OCENA WIELOKRYTERIALNA SYSTEMÓW LOGISTYCZNYCH ZAOPATRZENIA W BUDOWNICTWIE

Transkrypt

1 Logstya Łuasz RZEPECKI OCENA WIELOKRYTERIALNA SYSTEMÓW LOGISTYCZNYCH ZAOPATRZENIA W BUDOWNICTWIE Artyuł przedstawa propozycę zastosowana analzy weloryteralne do oceny trzech model systemu logstycznego zaopatrzena przy realzac przedsęwzęca budowlanego W perwszym modelu obsługę logstyczną zapewna centrum logstyczne utworzone na potrzeby dane nwestyc W drugm modelu system logstyczny zarządzany est przez generalnego wyonawcę przedsęwzęca zaopatruącego swoch podwyonawców Trzec model przewdue zaopatrzene ndywdualne podwyonawcy zaopatruą sę w dany materał za pomocą własnych służb logstycznych WSTĘP W przedsęwzęcach zwązanych z wyonywanem obetów realzacą nnych robót budowlanych stnee wele zadań logstycznych w sferze zaopatrzena w wyroby budowlane surowce urządzena a taże w obszarze przepływów środów fnansowych nformac Logstya produc budowlane obemue taże wywóz zem z wyopów odpadów obsługę urządzeń transportu ponowego pozomego omunacę wewnętrzną na budowe oordynacę termnów mesc dostaw bezpeczeństwo ochronę zdrowa w procesach logstycznych [9] Borąc pod uwagę zares zadań oraz duży potencał reduc osztów ch realzac ażde przedsęborstwo dzałaące w branży budowlane pownno przywązywać dużą uwagę do setora logsty zaopatrzena Ze względu na ndywdualny charater ażdego przedsęwzęca (loalzaca warun omunacyne) ne można wsazać unwersalnego systemu tóry będze w optymalny sposób zaspoaał potrzeby welu zamerzeń budowlanych Procesy zwązane z zaopatrzenem zaupam czy dostawam warunuą nezałócony przebeg realzac nwestyc budowlane Odpowedna gospodara materałowa sprawność ednoste zaopatrzenowych czy termnowość dostaw są ednym z welu czynnów maących wpływ na efetywność realzac robót budowlanych Zapewnene odpowednch zapasów wyrobów w loścach termnach odpowadaących zapotrzebowanu na ne gwarantue zachowane rytmu prowadzonych prac Istotnym est węc dobór odpowednego modelu systemu logstycznego zaopatrzena w celu zapewnena cągłośc produc budowlane a taże reduc osztów logstycznych 1 SYSTEMY LOGISTYCZNE ZAOPATRZENIA Wszyste procesy logstyczne zwązane z przepływem zasobów fzycznych nformacynych fnansowych zachodzące pomędzy poszczególnym elementam strutury przedsęborstwa sładaą sę na ego system logstyczny [8] Analza strutury systemów logstycznych pozwala na wyróżnene lu ch typów ch lasyfacę względem przyętych ryterów tóre uwzględnaą zares systemu zróżncowany stopeń ego agregac Borąc pod uwagę lczbę rodza węzłów łańcucha dostaw w zarese systemów logstycznych wyróżna sę strutury: ednostopnowe (bezpośredn przepływ zasobów) welostopnowe (pośredn przepływ zasobów) ombnowane (możlwe są przepływy bezpośredne pośredne) [4] Systemy ednostopnowe cechuą sę bezpośrednm przepływem zasobów (od puntu dostawy do puntu odboru) bez dodatowych procesów logstycznych Natomast funconowane systemów welostopnowych bazue na przesyłanu zasobów z puntu nadana do puntu odboru poprzez przynamne eden dodatowy punt pośredn W punce tym zasoby podlegaą procesom manpulac (rozdzał oncentraca przeładowane) lub magazynowana Rys 1 Podstawowe strutury systemów logstycznych Źródło: [6] 6/016 AUTOBUSY 157

2 Logstya Z puntu pośrednego produty trafaą do odborców docelowych W ostatnm rodzau systemu występuą równolegle pośredne bezpośredne przepływy zasobów W lteraturze znaleźć można próby przeprowadzena oceny systemów logstycznych w budownctwe przy pomocy mn analz osztowych oraz symulac a taże analzy weloryteralne wpływu strutury systemu logstycznego na gospodarę zapasam Wybór systemu natomast zależy od eonomcznych fzycznych organzacynych warunów przedsęwzęca budowlanego [1] [10] 11 Modele systemów poddane ocene W artyule przedstawono oncepcę metody oceny trzech model systemu logstycznego zaopatrzena w wyroby do robót wyończenowych na przyładze budowy welopętrowego burowca (obet fcyny) W perwszym modelu (CL) obsługę logstyczną zapewna centrum logstyczne zaopatruące równeż nne budowy Jest to ednosta dosonale wyposażona zaopatrzona znformatyzowana zarządzana przez zewnętrzną frmę Magazyny centrum logstycznego zloalzowane są poza terenem nwestyc na obrzeżach mescowośc Na budowe znadue sę punt zarządzana należący do centrum do tórego wyonawcy eruą zamówena Punt zbera dyspozyce wprowadza e do wewnętrznego systemu centrum logstycznego Pracowncy magazynu przygotowuą odpowedno opsuą zamówena erowane do onretnych wyonawców a następne wysyłaą transport samochodem zborczym Centrum logstyczne dysponue harmonogramem wyonywanych na budowe prac dzę czemu ma możlwość na beżąco uzupełnana stanu magazynowego ta aby w ażde chwl dysponować materałam ae mogą być potrzebne na budowe Drug model (GW) wzorowany est na systeme welostopnowym Obsługa logstyczna zapewnona est przez generalnego wyonawcę przedsęwzęca budowlanego Podwyonawcy w oreślonych czase przed planowaną dostawą wysyłaą nformacę o zapotrzebowanu na dany materał do dzału logstycznego generalnego wyonawcy Stamtąd zamówene erowane est do właścwych dostawców Transporty wysyłane są w oreślonych dnach erowane do wyznaczone strefy rozładunowe znaduące sę na terene nwestyc Na mescu dostawy są ontrolowane przez generalnego wyonawcę pod ątem ompletnośc zgodnośc z zamówenem a następne erowane do odborców docelowych Trzec model (DB) est przyładem systemu ednostopnowego przewdue zaopatrzene ndywdualne podwyonawcy generalny wyonawca zaopatruą sę w wyroby budowlane za pomocą własnych służb logstycznych Zamówena sładane są bezpośredno u dostawców (hurtowne producenc) a następne dostarczane do onretnych odborców środam transportowym tychże dostawców Rozładune następue w mescach wyznaczonych zorganzowanych przez generalnego wyonawcę nwestyc OCENA WIELOKRYTERIALNA Teora decyz opsue wyaśna zachowana złożonego systemu sładaącego sę z zasobów ludzch nformacynych Za decyzę uważa sę wybór sposobu postępowana w celu rozwązana onretnego problemu Wybór ten oparty est naczęśce na dostępnych nformacach Przez decyzę można rozumeć łańcuch połączonych ze sobą czynnośc często oreślanych w lteraturze ao proces podemowana decyz W procese tym decydent doonue śwadomego wyboru ednego spośród lu dostępnych uznanych za możlwy do realzac warantów dzałana [11] Efetem zestawena preferenc decydenta oraz różnych warantów decyzynych będze znalezene subetywnego rozwązana tóre w nalepszym stopnu spełn rytera decyzyne Ocena systemów logstycznych zaopatrzena doonana została w przyładze za pomocą metody ELECTRE I Jest to metoda wyorzystuąca oncepcę relac wzaemnego przewyższana według tóre nawet eśl dwa waranty ne domnuą sę wzaemne matematyczne decydent aceptue ryzyo tratowana ednego warantu ao prawe na pewno lepszego od warantu drugego Metoda ELECTRE I polega na porównywanu param warantów decyzynych sprawdzaąc przede wszystm w am stopnu wag preferenc są w zgodze z relacą domnac par (zgodność) oraz stopeń w am oblczena wagowe różną sę mędzy sobą (nezgodność) Efetem stosowana węszośc metod weloryteralne optymalzac dysretne est ranng decyz (alternatyw obetów) Natomast celem metody ELECTRE I est stworzene grup preferenc [] Podstawową regułą stosowaną w te metodze est porównywane ażdego warantu ze wszystm pozostałym Sprawdza sę w ten sposób czy stneą argumenty pozwalaące uznać że eden z warantów domnue nad pozostałym Chcąc odwzorować analzowany problem decyzyny w a nalepszym stopnu wprowadza sę prog równoważnośc preferenc w celu budowy relac przewyższena [3] 1 Przyład Przedsęwzęce realzowane est w centrum masta na bardzo ogranczonym placu budowy Prace wyonywane przez 15 podwyonawców muszą zaończyć sę przed upływem termnu 3 mesęcy Koszt materałów ae muszą zostać dostarczone est bardzo wyso co generue duży stopeń ryzya w zwązu z ompensacą środów fnansowych pozwalaących na zaup wyrobów budowlanych Rozpatrzono problem weloryteralnego podemowana decyz w tórym trzy waranty decyzyne systemu logstycznego zaopatrzena są ocenane (w sal od 1 do 10) ze względu na następuące rytera: Możlwość realzac zamóweń w systeme Just-n-tme (system CL ze względu na wysoą specalzacę w obsłudze nwestyc otrzymue 10 puntów system DB z uwag na ndywdualny charater zamóweń otrzymue 4 punty) Termnowość dostaw (systemy CL oraz GW ze względu na centralne zarządzane dostawam otrzymuą po 10 puntów) Możlwość realzac zamóweń awarynych (ze względu na zamówena bezpośredno u producenta system DB otrzymue 10 puntów system GW z uwag na termny sładana zamóweń otrzymue 6 puntów) Koszty nfrastrutury magazynowe (utworzene sładows ch obsługa system CL z uwag na dysponowane własną nfrastruturą magazynową otrzymue ocenę 10 natomast system DB ze względu na oneczność tworzena osobnych sładows dla ażdego podwyonawcy otrzymue 5 puntów) Lczba przeładunów (w aspece strat materałowych osztów przeładunów w systeme DB dostawa docera do odborcy bez puntów pośrednch dlatego otrzymue nawyższą ocenę) Możlwość redytowana zaupów podwyonawców do momentu rozlczena z generalnym wyonawcą długość odroczonego oresu płatnośc (z uwag na długotrwałą współpracę z nstytucą centrum logstycznego system CL otrzymue 10 puntów) Stopeń ompensac zamóweń (ze względu na możlwość zestawena welu wyrobów w edną dostawę system CL otrzymue 10 puntów a system DB ocenę nanższą) Możlwość uzyswana rabatów (z uwag na nawyższe oszty operacyne system CL otrzymue 6 puntów) Uwzględnaąc warun realzac przedsęwzęca budowlanego oraz preference decydenta za naważnesze rytera przyęto możlwość realzac dostaw w systeme Just-n-tme termnowość do- 158 AUTOBUSY 6/016

3 Logstya staw oraz możlwość redytowana zaupów maąc na uwadze oleno ogranczoną zdolność magazynową opóźnena mogące generować dodatowe oszty a taże wyso współczynn relac środów fnansowych czasu zaończena prac Krytera te przymuą zatem współczynn wagowe na pozome: w1=03 w=05 w6=0 Stopeń ompensac zamówena możlwość realzac zamóweń awarynych uzysana rabatów przyęto ao rytera drugorzędne ze względu na możlwość zmany decyz nwestora co do zastosowanych materałów oraz ewentualną oneczność zastosowana wyrobów sprzyaących przyspeszone realzac nwestyc Dlatego współczynn wagowe tych ryterów wynoszą: w7=01 w3=005 w8=005 Jao namne stotne rytera uznano oszty zwązane z nfrastruturą magazynową oraz lczbę przeładunów Ich wag przyęto na pozome: w4=001 w5=00 Oceny warantów decyzynych względem ryterów przedstawono w Tab 1 Tab 1 Krytera ocena systemów logstycznych Krytera oceny 1 Możlwość realzac zamóweń w systeme Just-n-tme Ocena systemu Waga ryterum CL GW DB Termnowość dostaw Możlwość realzac zamóweń awarynych Koszty nfrastrutury magazynowe Lczba przeładunów Możlwość redytowana zaupów Stopeń ompensac zamóweń Możlwość uzysana rabatów Przy pomocy metody ELECTRE I doonano agregac ryterów oraz przeprowadzono analzę problemu wyboru Wyznaczono zbór warantów decyzynych A (wzór (1)): A a a } (1) { 1 a3 a warant decyzyny oraz zbór ryterów G według wzoru (): G g g } () ryterum wyboru { 1 g8 Kolenym roem w te metodze est porównane ażdego warantu z pozostałym weryfuąc hpotezę preferenc (a preferowane nad a) w dwóch sytuacach: zgodnośc brau nezgodnośc W celu zbadana perwszego warunu wyznaczyć należy zbór zgodnośc oblczaąc dla ażde pary warunów (a a) współczynn zgodnośc według (3): K c a ) w a ) (3) 1 φ relaca na zborze A dla ryterum w waga -tego ryterum Relaca φ przyporządowue wartośc bnarne parze warantów (a a) według wzoru (4): 1 ) ) (4) 0 ) ) (a) wartość -tego obetu według -tego ryterum Zatem zbór zgodnośc słada sę z następuących relac: w w w w w w w w W rozpatrywanym przyładze zbór zgodnośc c ma następuącą postać: c( a ) a c a ) s s 05;1 (5) Warune zgodnośc ma postać (5): Na te podstawe budue sę zbór zgodnośc Cs z par warantów (a a) spełnaących ten warune według wzoru (6): Cs {( a a) A : c( a a) s s 05;1 } (6) W tym momence należy przyporządować wartość wsaźnow s (próg zgodnośc) tóry est odpowedzalny za tworzene podzału zboru warantów decyzynych na podzbory o różnych pozomach domnac Welość ta mus zawerać sę w przedzale <05;1> można ą wyznaczyć zgodne ze wzorem (7): N N a s N ( N 1 (7) 1 1 ) 35 s 0541(6) 3(3 1) 6/016 AUTOBUSY 159

4 Logstya Próg zgodnośc przyęto na pozome s=054 Zgodne ze wzorem (6) zbór zgodnośc Cs w rozpatrywanym przypadu równa sę: C054 {1 1 } Następne dla ażdego ryterum należy wyznaczyć wartość progową v (próg veta) w celu zbadana warunu brau nezgodnośc Przeroczene te wartośc oznacza że aś warant domnue nad nnym pod względem danego ryterum ta bardzo że pozostałe rytera ne mogą wpłynąć na zmanę te relac Wysoość progu veta ustalono matematyczne na podstawe różncy masymalne mnmalne wartośc ryterum Prog weta są stałe wynoszą: v1[g1(a)]=5 v[g(a)]=4 v3[g3(a)]=4 v4[g4(a)]=5 v5[g5(a)]=4 v6[g6(a)]=5 v7[g7(a)]=9 v8[g8(a)]=4 Warune brau nezgodnośc można przedstawć za pomocą wzoru (8): ) v[ )] ) (8) v[(a)] wartość progu veta dla -tego ryterum Warune brau nezgodnośc sprawdzamy edyne dla tych warantów dla tórych spełnony est warune zgodnośc Zbór nezgodnośc Dv tworzony est z par warantów (a a) spełnaących warune przecwny do (8) według wzoru (9): Dv { a ) A : ) ) v[ )] (9) d11 :(10 5 8) - bra nezgodnośc d11 : (10 5 5) - bra nezgodnośc d1 : (8 5 5) - bra nezgodnośc d1 :( ) - bra nezgodnośc d1 : (10 4 6) - bra nezgodnośc d : (10 4 6) - bra nezgodnośc d31 : (8 4 6) - bra nezgodnośc d31 : (8 4 10) - bra nezgodnośc d3 : (6 4 10) - bra nezgodnośc d41 :(10 5 8) - bra nezgodnośc d41 : (10 5 5) - bra nezgodnośc d4 : (8 5 5) - bra nezgodnośc d51 : (6 4 8) - bra nezgodnośc d51 : (6 4 10) - bra nezgodnośc d5 : (8 4 10) - bra nezgodnośc d61 : (10 5 9) - bra nezgodnośc d61 : (10 5 5) - bra nezgodnośc d6 : (9 5 5) - bra nezgodnośc d71 : (10 9 5) - bra nezgodnośc d71 : (10 9 1) - bra nezgodnośc d7 : (5 5 1) - bra nezgodnośc d81 : (6 4 8) - bra nezgodnośc d81 : (6 5 10) - bra nezgodnośc d a a ) : (8 5 10) - bra nezgodnośc 8( 3 Zatem zbór nezgodnośc w postac bnarne w przyładze est równy: D v Natomast zbór przecwny (brau nezgodnośc) est następuący: Dv 1 1 Kolenym etapem est zbadane czy mędzy warantam zachodzą przewyższena poprzez stworzene zboru S(s v) tóry można wyznaczyć ao część wspólną zborów co przedstawa wzór (10): S C s oraz Dv ( s v) C s Dv (10) W wynu analzy weloryteralne (CL) przeprowadzone na przyładze otrzymano relacę przewyższena równą: S( s v) Cs Dv {( a1 ( a1 ( a } Rozumeć przez to należy że nawyże ocenony został perwszy system (CL) poneważ przewyższa zarówno system drug (GW) a trzec (DB) Dlatego przy założonych parametrach oblczenowych warunach w ach realzowane est przedsęwzęce budowlane należy przedstawć decydentow warant w tórym obsługę logstyczną zapewna centrum logstyczne ao nalepszy z dostępnych do wyboru PODSUMOWANIE Prawdłowe funconowane ażdego przedsęborstwa budowlanego często załócane est przez poawene sę welu problemów decyzynych do tórych z pewnoścą zalczyć można trudnośc zwązane z zaupam dostawam materałów surowców budowlanych Przeprowadzona analza ne rozwązue w pełn problemu decyzynego am est seleca systemów logstycznych z uwag na to że ne dotyczy zaopatrzena całego przedsęwzęca budowlanego a edyne ego częśc robót wyończenowych Zasadne est węc doonane olenych analz badaących wpływ rodzau dostarczanych wyrobów budowlanych na wybór systemu logstycznego BIBLIOGRAFIA 1 Hamzeh F R Tommelen I D Ballard G Kamnsy P M: Logstcs Centers to Support Proect-Based Producton n the Constructon Industry Proceedngs IGLC-15 July 007 Mchgan USA p Mszczyńs M Weloryteralna optymalzaca dysretna Wybrane metody Unwersytet Łódz Łódź Nowa M Metody Electre w determnstycznych stochastycznych problemach decyzynych Decyze nr 1/004 4 Nowaows T Nezawodność systemów logstycznych systemów logstycznych Ofcyna Wydawncza Poltechn Wrocławse Wrocław Pfohl H-Ch Systemy logstyczne ILM Poznań Puszo-Machowczy K Bua A Modelowane systemów logstycznych w budownctwe Logstya 011 nr 3 7 Sąsade D Logstya zaopatrzena w budownctwe Logstya 01 nr 3 8 Sobota A Logstya przedsęborstw przedsęwzęć budowlanych Wydawnctwa AGH Kraów AUTOBUSY 6/016

5 Logstya 9 Sobota A Zarządzane logstyczne w przedsęwzęcach budowlanych Górnctwo Geonżynera Ro 9 Zeszyt 3/ Sobota A Czarngowsa A Stefana K: Logstcs of constructon proects Foundatons of Cvl and Envronmental Engneerng No p Stachowa K: Weloryteralna analza decyzyna w badanach eonomczno-przestrzennych Mult-attrbute decson mang method to evaluate of logstcs systems of supply n constructon The paper presents the proposal of use a mult attrbute decson mang method to evaluate three models of the logstcs system of supply durng the mplementaton of a constructon proect In the frst model logstcs servce s provded by logstcs center created for the proect needs In the second model logstcs system s managed by the general contractor of the proect supplyng hs subcontractors The thrd model provdes for ndvdual supply subcontractors and general contractor procure the materal usng ther own logstcs servces Autorzy: mgr nż Łuasz Rzepec Poltechna Lubelsa 6/016 AUTOBUSY 1531