E. Kosior, J. Sikora, K. Walczyńska

Transkrypt

1 E. Kosior, J. Sikora, K. Walczyńska Wroclaw University of Economics Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa na przykładzie przedsiębiorstw z branży produkującej wyroby drewniane. JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: Zarządzanie wartością i ryzykiem przedsiębiorstwa, kapitał obrotowy netto (KON), strategie zarządzania KON. Streszczenie: Poniższy raport przedstawia sposób zarządzania wartością przedsiębiorstw z branży wyrobów drewnianych z uwzględnieniem jednego z czynników kreującego wartość firmy, jakim jest kapitał obrotowy netto. 1

2 Oceny skuteczności zarządzania wartością i jej kształtowania się w czasie można dokonać w rózny sposób. Mierniki wartości można podzielić na: księgowe, finansowe i rynkowe. Każda z tych kategorii posiada wskaźniki o charakterze absolutnym, które bezpośrednio stanowią rezultaty wyniku finansowego lub przepływów i wskaźniki względne (relatywne), które uwzględniają zwiększenie wartości przez ocenę relacji różnych kategorii ekonomicznych. 1 Niniejszy raport stanowi opracowanie sposobu zarządzania wartością w trzech wybranych przez nas przedsiębiorstwach z branży drewnianej. Spośród wielu aspektów zarządzania wartością przedsiębirostwa wybrałyśmy obszar obejmujący zarządzanie kapitałem obrotowym netto. Cel zarządzania kapitałem obrotowym powinien być zbieżny z ogólnym celem przedsiębiorstwa, jakim jest maksymalizacja jego wartości rynkowej. Zarządzanie kapitałem obrotowym przedsiębiorstwa można rozpatrywać co najmniej w dwóch ujęciach wąskim i szerokim, co wynika z niejednoznacznej definicji kapitału obrotowego. Można rozróżnić dwa rodzaje kapitału obrotowego: kapitał obrotowy brutto w wąskim zakresie rozumiany jako zarządzanie składnikami aktywów obrotowych przedsiębiorstwa, kapitał obrotowy netto (KON) - poza wybranymi składnikami aktywów, jego wartość zależy także od struktury pasywów. Do obliczenia kapitału obrotowego netto można wykorzystać dwa ujęcia. Pierwszym z nich jest podejście kapitałowe, w którym wyznacza się go jako różnicę pomiędzy kapitałem stałym (KS) a poziomem aktywów trwałych (AT). Zgodnie z tym kapitał obrotowy netto rozumiany jest jako ta część kapitałów stałych, która przeznaczona jest do finansowania aktywów obrotowych, nie pokrywa bowiem aktywów trwałych. Drugie ujęcie majątkowe uwzględnia różnicę pomiędzy aktywami obrotowymi (AO) a zobowiązaniami bieżącymi (ZB). Pod tym względem kapitał obrotowy netto można określić jako część aktywów obrotowych, która nie jest finansowana zobowiązaniami bieżącymi. Prawidłowe zarządzanie kapiatłem obrotowym ma dla przedsiębiorstwa szczególne znaczenie. Jest on silnie powiązany z kwestią płynności finansowej przedsiębiorstwa, czyli zdolnością 1 P. Wiśniewski, Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa jako narzędzie sterowania jego działalnością, [w:] WNEiZ nr 21. 2

3 do terminowego wywiązywania się z róznych zobowiązań. Związek ten zależy od wartości kapitalu obrotowego netto. Może on przyjąc jeden z trzech stanów dodatni, zerowy lub ujemny. 2 zestwienia: Wartości KON wyliczone dla trzech wybranych przez nas spółek obrazują poniższe Tabela 1. Wartości kapitału obrotowego netto dla poszczególnych spółek. KON-ujęcie kapitałowe KON-ujęcie majątkowe KON-ujęcie kapitałowe KON-ujęcie majątkowe SPÓŁKA A -19,684,000-19,684,000-2,992,000-2,992,000 SPÓŁKA B 1,595,506 1,595,506 1,043,193 1,043,193 SPÓŁKA C 579, , , ,927 Źródło: Obliczenia własne na podstawie: A. Adamczyk, Aktywa obrotowe i kapitał obrotowy, [w:] J. Iwin Garzyńska, A. Adamczyk, Wybrane zagadnienia finansów przedsiębiorstw, Warszawa 2009, s Spółka A, zarówno w roku 2010 jak i 2011, zanotowała ujemną wartość KON. Oznacza to, że wartość zobowiązań bieżących nie znajduje pełnego pokrycia w aktywach obrotowych. Jednocześnie można stwierdzić, iż część tych zobowiązań przeznaczana jest na finansowanie aktywów trwałych. Sytuacja taka wiąże się z trudnościami finansowymi i płatniczymi i w dłuższej perspektywie czasu może być dla przedsiębiorstwa niebezpieczna. Odmienna sytuacja miała miejsce w przypadku Spółki B, gdzie w obydwu latach poziom KON był dodatni, co wskazuje na to, że zobowiązania bieżące znajdują pełne pokrycie w płynnych aktywach przedsiębiorstwa. Biorąc pod uwage podejście kapitałowe oznacza to, że kapitały stałe przewyższają wartość aktywów trwałych, a nadwyżka ta pozostaje w ciągłej dyspozycji i może być przeznaczona na finansownie części aktywów obrotowych. Przedsiebiorstwo powinno dążyć do sytuacji, w której KON jest dodatni, gdyż jest to stan obrazujący dobra sytuację finansową firmy. Spółka C w roku 2010 wykazała ujemny KON. Z kolei w roku 2011 wartość KON poprawiła się i odnotowała dodatnią wartość, co wkazuje na polepszenie kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Wartość kapitału obrotowego pozwala pobieżnie stwierdzić, czy dane przedsiębiorstwo cechuje płynność finansowa. Jeżeli KON przyjmuje wartości dodatnie, to można stwierdzić, że 2 A. Adamczyk, Aktywa obrotowe i kapitał obrotowy, [w:] J. Iwin-Garzyńska, A. Adamczyk (red.), Wybrane zagadnienia finansów przedsiębiorstw, Warszawa 2009, s

4 wskaźnik bieżącej płynności osiąga wartość większą od jeden. Nie daje jednak odpowiedzi, czy dany podmiot ma płynność finansową czy też nie. W przypadku gdy KON jest ujemny, można założyć, iż taka sytuacja oznacza brak płynności. Aby to dokładnie zidentyfikować warto odwołać się bezpośrednio do wskaźnika bieżącej płynności (CR). Dla analizowanych przez nas spółek jego wartości są następujące: Tabela 2. Wskaźniki bieżącej płynności dla poszczególnych spółek. CR 2010 CR 2011 SPÓŁKA A 0,95 0,71 SPÓŁKA B 1,46 1,73 SPÓLKA C 0,97 1,06 Źródło: Obliczenia własne na podstawie: A. Adamczyk, Aktywa obrotowe i kapitał obrotowy, [w:] J. Iwin Garzyńska, A. Adamczyk, Wybrane zagadnienia finansów przedsiębiorstw, Warszawa 2009, s Optymalny poziom CR powinien mieścić się w przedziale od 1,2 do 1,5. Jak wynika z powyższych danych Spółka A ma problemy z utrzymywaniem płynności finansowej, co wynikało także z ujemnego KON. Wskaźniki pozostałych dwóch spółek oscylują wokół pożądanego poziomu. Do oceny KON w aspekcie płynności można stosować także różne mierniki zestawiąjące poziom KON z poszczególnymi składnikami majątku przedsiębiorstwa. Jednym z nich jest wskaźnik finansowania aktywów obrotowych kapitałem obrotowym netto, który w analizowanych przez nas spółkach prezentuje się nastepująco: Tabela 3. Wskaźniki finansowania aktywów obrotowych KON dla poszczególnych spółek. wskaźnik finansowania aktywów obrotowych KON 2010 wskaźnik finansowania aktywów obrotowych KON 2011 SPÓŁKA A -5,56-40,43 SPÓŁKA B 31,32 42,19 SPÓŁKA C -2,86 5,65 Źródło: Obliczenia własne na podstawie: A. Adamczyk, Aktywa obrotowe i kapitał obrotowy, [w:] J. Iwin Garzyńska, A. Adamczyk, Wybrane zagadnienia finansów przedsiębiorstw, Warszawa 2009, s Zmniejszanie się tej wartości oznacza większy zakres finansowania działalności zobowiązaniami bieżącymi, co jest negatywnym zjawiskiem. Wartości ujemne w przypadku Spólki A są kolejnym dowodem potwierdzającym złą kondycję finansową i trudności z utrzymaniem płynności. 4

5 W przypadku Spółki B wskaźnik świdczy również o dobrej kondycji, natomiast odnośni Spółki C widać także w tej kwestii poprawę na przełomie lat 2010/2011. Innym z podstawowych narzędzi w zarządzaniu kapitałem obrotowym netto jest cykl kapitału obrotowego, zwany inaczej cyklem operacyjnym przedsiębiorstwa lub cyklem konwersji gotówki. Wyznacza on szybkość obiegu środków pieniężnych i wielkość środków zaangażowanych w bieżącą działalność. Odzwierciedla efektywność gospodarowania KON i jego oddziaływanie na rentowność przedsiębiorstwa. Poniżej zostały zamieszone długości cyklów operacyjnych dla poszczególnych przedsiębiorstw: Tabela 4. Długość cyklu operacyjnego dla poszczególnych spółek. SPÓŁKA A 76,89 SPÓŁKA B 26,96 SPÓŁKA C 13,57 Źródło: Obliczenia własne na podstawie: A. Adamczyk, Aktywa obrotowe i kapitał obrotowy, [w:] J. Iwin Garzyńska, A. Adamczyk, Wybrane zagadnienia finansów przedsiębiorstw, Warszawa 2009, s Krótszy cykl konwersji gotówki jest korzystniejszy dla firmy, bo oznacza, że środki zainwestowane w aktywa bieżące są szybciej uwalniane i mogą być ponownie wykorzystane. Im okres ten jest krótszy, tym więcej cykli w danym przedziale czasu przejdzie kapitał obrotowy i tym samym wypracuje większą kwotę zysku. Skracanie cyklu oznacza poprawę efektywności wykorzystania kapitału obrotowego. Przedsiębiorstwa mogą osiągać taki efekt poprzez skracenie cyklu zapasów i należności oraz wydłużanie cyklu zobowiązań. Najkrótszy cykl operacyjny posiadała w analizowanym okresie Spółka C, natomiast najgorszą sytuacją wykazywała się Spółka A. Tabela 5. Struktura poszczególnych składników majątku dla wybranych spółek. procentowy udział w odniesieniu do sum bilansowych zapasy należności Zobowiązania środki pieniężne SPÓŁKA A 14,75% 17,13% 10,35% 0,31% SPÓŁKA B 10,34% 25,25% 24,26% 0,67% SPÓŁKA C 21,72% 17,13% 31,26% 0,62% Średnio dla branży 15,41% 17,52% 13,63% 0,37% Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z bilansów i rachunków zysków i strat. 5

6 Zarządzanie majątkiem obrotowym może przebiegać według różnych typów strategii, różnie klasyfikowanych. Zgodnie z literaturą przedmiotu można podzielić je na: 3 - konserwatywne i - agresywne. Wyniki dla Spółki A w przeważającej części prezentują założenia zgodne ze strategią agresywną: poziom zapasów i środków pieniężnych jest niższy niż średnia w branży. Poziom należności z założenia powinien być wyższy od wartości przeciętnej. W tym przypadku oscyluje on w granicach średniej. Od wytycznych odbiega też długość cyklu konwersji gotówki, który w tym przypadku jest dosyć długi, co może wynikać z niskiej wartości zobowiązań. Dane prezentowane dla Spółki B również w dominującym stopniu spełniają kryteria strategii agresywnej. Od typowego poziomu odbiegają jedynie środki pieniężne, których wartość wyraźnie przekracza średnią dla branży. Występuje tu także względnie krótki cykl operacyjny, charakterystyczny dla tej strategii. Spółka C w pełni spełnia wytyczne strategii konserwatywnej: poziom zapasów oraz środków pieniężnych jest wyższy niż średnia w branży, z kolei poziom należności jest niewiele niższy niż średnia. Mimo że długość cyklu operacyjnego powinna być dosyć długa, w przypadku Spółki C jest on dosyć krótki, głównie ze względu na duży udział zobowiązań. W oparciu o przeprowadzoną analizę można stwierdzić, że zarówno Spółka A, jak i Spółka B w swojej działalności kierują się agresywnym podejściem do zarządzania kapitałem obrotowym. Oznacza to, że są one nastawione na kreację wyższej wartości przedsiębiorstwa. Równocześnie wiąże się to z podejmowaniem wyższego poziomu ryzyka operacyjnego, co w konsekwencji może prowadzić do: zmniejszenia zdolności produkcyjnych, utraty klientów, zmniejszenia sprzedaży czy problemów z bieżącą płynnością. Przeciwstawną strategię w swojej działalności stosuje Spółka C. Jej konserwatywne podejście z jednej strony pozytywnie wpływa na ograniczanie wystepującego ryzyka działalności poprzez bezpieczny poziom poszczególnych składników majątku. Z drugiej strony przyjęcie takiej strategii oznacza tworzenie mniejszej wartości dla właścicieli. Jak wynika zatem z przeprowadzonych analiz wybór sposobu realizacji strategii zarządzania kapitałem obrotowym łączy ze sobą wielkość osiąganego zysku z ponoszonym ryzykiem. 3 D. Wędzki, Strategie płynności finansowej przedsiębiorstwa przepływy pieniężne a wartość dla właścicieli, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002, s

7 BIBLIOGRAFIA: 1. J. Iwin Garzyńska, A. Adamczyk, Wybrane zagadnienia finansów przedsiębiorstw, Warszawa P. Wiśniewski, Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa jako narzędzie sterowania jego działalnością, [w:] WNEiZ nr G. Michalski, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach (Financial Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (2013). Plynnosc Finansowa w Malych i Srednich Przedsiebiorstwach, PWN, Available at SSRN: 4. G. Michalski, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: or 5. G. Michalski, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańsk A. Wawryszuk Misztal, Strategie zarządzania kapitałem obrotowym netto w przedsiębiorstwie, Lublin R. Mochała, Zarządzanie finansami i wycena firmy, Wrocław A. Michalak, Finansowanie inwestycji w teorii i praktyce, Warszawa T. Dudycz, Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, Warszawa A. Szablewski, R. Tuzimek, Wycena i zarządzanie wartością firmy, Warszawa A. Herman, A. Szablewski (red.), Zarządzanie wartością firmy, Warszawa P. Karpuś (red.), Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, Lublin Z. Głodek, Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, Warszawa G. Michalski, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), Gdańsk W. Pluta, Zarządzanie wartością w małych i średnich przedsiębiorstwach, Warszawa M. Marcinkowska, Kształtowanie wartości firmy, Warszawa Z. Głodek, Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Warszawa Nita B., Metody wyceny i kształtowania wartości przedsiębiorstwa, Warszawa P. Szczepankowski, Wycena i zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, Warszawa D. Krzemińska, Finanse przedsiębiorstwa, Poznań

8 21. J. Grzywacz, Kapitał w przedsiębiorstwie i jego struktura, Warszawa G. Michalski, Leksykon zarządzania finansami, Warszawa K. Janasz, W. Janasz, J. Wiśniewska, Zarządzanie kapitałem w przedsiębiorstwie, Warszawa T. Łuczka, Kapitał jako przedmiot gospodarki finansowej małego i średniego przedsiębiorstwa. Wprowadzenie do finansów przedsiębiorstwa, Poznań W. Skoczylas (red.), Determinanty i modele wartości przedsiębiorstw, Warszawa G. Gołębiewski, A. Tłaczała, Analiza finansowa w teorii i praktyce, Warszawa R. Borowiecki, Zarządzanie kapitałem trwałym w przedsiębiorstwie, Kraków W. Pluta, G. Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, jak zachować płynność finansową?, Warszawa J. Ickiewicz, Problemy finansów przedsiębiorstwa w teorii i praktyce, Warszawa D. Stos, W. Pluta, K. Jajuga (red.), Wpływ struktury kapitału obrotowego na ryzyko bankructwa przedsiębiorcy, Wrocław