Szkolny Program Profilaktyki 2016/2017 Szkoła Podstawowa im. Orląt Lwowskich w Nowinach ul. Białe Zagłębie 21 woj. świętokrzyskie 1
WSTĘP Profilaktyka to proces wspierający człowieka w prawidłowym rozwoju i zdrowym życiu, przez zapewnienie pomocy potrzebnej mu w radzeniu sobie z trudnymi i stresującymi warunkami życia, a w efekcie umożliwienie mu osiągnięcia akceptowanego i bogatego życia. W środowisku szkolnym profilaktykę należy rozumieć jako: Wspomaganie uczniów w konstruktywnym radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, Ograniczenie i likwidowanie czynników ryzyka, które zaburzają prawidłowy rozwój i dezorganizują zdrowy styl życia, Inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu. Profilaktyka to także zdobywanie wiedzy o zagrożeniach oraz nabywanie umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom. Nadrzędnym celem profilaktyki powinno być zapobieganie zagrożeniom, jakie mogą napotkać uczniowie na drodze swojego rozwoju. ZAŁOŻENIA Szkolnego Programu Profilaktyki A. Szkolny Program Profilaktyki został opracowany na potrzeby Szkoły Podstawowej im. Orląt Lwowskich w Nowinach. B. Program obejmuje w szczególności działania i środki stosowane w celu zapobiegania agresji, przemocy wśród uczniów i odrzucenia rówieśniczego. Dba o bezpieczeństwo dziecka w szkole, na ulicy oraz podczas zabaw. Propaguje zdrowy styl życia, wolny od uzależnień i potrzeby eksperymentowania z różnymi substancjami odurzającymi. Uczy dzieci radzenia sobie z trudnymi sytuacjami życiowymi, kształtuje postawę asertywności C. W programie przedstawiono także działania mające na celu zapobieganie takim zachowaniom problemowym jak przemoc w rodzinie, brak kultury osobistej uczniów, wagary, brak zainteresowania nauką, znieczulica społeczna i rodzicielskie trudności wychowawcze. 2
D. Profilaktyka w naszej szkole powinna koncentrować się na wzmacnianiu czynników chroniących: rozwijaniu zainteresowań uczniów, stwarzaniu uczniom możliwości przynależenia do pozytywnych grup rówieśniczych, korzystania z oferty zajęć pozalekcyjnych, kół zainteresowań, zespołów muzycznych i sportowych, E. Działania realizowane w ramach SPP dotyczą także osób odpowiedzialnych za uczniów tj. rodziców, opiekunów i nauczycieli, F. W działaniach profilaktycznych na rzecz szkoły uwzględnić większą współpracę z rodzicami, zachęcać rodziców do aktywnego udziału w życiu szkoły, G. Poszczególne elementy programu w razie potrzeby mogą ulegać modyfikacji. PODSTAWA PRAWNA A PROGRAM PROFILAKTYKI Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2012 r. poz. 977). Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. nr 256, poz.2572), Ustawa z 24 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 875) Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. poz. 1249). Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1. Szkolny zestaw programów nauczania, który obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego. 2. Program wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli. 3
3. Program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program profilaktyki tworzą wspólną całość. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 lutego 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. 2007 nr 35 poz. 222 2016.09.02) - Ust. 2 otrzymuje brzmienie: Program wychowawczy szkoły i program profilaktyki, o których mowa w ust. 1 pkt.1, uchwala Rada Pedagogiczna po zasięgnięciu opinii Rady Rodziców i Samorządu Uczniowskiego. Uczniowie: - znają i stosują zasady bezpieczeństwa w szkole i poza nią, - potrafią bezpiecznie korzystać z komputera i zasobów Internetu, CELE PROGRAMU - potrafią rozpoznawać ryzykowne sytuacje i podejmować decyzje korzystne dla ich zdrowia i rozwoju, - wiedzą, jak oprzeć się presji grupy, - potrafią szukać pomocy w trudnych dla siebie sytuacjach życiowych, - potrafią oprzeć się chęci eksperymentowania z używkami, - znają negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i narkotyków na młody organizm, - mają świadomość i wiedzę o zachowaniach wpływających na zdrowie, - potrafią dokonywać właściwych wyborów prozdrowotnych, 4
- potrafią budować własną samoocenę a przez to zdobywać akceptację wśród rówieśników, - dbają o wszechstronny rozwój własnej osobowości poprzez aktywne zdobywanie wiedzy i umiejętności. TREŚCI PROGRAMU 1. Bezpieczeństwo dziecka w szkole i poza nią oraz w wirtualnym świecie. 2. Minimalizowanie przejawów agresji wśród uczniów 3. Umiejętność radzenia sobie z własną i cudzą agresją, trudnymi sytuacjami życiowymi. 4. Sposoby poszukiwania szczęścia koleżeństwo, przyjaźń, akceptacja rówieśnicza. 5. Przestrzeganie praw i obowiązków ucznia. 6. Profilaktyka uzależnień (narkotyki, alkohol, nikotyna inne substancje psychoaktywne). 7. Wzrost świadomości zakażenia się wirusem HIV. 8. Propagowanie zdrowego stylu życia i pozytywnych wzorców zachowań. 9. Rozbudzanie zainteresowania własnym rozwojem i zdrowiem. 10. Osiąganie celów życiowych i wzrost zainteresowania nauką. 5
KIERUNKI PRACY CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOW. Bezpieczna droga do szkoły Poznanie pięciu zasad bezpiecznego Zapoznanie z zasadami Zajęcia warsztatowe, pogadanki Wychowawcy przechodzenia przez jezdnię. przechodzenia przez jezdnię. z udziałem specjalistów, Policji Nauczyciele Wdrażanie do przestrzegania znaków Ukazanie znaczenia znaków i zaproszonych gości. Biblioteka drogowych. drogowych. Przygotowanie i przeprowadzenie Świetlica Pedagog egzaminu na kartę rowerową Psycholog Organizowanie kursu pierwszej pomocy PCK Bezpieczny pobyt w szkole Kształtowanie umiejętności bezpiecznego Zaznajomienie z zasadami Przedstawienie zasad BHP na Dyrektor Szkolny Klub korzystania z niektórych urządzeń bezpieczeństwa podczas korzys- pierwszych zajęciach. Bezpieczeństwa elektrycznych oraz innych urządzeń, -tania z urządzeń elektrycznych Tworzenie regulaminów sal lekcyjnych z którymi styka się dziecko w szkole i w i innych urządzeń. domu. Zapoznawanie uczniów z planem Wyrabianie u dzieci nawyku przestrzegania ewakuacji szkoły. zasad i regulaminów. Zapoznawanie uczniów z regulaminami szkolnymi. Radzenie sobie Wyrabianie umiejętności udzielania pierwszej Nauczenie zasad pomocy Organizacja próbnych ćwiczeń z oparzeniami, zranieniami, pomocy w nagłych wypadkach. w nagłych wypadkach zagrożenia ewakuacyjnych. nagłym wypadkiem. Wyrabianie nawyków higienicznych. zdrowia. Zajęcia warsztatowe z zaproszonymi Doskonalenie umiejętności wzywania Kształtowanie nawyków higieny. gośćmi, pogotowia ratunkowego. Zapoznanie z numerami Gazetki tematyczne, projekcje filmów, Wyrabianie odporności emocjonalnej na alarmowymi: Pogotowia prezentacje multimedialne sytuacje trudne. Ratunkowego, Policji, Straży Pożarnej. Bezpieczne ferie Kształtowanie postaw bezpiecznego Ukazanie niebezpieczeństw Realizacja programów i projektów i wakacje. wypoczynku podczas ferii zimowych i zagrożeń w czasie wakacji i ferii. dotyczących bezpieczeństwa. i wakacji. Zakup czapeczek, kamizelek i odblasków dla uczniów. Ostrożność w kontaktach Kształtowanie umiejętności zachowania Uczulanie uczniów na zachowanie Realizacja programów i projektów z nieznajomymi. ostrożności w kontaktach z nieznajomymi, ostrożności w kontaktach dotyczących bezpieczeństwa rówieśnikami i dorosłymi. z nieznajomymi, rówieśnikami w oddziałach klasowych Nauka mówienia "nie" w określonych i dorosłymi. sytuacjach. Uczenie odpowiedniego Pogadanki na lekcjach wychowawczych Uwrażliwienie na niebezpieczeństwa tkwiące zachowania uczniów w sytuacjach, w poszczególnych oddziałach klasowych 6
w życiu społecznym. Kształtowanie umiejętności zachowania się w niebezpiecznych sytuacjach. kiedy ktoś namawia ich do złego. Apele organizacyjnoporządkowe skierowane do całej społeczności szkolnej Bezpieczne korzystanie z Podnoszenie świadomości uczniów przerw międzylekcyjnych. dotyczących skutków niebezpiecznych zabaw na przerwach. Kształtowanie umiejętności właściwego zachowania się podczas przerw. Zapoznanie się z regulaminem zachowania się podczas przerw. Eliminacja hałasu. Atrakcyjne spędzanie czasu na przerwach przez uczniów Wzmocnienie dyżurów nauczycieli podczas przerw śródlekcyjnych Organizacja ciekawych przerw śródlekcyjnych dla klas IV-VI Zorganizowanie zabaw ruchowych podczas przerw, celem ograniczenia hałasu (klasy I-III). Utworzenie nowego oddziału świetlicy szkolnej dla uczniów klas IV-VI Bezpieczeństwo w środowisku domowym Zwiększenie świadomości na temat praw dziecka i rodziny do godnego życia Umiejętność rozpoznawania pierwszych symptomów przemocy domowej Umiejętność skutecznego szukania pomocy w razie zaistnienia sytuacji przemocowej w domu Przekazywanie wiedzy dotyczącej praw dziecka oraz instytucji wspomagających rodziny i dbających o dobre życie rodzinne. Współpraca z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej oraz Zespołem Interdyscyplinarnym do spraw przemocy domowej Prelekcje o zagrożeniach i poszukiwaniu pomocy Lekcje wychowawcze, zajęcia warsztatowe Udział w Gminnym Zespole Interdyscyplinarnym ds. rozwiązywania problemów alkoholowych i przemocy w rodzinie. Warsztaty i szkolenia dla uczniów i rodziców z zakresu przeciwdziałania przemocy Gazetki tematyczne Bezpieczeństwo w sieci Zwiększanie świadomości na temat zagrożeń w Internecie. Zapoznanie uczniów z zagrożeniami czyhającymi w Internecie. Lekcje wychowawcze, zajęcia warsztatowe, pogadanki, spotkania z policjantem. Kształtowanie umiejętności rozróżniania pozytywnych i negatywnych treści zawartych w sieci. Dostarczanie uczniom wiedzy na temat różnorodnych treści umieszczanych w Internecie Kształtowanie u uczniów tolerancji wobec Uświadamianie uczniów 7
innych (zachowań, postaw, poglądów). o konieczności ochrony danych osobowych. Ukazywanie konsekwencji wpływu Warsztaty i szkolenia dla uczniów negatywnych komentarzy, opinii na temat Rozwijanie tolerancji. i rodziców. drugiego człowieka. Nauka rozpoznawania pierwszych Zwrócenie uwagi na niezamieszczanie w objawów uzależnienia od Internecie szczegółowych danych komputera i Internetu. dotyczących swojej osoby. Wskazywanie na umiejętne korzystanie z komputera i Internetu. Wskazywanie sposobów postępowania w sytuacji bycia ofiarą lub świadkiem cyberprzemocy. Ukazanie ścieżki postępowania w przypadku ujawnienia cyberprzemocy wśród uczniów. Pogadanki, lekcje wychowawcze. 8
Minimalizowanie przejawów przemocy w środowisku szkolnym Zwiększenie świadomości, że uczeń może skutecznie poradzić sobie z sytuacjami nacisku, przemocy, agresji. Nauka rozpoznania nacisków Zajęcia wychowawcze na temat radzenia Wychowawcy ze strony kolegów. sobie w sytuacjach trudnych. Świetlica Rozwijanie umiejętności radzenia Wskazanie instytucji i osób, które mogą Biblioteka sobie w sytuacji przemocy. pomóc w trudnych sytuacjach Nauczyciele Integracja zespołów klasowych. życiowych. Pedagog Zdobycie wiedzy o instytucjach Wzmocnienie dyżurów nauczycieli. Psycholog pomocowych w razie przemocy Apele związane z zachowaniem. PCK w środowisku domowym. Lekcje do dyspozycji wychowawcy poświęcone agresji słownej i fizycznej. PRZEMOC, AGRESJA Rozwijanie umiejętności radzenia sobie z własną i cudzą agresją. Zwiększenie umiejętność radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniem. Wyeliminowanie agresji słownej i zwracanie uwagi na pozytywną komunikację interpersonalną Dostarczenie uczniom wiedzy na temat sposobów radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniami. Nagradzanie za właściwe zachowanie i karanie za nieprzestrzeganie ustalonych zasad. Program wspierania rozwoju uczniów nielubianych z powodu zachowań antyspołecznych Zajęcia wychowawcze integrujące zespoły klasowe. Zwiększenie poczucia własnej wartości. Budowanie pozytywnej samooceny Lekcje psychoedukacyjne z pedagogiem i psychologiem Trening umiejętności społecznych Doskonalenie technik wychowawczych i rodzicielskich Zwiększenie wiedzy i umiejętności z zakresu świadomego rodzicielstwa Wykorzystanie elementów motywacji w systemie oceniania. Nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności. Warsztaty wychowawcze dla rodziców Akcja Wychowanie bez klapsów 9
Minimalizowanie ryzyka związanego z uzależnieniami u osób niepełnoletnich Zapobieganie uzależnieniom. Utrudnianie uczniom dostępu do środków psychoaktywnych. Wyposażenie społeczności szkolnej w wiedzę z zakresu uzależnień Gromadzenie i udostępnianie materiałów nt. profilaktyki uzależnień. Lekcje wychowawcze na temat uzależnień Gazetki informacyjne w klasach. Gazetki informacyjne w holu szkoły. Spektakle teatralne oraz spotkania z uzależnionymi. Spotkania z pielęgniarką szkolną, psychologiem i policjantem. Pedagog Biblioteka Wychowawcy Sam. klasowy Pielęgniarka Nauczyciele Pracownicy szkoły Psycholog PCK Zapoznanie dzieci z negatywnym wpływem alkoholu, nikotyny, narkotyków, dopalaczy i nowych substancji psychoaktywnych na młody organizm. Dostarczanie uczniom i rodzicom wiedzy na temat konsekwencji brania, picia, palenia. Dostarczanie wiedzy o HIV i AIDS. Podnoszenie poziomu wiedzy na temat zagrożeń wynikających z używania substancji psychoaktywnych (ze szczególnym zwróceniem uwagi na dopalacze). Pogadanki, zajęcia warsztatowe, konkursy, lekcje wychowawcze, zajęcia wychowania do życia w rodzinie. Realizacja programu antynikotynowego pt.: Znajdź właściwe rozwiązanie w klasach IV-VI. Zapobiegania ryzykownym zachowaniom. Wzmacnianie w uczniach umiejętności odmawiania i kształtowanie postawy asertywnej Obserwacja uczniów podczas przerw, lekcji, zajęć pozalekcyjnych, dyskotek szkolnych. Nie dopuszczać do przebywania na terenie szkoły osób obcych. 10
ZDROWIE UCZNIA Życie i zdrowie jako największe wartości. Ukazanie uczniom wartości życia i zdrowia. Zapoznanie uczniów ze zdrowym stylem życia Uświadomienie uczniom, że warto "inwestować" w swoje zdrowie. Umacnianie poczucia własnej wartości. Przedstawienie podstawowych informacji na temat niezdrowego jedzenia oraz zaburzeń odżywania. Wyjaśnianie, iż życie i zdrowie to Lekcje wychowawcze, pogadanki Pedagog największe wartości. Biblioteka Uświadamianie, jak zdrowo żyć, Zajęcia świetlicowe Wychowawcy unikać zagrożeń dla zdrowia i życia Sam. klasowy - uczeń wie, że ma być Działalność Szkolnych Klubów: PCK, Pielęgniarka przyjacielem dla siebie. 4H, Klub Wiewiórka Nauczyciele Pracownicy Wzmacnianie poczucia wartości Bogata oferta zajęć sportowych szkoły własnej osoby. Szkolny Dzień Sportu Psycholog PCK Konkursy plastyczne Inne Kluby Ukazanie negatywnych skutków Szkolne nieprawidłowego odżywiania się Spotkania z dietetykiem 11
SŁABE WYNIKI W NAUCE Aktywizacja uczniów w Osiąganie lepszych wyników nauce. Upowszechnianie aktywizujących celu podnoszenia wyników metod nauczania. w nauce Stosowanie elementów oceniania Zwiększenie motywacji do nauki. kształtującego Aktywizowanie uczniów. Prezentowanie osiągnięć uczniów. Zwiększanie świadomości wśród rodziców na Niska samoocena uczniów. temat współpracy ze szkołą Dostosowanie oferty zajęć Poziom absencji. pozalekcyjnych do potrzeb Problemy rozwojowe. uczniów. Brak celów życiowych. Rozbudzanie zainteresowań u dzieci Wagary. Lenistwo. Zachęcanie do rozwoju zainteresowań. Trudna sytuacja rodzinna Stymulowanie szeroko rozumianego rozwoju dziecka Organizowanie pomocy koleżeńskiej. Ścisła współpraca z rodzicami. Opracowanie planu współpracy z rodzicami. Zwrócenie szczególnej uwagi na systematyczne uczęszczanie dzieci do szkoły. Rozpoznawanie problemów rozwojowych uczniów. Stosowanie metod aktywizujących. Informacja w holu szkoły o zajęciach pozalekcyjnych, czasie ich trwania, terminie spotkań. Nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności. Organizowanie wycieczek dla uczniów wyróżniających się. Elementy motywacji w systemie oceniania. Konkursy przedmiotowe, czytelnicze i sportowe. Przegląd Dorobku Artystycznegowystawa prac, występy uczniów, prezentacja dyplomów i pucharów. Prezentacja pucharów-witryna w holu szkoły. Nagrody na koniec roku szkolnego. Stypendia dla najlepszych uczniów Monitorowanie absencji uczniów. Nagradzanie za 100% frekwencję. Nauczyciele Świetlica Biblioteka Organizacje szkolne Dyrektor, Wychowawcy Pedagog Psycholog Sam. klasowe Wspieranie rodziców w działaniach wychowawczo-edukacyjnych (sporządzanie pisemnych kontraktów z rodzicami uczniów mających trudności dydaktyczne) 12
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W wyniku działań profilaktycznych uczeń: - zachowuje się bezpiecznie w szkole i poza nią, - radzi sobie w sytuacji przemocy, stresu i zagrożenia, - jest asertywny, - zna konsekwencje zażywania narkotyków, palenia, picia i wpływu używek na własne zdrowie, - prowadzi zdrowy styl życia, właściwie wykorzystuje czas wolny, - prawidłowo ocenia swoje możliwości i szanse na dalsze kształcenie, - umiejętnie korzysta z komputera i Internetu, - otwiera się na siebie i innych (mówi o swoich problemach, uczuciach i poprzez właściwe postawy własne niesie pomoc innym), - zna podstawowe zasady zachowania się, jest kulturalny. SPOSOBY REALIZACJI Treści SPP w większości realizuje się na godzinach wychowawczych i poszczególnych przedmiotach. Można je realizować podczas szkolnego festynu, zajęć pozalekcyjnych, wycieczek i zajęć terenowych oraz zajęć z pedagogiem i psychologiem. Nauczyciel sam decyduje o metodzie służącej do realizacji celu (przeważnie będą to zajęcia warsztatowe, pogadanki, dyskusje, burza mózgów ). Formą realizacji będzie też propaganda wizualna, czyli gazetki informacyjne, filmy, plakaty, ulotki informacyjne, wystawy i projekty. Oddziaływaniami profilaktycznymi objęci są także rodzice a cele profilaktyczne realizowane są poprzez warsztaty dla rodziców oraz konsultacje i pogadanki wychowawcze. - dyrektor/ wicedyrektor szkoły - wychowawcy klas - nauczyciele pozostałych przedmiotów - pedagog szkolny - psycholog - rodzice - pielęgniarka szkolna - WSPÓŁODPOWIEDZIALNI - pracownicy obsługi w szkole OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJĘ
Sposoby ewaluacji programu profilaktyki: 1. Monitoring 2. Obserwacja 3. Ankietowanie Niniejszy Program Profilaktyki został przyjęty do realizacji uchwałą Rady Pedagogicznej w dniu:... Rada Rodziców:... Samorząd Uczniowski:... 14