PROGRAM PROFILAKTYKI PRZEDSZKOLA ORAZ SZKOŁY PODSTAWOWEJ MARCO POLO WE WROCŁAWIU

Transkrypt

1 PROGRAM PROFILAKTYKI PRZEDSZKOLA ORAZ SZKOŁY PODSTAWOWEJ MARCO POLO WE WROCŁAWIU Wrocław, 24 września 2015r. 1

2 Podstawa prawna: Rozporządzenie MEN z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej, zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001r. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.) CEL I ZADANIA SZKOLNO - PRZEDSZKOLNEJ PROFILAKTYKI Działalność edukacyjna naszej szkoły i przedszkola określana jest przez zestaw programów nauczania i wychowania, program wychowawczy i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów, wychowanków oraz potrzeb środowiska. Nadrzędnym celem profilaktyki szkoły podstawowej i przedszkola jest chronienie ucznia przed zagrożeniami na każdym poziomie jego rozwoju. Ponadto należy rozwijać u ucznia, wychowanka umiejętności nawiązywania kontaktu, usprawniać relacje interpersonalne. Stwarzać uczniowi sytuacje podnoszące jego poczucie wartości, nakłaniać do pracy nad sobą, wskazywać pozytywne wzorce. Biorąc pod uwagę spostrzeżenia kadry dydaktycznej i specjalistów, motywy negatywnych zachowań uczniów, a także czynniki sprzyjające tworzeniu dobrej sytuacji wychowawczej szkoły i przedszkola należy przyjąć następujące kierunki działań profilaktycznych: A) dbać o bezpieczeństwo uczniów w szkole, przedszkolu i poza nimi B) promować zdrowy styl życia C) zapobiegać przemocy i agresji oraz stresowi D) zapobiegać niepowodzeniom szkolnym i przedszkolnym E) nieść pomoc uczniów z rodzin problemowych i w trudnej sytuacji materialnej realizacja programów zdrowotnych (psychodietetyka) F) wspierać dzieci 6-letnie m.in. z uwagi na obniżenie wieku szkolnego 2

3 OKREŚLENIE KWESTII I KRYTERIÓW SZKOLNO - PRZEDSZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI NA PODSTAWIE OCENY POTRZEB I ZASOBÓW SZKOŁY, PRZEDSZKOLA SKOMPONOWANO PROGRAM PROFILAKTYKI OBEJMUJĄCY PONIŻSZE BLOKI TEMATYCZNE (OBSZARY). Psyche Zdrowie Bezpieczeństwo Bezpieczeństwo Zapobieganie niebezpieczeństwom w szkole i w przedszkolu Osłabienie czynników ryzyka Wczesna interwencja w sytuacji zaistniałego ryzyka Diagnoza zagrożeń i niebezpieczeństwa w szkole, przedszkolu Zwiększenie samoświadomości uczniów, wychowanków co do niebezpieczeństwa i zagrożeń Zapobieganie zachowaniom agresywnym 3

4 Zdrowie Zdrowe odżywanie Mleko w szkole Warzywa i Owoce w szkole Profilaktyka uzależnień (klasy IV-VI) Psyche Dbanie o wszechstronny rozwój dziecka i dobro uczniów, wychowanków, Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów przez przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym Motywowanie uczniów do nauki, Wspieranie uczniów zdolnych oraz rozwijanie zainteresowań uczniów, Wzmacnianie poczucia własnej wartości, Rozwijanie samoświadomości i akceptacji siebie, Rozwijanie pozytywnego myślenia, Kształtowanie zachowań asertywnych, zapoznanie z podstawowymi informacjami na temat asertywności, Zaznajomienie z pojęciem: emocje, oraz ich rodzajami, Kształtowanie umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami, Rozwijanie umiejętności wyrażania uczuć i przyznawania się do błędów, Rozwijanie umiejętności współpracy, budowanie zaufania, Przełamywanie onieśmielenia, współpraca i integracja Kształtowanie odpowiedzialności za siebie i innych, Rozwijanie postaw życzliwości, szacunku i zrozumienia, Rozwijanie poczucia przynależności do rodziny, grupy, klasy, społeczności lokalnej, Kształtowanie umiejętności rozumienia własnych ról społecznych, Rozwijanie umiejętności odróżniania dobra od zła, Kształtowanie poczucia tożsamości i przynależności do danego miejsca, Kształtowanie pojęcia tolerancji Metody pracy Ankiety Burza mózgów Pogadanki, dyskusje Warsztaty Drama Gry i zabawy 4

5 REALIZOWANE PROJEKTY W RAMACH PROGRAMU PROFILAKTYKI: - JAK RADZIĆ SOBIE ZE STRESEM ( ZAŁĄCZNIK NR 1) - URZECZYWISTNIANIE MARZEŃ, JAK DOTKNĄĆ GWIAZD? CZYLI WZMACNIANIE POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI (ZAŁĄCZNIK NR 2) - STOP DYSKRYMINACJI (ZAŁĄCZNIK NR 3) - DBAMY O ZDROWIE - BEZPIECZEŃSTWO W INTERNECIE (W RAMACH PROGRAMU CHRONIMY DZIECI ) - TYDZIEŃ TOLERANCJI (LISTOPAD) ZADANIA PROFILAKTYCZNE Zadania profilaktyczne nauczycieli szkoły i przedszkola. informowanie na bieżąco wychowawców o niewłaściwym zachowaniu ich wychowanków zarówno przez nauczycieli dyżurujących, jak pozostałych nauczycieli i pracowników szkoły, obserwacja zachowania uczniów w miejscach publicznych i zwracanie uwagi na przejawy agresji, palenia papierosów, spożywania alkoholu czy niszczenia mienia. wdrażanie do świadomego unikania zagrożeń oraz kształtowanie umiejętności odmawiania i negocjacji, natychmiastowa, zgodna ze Statutem Szkoły/Przedszkola reakcja na przejawy agresji rówieśniczej, przemocy i zachowania dyskryminacyjne. dawanie przykładów odpowiedzialności, sumienności, umiejętności rozwiązywania konfliktów, radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Zadania profilaktyczne wychowawców klasowych, grup przedszkolnych. pomoc uczniom w rozwiązywaniu trudności życiowych i rodzinnych, uruchomienie akcji informacyjnej mającej na celu uświadomienie uczniom możliwości zwrócenia się z problemem do konkretnej osoby w szkole: wychowawcy, pedagoga, psychologa, dyrektora szkoły, podnoszenie poziomu kultury osobistej uczniów - godziny wychowawcze dotyczące zachowania się w stosunku do rówieśników, osób dorosłych, w miejscach publicznych (kino, teatr, itp.), współpraca z rodziną- inicjowanie spotkań mających na celu omawianie problemów wysuwanych przez rodziców, np. wywiadówki profilaktyczne, realizacja programów profilaktycznych dotyczących palenia tytoniu i picia alkoholu, przeciwdziałania agresji, rozwijania umiejętności interpersonalnych, wprowadzanie zajęć redukujących napięcie, relaksacyjnych, zajęć śródlekcyjnych, organizacja koleżeńskiej pomocy w nauce, 5

6 kształtowanie postaw poszanowania mienia wspólnego, dbałości o estetykę klasy, szkoły i otoczenia, systematyczne informowanie rodziców o postępach w nauce i zachowaniu ich dzieci, pomoc w poznawaniu samego siebie i kształtowaniu pożądanego systemu wartości. Zadania profilaktyczne pedagoga szkolnego pomoc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych, wprowadzanie zewnętrznych programów profilaktycznych organizowanie pogadanek, prelekcji dla uczniów z udziałem policji, psychologa, lekarza, pedagogizacja rodziców. Zadania profilaktyczne psychologa szkolnego pomoc w rozwiązywaniu problemów wychowawczych, indywidualna pomoc uczniom w rozwiązywaniu sytuacji trudnych, organizowanie pogadanek, prelekcji i godzin wychowawczych dla uczniów, psychoedukacja rodziców, wsparcie nauczycieli. EWALUACJA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH Diagnozowanie potrzeb występujących w danej instytucji Formułowanie celów jakie efekty działań profilaktycznych można osiągnąć w dłuższej perspektywie Określenie zadań i metod jakie realistyczne działania powinny być przeprowadzone dla osiągnięcia tych celów i przy pomocy jakich metod Rozpoznawanie zasobów potrzebnych do realizacji tych zadań Pozyskiwanie środków finansowych dla realizacji programów profilaktycznych Tworzenie zespołów potrzebnych dla realizacji programów profilaktycznych Wdrażanie opracowanych projektów programów Ocena realizacji ustalenie wskaźników i sposobów rejestracji zmian Aktualizacja programów Program profilaktyki zatwierdzony przez Radę Pedagogiczną w dniu Zaopiniowany przez Radę Rodziców w dniu... Zaopiniowany przez Samorząd Uczniowski w dniu

7 ZAŁĄCZNIK NR 1 Jak radzić sobie ze stresem Wprowadzenie do projektu. Idea projektu Kształtowanie umiejętności radzenia sobie ze stresem zagrażającym prawidłowemu rozwojowi psychicznemu i fizycznemu u dzieci oraz eliminacja zachowań agresywnych przy aktywnym treningu relaksacyjnym Opis wybranego modelu i strategii Model edukacji społecznej, strategia edukacyjna - pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych. Model promocji zdrowia, strategia pozytywna, skoncentrowana na zasobach i rozwoju czynników chroniących. Cele główne programu - rozwijanie samoświadomości o negatywnych skutkach stresu i kształtowanie umiejętności radzenia sobie z nim, - pomoc w samoakceptacji uczniów, rozwijanie wiary we własne siły, - integracja grupy, - wyeliminowanie (ograniczenie) agresji, spowodowanej nadmiernym stresem, - wyeliminowanie depresji i załamań psychicznych spowodowanych brakiem umiejętności radzenia sobie z emocjami oraz nasilonym stresem, - kształtowanie umiejętności wyciszenia się i odprężenia poprzez ćwiczenia relaksacyjne oraz jogę. Cele szczegółowe - uczeń wie co to stres i jak może się on objawiać, - uczeń zna negatywne skutki stresu, ma świadomość o chorobach jakie może wywołać przy dużym nasileniu i długim czasie oddziaływania na organizm, - uczeń zna metody radzenia sobie ze stresem, stara się eliminować jego wpływ, - kształtowanie poczucia odpowiedzialności za stan swojego zdrowia i umysłu, - potrafi wskazać sposoby uniknięcia stresu, - uczeń wierzy w swoje siły, zna swoją wartość, - uczeń potrafi wskazać swoje mocne cechy i dobre strony, - uczeń chce rozwijać swoje umiejętności, - rozumie, że należy podejmować działania w kierunku rozwijania swojej osobowości, - zna pozytywne i negatywne czynniki jakie wpływają na kształtowanie ich samych, - uczeń wie co to agresja, przemoc i do czego prowadzi, - zna metody radzenia sobie z agresją, 7

8 Metody i formy pracy: - potrafi argumentami bronić swoich przekonań i racji, - wie, że w życiu zdarzają się zarówno porażki jak i sukcesy, - potrafi znosić porażkę nie mając do siebie pretensji i żalu, - potrafi reagować w sytuacjach zagrożenia w inny sposób niż agresja, - uczeń stara się pracować nad swoim umysłem aby zminimalizować negatywne skutki stresu, - uczeń potrafi krytycznie wskazać stan swojego narażenia na stres, - uczeń zna metody ćwiczeń relaksacyjnych i wyciszających, - uczeń zdaje sobie sprawę, że mają one duży wpływ na jasność i czystość umysłu, - uczeń chętnie podejmuje działania mające na celu zniwelowanie negatywnych skutków działania stresu. - praca w grupach - praca indywidualna - burza mózgów - mapa myśli - pogadanka - dyskusja - prace plastyczne - ćwiczenia relaksacyjne i fizyczne 8

9 ZAŁĄCZNIK NR 2 Urzeczywistnianie marzeń, jak dotknąć gwiazd? Czyli wzmacnianie poczucia własnej wartości Wprowadzenie do projektu. Idea projektu Celem projektu Gwiazdy są tu symbolem marzeń, potrzeb i oczekiwań jakie ma każdy uczestnik zajęć. Projekt skierowany jest do dzieci w wieku 7-13 lat uczęszczających do wrocławskich szkół i świetlic środowiskowych. Są to osoby, które w sposób szczególny potrzebują pomocy w procesie kształtowania/ wzmacniania poczucia własnej wartości i wiary w siebie, swoje możliwości. Takie skonstruowanie zadań, dzięki którym dzieci będą mogły zrozumieć, jakie cechy i umiejętności są potrzebne do tego, by dosięgnąć gwiazd, czyli skutecznie realizować swoje plany, pomysły. Ma on także pomóc uczestnikom lepiej poznać siebie, swoje wady i zalety, wykluczyć negatywne myślenie o sobie, o innych, o przyszłości. Przede wszystkim jednak podstawowym celem, jest to, by wychowankowie sami posiedli takie kwalifikacje, które pozwolą im odkrywać siebie, obiecująco patrzeć na świat i jego oferty, wierzyć w siebie, a w efekcie tych doświadczeń posiąść wysokie poczucie własnej wartości. W związku z tym wychowankowie dowiedzą się również wielu cennych informacji na temat własnych uczuć, emocji. Obok wiedzy merytorycznej na ich temat posiądą również praktyczne wskazówki na temat tego jak sobie z nimi radzić. Oczekuje się, że dzieci po zakończeniu projektu będą przejawiać większą samoświadomość, tolerancję względem własnej osoby jaki i innych, będą szanować siebie, a także asertywnie bronić swojego zdania, unikając zachowań agresywnych. Z kolei poczucie wewnętrznego spokoju i umiejętność panowania nad emocjami, pozwoli im budować wartościowe relacje interpersonalne, które opierają się na szacunku i zrozumieniu względem drugiego człowieka. Zakłada się również, że w trakcie trwania zajęć wychowankowie będą mieli okazję osiągać równowagę psychiczną, będą zadowoleni i dumni z podejmowanych przez siebie działań i aktywności, dzięki czemu będą charakteryzować się dobrym samopoczuciem i pozytywnym uosobieniem. Dzięki proponowanym zmianom jakość całego procesu nauczania, w którym uczestniczą wychowankowie znacznie wzrośnie, ulegnie poprawie, a w przyszłości oni sami będą lepiej radzić sobie w życiu osobistym i zawodowym. Cele poszczególnych 9

10 Projekt zawiera następujące bloki tematyczne bloków tematycznych przeplatają się ze sobą, dzięki czemu treść wszystkich ćwiczeń pełni spójną całość. Program opiera się na ćwiczeniach praktycznych, by były one łatwiejsze do zapamiętania, ciekawsze, by pochłaniały więcej uwagi dzieci jest, takie skonstruowanie zadań, dzięki którym dzieci będą mogły zrozumieć, jakie cechy i umiejętności są potrzebne do tego, by dosięgnąć gwiazd, czyli skutecznie realizować swoje plany, pomysły. Ma on także pomóc uczestnikom lepiej poznać siebie, swoje wady i zalety, wykluczyć negatywne myślenie o sobie, o innych, o przyszłości. Przede wszystkim jednak podstawowym celem, jest to, by wychowankowie sami posiedli takie kwalifikacje, które pozwolą im odkrywać siebie, obiecująco patrzeć na świat i jego oferty, wierzyć w siebie, a w efekcie tych doświadczeń posiąść wysokie poczucie własnej wartości. W związku z tym wychowankowie dowiedzą się również wielu cennych informacji na temat własnych uczuć, emocji. Obok wiedzy merytorycznej na ich temat posiądą również praktyczne wskazówki na temat tego jak sobie z nimi radzić. Oczekuje się, że dzieci po zakończeniu projektu będą przejawiać większą samoświadomość, tolerancję względem własnej osoby jaki i innych, będą szanować siebie, a także asertywnie bronić swojego zdania, unikając zachowań agresywnych. Z kolei poczucie wewnętrznego spokoju i umiejętność panowania nad emocjami, pozwoli im budować wartościowe relacje interpersonalne, które opierają się na szacunku i zrozumieniu względem drugiego człowieka. Zakłada się również, że w trakcie trwania zajęć wychowankowie będą mieli okazję osiągać równowagę psychiczną, będą zadowoleni i dumni z podejmowanych przez siebie działań i aktywności, dzięki czemu będą charakteryzować się dobrym samopoczuciem i pozytywnym uosobieniem. Dzięki proponowanym zmianom jakość całego procesu nauczania, w którym uczestniczą wychowankowie znacznie wzrośnie, ulegnie poprawie, a w przyszłości oni sami będą lepiej radzić sobie w życiu osobistym i zawodowym. Cele poszczególnych bloków tematycznych przeplatają się ze sobą, dzięki czemu treść wszystkich ćwiczeń pełni spójną całość. Program opiera się na ćwiczeniach praktycznych, by były one łatwiejsze do zapamiętania, ciekawsze, by pochłaniały więcej uwagi dzieci. Blok I: Urzeczywistnianie marzeń, jak dotknąć gwiazd? Czyli wzmacnianie poczucia własnej wartości Blok II: Samoakceptacja, pewność siebie, czyli: jestem wartościowym człowiekiem 10

11 Cele szczegółowe Blok III: Znam siebie i bronię swojego zdania. O asertywności Blok IV: Pozytywne myślenie drogą do sukcesu Blok V: Radość, złość, żal, czyli jak radzić sobie z emocjami Blok VI: Razem łatwiej, czyli współpracujemy, by osiągać nasze cele Wychowanek: zna swoje mocne i słabe strony, wie jak je konstruktywnie wykorzystywać, planuje ich rozwój, precyzuje swoje marzenia, pragnienia, cele, zainteresowania, uczucia, tworzy listę swoich marzeń, potrafi o nich mówić, wie jakie cechy są pomocne podczas realizowania marzeń, jest świadomy swojej wartości, patrzy na siebie pozytywnie, wie, że jego los zależy od niego, nie jest skazany na niepowodzenie, wie, że każdy jest inny i niepowtarzalny. akceptuje siebie i innych, dostrzega swoją wartość, docenia i szanuje swoje mocne i słabe strony, oraz wady i zalety innych, akceptuje swój wygląd zewnętrzny, wierzy we własne siły i możliwości, jest dumny ze swoich osiągnięć, wie, że ma prawo do wyrażania swojej odmienności, próbuje ją wyrażać, szanuje odmienność innych osób, wypowiada się na temat przeszłości, teraźniejszości, przyszłości, wie czym jest asertywność, rozpoznaje zachowania asertywne, uległe, agresywne, zna cechy osoby asertywnej i przejawiającej zachowania uległe, wzmacnia przekonanie o własnej skuteczności i prawie wyrażania siebie, swojego zdania, wyraża swoje zdanie w sposób asertywny, zna prawa asertywne, zna swoje prawo do odmawiania innym osobom, ma świadomość własnych praw, wie jakie uczucia towarzyszą osobom, których prawa są łamane, 11

12 potrafi nazywać swój nastrój, pokazywać uczucia przy pomocy gestów i mimiki, rozróżnia ocenę od opinii, potrafi przyznać się do popełnionego błędu, wie, jak ważne jest pozytywne myślenie w życiu człowieka, podejmuje działania, które zwiększają jego pozytywną energię, wie, jakie działania, zachowania pozwalają uchronić od negatywnego nastawienia do ludzi, świata, własnej osoby, wie, jakie myśli działania, uczucia towarzyszą osobie, która myśli pozytywnie/negatywnie, pozbywa się strachu, negatywnych myśli, wie co to są: emocje, uczucia, rozpoznaje i wyraża swoje emocje, opisuje emocje, które towarzyszą mu w różnych sytuacjach, wskazuje sytuacje, w których jest szczęśliwy/ smutny, wie, dlaczego niektóre emocje są trudne, wie jak sobie z nimi radzić, wie, jak emocje wpływają na człowieka, jego zachowania i działania, rozumie, że każdy ma prawo do wyrażania uczuć na swój własny sposób, wie, czym jest złość i do jakich zachowań może doprowadzić, używa sformułowań, technik, które niwelują złość, wie co się dzieje z człowiekiem gdy się złości, wie jak on sam reaguje, gdy jest zły, potrafi ustosunkować się do zachowań agresywnych, potrafi artykułować swoją złość, bez przejawiania zachowań agresywnych, wie, jak ważna jest współpraca, bierze odpowiedzialność za siebie i innych, wykazuje się życzliwości i zrozumieniem względem innych, darzy zaufaniem swoich kolegów/ koleżanki, wie jakie cechy pomagają we współpracy a jakie przeszkadzają. podejmuje działania w celu zmiany własnych zachowań, które mogą we współpracy przeszkadzać, chętnie pomaga innym, wykazuje się zaangażowaniem, przełamuje onieśmielenie i wstyd, buduje relacje oparte na współpracy i zrozumieniu. 12

13 Metody Oparte na praktycznej działalności uczniów: zajęcia praktyczne, Słowna: pogadanka, wyjaśnienie, dyskusja, Aktywizująca: burza mózgów, inscenizacje Formy Indywidualna, zbiorowa 13

14 ZAŁĄCZNIK NR 3 PROJEKT Stop DYSKRYMINACJI. Nauka tolerancji sposobem na zapobieganie dyskryminacji 14

15 1.Działania w roku szkolnym 2015/2016 będą przyświecać idei walki z dyskryminacja oraz krzewieniu wśród uczniów szeroko pojętej tolerancji. Dzisiejsze czasy wymagają od każdego człowieka postawy otwartości na wszelkiego rodzaju inności występujące w społeczeństwie. Coraz częściej nagłaśniane są w mediach przejawy dyskryminacji, rozpoznawalne już wśród najmłodszych członków społeczeństwa- w szkołach podstawowych, a przecież każdy chce, aby dzieci w szkołach czuły się bezpieczne i akceptowane. Na początku warto jest zastanowić się czym tak naprawdę jest dyskryminacja? W literaturze istnieje wiele wyjaśnień tego pojęcia, najczęściej jednak podawane jest, iż dyskryminacja to wykluczenie społeczne, objawiające się poprzez traktowanie danej osoby mniej przychylnie w porównywalnej sytuacji, ze względu na jakąś cechę np. płeć, okres rozwojowy, niepełnosprawność, wyznawaną religię, światopogląd, narodowość, rasę lub status społeczny etc. Zjawisko to najczęściej rozpoczyna się od dyskryminacji słownej, a kończy na przejawach przemocy wobec drugiego człowieka. Dlatego też tak doniosłą rolę w kształtowaniu postaw antydyskryminacyjnych odgrywamy my- dorośli; rodzice, nauczyciele i opiekunowie dzieci. Od naszych nierozdzielnych działań zależy to, w jaki sposób zareaguje dziecko spotykając się z dyskryminacją w swoim otoczeniu. Czy dziecko będzie pozwalało na takie zachowanie i wyrażało postawę dyskryminacyjną, czy też będzie protestowało widząc taką postawę wobec innych osób. Sposobem na zapobieganie dyskryminacji wśród dzieci i młodzieży jest uczenie ich tolerancji. To bardzo ważne, ponieważ umiejętność akceptowania różnic daje więcej możliwości w edukacji i innych aspektach życia. Czynnikiem wspomagającym sukces w dzisiejszym świecie jest umiejętność rozumienia i doceniania różnic. Tolerancja to nic innego, jak bycie otwartym na różnice, jakie istnieją między ludźmi. Dotyczy ona osób, a nie zachowań, jakie dane osoby wyrażają. Oznacza to, iż szanujemy człowieka takim jaki jest, ale nie musimy tolerować jego zachowania, szczególnie jeśli owe zachowanie jest nieakceptowane społecznie. Przykładem może być sytuacja w której druga osoba kradnie lub jest agresywna, wtedy jak najbardziej wskazana byłaby stanowczość oraz jasna i konkretna postawa negująca niewłaściwe postępowanie, czego również należy uczyć dzieci. Tolerować to znaczy traktować innych w taki sposób, w jaki sami chcielibyśmy być traktowani. Wydaje się to bardzo proste, jednak trudno wprowadzić tę zasadę w życie, gdyż często zapomina się o tym ważnym aspekcie. W uczeniu dzieci tolerancji najważniejszą rolę odgrywa najbliższe otoczenie dziecka: rodzina i szkoła. Powinniśmy pamiętać, iż najlepszym sposobem uczenia kogoś tolerancji jest bycie tolerancyjnym. To istotne, biorąc pod uwagę fakt, że dzieci uczą się przez naśladownictwo. Największym działaniem szkoły jest dbanie o to, aby dzieci czuły się w nim doceniane i szanowane. Poczucie własnej wartości oraz szacunek do samego siebie powodują akceptację własnej osoby, co z kolei 15

16 przekłada się na akceptację innych ludzi. Na pierwsze miejsce wyłania się więc uznanie do różnic występujących pomiędzy dziećmi, czemu służą między innymi zabawy integracyjne, pogadanki z dziećmi, uczenie rozróżniania własnych emocji oraz uczenie empatii. 2.Co zrobić, aby nauczyć dzieci bycia tolerancyjnym?: Tolerancji warto z dziećmi rozmawiać. Można w tym celu sięgnąć do zabawek, bajek i książek, by rozmawiać na przykładzie konkretnych bohaterów. Zadbaj o różnorodność kontaktów, w którym dziecko będzie mogło poznać inne środowiska, kultury etc. Przywiązuj szczególną uwagę do tego w jaki sposób mówisz o różnicach. Zwróć uwagę na to jakie filmy i programy ogląda dziecko, czy nie są one nastawione na ośmieszanie różnic występujących między ludźmi. W rozmowie z dzieckiem wyrażaj szacunek dla drugiej osoby. Akceptuj i szanuj różnice występujące w obrębie własnej rodziny. Zadbaj o to, aby dziecko akceptowało samego siebie, dopiero wtedy będzie wyrażało akceptację w stosunku do innych. Spraw, aby czuło się doceniane i szanowane. Tolerancja jest nie tylko ważnym czynnikiem wychowania, który warto kultywować i wspierać, jest również sposobem na zapobieganie szerzącej się wśród dzieci dyskryminacji. Należy pamiętać, że dajemy przykład dzieciom własnym zachowaniem i to czego nauczymy go w tym okresie będzie miało wpływ na jego przyszłe postawy i ukształtowanie osobowości. 3.Cykliczne występujące tematy zajęć na poszczególnych przedmiotach mających za zadanie oswajanie uczniów z pojęciami tolerancji i walki z dyskryminacja. Pierwszy etap edukacyjny "Nasze zalety i wady". Scenariusz zajeć dydaktyczno-wychowawczych dla klasy I-III szkoły podstawowej Cele: - budowanie pozytywnego obrazu samego siebie, - kształtowanie i doskonalenie wyrażania własnych emocji, - rozwijanie umiejętności samooceny, - integracja grupy. 16

17 Przewidywane osiągnięcia: - uczeń ma poczucie własnej wartości, - zna swoje słabe i mocne strony charakteru, - próbuje zmienić swoje zachowanie, - dostrzega różnice między ludźmi i akceptuje je. Metody pracy: - zabawy integracyjne, - rozmowy w kręgu, - metoda słowna, praca z tekstem, - metoda działań praktycznych. Formy pracy: - zespołowa, - indywidualna. Pomoce dydaktyczne: - książka (lub płyta) - Julian Tuwim - wiersze dla dzieci: "Skakanka", "Zosia Samosia", "O Grzesiu kłamczuchu i o jego cioci", "Spóźniony słowik", "Dyzio marzyciel", - kredki, - kartony. Przebieg zajęć: 1. Powitanie. Zabawy integracyjne w kręgu. - "Iskierka" przyjaźni" - wszyscy siedzą, trzymając się za ręce. Prowadzący mówi: "Iskierkę przyjaźni puszczam w krąg, niech powróci do mych rąk" i lekko ściska dłoń ucznia siedzącego po prawej stronie. Uczeń przekazuje "iskierkę" dalej, lekko ściskając dłoń dziecka siedzącego obok. 17

18 - "Na powitanie niech wstaną dzieci, które.": - lubią pić mleko, - mają długie włosy, - lubią czytać książki, - mają niebieskie oczy, - mają w domu zwierzątko itp. 2. Krótkie przedstawienie celu i treści zajęć. Nauczyciel wymienia pozytywne i negatywne cechy charakteru: ZALETY - pracowitość - punktualność - prawdomówność - koleżeństwo - zaradność - kulturalne zachowanie - odpowiedzialność WADY - lenistwo - spóźnialstwo - obrażalstwo - przechwalanie się - lekceważenie - kłamanie - samolubstwo 3. Wypowiedzi uczniów. Każde z dzieci wymienia swoją jedną zaletę i jedną wadę charakteru. Nauczyciel pyta: "Czy łatwiej jest mówić o swoich zaletach, czy wadach?" 4. Nauczyciel czyta lub odtwarza z płyty wybrane teksty wierszyków dla dzieci J. Tuwima związane z tematem zajęć. Na bieżąco, po każdym przeczytanym utworze, uczniowie wspólnie z nauczycielem wyszukują pozytywne i negatywne cechy charakteru przedstawionych postaci (Załącznik nr 1). 5. Dzieci wracają do ławek i rysują na przygotowanych kartonach wybranego bohatera z przeczytanych wierszyków. Wykonane obrazki utworzą książeczkę klasową pt.: "Wiersze J. Tuwima - oczami dzieci" (Załącznik nr 2). 6. Podsumowanie zajęć. Nauczyciel przekazuje dzieciom, że poznanie i rozwijanie zalet pozwala uwierzyć w siebie, ułatwia pokonywanie trudności, nawiązywanie pozytywnych kontaktów z rówieśnikami i pomaga osiągać w życiu sukcesy. Każdy powinien pracować nad 18

19 swoim charakterem, pokonywać swoje słabostki i wady, by codziennie stawać się lepszym człowiekiem i wzorem do naśladowania. Rozmowa ma zachęcać i mobilizować dzieci do pracy nad własnym zachowaniem. 7. Podziękowanie uczniom za aktywny udział w zajęciach. Załącznik nr 1 O Grzesiu kłamczuchu i jego cioci - Wrzuciłeś, Grzesiu, list do skrzynki, jak prosiłam? - List, proszę cioci? List? Wrzuciłem, ciociu miła! - Nie kłamiesz, Grzesiu? Lepiej przyznaj się, kochanie! - Jak ciocię kocham, proszę cioci, że nie kłamię! - Oj, Grzesiu, kłamiesz! Lepiej powiedz po dobroci! - Ja miałbym kłamać? Niemożliwe, proszę cioci! - Wuj Leon czeka na ten list, więc daj mi słowo. - No, słowo daję! I pamiętam szczegółowo: List był do wuja Leona, A skrzynka była czerwona, A koperta, no, taka. tego. Nic takiego nadzwyczajnego, A na kopercie - nazwisko I Łódź i ta ulica z numerem, I pamiętam wszystko: Że znaczek był z Belwederem, A jak wrzucałem list do skrzynki, To przechodził tatuś Halinki, I jeden oficer też wrzucał, Wysoki - wysoki, Taki wysoki, że jak wrzucał, to kucał, I jechała taksówka i powóz. I krowę prowadzili i trąbił autobus, I szły jakieś trzy dziewczynki, Jak wrzucałem ten list do skrzynki. Ciocia głową pokiwała, Otworzyła szeroko oczy ze zdumienia: - Oj, Grzesiu, Grzesiu! - Przecież ja ci wcale nie dałam - Żadnego listu do wrzucenia!... Zosia Samosia 19

20 Jest taka jedna Zosia, Nazwano ją Zosia - Samosia, Bo wszystko "Sama! sama! sama!" Ważna mi dama! Wszystko sama lepiej wie, Wszystko sama robić chce, Dla niej szkoła, książka, mama Nic nie znaczą - wszystko sama! Zjadła wszystkie rozumy, Więc co jej po rozumie? Uczyć się nie chce - bo po co, Gdy sama wszystko umie? A jak zapytać Zosi: - Ile jest dwa i dwa? - Osiem! - A kto był Kopernik? - Król! - A co nam Śląsk daje? - Sól! - A gdzie leży Kraków? - Nad Wartą! - A uczyć się warto? - Nie warto! Bo ja sama wszystko wiem I śniadanie sama zjem, I samochód sama zrobię, I z wszystkim poradzę sobie! Kto by się tam uczył, pytał, Dowiadywał się i czytał, Kto by sobie głowę łamał, Kiedy mogę sama, sama! - Toś ty taka mądra dama? A kto głupi jest? - Ja sama! Skakanka "Żeby kózka nie skakała, Toby nóżki nie złamała". Prawda! Ale gdyby nie skakała, Toby smutne życie miała. 20

21 Prawda? Bo figlować - bardzo miło, A bez tego - toby było Nudno... Chociaż teraz musi płakać, Potem będzie znowu skakać! Trudno! Więc gdy cię dorośli straszą, Że tak będzie, jak z tą naszą Kozą, Najpierw grzecznie ich wysłuchaj, Potem powiedz im do ucha Prozą: "A ja znam może dwadzieścia innych kózek, co od rana do wieczora skakały i zdrowe są, i wesołe, i nic im się nie stało, i dalej skaczą! Grunt, żeby się nie bać! Tak skakać, żeby się nic nie stało! Bo inaczej, co by za życie było? Prawda?" I skacz, ile ci się podoba. Niech dorośli zobaczą, jak się to robi! Spóźniony słowik Płacze pani Słowikowa w gniazdku na akacji, Bo pan Słowik przed dziewiątą miał być na kolacji, Tak się godzin wyznaczonych pilnie zawsze trzyma, A już jest po jedenastej - i Słowika nie ma! Wszystko stygnie: zupka z muszek na wieczornej rosie, Sześć komarów nadziewanych w konwaliowym sosie, Motyl z rożna, przyprawiony gęstym cieniem z lasku, A na deser - tort z wietrzyka w księżycowym blasku. Może mu się co zdarzyło? może go napadli? Szare piórka oskubali, srebrny głosik skradli? To przez zazdrość! To skowronek z bandą skowroniątek! Piórka - głupstwo, bo odrosną, ale głos - majątek! Nagle zjawia się pan Słowik, poświstuje, skacze... Gdzieś ty latał? Gdzieś ty fruwał? Przecież ja tu płaczę! A pan Słowik słodko ćwierka: "Wybacz, moje złoto, Ale wieczór taki piękny, ze szedłem piechotą!" Dyzio marzyciel Położył się Dyzio na łące, Przygląda się niebu błękitnemu I marzy: "Jaka szkoda, że te obłoczki płynące 21

22 Nie są z waniliowego kremu... A te różowe - Że to nie lody malinowe... A te złociste, pierzaste - Że to nie stosy ciastek... I szkoda, że całe niebo Nie jest z tortu czekoladowego... Jaki piękny byłby wtedy świat! Leżałbym sobie, jak leżę, Na tej murawie świeżej, Wyciągnąłbym tylko rękę I jadł... i jadł... i jadł..." Drugi etap edukacyjny Język polski Wprowadzanie słownictwa objaśnianie pojęć: dyskryminacja, tolerancja, homofonia, szowinizm, równość rasowa, równość płci szacunek, miłość, przyjaźń, braterstwo, walka rodzinna różnice kulturowe(ich znaczenie dla rozwoju świata) solidarność bezpieczeństwo, opieka kraj, międzykulturowość Wychowanie fizyczne zaznajomienie z dyscyplinami i osiągnięciami para olimpijczyków. historia sportu (igrzyska Olimpijskie) różnice w osiąganych rekordach ze względu na kulturę kobiety w sporcie zajęcia,,w skórze sportowca sprawnego inaczej,, Historia wpływ kolonializmu na rozwój świata, przemysłu, kultur krajów podbitych działania kobiet i ich rola społeczna w kontekście historycznym 22

23 23