ŻYJEMY ZDROWO I BEZPIECZNIE PROGRAM SZKOŁY PROMUJĄCEJ ZDROWIE ZESPÓŁ SZKÓŁ PUBLICZNYCH W BASZNI DOLNEJ NA LATA 2012/2015 Ideą Szkoły Promującej Zdrowie (SPZ) ma być stworzenie w niej takich warunków, aby każdy z członków jej społeczności czuł się w niej dobrze i był zaangażowany w proces jej tworzenia. Szkoła Promująca Zdrowie umożliwia młodym ludziom podejmowanie działań i dokonywanie zmian w zakresie kontrolowania i doskonalenia swojego zdrowia.
Jej nadrzędnym celem jest promocja zdrowia i kształtowanie zachowań i warunków sprzyjających zdrowiu, jego poprawie i ochronie. Koncepcja Szkoły Promującej Zdrowie Szkoła Promująca Zdrowie to miejsce w którym wszyscy członkowie jej społeczności: - podejmują wspólne działania dla poprawy swego zdrowia i samopoczucia - uczą się jak zdrowiej żyć i tworzyć zdrowe środowisko - zachęcają innych do podjęcia podobnych działań Cechy Szkoły Promującej Zdrowie Szkołę Promującą Zdrowie charakteryzuje: 1. Program edukacji zdrowotnej. 2. Etos zdrowia w szkole. 3. Współdziałanie z rodzicami i społecznością lokalną. Standardy Szkoły Promującej Zdrowie Szkoła Promująca Zdrowie dąży do osiągania celów i realizuje zadania określone w podstawach programowych kształcenia ogólnego i innych obowiązujących aktach prawnych i ponadto: 1. Pomaga członkom społeczności szkolnej zrozumieć i zaakceptować koncepcję SPZ 2. Zarządza projektami promocji zdrowia w sposób sprzyjający: - uczestnictwu, partnerstwu i współdziałaniu społeczności szkolnej i społeczności lokalnej, - skuteczności i długofalowości działań 3. Prowadzi edukację zdrowotną uczniów i pracowników oraz dąży do zwiększenia jej jakości i skuteczności.
4. Tworzy klimat społeczny sprzyjający: - osiąganiu satysfakcji z nauki i pracy w szkole, osiąganiu sukcesów oraz wzmacnianiu poczucia własnej wartości u uczniów i pracowników, - zdrowiu i rozwojowi uczniów i pracowników, - uczestnictwu, partnerstwu i współdziałaniu członków społeczności szkolnej i lokalnej. 5. Tworzy środowisko fizyczne sprzyjające zdrowiu, bezpieczeństwu i dobremu samopoczuciu uczniów i pracowników. Promocja zdrowia to proces umożliwiający człowiekowi zwiększenie oddziaływania na jego zdrowie w sensie jego utrzymania i poprawy. Celem ma być osiągnięcie dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego. Zarówno jednostka jak i grupa społeczna muszą określić i urzeczywistnić swoje aspiracje, zaspakajać potrzeby, radząc sobie z wyzwaniami swojego środowiska w jego istniejącym stanie lub dokonując w nim odpowiednich zmian. Podstawowymi celami w edukacji dzieci i młodzieży są: - kształtowanie zachowań dziecka i jego rodziców w dziedzinach zapewniających zdrowie i prawidłowy rozwój - przygotowanie dziecka do bycia aktywnym członkiem rodziny, grupy rówieśniczej, lokalnej, społecznej, które pozwoli mu podjąć podstawowe czynności dla ochrony i kształtowania lokalnego środowiska przyjaznego dla zdrowia i życia własnego i innych. Każdy człowiek rozumie zdrowie inaczej, ale każdy jest tak samo za nie odpowiedzialny. Zdrowie jest środkiem do osiągnięcia lepszej jakości życia. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO): Zdrowie, to nie tylko brak choroby; to stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego organizmu. Dzisiaj zdrowie człowieka uwzględnia się jako tzw.: całość, na którą składają się cztery wymiary zdrowia, wzajemnie ze sobą powiązane.
Są to: zdrowie fizyczne prawidłowe funkcjonowanie organizmu, wszystkich jego układów i narządów zdrowie psychiczne - umysłowe zdolność do jasnego, logicznego myślenia - emocjonalne zdolność do rozpoznawania uczuć i wyrażania ich w odpowiedni sposób; umiejętność radzenia sobie ze stresem, napięciami, depresją, lękiem zdrowie społeczne zdolność utrzymywania prawidłowych relacji z innymi ludźmi oraz pełnienie ról społecznych zdrowie duchowe związane z wierzeniami i praktykami religijnymi lub dotyczy osobistego credo, zasad etyki, zachowań i sposobów utrzymywania wewnętrznego spokoju. Zdrowie każdego człowieka zależy od wielu różnorodnych czynników: - stylu życia - środowiska fizycznego i społecznego życia, pracy i nauki - czynników genetycznych - służby zdrowia. Głównym celem wychowania w naszej szkole jest wszechstronny rozwój osobowości ucznia, przygotowanie go do pełnienia określonej roli w społeczeństwie, do bycia człowiekiem uczciwym, przekonanym, że człowiek istnieje dla świata, a świat dla człowieka. Zapewnienie mu solidnych podstaw do dalszego kształcenia się tak, aby potrafił selekcjonować dane, docierać do źródeł wiedzy, oceniać ich rzetelność i umiejętnie posługiwać się wiedzą.
Założenia programu Edukacja zdrowotna w szkole jest podstawowym prawem każdego dziecka. Dbałość o zdrowie ucznia to jedno z zasadniczych zadań szkoły dążącej do pełnego i wszechstronnego rozwoju swoich wychowanków. Przekazując im wiedzę o zdrowiu, kształtując umiejętności i postawy sprzyjające zdrowiu, możemy nauczyć ich zdrowego stylu życia i pracy i jednocześnie poprawić zdrowie społeczeństwa. Ukierunkowanie prozdrowotnych działań edukacyjnych w rozwoju ucznia jest najlepszą inwestycją w jego dorosłe życie i wspaniałą wizytówką działań wychowawczych szkoły. Promocja zdrowia to jedno z zadań szkoły, dlatego postanowiliśmy włączyć się do europejskiego projektu Szkół Promujących Zdrowie. Nasza szkoła podejmuje działania promujące zdrowie. Edukacja zdrowotna stanowi ważny element programu nauczania i wychowania szkoły. Mamy świetny program profilaktyczny, uczestniczymy w kampaniach, programach i projektach promujących zdrowie. Działania te łączą nas z siecią szkół promujących zdrowie. Wg definicji: Szkoła Promująca Zdrowie to szkoła, która w szczególny sposób propaguje zdrowy styl życia wśród uczniów, wyposaża ich w wiedzę i umiejętności niezbędne do podejmowania wyborów dla poprawy własnego zdrowia, kształtuje w uczniach poczucie odpowiedzialności za zdrowie własne i innych, prowadzi wszechstronną edukację propagującą zdrowie, włącza do działań prozdrowotnych zarówno uczniów szkoły jak i ich rodziców. Promocja zdrowia wspiera osobisty i społeczny rozwój człowieka poprzez udostępnienie informacji o zdrowiu, edukacje do zdrowia i doskonalenie umiejętności życia. Tworzenie Szkoły Promującej Zdrowie to wyzwanie dla nauczycieli, którzy to w największym stopniu zmieniają rzeczywistość szkolną.
Charakterystyka programu Program Żyjemy zdrowo i bezpiecznie powstał w oparciu o główny cel Szkoły Promującej Zdrowie jakim jest promowanie zdrowego stylu życia całej społeczności szkolnej i lokalnej na założeniach i celach edukacji prozdrowotnej szkoły zawartych w: - Podstawie programowej kształcenia ogólnego - Narodowym Programie Zdrowia - Programie Rozwoju Szkoły - Szkolnym Programie Wychowawczym - Szkolnym Programie Profilaktycznym - edukacji ekologicznej - wiedzy o społeczeństwie - wychowania do życia w rodzinie Celem programu jest stworzenie szkoły zdrowej, bezpiecznej i przyjaznej, zapewniającej wszechstronny rozwój poprzez szerzenie wiedzy o zdrowiu i podejmowanie działań dla zdrowia przez całą społeczność szkolną i lokalną. Program ma charakter stałych, długofalowych działań możliwych do realizacji w codziennych kontaktach z uczniami. Jest dostosowany do potrzeb i problemów uczniów. Dotyczy zagadnień występujących w szkole i zagrożeń, które mogą zakłócać prawidłowy rozwój osobowości, a wynikających z przeprowadzonych wcześniej ankiet, rozmów i opinii uczniów, nauczycieli i rodziców. Cel główny Stworzenie szkoły zdrowej, bezpiecznej i przyjaznej, zapewniającej wszechstronny rozwój całej społeczności szkolnej poprzez: - promowanie zdrowego stylu życia - szerzenie wiedzy o zdrowiu i podejmowanie działań na rzecz zdrowia - szerzenie wiedzy ekologicznej i dbanie o środowisko przyrodnicze
Cele szczegółowe 1. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie własne i innych. 2. Wyposażenie uczniów w wiedzę i umiejętności niezbędne do podejmowania wyborów dla poprawy własnego zdrowia oraz tworzenia zdrowego i bezpiecznego środowiska życia. 3. Kształtowanie motywacji do zwiększenia aktywności fizycznej. 4. Kształtowanie potencjału fizycznego, psychicznego i społecznego uczniów oraz wzmacnianie ich poczucia własnej wartości. 5. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za bezpieczeństwo własne i innych. 6. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za środowisko przyrodnicze oraz motywowania do podejmowania działań proekologicznych. 7. Kształtowanie umiejętności dokonywania prawidłowych wyborów życiowych wspierających ich zdrowie psychiczne, fizyczne, społeczne i emocjonalne. Treści programowe 1. Wdrażanie do stosowania podstawowych zasad higieny osobistej, w szczególności w okresie dojrzewania. 2. Tworzenie bezpiecznej i przyjaznej atmosfery w szkole i w klasie. 3. Propagowanie i rozpowszechnianie zdrowego stylu życia. 4. Kształtowanie wrażliwości i odpowiedzialności moralnej ucznia. 5. Wyrabianie nawyku reagowania na przemoc i agresję i zminimalizowanie zachowań agresywnych. 6. Wyposażenie uczniów wiedzę, jak radzić sobie ze stresem, w sytuacjach trudnych i jak rozwiązywać problemy. 7. Poznanie zasad pierwszej pomocy. 8. Wiedza z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego. 9. Ukazywanie zagrożeń i skutków wynikających z uzależnień i nałogów ( alkohol, narkotyki, papierosy używki, dopalacze, leki). 10. Kształtowanie wrażliwości i życzliwości ucznia na otaczających go ludzi i środowisko oraz na udzielanie pomocy innym.
11. Kształtowanie umiejętności współpracy w grupie. 12. Podniesienie świadomości roli aktywnego wypoczynku i ruchu w życiu człowieka. 13. Kształtowanie umiejętności zorganizowania sobie czasu wolnego oraz stwarzania warunków do aktywnego wypoczynku. 14. Propagowanie kultury słowa. 15. Znajomość zasad prawidłowego odżywiania się oraz skutków złej diety żywieniowej ( otyłość, niedowaga, bulimia, anoreksja). 16. Wdrożenie wiedzy wynikającej z zagrożeń cywilizacyjnych ( choroby cywilizacyjne, nowotwory, wczesna inicjacja seksualna i choroby przenoszone drogą płciową). 17. Znajomość zasad prawidłowego funkcjonowania organizmu i jego potrzeb. Zadania szkoły Szkoła ma obowiązek stworzyć warunki i umożliwić wszystkim uczestnikom programu Szkoły Promującej Zdrowie jego realizację. Zadania szkoły wynikające z realizacji programu to: 1. Troska o zdrowie pracowników i uczniów. 2. Nauczyciele, pracownicy i uczniowie są w równym stopniu świadomymi uczestnikami promocji zdrowia w szkole. 3. Tworzenie partnerstwa między szkołą a domem rodzinnym i środowiskiem lokalnym. 4. Pracownicy szkoły i rodzice mają możliwość w działaniach na rzecz zdrowia w zakresie edukacji zdrowotnej w ramach programu kształcenia pracowników oraz spotkań z rodzicami. 5. Stwarza sprzyjające warunki pracy i nauki ( budynek, rekreacja, bezpieczeństwo, posiłki itp.). 6. Kształtuje poczucie odpowiedzialności za bezpieczeństwo i zdrowie swoje i innych członków jej społeczności. 7. Tworzy środowisko szkolne wspierające prawidłowy i zdrowy rozwój jej członków.
8. Odkrywa i rozwija zdolności uczniów, wspiera ich i motywuje, pomaga im w różnych sytuacjach szkolnych i życiowych. 9. Buduje pozytywna samoocenę uczniów i zwiększa poczucie własnej wartości. 10. Umożliwia uczniom pełny rozwój ich potencjału fizycznego, psychicznego, społecznego i i intelektualnego. 11. Kształtuje dobre relacje między pracownikami i uczniami, samymi uczniami, szkołą i rodzicami oraz lokalna społecznością. Przewidywane efekty Udział w programie Żyjemy zdrowo i bezpiecznie ma zwiększyć integracje społeczności szkolnej i spowodować zmiany zachowań w zakresie dbałości o zdrowie fizyczne, psychiczne i społeczne. Ma wskazywać wszystkim zagrożenia cywilizacyjne i naturalne, które maja ogromny wpływ na zdrowie i życie człowieka. W rezultacie młodzi ludzie powinni dostrzec walory zdrowego stylu życia i dążyć do zdobywania i poszerzania wiedzy w tym zakresie w ciągu całego swojego życia. Podejmowane w sposób aktywny zadania powinny ukształtować u młodego człowieka takie umiejętności życiowe jak: skuteczne porozumiewanie się, umiejętności interpersonalne, prawidłowe podejmowanie decyzji, rozwiązywanie problemów, twórcze i krytyczne myślenie, samoświadomość, empatia i radzenie sobie ze stresem i emocjami. Efekty uczestnictwa i realizacji programu to: - rzetelna diagnoza potrzeb uczniów i całej społeczności szkolnej - wzrost świadomości potrzeby dbania o bezpieczeństwo i zdrowie swoje i innych - poprawa relacji międzyludzkich - poprawa bezpieczeństwa fizycznego i psychicznego uczniów - wzbogacenie form współpracy z uczniami, rodzicami, nauczycielami i całą społecznością lokalną - umiejętność planowania i organizowania działań z zakresu zdrowego stylu życia - rozwój osobisty i zawodowy nauczycieli i pracowników szkoły - poprawa bazy, estetyki i wyposażenia szkoły - sukcesy szkoły w dziedzinach prozdrowotnych
- wzrost zaangażowania społeczności szkolnej w kształtowanie kultury zdrowotnej i ochronę środowiska przyrodniczego - pozytywna ocena programu przez uczniów, nauczycieli i rodziców - promocja szkoły i tworzenie tradycji. Sposoby realizacji programu W celu realizacji zadań programu zostanie sporządzony plan i harmonogram działań na poszczególne lata. Zaplanowany zostanie cykl szkoleń, spotkań i zajęć warsztatowych dla pracowników, uczniów, rodziców i nauczycieli. Realizacja będzie uzależniona od aktualnych potrzeb. Nawiązywana będzie również współpraca z instytucjami związanym ze zdrowiem i bezpieczeństwem wspomagającymi szkołę. Oprócz tego zadania programu będą realizowane poprzez: - zajęcia edukacyjne - godziny wychowawcze - zajęcia z pedagogiem - spotkania profilaktyczno - edukacyjne ze specjalistami z dziedziny zdrowia, ekologii i bezpieczeństwa - kampanie i akcje profilaktyczne - szkolne akcje, kampanie i działania, scenki, apele, pogadanki itp. - wycieczki o charakterze profilaktyczno edukacyjnym - tematyczne spotkania filmowe - konkursy plastyczne itp. Monitoring i ewaluacja Ewaluacja programu będzie polegała na systematycznym monitorowaniu zaplanowanych działań. Niezbędne informacje do przeprowadzenia monitoringu i ewaluacji pozyskiwane będą poprzez np.: - rozmowy i wywiady z uczestnikami programu - obserwacje uczestników programu - analizę dokumentów szkolnych
- sprawozdania z działań edukacyjno profilaktyczno - zdrowotnych - ankiety - analizę pracy i zaangażowania uczniów w działania promujące zdrowy styl życia Ewaluacja posłuży do opracowania pisemnego raportu lub sprawozdania z realizacji zadań programu z danego okresu działania, który zostanie przedstawiony na posiedzeniu Rady Pedagogicznej. Szkolny zespół ds. promocji zdrowia Nauczyciele: 1. Jadwiga Wacnik koordynator Szkoły Promującej Zdrowie 2. Teresa Korzeń nauczyciel 3. Krystyna Strojna - pedagog szkolny 4. Renata Żmij nauczyciel 5. Ewa Pietraszek kierownik świetlicy 6. Anna Rawska Śmieciuch nauczyciel Uczniowie: 1. Kisyk Anita 2. Kalinowska Sabina 3. Ludwik Adrianna 4. Cisło Lidia Uczestnicy programu: dyrekcja szkoły pedagog szkolny pielęgniarka szkolna wychowawcy klas
pozostali nauczyciele uczniowie rodzice i opiekunowie instytucje, organy i osoby wspierające działalność programową. Opracowały: Jadwiga Wacnik Teresa Korzeń