TECHNIKI KOMUNIKACYJNE W RELACJI LEKARZ PACJENT. Kurs dla studentów Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Transkrypt

1 PROGRAM ZAJĘĆ FAKULTATYWNYCH: TECHNIKI KOMUNIKACYJNE W RELACJI LEKARZ PACJENT Kurs dla studentów Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Cele zajęć: Spotkania prowadzi: Łukasz Fijałkowski, Dyrektor Client Training Academy, PriceWaterhouseCoopers Czas trwania: 32 h lekcyjne (8 spotkań po 4 godziny) 1. Uświadomienie studentom znaczenia i potrzeby umiejętności komunikowania się w aspekcie ogólnospołecznym oraz w kontekście specyfiki wykonywanego przez nich w przyszłości zawodu. 2. Poznanie czynników sprzyjających oraz zagroŝeń relacji interpersonalnych wynikających ze specyfiki relacji LEKARZ PACJENT. 3. Wykorzystywanie umiejętności komunikowania się do osiągania celów medycznych. 4. Nauczenie przyszłych lekarzy technik komunikacyjnych przydatnych do: a. budowania zaufania pacjenta b. egzekwowania zaleceń lekarskich c. optymalizacji podejmowanych przez pacjenta decyzji doraźnych d. budowania determinacji pacjenta w decyzjach długofalowych (np. zmiana trybu Ŝycia) e. wsparcia psychologicznego w walce z chorobą. 5. Pokazanie roli emocji i umiejętności ich kontrolowania w codziennej pracy lekarza 6. Nauczenie odpowiednich zachowań w obliczu sytuacji trudnych Metody zajęć: Zajęcia prowadzone będą metodą warsztatową, wykorzystującą elementy: wykładu/prezentacji, dyskusji, prac grupowych, indywidualnych, studiów przypadków oraz ćwiczeń praktycznych. Przy prowadzeniu zajęć stosujemy amerykańską metodę dydaktyczną 4MAT, firmy Aboutlearning Inc. Prowadzący jest certyfikowanym trenerem tej metody. Uzasadnienie wprowadzenia do zajęć: Relacja LEKARZ PACJENT jest bardzo waŝnym lecz niestabilnym układem na podstawowym poziomie komunikacji społecznej - pomiędzy dwojgiem ludzi. Ranga układu wynika z materii, której on dotyczy, czyli Ŝycia i zdrowia, a stabilności układu zagraŝa zawsze występująca na korzyść lekarza asymetria wiedzy oraz dyskomfort psychiczny i fizyczny pacjenta. To zaburzenie równowagi komunikacyjnej nie sprzyja budowaniu właściwej relacji, będącej podstawą procesu terapeutycznego, a jej brak upośledza efekty leczenia i generuje konflikty. Obie strony stosują róŝną hierarchię waŝności. Lekarz koncentruje się na jakości procesu diagnostyczno-terapeutycznego, czego nie jest w stanie docenić pacjent ze względu na

2 wspomnianą asymetrię wiedzy. Profesjonalizm lekarza jest oceniany z opóźnieniem, a kryterium stanowi subiektywna ocena skutków leczenia. Natomiast dla pacjenta duŝe znaczenie mają pozamedyczne elementy kontaktu. Są nimi po ludzku uzasadnione potrzeby natury emocjonalnej, takie jak oczekiwanie co najmniej empatii (jeśli nie sympatii), manifestacji chęci pomocy, pociechy i informacji. Ich brak oraz towarzyszące chorobie cierpienie, lęk i obniŝenie nastroju sprzyjają wystąpieniu, rujnujących komunikację, kompensacyjnym reakcjom agresywnym. Do budowania porozumienia na płaszczyźnie pozamedycznej (kontakt z chorym człowiekiem) niezbędne jest poznanie mechanizmów rządzących emocjami, a takŝe technik komunikacyjnych, pozwalających na sterowanie nimi. Umiejętność komunikacji staje się w dzisiejszym świecie coraz waŝniejsza. Korzystają z tych technik sprzedawcy, politycy, często w sposób niewłaściwy. Natomiast w rękach lekarzy ta wiedza moŝe być wykorzystywana dla ogólnego dobra. W natłoku technologii, wzrastającym tempie Ŝycia oraz szeregu chorób o podłoŝu stresowym, lekarz powinien umieć korzystać z narzędzi komunikacyjnych jako sposobu na: angaŝowanie pacjenta w procesy decyzyjne w celu gospodarowania dostępnymi zasobami oraz dzielenia odpowiedzialności. doskonalenie istotnych w medycynie umiejętności obserwacji i oceny wychwytywanie wczesnych, atypowych anomalii, nie składających się w usystematyzowane syndromy eliminowanie negatywnego wpływu nastroju i temperamentu lekarza na podejmowane decyzje polepszanie skuteczności terapii przez indukowanie współpracy pacjenta (zrozumienie, dyscyplina terapeutyczna ) zachowanie w trudnych sytuacjach, budowanie prestiŝu lekarza jako zawodu zaufania publicznego, Jeśli lekarze zwiększą swoje umiejętności komunikowania się, beneficjentami będziemy wszyscy. Zacieśni się więź lekarza z pacjentem, wzrośnie autorytet lekarski i zaufanie do profesji, do normalnego wymiaru zostanie zredukowany problem konfliktów, zagroŝona technicyzacją medycyna otrzyma równowaŝącą porcję humanizmu, a pacjent szansę bycia podmiotem.

3 Program zajęć: Lp Temat Zawartość Sposób realizacji 1 Wprowadzenie Prezentacja prowadzącego Prezentacja programu zajęć i uzgodnienie zasad podczas Praca w grupach nich obowiązujących Poznanie oczekiwań uczestników oraz prowadzącego 2 Relacja lekarzpacjent 3 Rola komunikacji w procesie leczenia 4 Kontakt z lekarzem oczami pacjenta 5 Definicja komunikacji 6 Techniki komunikacyjne Korzenie relacji lekarz pacjent jako relacji opartej na zaufaniu Dysproporcja wiedzy w relacji lekarz-pacjent i jakie wynikają z tego ryzyka Odpowiedzialność lekarza w tej relacji Elementy wpływające na nią Konsekwencje zaburzenia tej relacji Przypadek medyczny vs chory człowiek Jak funkcjonuje chory człowiek i jakie targają nim emocje, obawy Wpływ odpowiedniej komunikacji na współpracę pacjenta oraz efekty leczenia śyczliwość dlaczego jest waŝna i w jaki sposób ją okazywać Emocje pacjenta. Inteligencja emocjonalna (Goleman) Pytania, które chciałby zadać lecz z róŝnych powodów nie zadaje Ludzka reakcja na zmianę (Janssen) Oczekiwania od lekarza Cele komunikowania się (jak rozpoznać skuteczną komunikację) Proces komunikowania się Pułapki w komunikowaniu się i konsekwencje z nich wynikające Wprowadzeni do komunikacji jako umiejętności, której moŝna się nauczyć Komunikacja jednokierunkowa Praca indywidualna Prezentacja wyników pracy indywidualnej Praca grupowa Omówienie studium przypadku Przykłady

4 vs komunikacja dwukierunkowa 7 Empatia Definicja empatii i korzyści z jej stosowania Jak okazywać empatię 8 Umiejętność słuchania 9 Technika zadawania pytań 10 Budowanie wiarygodności 11 Postępowanie w trudnych sytuacjach 12 Podsumowanie zajęć Psychologiczne aspekty umiejętności słuchania. Okazywanie koncentracji i szacunku, a ich skutki w diagnozie i terapii. Technika słuchania Czemu słuŝy technika zadawania pytań. Diagnozie ale równieŝ uświadomieniu i sprzedawaniu idei. Sposób na wpływanie na postępowanie innych RóŜne rodzaje pytań i ich odpowiednie stosowanie Parafrazowanie i podsumowywanie Wyniki badań (Machrabian) Komunikacja werbalna i niewerbalna Czynniki wpływające na wiarygodność w komunikacji niewerbalnej Konstruowanie komunikatu werbalnego, by uzyskać maksymalnie jasny przekaz i zaangaŝowanie pacjenta Techniki Lewo i Prawopółkulowe (4MAT). Umiejętność odpowiedzi na pytania RóŜne rodzaje trudnych sytuacji w pracy lekarza: o medyczne o Ŝyciowe o zachowanie pacjenta Analiza Transakcyjna jako narzędzie do utrzymywania odpowiedniego poziomu komunikacji w trudnych sytuacjach (Berne) Informacja zwrotna od studentów Formalna ocena zajęć Przykłady Test indywidualny Ćwiczenia w parach Ćwiczenia w parach Kwestionariusze oceny Bibliografia: Eric Berne, W co grają ludzie Daniel Goleman, Inteligencja emocjonalna Jerome Groopman, Jak myśli lekarz Dale Carnegie, Jak zdobyć przyjaciół i zjednać sobie ludzi

5 Robert Cialdini, Wywieranie wpływu na ludzi