L. Widziak. Wroclaw University of Economics. Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstwa

Transkrypt

1 L. Widziak Wroclaw University of Economics Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstwa z branży magazynowanie i działalność usługowa wspomagająca transport JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: zarządzanie zapasami, zarządzanie należnościami, zarządzanie środkami pieniężnymi, budżet gotówki Streszczenie: Raport zawiera analizy i strategie zarządzania zapasami, należnościami oraz środkami pieniężnymi przedsiębiorstwa z branży 5 na kolejne miesiące 01 roku. 1

2 Celem pracy jest wskazanie uwarunkowań i metod zarządzania zapasami, należnościami i środkami pieniężnymi oraz wskazanie możliwości opracowywania odpowiedniej strategii w przedsiębiorstwie z branży 5 magazynowanie i działalność usługowa wspomagająca transport. Analizowane przedsiębiorstwo z branży 5 zajmuje się sprzedażą i wynajmem wózków widłowych, obsługą logistyczną transportu wewnątrzzakładowego i magazynowania oraz realizacją szerokiej gamy usług, m. in. serwisuje wózki przemysłowe i inne urządzenia dźwigowe typu elektrowciągi, suwnice, windy przemysłowe. Firma sprzedaje również części zamienne i opony do wózków widłowych, wspomaga produkcję, zajmuje się obrabianiem metali i nakładaniem powłok. Prowadzenie różnorodnej działalności narzuca na przedsiębiorstwo konieczność utrzymywania zapasów, a właściwe nimi zarządzanie ma na celu głównie optymalizację kosztów 1. Do obliczania optymalnej wielkości zamówienia EOQ przedsiębiorstwo z branży 5 stosuje model Baumola, gdzie przyjmuje się optymalną wielkość dostawy surowca do nakładania powłok, która zagwarantuje minimalizację kosztów zapasów. Podejmując analizę zapasów, niezbędne jest określenie podstawowych założeń, które przedstawia tabela 1. Tabela 1. Dane dotyczące zapasów w przedsiębiorstwie Dane Wartość przeciętny okres realizacji zamówienia (Tr) 10 dni roczne zapotrzebowanie na surowiec (P) kg koszty zamawiania (Kz) 500 zł cena 1 kg (v) 17 zł procentowy udział kosztu utrzymania zapasów C 13,00% poziom zapasów bezpieczeństwa (Zb) kg współczynnik bezpieczeństwa (Us) 0,15 błąd prognozy (ŝ) 1000 kg Na podstawie powyższych danych możemy wyznaczyć optymalną wielkość zamówienia EOQ, która wyniesie 9513 kg, co wynika z wyliczenia: EOQ * *500 0,13 * kg Wzór: W. Pluta, G. Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C. H. Beck, Warszawa 005, s M. Sierpińska, T. Jachna, Metody podejmowania decyzji finansowych, PWN, Warszawa 007, s W. Pluta, G. Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C. H. Beck, Warszawa 005, s. 70.

3 00000 kg Zatem ilość dostaw w ciągu roku powinna wynosić: kg Przeciętny stan zapasów będzie kształtował się na poziomie kg, co odpowiada zł, czyli tyle środków przedsiębiorstwo zamrozi w zapasach tego surowca. Całkowite koszty zapasów TCI wyniosą: TCI(Q 9513) * *17 *0, ,80 zł, Wzór: W. Pluta, G. Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C. H. Beck, Warszawa 005, s.71. natomiast zapas alarmowy w wysokości kg oznacza konieczność złożenia zamówienia przez zarząd. W ocenie należności najważniejsze jest ustalenie przyczyn powstawania przeterminowanych i nieściągalnych należności, które zazwyczaj tkwią w odpowiedniej polityce kredytowej przedsiębiorstwa. Liberalna polityka może podnieść poziom sprzedaży, ale jednocześnie zwiększyć należności, co zmusi przedsiębiorstwo do szukania źródeł finansowania, a to spowoduje zwiększenie kosztów i spadek zysku. Surowa polityka wprawdzie może zmniejszyć należności, ale jednocześnie może spowodować spadek sprzedaży czy utratę części klientów 3. W doborze odpowiedniej strategii pomocna jest przedsiębiorstwu analiza przyrostowa, służąca ocenie efektów zmian w polityce kredytowej przedsiębiorstwa 4. Ocenie należności służy wskaźnik rotacji należności, który jest ilorazem przychodów ze sprzedaży i przeciętnego stanu należności. Dane w tabeli i 3 pozyskane ze sprawozdań finansowych pozwalają na obliczenie, a następnie ocenę tego wskaźnika. Tabela. Wybrane pozycje bilansu przedsiębiorstwa Wybrane pozycje na dzień na dzień na dzień Należności krótkoterminowe , , ,90 Zobowiązania krótkoterminowe , , ,7 Tabela 3. Wybrane pozycje rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa Wybrane pozycje na dzień na dzień na dzień Przychody ze sprzedaży , , ,34 3 M. Sierpińska, T. Jachna, Metody podejmowania decyzji finansowych, PWN, Warszawa 007, s G. Michalski, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, PWN, Warszawa 005, s

4 Tabela 4. Wskaźnik rotacji należności przedsiębiorstwa WSKAŹNIK ROTACJI NALEŻNOŚCI = Przychody ze sprzedaży Przeciętny stan należności 010r. 011r. 4,0361 4,078 Źródło: opracowanie na podstawie M. Sierpińska, T. Jachna, Metody podejmowania decyzji finansowych, PWN, Warszawa 007, s. 96. Wartości wskaźnika powinny mieścić się w przedziale 7-10, wtedy przedsiębiorstwo osiąga dobre wyniki w tym zakresie. Jak pokazują obliczenia, przedsiębiorstwo w ostatnich latach ma problemy ze ściąganiem należności. Musi więc dokonać modyfikacji polityki kredytowej. Mając do wyboru 4 warianty zmian i dane do analizy przyrostowej zawarte w tabeli 5, możemy określić, który wariant będzie najbardziej opłacalny i poprawi przedsiębiorstwu wartość wskaźnika. Tabela 5. Dane do analizy przyrostowej na ostatni dzień 011 roku Dane na dzień PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY (CR) ,34 KOSZTY ZMIENNE (KZ) 77% Koszt kapitału finansującego przedsiębiorstwo (k) 13% Efektywna stopa podatkowa (T) 18% Koszt finansowania należności (C) 0% Straty ze złych długów (L) 1% Regulacja płatności (OSN) 0 Wariant 1: Wydłużenie okresu kredytowania do 5 dni. W wyniku tego przychody ze sprzedaży powinny wzrosnąć do ,00 zł, a straty wynikające ze złych długów wzrosłyby do 1,5% przyrostu przychodów ze sprzedaży. ΔNAL= ,18 ΔEBIT= ,10 ΔEV= ,61 W przypadku tego wariantu przeciętny stan należności wzrośnie o ,18 zł, korzyści ze zmian polityki kredytowej będą dość znaczne i wyniosą ,10 zł. Wartość przedsiębiorstwa wzrośnie o ,61 zł. Wariant : Skrócenie okresu kredytowania do 15 dni. Skutkiem takiego posunięcia powinien być spadek przychodów ze sprzedaży do poziomu ,00 zł. Straty z tytułu złych długów powinny utrzymać się na takim samym poziomie. ΔNAL= ,14 ΔEBIT= ,61 ΔEV= ,1 W przypadku skrócenia okresu kredytowania wystąpi ujemny ( ,61 zł) przyrost zysku przed opodatkowaniem i przed odsetkami. Przeciętny stan należności spadnie o ,14 zł., równocześnie nastąpi spadek wartości przedsiębiorstwa rzędu ,14 zł. 4

5 Wariant 3: Zaproponowanie 3% skonta dla klientów płacących w ciągu 10 dni. W wyniku tego 40% klientów korzystałaby ze skonta i płaciła 10 dnia. 60% klientów dokonywałaby płatności do 0 dnia. Udział złych długów wynosiłby 0,5%, a przychody ze sprzedaży kształtowałyby się na poziomie ,00 zł. ΔNAL= ,3 ΔEBIT= ,3 ΔEV= ,97 Skrócenie okresu spływu należności do 10 dni i zastosowanie 3% skonta wywoła ujemny przyrost należności i dodatni przyrost zysku przed odsetkami i opodatkowaniem. Wartość przedsiębiorstwa wzrosłaby o ,97 zł. Wariant 4: Zaproponowanie warunków kredytowych w postaci 3/10, netto 15. W wyniku takiej polityki przychody ze sprzedaży wzrosłyby do poziomu ,00 zł. 40% klientów korzystałoby ze skonta płacąc do 10 dnia, a 60% klientów dokonywałaby płatności 5 dnia. Złe długi stanowiłyby % całej sprzedaży. ΔNAL= ,35 ΔEBIT= 7 80,74 ΔEV= ,1 Wariant 4 okazuje się być najlepszym, gdyż przy zastosowaniu takiej polityki nastąpi wzrost wartości przedsiębiorstwa o ,1 zł. Wystąpi również dodatni przyrost zarówno należności, jak i zysku EBIT ( przed odsetkami i opodatkowaniem). Do zarządzania środkami pieniężnymi przedsiębiorstwo wybrało model Beranka, który zakłada że znane są wpływy i wypływy środków pieniężnych 5. Rachunek przepływów pieniężnych za 011r. wskazuje na przewagę wpływów operacyjnych nad wypływami w kwocie ,36 zł, zaś pozostałe dane do analizy w okresie od stycznia do marca przedstawione są w tabeli 6. Tabela 6. Dane do analizy zarządzania środkami pieniężnymi w przedsiębiorstwie miesięczna nadwyżka środków pieniężnych P ,00 stałe koszty transakcyjne F 80,00 koszt alternatywny utrzymania środków pieniężnych k 13% * C bau ,13 / ,71 Wzór: W. Pluta, G. Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C. H. Beck, Warszawa 005, s.100. Optymalna wielkość jednego transferu środków pieniężnych powinna wynosić ,71, a transfer taki powinien odbywać się 3 razy w miesiącu, a więc 9 razy w analizowanym okresie styczeń-marzec 01r. 5 W. Pluta, G. Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C. H. Beck, Warszawa 005, s

6 Przy zastosowaniu tego modelu, środki pieniężne kumulowane są stopniowo, przez co możliwe jest ich inwestowanie w depozyty lub papiery wartościowe. Utrzymywanie przez przedsiębiorstwo odpowiedniego poziomu środków pieniężnych wymaga nie tylko bieżącego monitorowania aktywów bieżących i zobowiązań, ale również tych, których przedsiębiorstwo może spodziewać się w przyszłości. Niezbędne w tym celu jest sporządzanie budżetu środków pieniężnych na kilka okresów do przodu, najczęściej na sześć okresów miesięcznych 6. Taki budżet sporządza również przedsiębiorstwo z branży 5, a przedstawia go tabela 7. Tabela 7. Budżet gotówki przedsiębiorstwa na okres styczeń-czerwiec 01r. ROK 011 ROK 01 PAŹDZIERNIK LISTOPAD GRUDZIEŃ STYCZEŃ LUTY MARZEC KWIECIEŃ MAJ CZERWIEC poz kol 1 kol kol 3 kol 4 kol 5 kol 6 kol 7 kol 8 kol 9 I. Arkusz wpływów i wydatków 1) Sprzedaż (brutto) , , , , , , , , ,48 Wpływy otrzymane: ) w ciągu 10 dni od sprzedaży (40%): (a) , , , , , ,17 3) od 10 do 15 dni od sprzedaży (3%): (b) , , , , , ,6 4) od 16 do 0 dni od sprzedaży (0%): (c) 50 54, , , , , ,83 5) od 1 do 5 dni od sprzedaży (8%): (d) , , , , , ,9 6) Należności otrzymane ogółem: (e) , , , , , ,91 7) Zakupy: (f) , , , , , , ,00 8) Płatności za zakupione materiały: (g) , , , , , ,4 II. Przyrost środków pieniężnych w danym miesiącu 9) Należności otrzymane: (h) , , , , , ,91 10) Płatności za zakupione materiały: (i) , , , , , ,4 11) Wydatki związane z kosztami stałymi: KS , , , , , ,00 1) Wydatki inwestycyjne: I ,00 13) Wydatki ogółem: (j) , , , , , ,4 14) Przyrost (ubytek) środków pienieżnych: (k) , , , , , ,67 III. Zapotrzebowanie na finansowanie zewnętrzne 15) Środki pieniężne na początku miesiąca: (l) , , , , , ,35 16) Środki pieniężne na koniec miesiąca: (m) , , , , , ,0 17) Docelowy poziom środków pieniężnych: C* , , , , , ,34 18) Poziom nadwyżki (niedoboru) środków pieniężnych: (n) , , , , , ,3 Źródło: opracowanie na podstawie: W. Pluta, G. Michalski Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 005, s Wynikiem sporządzenia budżetu jest informacja o niedoborach bądź nadwyżkach środków pieniężnych, która pozwala na szybkie podjęcie decyzji odnośnie uzupełnienia niedoborów, np. w drodze zaciągnięcia pożyczki lub kredytu czy sprzedaży krótkoterminowych papierów wartościowych, albo w przypadku stwierdzenia nadwyżek - ulokowanie ich w postaci np. oprocentowanej lokaty. Krótkookresowe decyzje finansowe przyczyniają się do maksymalizacji zysku tylko wtedy, gdy przeprowadzane są systematycznie i kompleksowo. Z przedstawionej pracy wynika, że procesy zarządzania zapasami, należnościami czy środkami pieniężnymi są bardzo ważnymi elementami wpływającymi na wzrost wartości przedsiębiorstwa, pomimo swojego krótkoterminowego charakteru. 6 Tamże, s

7 SPIS TABEL Tabela 1. Dane dotyczące zapasów w przedsiębiorstwie. Tabela. Wybrane pozycje bilansu przedsiębiorstwa. Tabela 3. Wybrane pozycje rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa. Tabela 4. Wskaźnik rotacji należności przedsiębiorstwa. Tabela 5. Dane do analizy przyrostowej na ostatni dzień 011 roku. Tabela 6. Dane do analizy zarządzania środkami pieniężnymi w przedsiębiorstwie. Tabela 7. Budżet gotówki przedsiębiorstwa na okres styczeń-czerwiec 01r. 7

8 BIBLIOGRAFIA 1. Pluta W., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1999;. Pluta W., Michalski G., Krótkoterminowe zarządzanie płynnością, C.H. Beck, Warszawa 005; 3. M. Sierpińska, T. Jachna, Metody podejmowania decyzji finansowych, PWN, Warszawa 007, s. 573; 4. Pluta W., Budżetowanie kapitałów, PWE, Warszawa 000; 5. Michalski G., Strategie finansowe przedsiębiorstw, WSZiA Opole 004; 6. Michalski G., Prędkiewicz K., Tajniki finansowego sukcesu dla mikrofirm, DH BECK, Warszawa 007; 7. Michalski G., Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, PWN, Warszawa 005; 8. Michalski G., Strategiczne zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie Wydawnictwo Cedetu, Warszawa 010; 9. Kaczmarek T., Zarządzanie płynnością finansów małych i średnich przedsiębiorstw - ujęcie praktyczne, Wydawnictwo Difin, Warszawa 007; 10. Michalski G., Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych ODDK, Gdańsk 008; 11. Kopiński A., Finanse przedsiębiorstw, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Wrocław 010; 1. Pluta W., Zarządzanie wartością w małych i średnich przedsiębiorstwach, Wydawnictwo PWE, Warszawa 009; 13. Smolarek M., Planowanie strategiczne w małej firmie, Wydawnictwo HUMIANITAS, Sosnowiec 008; 14. Monitor Polski B - Sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa z branży 5 za rok 010 i 011; 15. Strona internetowa przedsiębiorstwa z branży nr 5;