Iwestycja Wykład Celowo wydatkowae środki firmy skierowae a powiększeie jej dochodów w przyszłości. Iwestycje w wyiku użycia środków fiasowych tworzą lub powiększają majątek rzeczowy, majątek fiasowy i wartości iemateriale firmy. Iwestycje 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 2 Iwestowaie Iwestycje Iwestowaie, proces gospodarczy polegający a odkładaiu (akumulowaiu) przez podmioty gospodarcze części bieżących dochodów iprzekształceiu ich w iwestycje. lokowaie przez firmy wolych środków pieiężych w sposób zapewiający w przyszłości osiągaie lub zwiększeie dochodów. (abywaie przedsiębiorstw lub ich części akcji, obligacji, lokowaie pieiędzy a długotermiowych depozytach bakowych, pooszeie akładów a podoszeie kwalifikacji. Iwestycje w tym ujęciu w zasadzie ie wpływają a rozmiary produkcji. Pojęcie iwestycji Dokoywaie przez przedsiębiorstwa akładów a tworzeie owych zdolości wytwórczych: Nabywaie dóbr iwestycyjych (budowaie owych zakładów, zakup maszy, urządzeń, powiększaie zapasów), które będą służyć wytwarzaiu iych dóbr i usług. 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 3 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 4 Iwestycja Działalość iwestycyja Pojęcie iwestycja ozacza każdą lokatę kapitału mającą a celu powiększeie jego zasobu, zarówo fiasowego, jak i rzeczowego. Wiąże się oo z przepływem środków z obszaru bieżących płatości do obszaru iwestycji. Jako, że iwestycja ma a celu wzrost kapitału, proces odwroty, prowadzący do zmiejszeia jego zasobów, azywamy dekapitalizacją. Drugie, węższe, rozumieie pojęcia iwestycja to lokowaie środków fiasowych w dobra trwałego użytkowaia. Ogół czyości związaych z przygotowaiem i realizacją przedsięwzięć rozwojowych firmy, polegających główie a tworzeiu owych oraz odtwarzaiu i uowocześiaiu eksploatowaych środków trwałych firmy, a także operacjach fiasowogiełdowych, Całokształt akładów fiasowych związaych z tworzeiem owych, odtwarzaiem i uowocześiaiem obiektów produkcyjych i ieprodukcyjych firmy oraz powiększaiem prze operacje fiasowe kapitału firmy. Źródło przyrostu kapitału firmy w postaci owych lub zmoderizowaych maszy i urządzeń, środków trasportu, obiektów budowlaych, itp. 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 5 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 6
Iwestycje brutto i etto Całkowity przyrost majątku w środkach trwałych określamy jako iwestycje brutto, atomiast iwestycje etto to iwestycje brutto pomiejszoe o występujące w okresie objętym rozważaiami umiejszeie wartości majątku trwałego (amortyzacja i ie pomiejszeia środków trwałych). Gdy wartość odpisów amortyzacyjych i iych zmiejszeń stau środków trwałych (p. sprzedaż) jest większa od iwestycji brutto, wówczas mamy do czyieia za dekapitalizacją majątku trwałego. Rodzaje iwestycji (według kryterium obiektu) Iwestycje Rzeczowe Fiasowe Niemateriale Rozwój Akcje Badaia i rozwój Moderizacja Obligacje Szkoleia kadr Odtworzeie Nieruchomości Zaplecze socjale 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 7 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 8 Rodzaje iwestycji według ich celów Rodzaje iwestycji Z uwagi a cele i główe motywy decyzji iwestycyjych, rozróżiamy cztery astępujące formy iwestycji: Iwestycje restytucyje (odtworzeiowe). Iwestycje rozwojowe. Iwestycje racjoalizatorskie. Iwestycje reorgaizacyje. Według celu: rozwojowe, moderizacyje, zabezpieczające Według celu marketigowych: dywersyfikujące produkt firmy, adaptacyje (polegające a dopasowaiu \asortymetu produkcji do aktualych potrzeb), racjoalizacyje (zmierzające do obiżki zużycia eergii, akładów pracy, materiałów, polepszeia jakości) Według źródła fiasowaia: włase, kredytowae, mieszae Według charakteru: zakupowe, budowlae Według optymalego czasu iwestycji: krótkotermiowe, średiotermiowe, długotermiowe. 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 9 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 10 Metody rachuku Metody rachuku Statycze Porówaie kosztów, Porówaie zysków, Okres zwrotu Rachuek retowości Prosta stopa zwrotu, Księgowa stopa zwrotu Stopa zwrotu z kapitału własego Dyamicze: Nadwyżka zdyskotowaa (NPV), Wewętrza stopa zwrotu (IRR), Auitet. 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 11 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 12
Metody ocey efektywości iwestycji Kryteria decydowaia W oceie ekoomiczej efektywości iwestycji posługujemy się różymi metodami: metody proste, prosta stopa zwrotu całości kapitału, prosta stopa zwrotu kapitału własego, księgowa stopa zwrotu, przecięta prosta stopa zwrotu, okres zwrotu iwestycji, metody fiasowo-matematycze, wartość aktuala etto iwestycji, przecięta reta rocza, wewętrza stopa zwrotu, metody plaowaia jedoczesego symulacyje. Iwestycje w sferze gospodarczej są podejmowae przede wszystkim po to, by poprawić wyik ekoomiczy. Dlatego efektywość iwestycji lub opłacalość użycia kapitału staowią zasadiczy pukt ich ocey. Jako waruki ubocze ważą rolę w oceie odgrywają rówież: oddziaływaie a wypłacalość, elastyczość i opodatkowaie oraz, ieodzowie połączoe z każdą iwestycją, ryzyko. 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 13 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 14 Kryteria ocey wykluczających się iwestycji: Efektywość Wypłacalość: udział i waruki kredytu, przebieg sekwecji płatości, rodzaj kredytu, czas, a jaki udziela się kredytu i okres eksploatacji iwestycji, iepewość przyjętych założeń; Ryzyko; Czas trwaia amortyzacji; Elastyczość; Optymaly okres eksploatacji i czas odtworzeia środków trwałych. Ocea opłacalości projektu 2008 EiOGR przyg. L. Wicki 15 Aaliza opłacalości Aaliza opłacalości Celem aalizy efektywości projektów iwestycyjych jest: ocea skutków pieiężych podjętych decyzji w momecie tworzeia kokretego plau iwestycyjego. Celem aalizy opłacalości jest dokoaie przeglądu alteratywych iwestycji, prowadzących do redukcji kosztów i udowodieia, by że Ludwik Wicki wybraa opcja jest ajbardziej odpowiedia pod względem ekoomiczym, biorąc pod uwagę cele, jakie mają być osiągięte. Przy badaiu opłacalości projektów iwestycyjych wykorzystuje się metody ocey fiasowej, które dzielimy a: 1.Metody statycze, zwae metodami prostymi. 2.Metody dyamicze, zwae metodami dyskotowymi. Różica między imi sprowadza się do ieuwzględiaia (w metodach statyczych) bądź uwzględiaia (w metodach dyamiczych) wpływu czyika czasu a wartości pieięże uwzględiae w rachuku.
Metody szacowaia opłacalości Prosty okres zwrotu Metody proste mają charakter uproszczoy i służą przede wszystkim wstępej selekcji projektów iwestycyjych. Stosowae są a etapie początkowym, przedrealizacyjym. Nie uwzględiają zmia wartości pieiądza w czasie oraz, opierając się a średioroczych wielkościach, ie uwzględiają pełego okresu fukcjoowaia przedsięwzięć. Metody proste dzielą się a: okres zwrotu akładów, prostą stopę zwrotu, aalizę progu retowości. Okres zwrotu jest to czas iezbędy do odzyskaia początkowych akładów a realizację iwestycji z osiągaych adwyżek fiasowych. Jako prosty okres zwrotu z iwestycji (Static Payback Period) określać będziemy czas iezbędy do odzyskaia akładów, które zostały poiesioe a realizację iwestycji. Metoda ta określaa jest miaem statyczej, poieważ ie uwzględiamy tu zmiay wartości pieiądza w czasie. Obliczeia prostego okresu zwrotu dokoujemy dzieląc wartość iwestycji przez roczy dochód jedostki. Prosty okres zwrotu Okres zwrotu = Iwestycja Dochód roczy Iwestycja polega a zakupie maszyy do obróbki płyt wiórowych. Dzięki iej zostaą osiągięte oszczędości w wysokości 30 tys. złotych roczie (miejsze zatrudieie). Koszt zakupu maszyy wyosi 70 tys. zł. Określ okres zwrotu. Prosta stopa zwrotu Prosta stopa zwrotu Prosta stopa zwrotu określa stosuek średioroczego zysku, osiągaego w trakcie fukcjoowaia przedsięwzięcia do wartości poiesioych akładów iwestycyjych. Jedostką okresu zwrotu są lata. Przeciętą prostą stopę zwrotu obliczmy według astępującego rówaia: PBSr = zysk etto (średi roczy) / akłady iwestycyje Prosta stopa zwrotu = Zysk etto (średi) Iwestycja Średioroczy zysk etto oblicza się, sumując zysk etto w całym okresie fukcjoowaia i dzieli się przez liczbę lat fukcjoowaia. Prosta stopa pozwala (w sposób uproszczoy) oceić opłacalość pojedyczych projektów i wybrać ajbardziej opłacaly (o ajwiększej stopie zwrotu). Prosta stopa zwrotu = Zysk etto (średi) + odsetki Iwestycja
Wyik Przedsiębiorstwo chce zrealizować iwestycję. Jej koszt wyiesie 7 500 zł. Wymagay przez iwestora okres fukcjoowaia iwestycji wyosi 5 lat. W czasie 5 lat, dzięki zrealizowaej iwestycji, zysk etto przedsiębiorstwa wyiesie: 64,4% Rok 1 4 000 zł, rok 2 4 500 zł, rok 3 5 000 zł, rok 4 5 150 zł, rok 5 5 500 zł. Ile wyosi przecięta prosta stopa zwrotu z iwestycji? Aaliza progu retowości Niezbęde dae do obliczeia prostej stopy zwrotu zajdują by Ludwik sięwicki w tabeli. Okres fukcjoowaia przedsięwzięcia to 5 lat, a akład fiasowy wyosi 32 500 zł. Wyszczególieie Przychody ze sprzedaży Koszty całkowite - amortyzacja - odsetki Zysk brutto Podatek Zysk etto 1 90000 65000 2500 25000 4750,0 20250,0 2 93000 72890 2000 20110 3820,9 16289,1 ROK 3 96500 74200 1500 22300 4237,0 18063,0 4 100000 78150 1000 21850 4151,5 17698,5 5 103500 80110 500 23390 4444,1 18945,9 Przez próg retowości rozumie się taką wielkość produkcji, a zarazem przychodów ze sprzedaży, która pokrywa koszty (to zaczy ie ma ai zysku, ai strat). W takiej sytuacji zwiększeie rozmiarów produkcji, przy zachowaiu iezmieioych pozostałych czyików, powio zaowocować zyskowością projektu iwestycyjego. Natomiast zmiejszeie rozmiarów produkcji, przy iezmieioych pozostałych czyikach produkcji, spowoduje stratę a przedsięwzięciu iwestycyjym. Próg retowości Próg retowości Aaliza progu retowości wykorzystywaa jest przede wszystkim do określeia stopia ryzyka i weryfikacji przyjętych założeń, dotyczących wielkości akładów iwestycyjych oraz plaowaego poziomu wykorzystaia zdolości produkcyjych. Aaliza progu retowości obejmuje badaie tzw. puktu wyrówaia BEP (Break Eve Poit). Próg retowości to taki wolume produkcji (sprzedaży), przy którym uzyskae przychody są rówe poiesioym kosztom. Szacując koszty i przychody w celu wyliczeia progu retowości progozowaej działalości, ależy opierać się a daych plaowaych dla roku typowego dla fukcjoowaia przedsięwzięcia, tj. po okresie dochodzeia do pełych zdolości produkcyjych. Próg retowości ilościowy możemy obliczyć a podstawie poiższego rówaia: Próg retowości ilościowy BEP = Ks / (c jkz) gdzie: Ks koszty stałe produkcji P ilość sprzedaych wyrobów jkz jedostkowe koszty zmiee c jedostkowa cea sprzedaży Tak wyrażoy próg mówi, ile miimalie ależy wyprodukować, aby przy założoej ceie i kosztach jedostkowych uzyskae przychody pokryły koszty.
Graficze przedstawieie progu retowości Zakład o maksymalych zdolościach produkcyjych 1500 sztuk wyrobu poosi koszty stałe w wysokości 1300 złotych. Cea wytwarzaych wyrobów wyosi 7 złotych, a jedostkowy koszt zmiey wytworzeia 5 zł/szt. Oblicz próg retowości Margies bezpieczeństwa Margies bezpieczeństwa Margies bezpieczeństwa obliczoych wielkości progu retowości ustalamy astępująco: ze względu a ceę, ustalając ceę miimalą Margies bezpieczeństwa obliczoych wielkości progu retowości ustalamy astępująco: ze względu a poziom kosztów jedostkowych zmieych, Objaśieia Pmax maksymala wielkość produkcji lub popytu, c cea jedostkowa sprzedaży, Ks stałe koszty produkcji, Jkz jedostkowe koszty zmiee, cmi graicza cea jedostkowa, Jkz max graicze jedostkowe koszty zmiee, Mc margies bezpieczeństwa ze względu a ceę, Mk margies bezpieczeństwa ze względu a poziom kosztów jedostkowych. Obliczeie wartościowego progu retowości Jeżeli mamy do czyieia z produkcją wieloasortymetową, a ie mamy iformacji koszcie jedostkowym i marży dla każdego wyrobu, możemy posłużyć się astępującą formułą. Obliczoy w te sposób próg retowości ozacza, jaka powia być wielkość przychodów, aby przedsiębiorstwo zaczęło geerować zyski. gdzie: Ks wielkość kosztów stałych, Kz wielkość kosztów zmieych, S wielkość sprzedaży (przychodów).
Wartość pieiądza w czasie Oblicz próg retowości wiedząc, ze koszty stałe wyoszą 1300 złotych, Wielkość sprzedaży wyosi 3500 złotych, a koszty zmiee wyoszą 2500 złotych. Kapitalizacja prosta gdzie: W t wartość przyszła w okresie t, W 0 wartość obeca, r stopa procetowa w okresie kapitalizacji odsetek, t liczba okresów kapitalizacji. Wartość pieiądza w czasie wpłacamy 10 000 zł a rachuek przyoszący 5% odsetek roczie. Wartość aszego kapitału a koiec pierwszego roku będzie wyosiła: W1 = 10 000 zł (1+0,05) = 10 500 zł Dyskoto a koiec drugiego roku: W2 = 10 500 zł (1+0,05) = 11 025 zł lub W2 = 10 000 zł (1+0,05)2 = 11 025 zł atomiast po pięciu latach: W5 = 10 000 zł (1+0,05)5 = 12 762,82 zł. gdzie: W t wartość przyszła w okresie t, W 0 wartość obeca, r stopa procetowa w okresie kapitalizacji odsetek, t liczba okresów kapitalizacji. Wartość aktuala etto mamy otrzymać 10 000 zł po upływie jedego roku, możemy pożyczyć te pieiądze przy oprocetowaiu 10% roczie. Wartość obeca aszej kwoty będzie wyosiła: W 0 =10000/(1+0,1) 1 = 9 900,99 zł atomiast gdyby płatość miała astąpić po pięciu latach wartość obeca wyosiłaby: Metody te pokazują jak będą kształtowały się wydatki związae z realizowaą iwestycją oraz jakie i kiedy dzięki tej iwestycji firma osiągie korzyści. Uwzględiają rozłożeie w czasie przewidywaych wpływów i wydatków. Celowi temu służy dyskotowaie, pozwalające a sprowadzeie do porówywalości akładów i efektów realizowaych w różych okresach czasu. Metody dyskotowe obejmują swoją oceą cały okres fukcjoowaia przedsięwzięcia, tj. zarówo okres jego realizacji, jak i okres, w którym spodziewae jest osiągięcie efektów zrealizowaego projektu. Efekty te to zarówo zwrot kapitału (akładów), jak i zwrot z kapitału (zysk). Do ajczęściej stosowaych metod dyskotowych zaliczamy: metodę zaktualizowaej wartości etto NPV (ag. Net Preset Value), metodę wewętrzej stopy zwrotu IRR (ag. Iteral Rate of Retur)
Wartość aktuala etto Formuła obliczaia wartości aktualej etto NPV Metoda wartości zaktualizowaej etto pozwala określić obecą wartość wpływów i wydatków pieiężych związaych z realizowaą iwestycją. NPV moża określić jako sumę zdyskotowaych oddzielie dla każdego roku przepływów pieiężych etto, zrealizowaych w całym okresie objętym aalizą (obejmującym cały okres życia iwestycji), przy stałym poziomie stopy procetowej (dyskotowej) pomiejszoym o początkowe akłady iwestycyje. Zdyskotowae przepływy pieięże to iaczej przepływy pieięże wyrażoe w aktualej wartości pieiądza. Dyskotowaie polega a przemożeiu przyszłych przepływów pieiężych odpowiedich dla daego roku i założoej stopy procetowej przez współczyik dyskotowy. t liczba okresów r stosowaa stopa dyskotowa CF strumieie pieięże dla roku Formuła Ocea NPV NPV = NCF P t t t = t = 1 (1+ r ) t = 1 (1+ r ) t = 1 (1+ r ) gdzie: NPV -wartość bieżąca etto, r - stopa dyskota (p. 8%, stopa dyskota powia odzwierciedlać dla iwestora wartość pieiądza w czasie i poziomu ryzyka. Obejmuje oa astępujące elemety: realą stopę oprocetowaia lokat wolych od ryzyka, stopę iflacji, premię płyości, premię za ryzyko NCFt przepływy pieięże etto w okresie t w ceach omialych (w założeiach Wioskodawca uwzględia wzrost ce) Pt przychód daego roku, Nt akłady daego roku czas życia projektu w latach. N Iformacje jakie daje NPV: NPV < 0 Iwestycja ieopłacala NPV = 0 Iwestycja zajduje się a graicy opłacalości NPV > 0 Iwestycja jest opłacala tym bardziej, im większa wartość współczyika Rozwiąż przykład Firma plauje zaiwestować w przedsięwzięcie 6 000 zł. Okres życia projektu oceia się a 4 lata. Założoo, że firma może iwestować przy stopie procetowej 10%. Oczekuje się, że iwestycja przyiesie w kolejych latach astępujące wpływy: I rok - 900 zł, II rok - 1 800 zł III rok 2 000 zł IV rok 2 000 zł