SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI POWIATOWEGO ZESPOŁU SZKÓŁ NR 1 W PSZCZYNIE NA ROK SZKOLNY 2015/2016 1
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI I. ROLA SZKOŁY W PODJĘCIU DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH Szkolny program profilaktyki ma uzupełniać program wychowawczy szkoły, powinien odpowiadać na realne problemy oraz zagrożenia pojawiające się w szkole i w środowisku. Szkolna profilaktyka uzależnień wymaga rozpoznania czynników ryzyka w danym środowisku, przygotowania kadry specjalistów do podjęcia działania celowych i zorganizowanych działań profilaktycznych. W szkole może być realizowana profilaktyka pierwszorzędowa, której zadaniem jest przeciwdziałanie zagrożeniom, wspieranie procesu wychowania oraz identyfikacja osób będących w grupie podwyższonego ryzyka. Zadaniem szkoły jest również nawiązanie współpracy ze specjalistycznymi placówkami (m. in. poradnią psychologiczno-pedagogiczną, ośrodkami socjoterapii i poradnią zdrowia psychicznego, itp.), które oferują pomoc osobom zagrożonym i uzależnionym. Prócz działań profilaktycznych należy wprowadzić również oddziaływanie w kierunku tzw. redukcji szkód. II. ZADANIA SZKOŁY W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA UZALEŻNIENIOM (określone w Rozporządzeniu Ministra Oświaty i Wychowania z dn. 29 marca 1986 r. z późniejszymi zmianami Dz. U. 1986 Nr 19 poz. 100) obejmują: 2
1. Prowadzenie edukacji uczniów w zakresie profilaktyki uzależnień. 2. Informowanie rodziców o przyczynach, objawach, skutkach używania środków uzależniających. Ważne jest uświadamianie rodzicom ich roli w zapobieganiu zaburzeniom rozwoju psychospołecznego ich dzieci. Jedną z form zaburzeń tego rozwoju jest nieprzystosowanie społeczne, w tym również picie alkoholu i używanie innych środków uzależniających. 3. Tworzenie w szkole atmosfery i środowiska społecznego: 1. które sprzyjałyby: - bezpieczeństwu uczniów i nauczycieli; - kształtowaniu umiejętności rozwiązywania konfliktów i problemów społecznych; - kształtowaniu szacunku i akceptacji innych; - rozwojowi zainteresowań i indywidualnych uzdolnień uczniów; - atrakcyjnemu spędzaniu czasu wolnego; - kształtowaniu w uczniach umiejętności radzenia sobie ze stresem; - kształtowaniu zachowań asertywnych w sytuacjach agresji i przemocy; - współpracy z rodzicami i społecznością lokalną. 2. w którym: - nauczyciele respektowaliby prawa ucznia; - uczeń potrafi sprzeciwić się korzystaniu ze środków uzależniających. 3
4. Udzielanie indywidualnej pomocy uczniom zagrożonym uzależnieniom, uczniom z problemem alkoholowym w rodzinie. 5. Realizacja programu: CELE - Przeciwdziałanie zjawiskom niedostosowania społecznego i patologii. - Promocja zdrowego trybu życia. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA - Sięganie do przyczyn używania środków uzależniających. - Uświadomienie skutków ich używania. SPODZIEWANE EFEKTY - Umiejętność odmawiania. - Poczucie własnej wartości. - Uporządkowanie systemu wartości. - Umiejętności społeczne. - Wiedza o uzależnieniach. 4
FORMA ODDZIAŁYWAŃ - Dialog i aktywne uczestnictwo. - Prelekcje, pogadanki, burza mózgów. CZAS I ZAKRES ODDZIAŁYWAŃ - Systematyczne działania wśród młodzieży. - Projekty międzyprzedmiotowe. REALIZATORZY - Nauczyciele, członkowie Samorządu Uczniowskiego, liderzy młodzieżowi. - Prelegenci, specjaliści. - Pedagog szkolny. DZIAŁANIA: 1.Postawnie diagnozy: - Poznajemy opinię uczniów, nauczycieli i rodziców na ten temat. Formy realizacji: rozmowy, wywiady, ankiety. - Dostosowujemy rodzaj profilaktyki do rozpoznanego zagrożenia. 3 STOPNIE ZAGROŻENIA Grupa niskiego ryzyka należą do niej osoby, które nie podejmują zachowań ryzykownych są przed inicjacją. 5
Grupa podwyższonego ryzyka należą do niej osoby, które podjęły choć jedno zachowanie ryzykowne są po inicjacji u których ponadto obserwujemy liczne czynniki ryzyka(eksperymentatorzy). Grupa wysokiego ryzyka osoby, które odczuwają poważne negatywne konsekwencje swoich zachowań ryzykownych (alkoholicy, narkomanii, przestępcy)- terenem działań dla tej grupy jest placówka lecznicza. Profilaktyka I stopnia (grupa niskiego ryzyka). CEL DZIAŁAŃ: Promocja zdrowego stylu życia. Opóźnienie wieku inicjacji. Zmiana niekorzystnych norm. Kształtowanie umiejętności społecznych. Rozbicie mitów, błędnych przekonań dotyczących środków odurzających. FORMY ODDZIAŁYWAŃ: Prowadzenie w trakcie lekcji wychowawczych elementów programów: Jak żyć z ludźmi, Środowiskowy program wychowania zdrowotnego w szkole, Mówię nie, Siedem kroków, Zanim spróbujesz. 6
Spotkania informacyjne z rodzicami. Grupy edukacyjno rozwojowe. Działania edukacyjne. Pogadanki, prelekcje. Konkursy. Zajęcia ze szkolną pielęgniarką. Oglądanie filmów związanych z problematyką uzależnień. Gazetka dotycząca tego problemu, z adresami różnych instytucji, które mogą udzielić specjalistycznej pomocy. Profilaktyka II stopnia CEL DZIAŁAŃ: Rzetelna informacja o skutkach przyjmowania środków psychoaktywnych. Pomoc w nauce. Zapobieganie pogłębianiu się problemów. Umożliwienie wycofania się z zachowań ryzykownych. FORMY ODDZIAŁYWAŃ: Terapia indywidualna. 7
Współpraca z placówkami zdrowotnymi. Kierowanie do specjalistów. Pomoc psychologiczna i socjoterapeutyczna. OCZEKIWANIA WOBEC WYCHOWAWCÓW: Wychowawcy potrafią: - rozwijać kompetencje wychowawcze i profilaktyczne; - dzielić się doświadczeniami; - dbać o rozwój uczniów; - rozmawiać o problemach; - szanować ucznia; - poszukiwać lepszych metod nauczania; - określać cele wychowawcze; - mieć poczucie odpowiedzialności za przyszłość wychowanków; - działać w sposób konkretny i tolerancyjny. PROWADZĄC ZAJĘCIA DLA MŁODZIEŻY, NALEŻY POŁOŻYĆ NACISK, NA TO, ABY: - rosło poczucie własnej wartości; 8
- młodzież potrafiła rozmawiać o uczuciach, potrafiła przezwyciężać nieśmiałość; - młodzież z rodzin z problemem alkoholowym nie czuła się winna ani gorsza; - burzyć mity dotyczące uzależnień (np. że marihuana jest miękkim narkotykiem); - przedstawiać negatywne skutki zażywania amfetaminy; - przedstawić zagrożenia związane z używaniem komputera i korzystania z Internetu; - wykazać związek między narkotykami a AIDS; - uczyć skutecznych sposobów odmawiania; - informować, gdzie mogą znaleźć pomoc osoby uzależnione. Dyrektor powinien zachęcić nauczycieli, aby prowadzili zajęcia profilaktyczne w swojej klasie. Wychowawca najlepiej zna swoich uczniów i on najłatwiej rozpozna zagrożenia. W klasach można zorganizować zebranie z rodzicami z udziałem psychologa, pedagoga lub specjalisty do spraw uzależnień: - zainteresować ich programem edukacyjnym, wychowawczym i profilaktycznym; - wyjaśnić, dlaczego bez ich pomocy i współuczestnictwa profilaktyka nie przyniesie efektów; - przedstawić fakty dotyczące zagrożeń, podać wyniki badań i statystyk; - przedstawić rodzicom podstawowe informacje o narkotykach, przyczynach sięgania po nie, jakie sygnały powinny zaniepokoić rodziców, działań które należy podjąć w razie podejrzeń o zażywanie przez dziecko środków odurzających; - rozdać ulotki o narkotykach; 9
- rozdać ulotki z numerami telefonów i adresami organizacji, które mogą pomóc osobom uzależnionym; - zachęcać młodzież do organizowania i uczestnictwa w zajęciach pozaszkolnych. PLAN DZIAŁAŃ PLAN DZIAŁAŃ 1. Przeprowadzenie ankiety dla uczniów kl. I dotyczących uzależnień CEL - zdiagnozowanie uczniów; - dostosowanie rodzaju profilaktyki do rozpoznania stopnia zagrożenia; 2. Prowadzenie w klasach I lekcji środowiskowego programu wychowania zdrowotnego. - ukazanie uczniom wartości zdrowia jako potencjału jakim dysponuje; - zapoznanie ucznia ze sposobami zachowania i umacniania, a także poprawy zdrowia; - przekazanie i utrwalenie zasad zdrowego stylu życia; - informowanie o różnych rodzajach zagrożeń zdrowia człowieka i możliwości ich minimalizowania lub eliminowania; - wyrabianie postawy odpowiedzialności za swoje zdrowie wraz z umiejętnością przewidywań skutków własnych zachowań dla zdrowia swego i innych; 3. Zajęcia integracyjne dla uczniów klas pierwszych. - poznanie się wzajemne uczniów; - zaobserwowanie pierwszych relacji między młodzieżą; 10
4. Prowadzenie lekcji wychowawczych z elementami programów profilaktycznych: Jak żyć z ludźmi Zanim spróbujesz Siedem kroków Mówię nie 5. Wykorzystanie wideoteki na lekcjach wychowawczych. 6. Spotkania z rodzicami w czasie wywiadówek. Prelekcje, pogadanki dotyczące problemów uczniów, zaburzeń w komunikowaniu się w relacjach rodzic dziecko. Rozdanie ulotek dotyczących uzależnień oraz form pomocy. - ćwiczenie umiejętności interpersonalnych; - budowanie empatii; - ćwiczenie w komunikowaniu się; - praca nad poczuciem własnej wartości; - rozwijanie umiejętności asertywnych; - ćwiczenie umiejętności radzenia sobie ze stresem; - Naświetlenie młodzieży jakie mogą być skutki sięgania po środki odurzające. - wyjaśnienie, że bez współpracy z rodzicami profilaktyka nie przyniesie efektów; - przedstawienie zaburzeń komunikacyjnych; - przedstawienie faktów dotyczących zagrożeń; - przedstawienie informacji o narkotykach, przyczynach sięgania po nie; 7. Spotkania z fachowcami specjalizującymi się w dziedzinie profilaktyki. - rzetelna wiedza o problemie uzależnień; - jak zapobiegać zjawisku; - co robić, by być dla dziecka oparciem. 11
8. Organizacja konkursów dotyczących problematyki uzależnień oraz wiedzy o AIDS. - zaangażowanie uczniów w działalność profilaktyczną; - możliwość wypowiedzenia się w formie mówionej, pisemnej lub plastycznej. 9. Przeprowadzanie indywidualnych rozmów z uczniami wynikających z ich własnej inicjatywy. - bezpośrednia pomoc uczniom z problemem uzależnień. 10. Uczestnictwo w przedstawieniach profilaktycznych poruszających problematykę uzależnień oraz zdrowego trybu życia. - ukazywanie zachowań sprzyjających i zagrażających zdrowiu i podejmowanie odpowiedzialnych wyborów; - przekazywanie wiedzy dotyczącej przyczyn, działania i skutków zażywania środków uzależniających; - ukazywanie wpływu używania substancji uzależniających na rozwój osobowości. 11. Stworzenie gazetki ściennej dotyczącej problemu uzależnień. - ukazanie wiedzy dotyczącej skutków brania narkotyków, nadużywania alkoholu, - uzależnienia od komputera i netoholizmu, - przedstawienie adresów placówek oferujących pomoc osobom uzależnionym i ich rodzinom; - propagowanie zdrowego stylu życia. 12