Program profilaktyki w Zespole Szkół w Marzeninie 2012/2013-2015/2016 Adresatami programu są uczniowie, ich rodzice i opiekunowie, nauczyciele, jak też środowisko lokalne. Cel powstania programu - Wspomaganie wszechstronnego rozwoju uczniów w obszarach: fizycznym, psychicznym, społecznym i duchowym. Działania zawarte w programie wynikają z diagnozy: potrzeb dzieci i młodzieży z uwzględnieniem sytuacji rodzinnej pojawiających się problemów i trudności edukacyjnych i wychowawczych specyfiki środowiska lokalnego 1
Na diagnozę złożyły się: rozmowy z nauczycielami i wychowawcami klas, którzy systematycznie obserwują swoich uczniów sprawozdania śródroczne i roczne wychowawców klas wnioski z pracy pedagoga szkolnego dokonane na podstawie indywidualnych rozmów z uczniami, rodzicami oraz nauczycielami wnioski i obserwacje pielęgniarki szkolnej uwagi i wnioski pracowników szkoły ( woźny, kucharka ) wnioski wynikające ze współpracy z instytucjami: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Psychologiczno, Sąd Rejonowy III Wydział Rodziny i Nieletnich ( w szczególności kuratorzy sądowi i społeczni ), Ośrodek Pomocy Społecznej, wnioski z ewaluacji wewnątrzszkolnej pozostałe wyniki badań ankietowych Techniki, które zostały wykorzystane do diagnozy: obserwacja otwarta, systematyczna bezpośrednia, uczestnicząca jawna wywiad: jawny nieformalny, jawny formalny, indywidualny, zbiorowy analiza dokumentów ( dzienniki, opinie i orzeczenia PPP ) badania ankietowe. 2
Program profilaktyki zawiera trzy poziomy działań. Każdy poziom uwzględnia zadania dostosowane do stopnia zagrożenia. I. Profilaktyka uniwersalna Adresowana do wszystkich uczniów, rodziców i nauczycieli. II. Profilaktyka selektywna III. Profilaktyka wskazująca Adresowana do grup zwiększonego ryzyka ( problemy zdrowotne, ekonomiczne, rodzinne, trudności w nauce i adaptacji,dysfunkcje zachowania ) Adresowana do uczniów i ich rodziców z grup ryzyka ( zdiagnozowane dysfunkcje: przemoc, zaniedbania, uzależnienia, depresje, próby samobójcze ) 3
Każdy poziom zawiera w sobie obszary działań: Obszar sukcesów szkolnych. Zawiera działania, które zapobiegają powstawaniu niepowodzeń szkolnych, pozwalają opanować podstawę programową poprzez rozpoznawanie potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci i młodzieży. Obszar zachowań ryzykownych Obszar zachowań prozdrowotnych Zawiera działania w zakresie promocji zdrowia, radzenia sobie ze stresem, zwiększania bezpieczeństwa, aktywności fizycznej, konstruktywnych sposobów spędzania wolnego czasu Obszar konstruktywnego funkcjonowania osobistego i społecznego Zawiera działania zapobiegające i hamujące zachowania dysfunkcyjne: wagarowanie, agresja i przemoc, zażywanie środków psychoaktywnych, dewastacja. Zawiera umiejętności komunikacji, rozwiązywania konfliktów interpersonalnych, podejmowania decyzji, odpowiedzialności, samopoznania i wzmacniania własnych zasobów 4
I. Promocja zdrowia i profilaktyka uniwersalna. Cel: Zapobieganie zachowaniom ryzykownym, zwiększenie dyscyplin, wzmacnianie czynników konstruktywnego działania, chroniących przed dysfunkcjami, kreujących postawy prozdrowotne, wspomaganie rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie z wymogami życia i zagrożeniami. Zadania: Sposoby realizacji: Odpowiedzialni: Adresaci / Termin działań: Instytucje współpracujące Uwagi: Ewaluacja sposoby i terminy: 1. Szkolenia nauczycieli w zakresie potrzeb rozwojowych, bezpieczeństwa, umiejętności wychowawczych. - Rady szkoleniowe w ramach WDN -u - Warsztaty i szkolenia Dyrektor szkoły Nauczyciele/ Cały rok szkolny Psychologiczno PCK, Kuratorium Oświaty, Pełnomocnik ds Profilaktyki na terenie gminy Września Sprawozdanie dyrektora szkoły Arkusze samoobserwacji nauczycieli/ Na koniec roku szkolnego 2. Wypracowanie procedur działania w sytuacjach kryzysowych. - Zapoznawanie z procedurami uczniów szkoły - Zapoznawanie z procedurami rodziców szkoły Zespół kryzysowy: Dyrektor szkoły, Wychowawcy, Pedagog Uczniowie szkoły, rodzice i opiekunowie uczniów. Początek roku szkolnego Psychologiczno, kuratorzy sądowi, pracownicy OPS -u Sprawozdania końcoworoczne wychowawców i pedagoga. - Zastosowanie procedur W miarę potrzeb 5
3. Tworzenie wspierającego środowiska w szkole. - Tworzenie prawidłowych relacji nauczycieli z uczniami i ich rodzicami - - Pogadanki i zajęcia tematyczne podczas lekcji wychowawczych, zebrań z rodzicami Dyrektor Wychowawcy Pedagog Nauczyciele Uczniowie, rodzice i opiekunowie uczniów psychologiczno - Zajęcia z policjantem dotyczące: w kl I SP bezpiecznych zachowań w klig Odpowiedzialność prawna nieletnich Sprawozdania wychowawców, pedagoga, - Tworzenie prawidłowych relacji pomiędzy uczniami zapobieganie stygmatyzacji i odrzuceniu Ilość spotkań z rodzicami, w tym poza zebraniami szkolnymi - Przestrzeganie ustalonych zasad zachowania się uczniów. Badania ankietowe dotyczące atmosfery szkoły - Konsekwentne reagowanie na wszelkie objawy przemocy udzielanie wsparcia ofiarom przemocy - koniec roku szkolnego 6
4. Wzmacnianie odporności emocjonalno - psychicznej uczniów Lekcje wychowawcze o tematyce: - Radzenie sobie ze stresem Wychowawcy Pedagog Uczniowie/ cały rok szkolny Centrum Edukacji z Bielska Białej Psycholog Ilość i rodzaj przeprowadzonych zajęć. - Umiejętność poszukiwania pomocy, jak też udzielania jej -Rozwiązywanie konfliktów - Przewidywanie konsekwencji własnych działań -Odpowiedzialność za własne postępowanie 5. Kształtowanie postawy empatii - Zachęcanie do uczestnictwa w działaniu wolontariatu WOŚP Opiekun PCK wychowawcy, nauczyciele. Styczeń PCK. WOŚP, Sprawozdania PCK, pedagoga, wychowawców 7
-Zachęcanie do wzajemnej pomocy koleżeńskiej - Zachęcanie do działalności PCK cały rok szkolny - Opieka nad schroniskiem dla zwierząt Straż Miejska 6. Podnoszenie samooceny uczniów- Dostarczanie okazji do przeżycia sukcesu w klasie i poza nią - Lekcje wychowawcze umożliwiające odkrywanie własnych zasobów i potencjału, dzielenie się własnymi pasjami - Wspieranie uczniów w rozwijaniu zainteresowań ( kółka, konkursy, zawody sportowe) - Nagradzanie uczniów za osiągnięcia Wychowawcy Pedagog Wychowawcy, Nauczyciele przedmiotu Uczniowie Psychologiczno Ilość zajęć tematycznych Sprawozdania z kół zainteresowań. Ilość uczniów biorących udział w konkursach, olimpiadach, zawodach Ilość uczniów nagradzanych za osiągnięcia 8
7. Wzmacnianie więzi ze szkołą - Angażowanie uczniów w szkolne projekty i wydarzenia Wychowawcy, nauczyciele, Uczniowie/ cały rok szkolny Rodzice Sprawozdania wychowawców, pedagoga, SU. - Organizowanie wyjazdów i wycieczek międzyklasowych pedagog, opiekunowie SU Koniec I i II semestru - Wzmacnianie działalności Samorządu Uczniowskiego 8. Promocja zdrowia - Realizacja zadań i tematów zawartych w Programie Zdrowotnym Szkoły Udział w akcji Szklanka Mleka Owoce w szkole Wychowawcy pedagog, pielęgniarka szkolna Cały rok szkolny Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna we Wrześni, PCK Sprawozdania wychowawców Koniec roku szkolnego 9. Wskazywanie osób, które udzielają pomocy na terenie szkoły - Rozmowy nauczycieli z uczniami - Kierowanie do pedagoga szkolnego Wychowawcy, nauczyciele, pedagog Cały rok szkolny PCK Sprawozdania pedagoga,wychowawców Koniec roku szkolnego 9
10. Zwiększanie kompetencji wychowawczych rodziców Pogadanki dla rodziców podczas zebrań szkolnych dot. zapobiegania uzależnieniom, kompetencji wychowawczych, przemocy w rodzinie Konsultacje podczas spotkań indywidualnych Pedagog, dyrektor szkoły wychowawcy Cały rok szkolny Psychologiczno, Pełnomocnik d.s. Profilaktyki, Kuratorzy sądowi i społeczni PCPR rodziny zastępcze Sprawozdanie pedagoga szkolnego 10
II. Profilaktyka selektywna. Cel: Zdiagnozowanie źródeł i zahamowanie pojawiających się trudności, dysfunkcji, powrót do optymalnego poziomu funkcjonowania. Zadania: Sposoby realizacji: Odpowiedzialni: Adresaci/ Terminy działań Instytucje współpracujące/ Uwagi: Ewaluacja - sposoby i terminy: 1. Diagnozowanie potrzeb i trudności uczniów. Diagnozowanie źródeł trudności edukacyjnych Pedagog, wychowawcy, nauczyciele Uczniowie i ich rodziny Psychologiczno, Sprawozdania wychowawców, pedagoga, Diagnozowanie trudności wychowawczych Diagnozowanie sytuacji zdrowotnej Diagnozowanie sytuacji rodzinnej i materialnej Ośrodek Pomocy Społecznej, Dzielnicowy Kuratorzy sądowi i społeczni Koniec I i II semestru Diagnozowanie potrzeb i uzdolnień 11
2. Udzielanie odpowiedniego wsparcia edukacyjnego - Powoływanie Zespołów ds pomocy uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych Dyrektor szkoły, Zespół ds pomocy, Nauczyciele Uczniowie i rodzice Psychologiczno Ewaluacja programów wsparcia - Tworzenie Kart Indywidualnej Pomocy, Programów Wsparcia, Indywidualnych Programów Edukacyjno- Terapeutycznych 2. Udzielania pomocy w wygaszaniu negatywnych zachowań i adekwatnego wsparcia emocjonalnego Spotkania z pedagogiem szkolnym o charakterze terapeutycznym Konsultacje z rodzicami Wychowawcy, pedagog Uczniowie Rodzice Psychologiczno Sprawozdanie pedagoga Koniec I i II semestru Kontrakty profilaktyczne 3. Udzielanie pomocy materialnej Organizowanie zbiórek odzieży i obuwia Organizowanie zbiórek żywności Wychowawcy, nauczyciele, pedagog Uczniowie i ich rodziny Ośrodek Pomocy Społecznej, PCK Sprawozdanie pedagoga 12
Umożliwianie jedzenia obiadów na terenie szkoły Koniec I i II semestru Pomoc w zaopatrzeniu uczniów w przybory szkolne 4. Aktywizowanie uczniów do włączania się w działania grupy rówieśniczej - Powierzanie uczniom o tendencjach do izolacji zadań wymagających współdziałania Pedagog, wychowawcy, nauczyciele Uczniowie Centrum Edukacji z Bielska-Białej Sprawozdania wychowawców, pedagoga szkolnego/ - Organizowanie wyjazdów i inicjatyw klasowych Diagnozowanie źródeł izolacji i wycofywania się z kontaktów rówieśniczych Koniec semestru I i II 5. Oddziaływanie na grupę, w której dochodzi do izolowania członków grupy Organizowanie zajęć i warsztatów integrujących grupę, Pomoc w rozwiązywaniu konfliktów, Mediacje Pedagog, wychowawcy Uczniowie, w tym grupy Psychologiczno Sprawozdania wychowawców, pedagoga Koniec I i II semestru 13
6. Współpraca z rodzicami i opiekunami uczniów Organizowanie spotkań indywidualnych w celu ustalenia działań wobec dziecka Pedagog, wychowawcy Rodzice i opiekunowie uczniów Sprawozdania wychowawców, pedagoga. Organizowanie spotkań grup rodziców o charakterze pogadanek i konsultacji Koniec I i II semestru Rozmowy o charakterze wspierającym 14
III. Profilaktyka wskazująca Cel: Interwencje w przypadku pojawienia się sytuacji zagrażających życiu i zdrowiu. Zadania/ Problemy: Sposoby działania: Odpowiedzialni Adresaci/ Termin działań: Instytucje współpracujące: Monitorowanie/ wspieranie 1. Istnieje przemoc w rodzinie Założenie Niebieskiej Karty ( nawet w przypadku przypuszczenia istnienia przemocy ) Zapewnienie bezpieczeństwa ofierze przemocy Przekazanie formularza do przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego Udzielenie wsparcia rodzinie: psychologiczne, materialne Dyrektor szkoły, pedagog, wychowawcy, nauczyciele Uczniowie szkoły, rodzina ucznia Ośrodek Pomocy Społecznej, Sąd Rodzinny Kuratorzy sądowi i społeczni, Dzielnicowy Komisja d.s. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Psychologiczno - Obserwacja ucznia, rozmowy, Zajęcia wspierające emocjonalnie, Pomoc w nauce. 15
2. Problem uzależnienia ucznia /eksperymenty ze środkami psychoaktywnymi - Zachęcanie rodziców do wykonywania testów na obecność narkotyków - Skierowanie na terapię, specjalistycznych ośrodków i poradni Rodzice, pedagog, wychowawcy, Uczniowie, rodzice opiekunowie ucznia Ośrodek Uzależnień i Współuzależnienia we Wrześni, Sąd Policja Stała obserwacja ucznia, regularne spotkania z rodzicami określone w procedurze Interwencji kryzysowej. Udzielanie wsparcia emocjonalnego. 3.Uczeń z epizodem samobójczym ( myśli, próby ) Powiadomienie rodziców Działania w oparciu o procedury kryzysowe Rodzice, pedagog, wychowawcy Uczeń, rodzice Psychiatra dziecięcy, Psychologiczno- Wsparcie emocjonalne, Pomoc edukacyjna, Stała obserwacja 4. Uczeń doświadczający przemocy na terenie szkoły, ( która nie spełnia warunków sytuacji epizodycznej ma charakter długotrwały, bądź dotkliwy ) Uruchomienie działań zgodnie z procedurami postępowania w sytuacjach kryzysowych Dyrektor, wychowawcy, pedagog. Uczniowie Funkcjonariusze Komendy Powiatowej Komendy Policji we Wrześni, Sąd, Kuratorzy sądowi i społeczni Psychologiczno Rozmowy dot. aktualnej sytuacji, Terapia psychologiczna, Kontakt z instytucjami współpracujacymi 16
5. W rodzinie istnieje problem uzależnienia rodzica. Zgłoszenie do Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Dyrektor szkoły, Wychowawca, Pedagog Uczeń, rodzice uczniów Gminna Komisja ds Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Sąd, Kuratorzy sądowi i społeczni Dzielnicowy, Wspieranie emocjonalne ucznia, Pomoc w nauce, Kontakt z rodziną ucznia, Kontakt z instytucjami współpracującymi Ośrodek Pomocy Społecznej 17