M. Jarosz. Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu. Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstwa

Transkrypt

1 M. Jarosz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstwa z branży magazynowanie i działalność usługowa wspomagająca transport JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: krótkoterminowe planowanie finansowe, zarządzanie należnościami, preliminarz środków pieniężnych, zarządzanie środkami pieniężnymi Streszczenie: Raport przedstawia strategię zarządzania środkami pieniężnymi, zarządzania należnościami oraz preliminarz środków pieniężnych w przedsiębiorstwie z branży magazynowanie i działalność usługowa wspomagająca transport 1

2 Celem niniejszego raportu jest opracowanie strategii zarządzania środkami pieniężnymi, należnościami oraz preliminarzu firmy pochodzącej z branży 52 - magazynowanie i działalność usługowa wspomagająca transport. Wybrana firma zajmuje się rozwiązaniami logistycznymi w zakresie zarządzania transportem przesyłek i informacji. Podstawowym źródłem przychodów firmy jest działalność usługowa. Firma nie posiada zapasów, z tego też powodu w tym przypadku temat zarządzania zapasami, który jest integralną częścią w opracowywaniu strategii zarządzania krótkoterminowym finansowaniem przedsiębiorstwa, nie zostanie poruszony w raporcie. Istotą zarządzania środkami pieniężnymi jest wyznaczanie zasobów środków pieniężnych w przedsiębiorstwie na takim poziomie, aby przyczynił się on do wzrostu bogactwa właścicieli. 1 Z punktu widzenia jednego z nadrzędnych celów każdego przedsiębiorstwa (maksymalizacji zysków) należy dążyć do minimalizacji posiadanej gotówki i maksymalizowania dochodów z zainwestowania jej wolnej kwoty. Wiąże się to przede wszystkim z zapewnieniem synchronizacji wpływów i wydatków, tj. z przyspieszaniem inkasowania należności oraz z opóźnieniem regulowania zobowiązań wobec dostawców. Maksymalizacja korzyści z posiadanej gotówki wymaga stosowania różnych metod optymalizacji środków pieniężnych. Do metod służący optymalizacji środków pieniężnych należą: model Baumola, Beranka, Millera-Orra, Stone'a oraz symulacja Monte Carlo. 2 W przypadku analizowanej firmy posłużymy się metodą Baumola. Stosuje się ją w sytuacji, gdy przyszłe wpływy i wypływy środków pieniężnych związanych z działalnością operacyjną są możliwe do przewidzenia i równocześnie wypływy operacyjne przewyższają wpływy. Analizując sprawozdania finansowe omawianej firmy można stwierdzić, że jest to właściwa metoda. Zakładając, iż firma w miesiącach od lutego do maja ma większe wypływy środków pieniężnych aniżeli ich wpływy, będzie pozyskiwać w tych miesiącach środki pieniężne z krótkoterminowych kredytów oraz sprzedaży obcych papierów wartościowych. Wielkość jednego transferu powinna wynosić ,00 zł, a transfer taki powinien odbywać się ok. 10 razy w ciągu miesiąca, czyli ok. 39 razy w ciągu 4 miesięcy. Obrazuje to tabela 1. 1 Pluta W., Michalski G., Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C.H.Beck,

3 Tabela 1 Model Baumola miesięczna zapotrzebowanie na środki pieniężne - P stałe koszty transakcyjne - F 450 koszt alternatywny utrzymania środków pieniężnych - k 13% Źródło: opracowanie własne na podstawie Pluta W., Michalski G., Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C.H.Beck, 2005 Firmy sprzedają i kupują produkty za gotówkę lub na kredyt. Przy sprzedaży na kredyt dochodzi do powstania należności. Firma sprzedająca przekazuje odbiorcy towar, za który otrzyma zapłatę w przyszłości. Ta przyszła kwota stanowi należność firmy sprzedającej i zobowiązanie firmy kupującej. Należności występują tylko w przypadku sprzedaży kredytowej. Najczęściej występuje sprzedaż na kredyt, której warunki dotyczą tzw. sprzedaży ze skontem i bez skonta. 3 Właściwe zarządzanie należności przez przedsiębiorstwo poprawia jego płynność finansową, pozwala zwiększyć zyski oraz wartość przedsiębiorstwa. Do oceny należności służy wskaźnik rotacji należności, który w przypadku analizowanej firmy osiągnął dobry wynik i przedstawia się następująco: Tabela 2 Wskaźnik rotacji należności Nazwa wskaźnika Wzór Wynik wskaźnik rotacji należności przychody ze sprzedaży/przeciętne należności 6,39 Źródło: opracowanie własne na podstawie Pluta W., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1999 Za pomocą analizy przyrostowej, będącej narzędziem służącym do oceny efektów zmian w polityce kredytowej przedsiębiorstwa rozważymy cztery warianty i wybierzemy najkorzystniejszy dla analizowanego przedsiębiorstwa. W tabeli 3 zostały zamieszczone podstawowe dane do analizy przyrostowej. 3 Pluta W., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

4 Tabela 3 Dane do analizy przyrostowej prognoza przychodów ze sprzedaży (zł) ,00 udział kosztów zmiennych w przychodach ze sprzedaży 64% koszt finanasowania należności 23% koszt kapitału finansującego 13% efektywna stopa podatkowa 20% klienci ragulują płatności w ciągu dni 30 udział straty ze złych długów w przychodach ze sprzedaży 2% Źródło: opracowanie własne Tabela 4 Wariant I wydłużenie okresu kredytowania do przychody ze sprzedaży powinne wzrosnąć do straty wynikające ze złych długów wzrosną do NAL ,11 zł EBITA ,08 zł EV ,33 zł 40 dni ,00 zł 3% przychodów ze zprzedaży wzrost przeciętnego stanu należności przyrost zysku przed odsetkami i opodatkowaniem wzrost wartości przedsiębiorstwa Źródło: opracowanie własne na podstawie Michalski G., Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, PWN, 2013 W wariancie I założono wzrost przychodów ze sprzedaży i wydłużono okres kredytowania do 40 dni, przy czym wzrosły również straty wynikające ze złych długów. Efekt jednak jest pozytywny, gdyż przedsiębiorstwo osiągnie zysk oraz wzrost jego wartości. Tabela 5 Wariant II skrócenie okresu kerdytowania do spadek przychodów ze sprzedaży do NAL ,33 zł EBITA ,04 zł EV ,50 zł 20 dni ,00 zł spadek przeciętnego stanu należności spadek zysku przed odsetkami i opodatkowaniem wzrost wartości przedsiębiorstwa Źródło: opracowanie własne na podstawie Michalski G., Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, PWN, 2013 W wariancie II skrócono okres kredytowania do 20 dni, a przychody ze sprzedaży spadły. Pomimo straty przedsiębiorstwo odnotuje znacznie wyższy wzrost swojej wartości aniżeli w wariancie I. Tabela 6 Wariant III propozycja skonta dla klientów płacących w ciągu 10 dni 3% klienci korzystający ze skonta 40% klienci płacący do 30 dni 60% przychody ze sprzedaży powinne wzrosnąć do ,00 zł OSN 22,00 dni skrócenie okresu spływu należności NAL ,51 zł ujemny przyrost należności EBITA ,43 zł przyrost zysku przed odsetkami i opodatkowaniem EV ,22 zł wzrost wartości przedsiębiorstwa Źródło: opracowanie własne na podstawie Michalski G., Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, PWN,

5 W wariancie III wprowadzono warunki kredytu kupieckiego 3/10, netto 30 oraz przewidziano wzrost przychodów ze sprzedaży. Takie rozwiązanie przyczyni się do wzrostu zysków oraz wartości przedsiębiorstwa. Tabela 7 Wariant IV propozycja skonta dla klientów płacących w ciągu 10 dni 3% klienci korzystający ze skonta 35% klienci płacący do 45 dni 65% udział straty ze złych długów w przychodach ze sprzedaży 3% przychody ze sprzedaży powinne wzrosnąć do ,00 zł OSN 31,50 dni skrócenie okresu spływu należności NAL ,20 zł dodatni przyrost należności EBITA ,85 zł przyrost zysku przed odsetkami i opodatkowaniem EV ,61 zł wzrost wartości przedsiębiorstwa Źródło: opracowanie własne na podstawie Michalski G., Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, PWN, 2013 W wariancie IV wprowadzono warunki kredytu kupieckiego 3/10 netto 45, wzrost straty wynikającej ze złych długów oraz wzrost przychodów ze sprzedaży. Przedsiębiorstwo w tym wariancie osiągnęło dodatni przyrost wartości zarówno należności, zysku, jak i wartości firmy. Rozpatrując wyniki osiągnięte w każdym z wariantów można stwierdzić, iż najkorzystniejszym dla przedsiębiorstwa będzie wariant III - jego wartość wzrośnie o ,22 zł. Natomiast najmniej korzystnym wariantem dla przedsiębiorstwa jest wariant I. Prognoza poziomu środków dokonywana jest na podstawie budżetu (preliminarzu) środków pieniężnych. Narzędzie to zawiera w sobie prognozę poziomu ściągniętych należności, wydatków na utworzenie zapasów i spłat zobowiązań. Dzięki temu uzyskuje się informację o poziomie środków pieniężnych. Jest on bowiem efektem wpływów ze sprzedaży (spływu należności) i wypływów związanych z zakupami materiałów i innymi obciążeniami przedsiębiorstwa. 4 Dla potrzeb przeprowadzenia preliminarzu środków pieniężnych analizowanego przedsiębiorstwa, teoretyczne założenia umieszczono w tabeli 8. 4 Pluta W., Michalski G., Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C.H.Beck,

6 Tabela 8 Dane do preliminarzu środków pieniężnych prognozowany poziom przychodów od od kwiernia do września ,00 zł sprzedaż w warunkach 3/14 netto 30 nalezności nieściągalne 3% należności regulowane po 40 dniach od daty zakupu 6% należności regulowane po 30 dniach od daty zakupu 17% należności regulowane po 14 dniach od daty zakupu 60% należności regulowane do 14 dniach od daty zakupu -korzystajacy z upustu 14% koszty przedsiębiorstwa związane z świadczeniem usług 30% ceny sprzedaży zakup materiałów potrzebnych do wytworzenia produktu 1 miesiąc przed dniem sprzedaży dostawcy udzielają kredytu kupieckiego na 30 dni stałe wydatki ,00 zł w 30. dniu każdego m-ca wydatek inwestycyjny w czerwcu ,00 zł docelowy poziom środków pieniężnych oszacowany na poziomie ,00 zł oczekiwany poziom środków pieniężnych z marca ,00 zł Źródło: opracowanie własne na podstawie Pluta W., Michalski G., Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C.H.Beck, 2005 Tabela 9 przedstawia preliminarz środków pieniężnych analizowanego przedsiębiorstwa. Pierwsza część tabeli przedstawia kalkulację wpływów i wydatków w przedsiębiorstwie. Druga część tabeli przedstawia kształtowanie się przyrostów/ubytków środków pieniężnych w poszczególnych miesiącach. Trzecia część tabeli przedstawia zapotrzebowanie przedsiębiorstwa na dodatkowe środki pieniężne pozyskiwane np. z kredytów krótkoterminowych lub ewentualną nadwyżkę środków pieniężnych, którą przedsiębiorstwo może korzystnie ulokować. Jak wynika z tabeli, w miesiącach kwiecień, maj i wrzesień przedsiębiorstwo wykaże nadwyżkę środków pieniężnych, natomiast w miesiącach czerwiec, lipiec i sierpień wykaże ich niedobór powstały głównie w wyniku wydatków inwestycyjnych poniesionych w miesiącu czerwcu. Tabela 9 Preliminarz środków pieniężnych Wyszczególnienie styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień I. Arkusz wpływów i wydatków (1) sprzedaż (brutto) , , , , , , , , ,00 Wpływy otrzymane: (2) w ciągu 14 dni od sprzedaży , , , , , ,20 (3) od 15 dni do 30 od sprzedaży , , , , , ,00 (4) od 31 dni do 40 od sprzedaży , , , , , ,00 (5) należności otrzymane ogółem , , , , , ,20 (6) zakupy , , , , , ,00 (8) płatności za zakupione materiały , , , , , ,00 II. Przyrost środków pieniężnych w danym miesiącu (9) należności otrzymane , , , , , ,20 (10) płatności za zakupione materiały , , , , , ,00 (11) wydatki związane z kosztami stałymi , , , , , ,00 (12)wydatki inwestycyjne ,00 (13) wydatki ogółem , , , , , ,00 (14) przyrost (ubytek) środków pieniężnych , , , , , ,20 III. Zapotrzebowanie na finanzowanie zewnętrzne (15) środki pieniężne na początku m-ca , , , , , ,12 (16) środki pieniężne na koniec m-ca , , , , , ,32 (17) docelowy poziom środków pieniężnych , , , , , ,00 (18) poziom nadwyżki (niedoboru) środków piężnych , , , , , ,32 Źródło: opracowanie własne na podstawie Pluta W., Michalski G., Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C.H.Beck, 2005 Analiza budżetu środków pieniężnych jest niezbędnym elementem właściwego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Porównanie kilku scenariuszy daje możliwość wyboru optymalnej strategii zarządzania nimi. 6

7 Bibliografia: 1. Pluta W., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Pluta W., Michalski G., Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C.H.Beck, Michalski G., Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, PWN, Śpiewak T., Zarządzanie środkami pieniężnymi w przedsiębiorstwie : teoria i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Komorowski J., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, ODDK, Michalski G., Strategie finansowe przedsiębiorstw, ODDK, Stacharska - Targosz J., Finansowanie działalności przedsiębiorstw : praca zbiorowa, WSB, Jog V., Suszyński C., Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, CIM, Łukaszik G. Analiza finansowa w procesie decyzyjnym współczesnego przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Bednarski L. Analiza finansowa przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Kusak A. Płynność finansowa : analiza i sterowanie, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania UW, Krzeszowski W. D., Sporządzanie oraz wykorzystanie planów przepływów środków pieniężnych, Buk H., Nowoczesne zarządzanie finansami : planowanie i kontrola, C.H.Beck, Wiśniewski T.Zarządzanie finansami : finansowanie małych i średnich przedsiębiorstw, Uniwersytet Szczeciński, Kobusiewicz B. Zarządzanie finansami i analiza finansowa przedsiębiorstw, Wydawnictwo Forum Naukowe, Świetlik W. Analiza działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, WSE, Michalski G., Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Duda-Piechaczek E., Analiza i planowanie finansowe, Helion, Gryko J. M., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Baza danych Monitor Polski B 21. Strona internetowa analizowanej firmy

8 Spis tabel: Tabela 1 Model Baumola... 3 Tabela 2 Wskaźnik rotacji należności... 3 Tabela 3 Dane do analizy przyrostowej... 4 Tabela 4 Wariant I... 4 Tabela 5 Wariant II... 4 Tabela 6 Wariant III... 4 Tabela 7 Wariant IV... 5 Tabela 8 Dane do preliminarzu środków pieniężnych... 6 Tabela 9 Preliminarz środków pieniężnych