Szkolny Program Profilaktyki Rok szkolny 2012/13 Zespół Szkół Ekonomicznych im. Oskara Langego w Kielcach Kielce 2012
SPIS TREŚCI I Podstawa prawna.. 3 II Diagnoza problemów szkolnych. 4 III Cele, zadania i treści programu....5 IV Plan realizacji działań profilaktycznych.. 6 V Ewaluacja.9 2
I Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy Karta Nauczyciela oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z dnia 8 sierpnia 2008 r. Nr 145, poz. 917) 2. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2002 r. Nr 11 poz. 109) 3. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535) 4. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. nr 35 poz. 230 tekst: ost. zm. Dz. U. 2007r. Nr 70 poz. 473) 5. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 r.. (Dz. U. z 2005 r. nr 179 poz. 1485 ) 6. Ustawa z dnia 09 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. nr 10 poz. 55 z 1996r.) 7. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 stycznia 2003 r w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. nr 11 poz.114 z dnia 29 stycznia 2003r.) 8. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z dnia 20 września 2005 r., Nr 180, poz. 1493, z późniejszymi zmianami) 9. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół(dz. U. z dnia 27 lutego 2007 r. Nr 35, poz. 222) 10. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem.(dz. U. z 2003 r. Nr 26, poz. 22) 11. UCHWAŁA Nr 172/2008 Rady Ministrów z dnia 19 sierpnia 2008 r. w sprawie przyjęcia Rządowego programu na lata 2008-2013 "Bezpieczna i przyjazna szkoła" 12. Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2006-2010 opracowany na podstawie art. 3 ust. 3 pkt 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 13. Rozporządzenie z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. 14. Wzmacnianie bezpieczeństwa w szkołach i placówkach oświatowych materiały przygotowane przez Departament Zwiększania Szans Edukacyjnych MEN 15. Dokumenty obowiązujące w szkole - Statut Zespołu Szkół Ekonomicznych 3
II Diagnoza problemów szkolnych Na podstawie wyników ankiet przeprowadzonych w latach ubiegłych wśród uczniów i ich rodziców oraz spostrzeżeń, obserwacji wychowawców klas, analizy frekwencji oraz pojawiających się w szkole sytuacji problemowych, wyodrębnione zostały następujące zachowania ryzykowne wśród naszych uczniów w zakresie: 1. Niepowodzeń szkolnych i naruszania dyscypliny szkolnej, przede wszystkim: lekceważący stosunek do obowiązków szkolnych (brak przygotowania się do lekcji, nieodrabianie prac domowych, brak podręczników oraz zeszytów przedmiotowych), niska frekwencja (spóźnienia, wagary, opuszczanie pojedynczych lekcji), 2. Komunikacji interpersonalnej, zaburzeń emocjonalno-interpersonalnych wynikających z niskiej samooceny, niedojrzałości emocjonalnej, braku kontroli emocji, odrzucenia przez rówieśników lub choroby anoreksja, depresja 3. Niskiej kultury osobistej (wulgaryzmy, brak przestrzegania podstawowych norm współżycia społecznego, arogancja wobec nauczycieli) 4. Braku ustalonych norm i wartości w tym spadek autorytetu nauczycieli i rodziców, nie ustalone cele życiowe i zasady moralne. 5. Patologii w środowisku uczniowskim: nikotynizm, alkoholizm, narkomania, przemoc słowna i fizyczna, agresja (naruszanie nietykalności cielesnej, zniewaga i wyszydzanie), kradzieże mienia. III Cele, zadania i treści programu Celem głównym programu jest wyposażanie uczniów w wiedzę oraz metody radzenia sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu trybowi życia. Profilaktyka realizowana w szkole dotyczy promowania zdrowego stylu życia i zapobiegania zagrożeniom poprzez przeciwdziałanie zachowaniom ryzykownym i kształtowanie umiejętności dokonywania przez uczniów właściwych wyborów. Szkolny program profilaktyki jest dostosowany do potrzeb i problemów uczniów naszej szkoły. W zakresie profilaktyki wychowawczej prowadzona jest systematyczna obserwacja młodzieży w celu rozpoznania, zdiagnozowania warunków życia i funkcjonowania w środowisku szkolnym i rodzinnym. Profilaktyką objęci są wszyscy uczniowie szkoły, ze 4
szczególnym uwzględnieniem tych, którzy napotykają na trudności dydaktyczne i sprawiają problemy wychowawcze. W działania profilaktyczne włączeni są rodzice, którzy współtworzą program oraz nabywają wiedzę o prawidłowościach rozwojowych okresu dorastania, znaczeniu silnej więzi emocjonalnej z dziećmi oraz o uzależnieniach (używki, media). Nauczyciele poprzez program doskonalą swoje umiejętności wychowawcze i działania w ramach profilaktyki problemowej. Program profilaktyki jest oparty na stałym partnerskim współdziałaniu wszystkich nauczycieli, dyrekcji szkoły, pedagoga szkolnego, pielęgniarki szkolnej, Policji, pozostałych pracowników szkoły, rodziców, również z różnymi podmiotami mającymi wpływ na realizację zadań programowych. Zadania poszczególnych podmiotów mają na celu diagnozowanie problemów wychowawczych uczniów, wczesne rozpoznanie zagrożeń na drodze rozwoju wychowanka oraz podjęcie działań w kierunku ograniczenia ich negatywnych skutków. Zadania te będą realizowane w trzech obszarach: 1. działania informacyjne z uwzględnieniem edukacji prawnej skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych, a tym samym umożliwienie dokonywania racjonalnego wyboru, zmianę postawy i zachowania 2. działania edukacyjne skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców - rozwijanie ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych, np.: nawiązywania kontaktów z ludźmi, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów, opierania się naciskom otoczenia itp. 3. programy alternatyw - stwarzanie możliwości zaangażowania się w pozytywną działalność (artystyczną, społeczną, sportową itp.). Treści programowe realizowane na lekcjach wychowawczych obejmują następujące obszary problemów: 1. Bezpieczeństwo w szkole i poza szkołą - Niepowodzenia szkolne, wagary, lekceważący stosunek do nauki, skutki niskiej absencji uczniów. 2. Kształtowanie poczucia bezpieczeństwa - Dbałość o mienie szkoły i kulturę osobistą, przeciwstawianie się wulgaryzmom i zachowaniom wykraczającym poza przyjęte wzorce i normy zachowania. 3. Bezpieczeństwo w grupie i komunikacja interpersonalna. 4. Kształtowanie poczucia własnej wartości, przynależności do grupy społecznej. 5. Profilaktyka uzależnień- wobec narkotyków, dopalaczy, alkoholu, nikotyny, Internetu przestrzeganie przepisów prawa. 6. Przeciwdziałanie agresji, przemocy i dbałość o bezpieczeństwo. 5
IV Plan realizacji działań profilaktycznych: Obszar- Bezpieczeństwo w szkole i poza szkołą - Niepowodzenia szkolne, wagary, lekceważący stosunek do nauki, skutki niskiej absencji uczniów. Niepowodzenia dydaktyczne i naruszanie dyscypliny szkolnej. Zadania szczegółowe Formy realizacji Oczekiwane efekty 1. Brak sukcesów w nauce: Stałe rozpoznawanie możliwości edukacyjnych ucznia Praca nad podnoszeniem aspiracji edukacyjnych Wyrównywanie szans edukacyjnych dla uczniów z dysfunkcjami Poznawanie zasad efektywnego uczenia się Badanie przyczyn braku sukcesów w nauce przez Zespół Wychowawczy Indywidualne spotkania nauczycieli z uczniami Lekcje wychowawcze nt. jak się efektywnie uczyć Zajęcia z pedagogiem, psychologiem Praca z uczniem dysfunkcyjnym(rzetelne informacje dla nauczycieli przedmiotów) Współpraca z pracownikami MZPPP w Kielcach Całoroczna współpraca z rodzicami Organizacja konkursów przedmiotowych Rozumie zależność między przyczynami niepowodzeń szkolnych a niską frekwencją w szkole Konsekwentnie pracuje nad likwidacją pojawiających się problemów szkolnych Rozumie potrzebę podnoszenia własnych osiągnięć edukacyjnych i doskonali umiejętność uczenia się Nawiązuje efektywną współpracę z rodzicami, wychowawcą, pedagogiem 2. Bezpieczeństwo poza szkołą. Ograniczenie zjawiska wagarów. Konsekwencje prawne. Monitorowanie absencji i szybkie przeciwdziałanie Poznawanie przyczyn nieobecności (choroba, wagary) Ukazanie konsekwencji wynikających z częstych nieobecności na zajęciach Uświadamianie zagrożeń występujących podczas wagarów Szczegółowa analiza frekwencji przez wychowawców Współpraca rodziców ze szkołą w celu przeciwdziałania wagarom Rozumie, że nieuzasadnione nieobecności w szkole mogą być przyczyną niepowodzeń szkolnych i życiowych 6
3. Kultura osobista ucznia, kultura języka: Badanie przyczyn niewłaściwych zachowań i przeciwdziałanie nim Znajomość podstawowych zasad kultury i norm obyczajowych Kultura na co dzień Uświadomienie wpływu grupy rówieśniczej, rodziny i mediów na język i kulturę słowa Konsekwencja w stosowaniu kar statutowych Stosowanie pochwał ustnych Lekcje wychowawcze poświęcone kulturze zachowania Bieżąca praca wszystkich wychowawców i nauczycieli Gazetki klasowe i gazetka szkolna Konkursy szkolne Zna konsekwencje własnych niewłaściwych zachowań Stosuje podstawowe normy życia społecznego w swoim życiu Rozumie znaczenie bycia kulturalnym Dostrzega zagrożenie ubożenia słownictwa poprzez stosowanie wulgaryzmów Spostrzega różnicę w sposobie słownego wyrażania emocji w grupie rówieśniczej, w mediach, na filmie akcji, w rodzinie, przez autorytety Obszar zachowania ryzykowne profilaktyka uzależnień edukacja prawna Zadania szczegółowe Formy realizacji Oczekiwane efekty 1. Dostarczanie informacji o następstwach wczesnego picia alkoholu, palenia papierosów, zażywania narkotyków i dopalaczy oraz użycia Internetu i gier Wiedza dotycząca przyczyn uzależnienia oraz wpływu alkoholu, nikotyny, narkotyków i dopalaczy, gier i Internetu na zdrowie Internet i gry komputerowe, czat jako nowe formy uzależnień Sposoby walki z uzależnieniami Spotkania ze specjalistami, udział w programach profilaktycznych prowadzonych przez ŚCPiE w Kielcach, MZPPP, WOMP, MOPR, SOW ofiar przemocy w rodzinie, spotkanie z policjantem Lekcje wychowawcze Udział w imprezach organizowanych przez Miasto Kielce, różne Instytucje dot. uzależnień Propagowanie mody na życie bez nałogu Konkursy szkolne Włączanie rodziców w działalność profilaktyczną pedagogizacja rodziców 7 Zna symptomy uzależnienia Potrafi określić negatywne skutki uzależnień: zdrowotne, rozwojowe, społeczne Zna różnice między zainteresowaniem a działaniami wykazującymi cechy uzależnienia Zna instytucje pomagające w leczeniu nałogów Zna konsekwencje wczesnego picia alkoholu, palenia papierosów, zażywania narkotyków i dopalaczy Zna szkody prawne, emocjonalne, edukacyjne i zdrowotne i prawne jakie niosą ze sobą uzależnienia Potrafi zachowywać się
Konsekwencje działań ryzykownych Uczenie konstruktywnego odmawiania Pomoc młodzieży z rodzin patologicznych 2. Przeciwdziałanie zachowaniom agresywnym poprzez modelowanie pozytywnych zachowań Kultura zachowania i postępowania Umiejętność rozwiązywania problemów na drodze negocjacji z zakresu profilaktyki uzależnień Ukazywanie pozytywnych wzorców zachowań na wszystkich lekcjach Zajęcia dotyczące komunikacji interpersonalnej Wolontariat Współpraca z Policją oraz instytucjami zajmującymi się problemem przemocy Transplantologia Współpraca z Caritas, PCK i Wojewódzką Stacją Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Kielcach asertywnie Odczuwa potrzebę kontaktu z osobą dorosłą w sytuacji zagrożenia Zna sposoby rozwiązywania konfliktów Uczestniczy w wolontariacie Staje się dawcą szpiku kostnego i organów ciała. Rozumie potrzebę tolerancji w budowaniu relacji w grupie Zna przyczyny i skutki zachowań agresywnych Wie, że zgoda na przemoc prowadzi do jej eskalacji Wie, jak obronić się sytuacji zagrożenia Zna instytucje zajmujące się problemem przemocy i pomagające ofiarom przestępstw Obszar Kształtowanie poczucia własnej wartości - Zdrowe i dobre życie- Bezpieczeństwo w grupie rówieśniczej Zadania szczegółowe Formy realizacji Oczekiwane efekty 1. Zdrowie psychiczne Higiena psychiczna i jej wpływ na możliwości poznawcze ucznia Sposoby radzenia sobie ze stresem Podniesienie własnej samooceny Niedojrzałość emocjonalna, brak Zajęcia prowadzone przez psychologa i pedagoga Kontakty z rodzicami Udział młodzieży w grupie terapeutycznej (pedagodzy i psychologowie ŚCPiE) Zna sposoby radzenia sobie ze stresem i rozładowania napięć Umie dostrzegać pozytywne strony własnej osoby i na tej bazie podnosić sobie samoocenę 8
kontroli emocji 2. Bezpieczeństwo w życiu codziennym Zasady BHP w szkole, w drodze do i ze szkoły Przemoc psychiczna i fizyczna w domu, w szkole, w środowisku Określenie potencjalnych zagrożeń Lekcje przedmiotowe prowadzone przez Szkolnego Koordynatora ds. bezpieczeństwa, lekcje wychowawcze, zajęcia z pedagogiem Organizacja czasu wolnego (zajęcia pozalekcyjne) Uroczystości i imprezy szkolne (wg kalendarza) Zna przepisy BHP i konsekwencje ich nieprzestrzegania Zna zasady bezpiecznego poruszania się po drogach, wypoczynku Zna rodzaje przemocy i zagrożenia z niej wynikające i wie w jaki sposób przeciwdziałać zachowaniom przemocy 3. Zdrowy styl odżywiania się Promocja i zasady zdrowego stylu odżywiania się Odchudzanie i wynikające z tego zaburzenia- bulimia i anoreksja Otyłość zagrożenie dla zdrowia Lekcje wychowawcze Spotkania ze specjalistami pielęgniarka szkolna, psycholog Lekcje biologii, wychowania fizycznego, wychowania do życia w rodzinie Rozumie potrzebę zdrowego odżywiania się Zna mechanizm zachorowania na anoreksję czy bulimię Potrafi krytycznie odnieść się do treści zawartych w reklamach Zna zasady prawidłowego odżywiania się Chętnie uczestniczy w zajęciach, czego efektem może być zmniejszenie liczby zwolnień z lekcji wych-fiz V Ewaluacja realizacji programu Ewaluacja programu profilaktyki: obserwacja zachowań uczniów (analiza ocen z zachowania, frekwencji) ocena poziomu wiadomości i umiejętności uczniów poprzez udział w konkursach związanych z profilaktyką 9
ocena zagrożenia uzależnieniem (ankiety, wywiady) analiza dokumentów uczniów (teczki uczniów itd.) Ewaluacja programu będzie polegała na uzyskaniu odpowiedzi na następujące pytania: w jakim stopniu, uczniowie, rodzice i nauczyciele znają ogólne założenia programu? czy główne założenia tego programu są przez społeczność szkolną akceptowane? czy założone cele programu są realizowane? w jaki sposób realizuje się cele programu? czy program uwzględnia wszechstronny rozwój ucznia? czy realizacja programu wpłynęła na zmianę negatywnych postaw ucznia? Na losowo wybranej grupie rodziców i uczniów będzie sprawdzana znajomość założeń, programu (ankieta). Podobne działania ewaluacyjne będą podejmowane wobec wychowawców i nauczycieli. Wychowawcy są zobowiązani do sporządzenia sprawozdania z realizacji programu wraz ze spostrzeżeniami dotyczącymi zachowania uczniów, na ostatnie w roku szkolnym zebranie Zespołu Wychowawczego, wnioski będą przedstawione na konferencji plenarnej Rady Pedagogicznej w 2013 roku. Szkolny Program Profilaktyki jest skorelowany z Statutem Szkoły, Programem Wychowawczym i Planem Rozwoju Szkoły. Szkolny Program Profilaktyki uchwaliła Rada Rodziców w porozumieniu z Radą Pedagogiczną w dniu 18 września 2012 r. 10