S.Wasyluk Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Post-Crisis Inventory Management in Polish Manufacture of food products Firms Zarządzanie zapasami w warunkach pokryzysowych w przedsiębiorstwach z branży produkcji wyrobów mięsnych Working paper JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: finanse przedsiębiorstw, zarządzanie zapasami, model EOQ,VEBOQ Summary: The report which I wrote presents the best possible management of inventory in the company in the manufacture of meat products by the model VEBOQ. This report contains calculations that are designed to help in making relevant decisions in the enterprise. All the calculations were conducted on the basis of financial statements for the period 2010-2012 discussed by me about the X company. Streszczenie: Raport, który został przeze mnie napisany przedstawia możliwe jak najlepsze zarzadzanie zapasami w przedsiębiorstwie z branży produkcji wyrobów mięsnych za pomocą modelu VEBOQ. Niniejszy raport zawiera obliczenia, które mają na celu pomóc w podejmowaniu odpowiednich decyzji w przedsiębiorstwie. Wszystkie wyliczenia zostały wykonane na podstawie sprawozdań finansowych za lata 2010-2012 omawianego prze zemnie przedsiębiorstwa X.
Wstęp: By móc sprawnie zarządzać zapasami konieczne jest utrzymanie jak najniższego ich poziomu, ponieważ ich posiadanie wiąże się z zamrożeniem kapitału. Jednak trzeba wziąć pod uwagę że zbyt niski poziom zapasów może negatywnie wpływać na poziom przychodów ze sprzedaży. Przyczyną tego może być brak wyrobów gotowych w czasie, czy problemy w procesie produkcji. W takiej sytuacji klienci mogą nabywać towary (usługi) gdzie indziej. W raporcie tym zostanie zaproponowane jedno z podejść zarządzania zapasami, dokładnie model VBEOQ. Jest on oparty na podstawowym modelu EOQ (optymalnej wielkości zamówienia). 1 Zarządzanie zapasami Według słownika języka polskiego zapasy to pewna ilość produktów, surowców, pieniędzy itp., zabranych w celu przechowania do czasu, gdy będą potrzebne. 2 Utrzymywanie zapasów jest bardzo często nieodzownym warunkiem funkcjonowania przedsiębiorstw produkcyjnych czy handlowych. By przedsiębiorstwo mogło sprawnie prowadzić swoją działalność musi zadbać o ich prawidłową ilość. Poniżej została ustalona optymalna wielkość dostawy materiałów do produkcji jednego z głównych wyrobów przedsiębiorstwa X. Tabela z założeniami: MODEL VBEOQ Roczne zapotrzebowanie na dany surowiec [kg] P 880 000 Koszt tworzenia zapasów (zamawiania) [zł] Kz 80 Procentowy udział kosztu utrzymania zapasów [%] C 0,2 Jednostkowy koszt zamówionych zapasów [zł/kg] v 18 Koszt kapitału finansującego [%] k 10 Poziom zapasu bezpieczeństwa [kg] Zb 10000 Przeciętny okres realizacji zamówienia [dni] t r 4 Współczynnik bezpieczeństwa u s 0,15 Błąd prognozy[kg.] ŝ 120 Efektywna stopa opodatkowania [%] 14 Koszt kapitału finansującego przedsiębiorstwo [%] 10 Źródło: opracowanie własne 1 http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=997035 2 Uniwersalny słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, t. 4, str.845
Do analizowanego przedsiębiorstwa wyznaczono optymalną wielkość zamówienia podstawowego surowca do produkcji, całkowite koszty zapasów oraz zapas alarmowy, jeśli wiadomo, że przeciętny okres realizacji zamówienia wynosi 4 dni. Roczne zapotrzebowanie na surowiec 880 000kg., koszty zamawiania 80 zł, natomiast cena za 1 kg wynosi 18zł, przy procentowym udziale kosztów utrzymania zapasów równym 20 %. Efektywna stopa oprocentowania wynosi 14 %. Koszt kapitału służącego do finansowania przedsiębiorstwa jest równy 10%. Poziom zapasu bezpieczeństwa został ustalony na 10 000kg., a współczynnik bezpieczeństwa wynosi 0,15. Model optymalnej wielkości zamówienia EOQ (wzór 1.) Źródło: Wiesław Pluta, Grzegorz Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, CH BECK, Warszawa 2005, s.71 Gdzie: EOQ-optymalna wielkość zamówienia, P-roczne zapotrzebowanie na dany rodzaj zapasów, K Z -koszty tworzenia zapasów, C- procentowy udział kosztu utrzymania zapasów, v-jednostkowy koszt (cena) zamówionych zapasów. Optymalna wielkość zamówienia za pomocą EOQ została wyznaczona na 6 253 kg, co oznacza 140 dostaw w ciągu roku. Przeciętny stan zapasów wyniesie: co będzie odpowiadać zamrożonym w zapasach surowca do produkcji: Całkowite koszty zapasów: (wzór 2.)
Źródło: Wiesław Pluta, Grzegorz Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, CH BECK, Warszawa 2005, s.71 Zapas alarmowy: (wzór 3.) Źródło: Wiesław Pluta, Grzegorz Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, CH BECK, Warszawa 2005, s.71 Zaangażowanie kapitału przedsiębiorstwa w zapasy surowca: (wzór 4.) Wielkość przyrostu środków zamrożonych w zapasach: Optymalna wielkość zamówienia za pomocą modelu VBEOQ (wzór 5.) ( ) Gdzie: k-koszt kapitału finansującego przedsiębiorstwo, Kz-koszty wytworzenia zapasów, P- roczne zapotrzebowanie na dany rodzaj zapasów, C-procentowy udział kosztu utrzymania zapasów, v-jednostkowy koszt zamówionych zapasów
( ) Optymalna wielkość zamówienia za pomocą VBEOQ została wyznaczona na 8 213kg, co oznacza 107 dostaw w ciągu roku. Przeciętny stan zapasów wyniesie: co będzie odpowiadać zamrożonym w zapasach surowca do produkcji Całkowite koszty zapasów: Zapas alarmowy: Zaangażowanie kapitału przedsiębiorstwa w zapasy surowca: Oszacowanie wielkości przyrostu kosztów: Oszacowanie zaangażowanego kapitału przedsiębiorstwa w zapasy surowca: Przyrost wartości przedsiębiorstwa: Szacowanie wartości przedsiębiorstwa:
(wzór 6.) NWC (kapitał obrotowy netto) = zapasy + należności + gotówka zobowiązania bieżące (wzór 7.) Gdzie: V-wartość przedsiębiorstwa, FCFF-wolne przepływy pieniężne generowane przez przedsiębiorstwo w okresie t, k- stopa dyskonta reprezentująca koszt kapitału finansującego przedsiębiorstwo (wzór 8.) Gdzie: CR t przychody ze sprzedaży, FC WD - koszty stałe bez uwzględniania amortyzacji, VC t - koszty zmienne w okresie t, D amortyzacja, T-efektywna stopa podatkowa, ΔNWCprzyrost kapitału pracującego netto Firma X ROK 2010 2011 2012 NWC-kapitał obrotowy netto 9 959 440,70-201 722,74-19 669 978,41 FCFF 292 081,94 11 213 590,79 33 732 614,42 V 267 278,50 10 033 592,76 30 666 013,11 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych za lata 2010-2012 Analizując otrzymane wyniki widzimy że wartość przedsiębiorstwa z roku na rok wzrasta. W 2012 roku osiąga ono wartość 30 666 013,11 zł. Podsumowanie: Porównując oba modele ze sobą najlepszy dla firmy X jest model VBEOQ, który najefektywniej pozwala zarządzać zapasami. Z punktu widzenia maksymalizacji wartości przedsiębiorstwa jest to właśnie najlepsze rozwiązanie.
Bibliografia: 1. Uniwersalny słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, t. 2. Wiesław Pluta, Grzegorz Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem,wyd. CH BECK, Warszawa 2005, str. 8, 70-79,ISBN: 83-7387-406-2 3. http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=997035 (22.07.2013r) 4. http://zbc.uz.zgora.pl/content/8527/rozdzia%c5%82%202.4.pdf (25.07.2013r) 5. Janik W., Paździor A., Zarządzanie finansowe w przedsiębiorstwie. Lublin2011, Wyd. Politechnika Lubelska, str. 154-160, ISBN: 978-83-62596-57-7 6. Krajewski M. Zarządzanie finansowe w przedsiębiorstwach. Gdańsk 2008 Wyd.II, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., ISBN: 83-74265-11-9 7. Krzemińska D. Finanse Przedsiębiorstwa, Poznań 200, Wyd. Wyższej Szkoły Bankowej, str. 86 ISBN:83-88048-13-9 8. E. Jarocka,Finanse przedsiębiorstw. Wydanie II, Warszawa 2007,Wyd.Edukacja Difin 9. E. F. Brigham, J. F. Houston, Podstawy zarządzania finansami, PWE. Warszawa 2005, t.2, ISBN: 83-208-1548-7 10. Sierpińska M., Wędzki D., Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, Wyd.WN PWN Warszawa 2005, ISBN: 978-83-01-15136-2 11. Michalski G., Podstawy zarządzania finansami przedsiębiorstwa, Wyd. WSZ Edukacja, Wrocław 2003, ISBN: 83-87708-66-6 12. Michalski G. Leksykon zarządzania finansami.warszawa 2004: Wyd. C.H.Beck.,,ISBN:83-7387-276-0 13. Brealey R., Myers S. Podstawy finansów przedsiębiorstw. Tom 1. Warszawa 1999: Wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN: 83-01127-27-9 14. Dynus M., Kołosowska B., Prewysz-Kwinto P.Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa.,toruń 2006: Wyd. Dom Organizatora, str. 113, ISBN:978-83-7285-301-1 15. Jaworski J. Teoria i praktyka zarządzania finansami przedsiębiorstw. Warszawa 2010,Wyd. CeDeWu Sp. z o.o. IBSN:978-83-7556-226-2 16. Gryko J., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, Poznań 2008:Wyd. Akademii Ekonomicznej. ISBN: 9788374173087 17. Kowalczyk J., Kusak A., Decyzje finansowe firmy Metody analizy. Warszawa 2006: Wyd. C.H. Beck., str. 317, ISBN: 83-7483-167-7 18. Bojańczyk M. Finanse przedsiębiorstwa. Warszawa 2012: Wyd. Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, ISBN: 978-83-7378-756-8 19. Sierpińska M., Jachna T. Metody podejmowania decyzji finansowych: analiza przykładów i przypadków. Warszawa 2008 Wyd. Wydawnictwo Naukowe PWN. 20. J. Turyna, Rachunkowość finansowa, wyd. C. H. Beck, Warszawa 2008, ISBN: 978-83-255-0258-4 21. Kowalak R., Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa,gdańsk, Wyd. ODDK, ISBN: 83-74265-41-6 22. Sprawozdania finansowe przedsiębiorstwa pobrane z Monitora Polski B