlniku Wstęp Wymin ciepł, w zbiornikch zoptrzonych w wężownicę, występuje w wielu instlcjch w różnych głęzich przemysłu. Różne ukły grzewcze/chłozące z rurmi pionowymi testowli Dunlp i Rushton [1], Hvs i wsp. [], Ki i wsp. [3]. Problem wnikni ciepł, l zmiennych ustwień pionowych elementów rurowych w mieszlniku orz różnych typów mieszeł, był bny przez Mjor [4] i Michlską [5]. Zproponowły one korelcje o obliczeń śreniego współczynnik wnikni ciepł l cieczy niutonowskiej [5] i nieniutonowskiej [4] l burzliwego [5] orz przejściowego reżimu przepływu cieczy [4]. Śrenie współczynniki wnikni ciepł zleżą o ksztłtu orz prmetrów geometrycznych ukłu grzewczego. Przesunięcie elementu grzewczego w kierunku mieszł wpływ n zminę intensywności wnikni ciepł, co z kolei sugeruje występownie zncznych różnic wrtości współczynnik wnikni ciepł n powierzchni rury grzejnej. Bni współczynnik wnikni ciepł żn mięzy innymi przeprowzić z pocą metoy elektrochemicznej stosownej w prcch [6 14]. W metozie tej o obliczeń wykorzystuje się nlogię pomięzy wyminą pęu, msy ciepł. Post [6], Bourne i wsp. [7, 9], Mn [8, 10], Stręk i wsp. [11] stosowli metoę elektrochemiczną o wyznczni loklnych wrtości współczynnik wnikni ciepł wzłuż pionowej ścinki mieszlnik lub n jego nie. Możn przypuszczć, że poobnie jk n ścince zbiornik [6 11], tk i n ścinie przegroy rurowej umieszczonej wewnątrz mieszlnik występowć bęą rozkły współczynnik wnikni ciepł zleżnie o rozju użytego mieszł. W prcy [13] nlizowno rozkły współczynników wnikni ciepł n pojeynczym elemencie rurowym umieszczonym w zbiorniku z mieszłem. Ntomist w prcy [14] opisno wyniki bń otyczące loklnych wrtości szybkości ścinni i współczynnik oporu n ścinie pionowej wężownicy rurowej. Prezentowne w niniejszej prcy bni miły n celu zientyfikownie osiowych i kątowych rozkłów wrtości współczynnik wnikni ciepł w obszrze przyściennym pionowego wkłu rurowego zbuownego w mieszlniku z mieszłem turbinowym Rushton lub mieszłem A 315. N postwie otrzymnych nych żn, w mieszlniku z mieszłem i ukłem grzewczym/chłozącym z rurmi pionowymi, określić strefy o różnej intensywności wyminy ciepł. Bni oświczlne Bni współczynnik wnikni ciepł przeprowzono w mieszlniku o śrenicy wewnętrznej D = 0,3 m, npełnionym cieczą o