pierwsza wersja: 1 października 2007 r., ostateczna wersja: 7 maja 2008 r., akceptacja: 12 czerwca 2008 r. Abstract JEL: C49, G11, G21

Transkrypt

1 28 Ryn Instytucje Fnansowe Ban Kredyt lpec 2008 Koncentracja bran owa jao element aràdana ryyem portfela redytowego w pratyce polsch banów propoycja metody analy ectoral Concentraton as an Element of Credt Portfolo Rs Management: The Case of Polsh Bans - Prospal for Methods of Analyss Aradus Kje, Tomas Kje perwsa wersja: 1 paźderna 2007 r., ostatecna wersja: 7 maja 2008 r., aceptacja: 12 cerwca 2008 r. trescene Abstract Dywersyfacja setorowa portfela redytowego jest jednym ważnejsych mechanmów ograncana ryya redytowego banów. Dlatego autory podjęl próbę oceny strutury branżowej portfel redytowych polsch banów. Na podstawe wynów analy ondycj eonomcno-fnansowej dałów pretwórstwa premysłowego budowal teoretycny portfel redytowy w ułade branżowym. W dalsej olejnośc wyorystal go jao punt odnesena dla portfela redytowego sładającego sę łącnego aangażowana wsystch banów wobec poscególnych setorów gospodar. Preprowadone analy powolły m wycągnąć wnos odnośne do wysoego stopna godnośc strutur portfela recywstego teoretycnego. Predstawone sposoby weryfacj strutury portfela redytowego mogą być wyorystane jao naręde do montorowana poomu ryya w poscególnych banach ora w sal maroeonomcnej. ectoral dversfcaton of credt portfolo s one of the most mportant mechansms for credt rs lmtng. Thus, the authors made an attempt to evaluate the sectoral structure of Polsh bans credt portfolos. Based on the results of the evaluaton of economc and fnancal standng of manufacturng sectors, the authors constructed a theoretcal credt portfolo reflectng sectoral breadown. Then, they used t as a benchmar for the actual credt portfolo consstng of total exposure of all bans to ndvdual sectors. The results allowed the authors to draw some conclusons about hgh level of smlarty of structures of the compared portfolos. The presented algorthms of credt portfolo verfcaton may be employed n the process of credt rs montorng at the level of partcular bans and the whole economy. łowa lucowe: portfel redytowy, dywersyfacja, ondycja branż, lmty redytowe, podobeństwo strutur Keywords: credt portfolo, dversfcaton, standng of sectors, credt lmts, smlarty of structures JEL: C49, G11, G21 Unwersytet Mar Cure-łodowsej, Wydał Eonomcny, Instytut Teor Rowoju połecno-eonomcnego, e-mal: aje@hetor.umcs.lubln.pl Aadema Rolnca w Lublne, Katedra Eonom Organacj Agrobnesu, e-mal: Tomas.Kje@ar.lubln.pl

2 Ban Kredyt lpec 2008 Fnancal Marets and Insttutons Wstęp Anala aangażowana redytowego banu w poscególne branże gospodar wyorystywana jest jao podstawowe naręde ograncana ryya redytowego (Düllmann, Masschelen 2006, s. 1). Zmany onuntury gospodarcej następują we wsystch rajach, neależne od panującego w nch systemu poltycnego. W państwach o ustablowanej poycj poltycnej gospodarcej sytuacja eonomcna podlega mnejsym bardej prewdywalnym manom. W Polsce, po orese transformacj poltycnej gospodarcej ora ryysów eonomcnych, gospodara dąży do stanu stablnego wrostu. Dośwadcena dobyte po 1989 r. poaują, w jam stopnu system banowy jest uależnony od sytuacj w setorach gospodarcych ora ja duże agrożene stwarają ałamana w całej gospodarce lub w poscególnych jej branżach. W wąu tym potwerda sę duże nacene arądana struturą branżową portfela redytowego w banach, cego dowodą też badana prowadone pre nstytucje nauowe, fnansowe frmy onsultngowe. Nadmerna oncentracja redytowa jest jawsem nepożądanym pre ban, poneważ powoduje wrost ryya (Duffe, ngelton 2003, s. 2). Ewentualne straty tym wąane są na tyle dużym agrożenem dla banów, że stopeń oncentracj redytowej podlega ścsłej ontrol e strony arądu. Podstawowym mechanmem ograncana ryya redytowego w tym arese są lmty aangażowana redytowego w setorach gospodarcych. Powalają one na różncowane portfela redytowego reducję negatywnych sutów wąanych wahanam sytuacj eonomcno-fnansowej w poscególnych branżach (Berea 1995, s. 87). Ze wględu na dużą wagę problemu autory predstawl w nnejsym artyule propoycję metody analy strutury branżowej portfela redytowego banów ora podjęl próbę jej wyorystana do oceny strutury setorowej portfela redytowego polsch banów dla predsęborstw premysłu pretwórcego w latach ystem ograncana ryya portfela redytowego w ułade branżowym Precyyjna ocena ryya redytowego ora poprawa jaośc portfela redytowego są ważnym cynnam wpływającym na poom wynu fnansowego banu. Z uwag na duże nacene jaośc portfel redytowych w ograncanu ryya redytowego ban borą je pod uwagę pry ustalanu strateg ora asad polty redytowej. Podstawą efetywnego arądana ryyem portfela redytowego banu są uporądowane standaryacja metod postępowana wobec jego poscególnych elementów. Dlatego ban dążą do wypracowana systemu, tóry powol na budowę portfela apewnającego aceptowany poom ryya. Polega to na pryporądowanu ażdego redytu do oreślonej homogencnej grupy, puntu wdena cechy różncującej, wobec tórej pownna być prowadona w marę jednorodna poltya (Turlej 1994, s. 41). Zawalfowane redytów do danej grupy wymaga oreślena ryterów, tóre będą wyorystywane do segmentacj portfela redytowego. Jednym najważnejsych ryterów segmentacj jest rodaj branży, w tórej funcjonuje dany podmot gospodarcy. Ustawa Prawo banowe 29 serpna 1997 r. w art. 71 ust. 6 poostawa banom swobodę w sprawe oncentracj setorowej portfela redytowego. W wąu tym ban pownny we własnym arese budować system oceny ryya redytowego, tóry doprowad do ustałtowana właścwego portfela redytowego w ułade branżowym. Preferencje ograncena w redytowanu poscególnych setorów gospodar pownny uwględnać następujące cynn (Watr 1995, s. 34): beżącą onunturę gospodarcą w setore, perspetywy rowojowe branży na tle ogólnych tendencj w gospodarce, onurencję w setore (stopeń adewatnośc ryya redytowego sal onurencyjnośc), podatność branży na cyle onunturalne, np. wahana cylcne w rolnctwe budownctwe wpływające na poom ryya nwestycyjnego, wrażlwość setora na nnowacyjność techncną technologcną, stopeń energochłonnośc, transformowalność majątu ora barery wejśca wyjśca setora, stablność ostów wytwarana w branży, uależnene od odborców (branż, regonów, rajów, grup nabywców), słę wąów awodowych, uregulowana systemowe wewnątr setora (plany prywatyacyjne bądź nacjonalacyjne setora, prepsy podatowe, nstrumenty polty premysłowej wobec setora). Do tworena lmtów oncentracj ban wyorystują własne wewnętrne systemy ocen preferencj aangażowana w poscególne setory gospodar. Zastosowane najdują różnego rodaju ratngowe systemy oceny ondycj gospodarcej branż. Wynem preprowadonych anal branżowych są wyrażone w weloścach bewględnych lub wględnych lmty redytowe dla setorów. W prypadu całoścowego spojrena na gospodarę może ostać opracowana teoretycna strutura branżowa portfela redytowego. W ramach lmtowana aangażowana redytowego ban wyłącają netóre setory redytowana. Wąże sę to nadmernym, nemożlwym do aaceptowana pre arąd, poomem ryya charateryującym te branże. Ne onaca to jedna, że taa sytuacja jest trwa-

3 30 Ryn Instytucje Fnansowe Ban Kredyt lpec 2008 ła. Zmenająca sę onuntura w gospodarce w poscególnych setorach onaca, że manom podlega równeż podejśce banów do ogranceń w redytowanu branż. Modelowane strutury portfela redytowego napotya wele ogranceń. Istotnym problemem są trudnośc dostępem do danych banowych. Jest to problem na tyle poważny, że uważa sę go a jeden głównych hamulców rowoju metod analy portfelowej (checher et al. 2007, s. 1). W wąu tym aproponowana pre nas metodya ne mogła uwględnć wsystch możlwych aspetów analowanej problematy należy ją tratować jao jedno możlwych podejść do budowy teoretycnej strutury branżowej wyorystana jej do montorowana recywstej strutury portfela redytowego banów. Problemem jest równeż prenesene metodolog analy portfelowej na grunt polty redytowej banu. Mmo że użytecność modelu Marowta powala na jego astosowane w arądanu ryyem portfelowym na dowolnym rynu, w prypadu portfel redytowych adane jest nacne trudnejse, nż gdy chod o portfele łożone paperów wartoścowych. Wyna to e specyf rynu redytowego, tóry w porównanu rynem acj lub oblgacj charateryuje sę dużo mnejsą płynnoścą ora mnejsym dostępem do danych o jego ucestnach (Kuryłe 2003, s ). W wąu tym pryjęte ostało ałożene co do pryblżena roładu stóp wrotu a pomocą roładu syntetycnego merna ondycj. 3. posoby ustalana lmtów branżowych Podstawą ustalena lmtów oncentracj może być syntetycny mern ondycj branż polsej gospodar. Do jego onstrucj wyorystuje sę metody dynamcnej analy welowymarowej. Jest on marą agregatową, powstającą po sumowanu wartośc normalowanych mernów cąstowych. Umożlwa puntową ocenę sytuacj eonomcno-fnansowej w setorach, a następne powala na jej porównywane ora na porądowane lnowe obetów. Wprowadene merna sprawa, że ażda branża ostaje umejscowona pomędy mnmalnym a masymalnym poomem satysfacj oceny ora ostają oreślone setory nespełnające mnmalnego poomu. W ten sposób tworony jest swosty system ostregawcy dla banów, powalający na achowane ostrożnośc w ontatach lentam branż sygnalujących słabą efetywność eonomcną (trahl 1996, s. 62). Do osacowana syntetycnego merna wyorystywane są nformacje statystycne obraujące wyn fnansowe poscególnych setorów gospodar. Dlatego w badanach prede wsystm najdują astosowane wsaźn fnansowe, co uasadnone jest ch węsą porównywalnoścą nż welośc bewględnych. Użyce welośc stosunowych powala równeż na ch porównywane pomędy branżam, tóre cechują sę dużym różncowanem pod wględem welośc. Poa wsaźnam fnansowym dla pełnejsego obraowana jawsa uwględna sę dodatowe mern mające wpływ na ondycję setorów. pośród welośc wpływających na perspetywy rowojowe branży należy wymenć poom nwestycj udał rentownych predsęborstw. Ze wględu na statycny charater wymenonych mernów ora na potrebę badana man ondycj w case pod uwagę brane są taże welośc ndesowe. W wąu tym anala sytuacj w poscególnych branżach opróc statycnej oceny jawsa obejmuje równeż jego dynamę. W wynu analy ondycj eonomcno-fnansowej ażdej branży ostaje pryporądowana oreślona lcba:, ( = 1, 2,, N), (1) gde: N lcba branż. Lcba ta odpowada warygodnośc redytowej branży w danym orese. Mara ta powala na uporądowane setorów od najmnejsej do najwęsej warygodnośc redytowej: ( 1) (2)... ( )... ( N ). (2) Umożlwa to równeż podał branż na dwe grupy, tórych jedna charateryuje sę aceptowalnym, a druga neaceptowanym poomem ryya. W tym celu wymagane jest oreślene welośc grancnej merna ( A ), tóra jest ryterum dysrymnacyjnym. etory osągające wartość merna węsą od welośc grancnej ( > A ) uysują poytywną ocenę. Z ole setory, dla tórych poom merna jest nżsy od wartośc rańcowej ( A ) lub jej równy, otrymują ocenę negatywną, co onaca, że są wyłącone redytowana pre dany ban. Pry ustalanu lmtów oncentracj setorowej ora teoretycnej strutury portfela redytowego brane są pod uwagę branże, tóre wyaują sę aceptowalnym poomem ryya. Za pomocą wartośc mar agregatowych ustalane są teoretycne udały aangażowana redytowego dla poscególnych setorów. Mogą być one osacowane w następujący sposób: w N, I (3) II : w 1 N A 1 A, ( ) A (4)

4 Ban Kredyt lpec 2008 Fnancal Marets and Insttutons 31 gde: N A lcba setorów, tóre uysały poytywną ocenę (N A N). Perwsy sposób wynacena udałów aangażowana redytowego dla -tego setora polega na oblcenu loraów wartośc syntetycnego merna dla tego setora do sumy wartośc mernów dla wsystch poytywne ocenonych setorów. Drug sposób jest modyfacją perwsego do wynacena teoretycnych udałów wyorystuje odchylena wartośc mar agregatowych od poomu grancnego. W prypadu astosowana drugego rowąana faworyowane są branże wyaujące sę bardo dobrą ondycją eonomcno-fnansową. Branże o słabsej ondycj, dla tórych poom syntetycnego merna nenacne preraca welość progową, otrymają newele lmty redytowe. W perwsym prypadu roład lmtów jest bardej równomerny tym samym mnejse jest nacene ondycj pry ch ustalanu. Po wynacenu udałów aangażowana redytowego można apsać teoretycną struturę portfela redytowego jao wetor o następującej postac: W w w... ], ( = 1, 2,, N A ). [ ( 1) (2) w( N A ) W sytuacj, gdy wota lmtów aangażowana redytowego ma być wyrażona w weloścach bewględnych, do ch osacowana wyorystywane są oblcone udały. W tym celu wymagane jest oreślene wartośc łącnego aangażowana redytowego w stosunu do podmotów e wsystch lub wybranych setorów gospodarcych. Zgodne alecenam nadoru banowego należy pry tym uwględnć wartość fundusy własnych banu. Jeżel łącna wota redytów ostane ustalona na poome K, bewględne lmty aangażowana w stosunu do poscególnych setorów wynacane są e woru: w K, ( = 1, 2,, N A ), a model aangażowana redytowego prybera postać: K... ], ( = 1, 2,, N A ), pry cym: N A 1 [ ( 1) (2) ( N A ) K. 4. Ocena strutury branżowej portfel redytowych polsch banów (5) (6) (7) (8) W pratyce strutura portfel redytowych banów ne jest w pełn godna pocynonym ałożenam. Występują odchylena emprycnych udałów ora bewględnych wartośc aangażowana redytowego od welośc teoretycnych, tóre w poscególnych segmentach portfel mają różną welość. Problem oncentracj branżowej może być równeż ropatrywany puntu wdena całej gospodar danego raju. Wówcas badanu podlega portfel sładający sę łącnego aangażowana wsystch banów wobec poscególnych setorów gospodar. Puntem odnesena jest teoretycny portfel redytowy. Porównane strutury portfela agregowanego e struturą teoretycną doprowad do wsaana setorów, w tórych obserwowany jest byt wyso ora byt ns poom aangażowana redytowego banów. Tym samym oreślone ostaną segmenty portfela redytowego ora odpowadające m setory gospodarce, tóre mogą być prycyną występowana nadmernego ryya w sal całej gospodar. Puntem wyjśca preprowadonej analy była budowa teoretycnego portfela redytowego w ujęcu setorowym. Zastosowano do tego celu lasyfację branż premysłu pretwórcego e wględu na poom ondycj eonomcno-fnansowej. Z ole portfel teoretycny ostał wyorystany do oceny godnośc jego strutury e struturą portfela awerającego fatycne aangażowane banów we wsaanych setorach, w celu oceny sutecnośc stosowanych rowąań w dałalnośc redytowej. 5. Metodya wyn badań Badane branż polsego premysłu pretwórcego preprowadono na podstawe materału statystycnego pochodącego nformatorów Wyn fnansowe podmotów gospodarcych publowanych pre Główny Urąd tatystycny. Zares casowy analy obejmował olejne półroca lat W rol obetów występowały 23 dały grupowane w secj D Pretwórstwo premysłowe. Anala dotycyła dałów setorów grupujących predsęborstwa atrudnające powyżej 49 osób. Wya obetów badawcych preentuje tabela 1. Dobór mernów do badana uwględnał arówno presłan merytorycne, ja równeż statystycne. Zastosowano mern awalfowane do pęcu grup: wsaźnów płynnośc, wsaźnów dolnośc do obsług długu, wsaźnów obrotowośc, wsaźnów rentownośc ora wsaźnów uupełnających. Ctery perwse grupy awerają lasycne wsaźn preentowane w lterature wyorystywane pre ban. Ostatna grupa wsaźn uupełnające obejmuje stopę nwestycj, ndes dynam spredaży ora udał lcby predsęborstw ysem netto w całowtej lcbe predsęborstw w branży. Uwględnene stopy nwestycj ostało podytowane tym, że mern ten odwercedla potencjał producyjno-usługowy ora decyduje o możlwoścach rowoju branży. Z ole wynacene

5 32 Ryn Instytucje Fnansowe Ban Kredyt lpec 2008 Tabela 1. Lsta obetów badawcych Nr obetu ymbol obetu Nawa obetu 1 AN Producja artyułów spożywcych napojów 2 WT Producja wyrobów tytonowych 3 W Włóennctwo 4 OWF Producja odeży wyrobów futrarsch 5 W Producja sór wyprawonych wyrobów e sór wyprawonych 6 DK Producja drewna wyrobów drewna ora (opróc mebl), producja artyułów e słomy materałów używanych do wyplatana 7 MWP Producja masy włónstej ora paperu 8 WPR Dałalność wydawnca; polgrafa reproducja apsanych nośnów nformacj 9 KRN Wytwarane osu, produtów rafnacj ropy naftowej palw jądrowych 10 WCH Producja wyrobów chemcnych 11 WGT Producja wyrobów gumowych tworyw stucnych 12 WNP Producja wyrobów surowców nemetalcnych poostałych 13 M Producja metal 14 MWG Producja metalowych wyrobów gotowych, wyjątem masyn urądeń 15 MU Producja masyn urądeń, gde ndej ne slasyfowana 16 MBK Producja masyn burowych omputerów 17 MAE Producja masyn aparatury eletroncnej, gde ndej ne slasyfowana 18 RTT Producja sprętu urądeń radowych, telewyjnych teleomunacyjnych 19 IMP Producja nstrumentów medycnych, precyyjnych optycnych, egarów egarów 20 PM Producja pojadów mechancnych, prycep nacep 21 PT Producja poostałego sprętu transportowego 22 MDP Producja mebl; dałalność producyjna gde ndej ne slasyfowana 23 ZO Zagospodarowane odpadów Źródło: opracowane własne na podstawe schematu lasyfacj PKD GU. ndesów dynam spredaży powala na stwerdene, w jaej fae rowoju najdują sę poscególne setory. Dlatego polcone ostały ndesy dynam prychodów e spredaży, tóre sorygowano o wsaźn nflacj w celu wyelmnowana wpływu tego jawsa na wyn. Wsaźn udału predsęborstw rentownych potratowany ostał jao uupełnene wsaźnów grupy rentownośc. Wyberając wsaźn, węto pod uwagę równeż ch porównywalność pomędy branżam ora dostępność danych do ch wynacena w całym orese badana. Klasyfacją mernów popredła wnlwa anala sposobu ch oddaływana na ondycję branż. W wąu tym oreślone ostały menne o charatere stymulant, destymulant nomnant. Zestawene wsaźnów, ch formuł oblcenowych charateru oddaływana 1 predstawa tabela 2. pośród aproponowanej lsty 14 wsaźnów, obejmującej lasycne wsaźn fnansowe ora wsaźn dodatowe, wybrano metodą Warda (1963, s ) ctery wsaźn dagnostycne. Były nm wsaźn rotacj majątu obrotowego, wsaźn rentownośc spredaży brutto, wsaźn płynnośc syb ndes dynam spredaży. Na olejnym etape doonano normalacj cech a pomocą untaryacj erowanej, w celu umożlwena ch agregacj. Zaletą tej metody jest unormowane wartośc mennej w predale [0, 1]. Z tego powodu ora 1 W prypadu nomnant, pryjmując predały wartośc nomnalnych, oparto sę na pracy erpńsej Wędego (1999). e wględu na dostosowane do różnego rodaju mennych jest ona seroo wyorystywana w badanach porównawcych obetów welocechowych. Formuły normalacyjne mają postać: dla stymulant: x mn{ x } max{ x } mn{ x } dla destymulant: max{ x } x max{ x } mn{ x } dla nomnant wartoścą nomnalną N : x mn x N mn x max x x max x N gdy x gdy x N N (9) (10) (11) dla nomnant predałem nomnalnym [N 1, N 2 ]: x mn{ x} gdy x N1 N1 mn{ x} 1 gdy N1 x N2 (12) x max{ x} gdy x N2 N2 max{ x}

6 Ban Kredyt lpec 2008 Fnancal Marets and Insttutons 33 Tabela 2. Lsta mennych wyorystanych do badana ondycj branż Nr m. Grupa mernów ymbol mennej Nawa mennej Formuła oblcenowa Charater oddaływana 1 Płynność WPB Wsaźn płynnośc beżącej atywa beżące/obowąana beżące N (1,5 2,0) 2 WP Wsaźn syb (atywa beżące apasy)/ obowąana beżące N (1,0 1,5) 3 Zdolność do WZU obsług 4 adłużena WZP Wsaźn udału długu w prychodach e spredaży Wsaźn poryca długu nadwyżą fnansową (długo rótotermnowe redyty, pożyc emsje dłużnych paperów wartoścowych)/ prychody e spredaży (ys netto + amortyacja)/ (długo rótotermnowe redyty, pożyc emsje dłużnych paperów wartoścowych) 5 WOM Wsaźn rotacj majątu obrotowego prychody e spredaży/ atywa obrotowe 6 WOZ Wsaźn rotacj apasów prychody e spredaży/ apasy 7 Obrotowość WON Wsaźn rotacj należnośc prychody e spredaży/ należnośc rótotermnowe 8 WOB Wsaźn rotacj obowąań rótotermnowych prychody e spredaży/obowąana rótotermnowe 9 WRB Wsaźn rentownośc spredaży brutto ys brutto/ prychody e spredaży 10 Rentowność WRN Wsaźn rentownośc spredaży netto ys netto/ prychody e spredaży 11 WRK Wsaźn poomu ostów osty ogółem/ prychody ogółem D 12 WUI topa nwestycj nałady nwestycyjne ogółem/ amortyacja 13 prychody e spredaży (t)/ prychody e WU Indes dynam spredaży Uupełnające spredaży (t 1) 14 WUU Udał predsęborstw rentownych lcba jednoste ysem netto/ ogólna w ogólnej lcbe predsęborstw lcba jednoste stymulanta, D destymulanta, N nomnanta. Źródło: opracowane własne. D gde: normalowana wartość -tej mennej w -tym obece, x perwotna wartość -tej mennej w -tym obece. Ze wględu na występowane obserwacj netypowych w roładach netórych mennych wąane tym agrożene nestałcenem wynów pojawł sę problem właścwego dostosowana formuł untaryacyjnych. Rowąanem tej sytuacj było astąpene we worach wartośc mnmalnej masymalnej mennej odpowadającym m weloścam roładów powstałych po wyelmnowanu obserwacj srajnych ora pry uwględnenu specyf wsaźnów. Obserwacje srajne preprowadono na podstawe grafcnej analy roładów wsaźnów. W prypadu występowana wartośc mnejsych od nowej wartośc mnmalnej ora węsych od nowej wartośc masymalnej astępowano je wynaconym weloścam estremalnym. Następne dla ażdego estawu mennych budowano syntetycny mern ondycj branż, tóry posłużył do lasyfacj setorów. Agregacja ostała preprowadona a pomocą formuł beworcowych: K 1 (13) gde: wartość mennej syntetycnej dla -tego obetu, normalowana wartość -tej menne w -tym obece, α waga nadana -tej mennej godne ponżsym worem: V K V 1 gde: V współcynn mennośc -tej mennej. Ta sonstruowany mern syntetycny pryjmuje wartośc predału <0, 1>. Jego wartość blżona do jednośc onaca wyso poom ondycj, a wartość blsa era słabą ondycję. W wąu tym wartość merna może być unawana a stopeń natężena badanego jawsa. Wyn analy ondycj eonomcno-fnansowej dałów pretwórstwa premysłowego wyorystano do budowy teoretycnego portfela redytowego. Na podstawe osacowanych mernów ondycj dla poscególnych branż ostała ustalona teoretycna strutura portfela redytowego maroeonomcnego puntu wdena. Do oblceń użyto formuły uwględnającej welość eonomcną pojedyncych dałów meroną wartoścą ch atywów: w N ( 1 M ( ) A M ) A (14) (15) gde: N lcba setorów, M poom merna syntetycnego, tóry w oreślonej sytuacj gospodarcej raju można unać a mnmalny możlwy do osągnęca pre ażdą branżę; w pracy ustalono tę wartość na poome 0,088 2 ; wartość ta spełna warune: 2 Jest to najnżsy poom syntetycnego merna ondycj uysany pre obet w badanach prowadonych pre autorów. Wartość taą otrymano dla frm setora publcnego w analogcnych badanach porównawcych dałów polsej gospodar według własnośc.

7 34 Ryn Instytucje Fnansowe Ban Kredyt lpec 2008 M mn, (16) A wartość atywów -tego setora. Prestałcene tae ostało podytowane onecnoścą węca pod uwagę apotrebowana predsęborstw na środ na fnansowane dałalnośc, tóre ma decydujący wpływ na welość możlwych do udelena redytów. Teoretycną struturę portfela redytowego w latach , otrymaną po uwględnenu wynów oceny ondycj dałów premysłu pretwórcego, preentuje tabela 3. Portfel teoretycny był puntem odnesena dla portfela sładającego sę łącnego aangażowana wsystch banów wobec poscególnych setorów gospodar. Dlatego do porównana strutur portfela redytowego recywstego teoretycnym wyorystano mary podobeństwa strutur. Anala taa powala na wycągnęce wnosów co do erunów dałalnośc redytowej banów. Teoretycne portfele redytowe dla analowanych oresów posłużyły jao punt odnesena dla portfel obejmujących łącne aangażowane redytowe banów wobec badanych setorów. Porównana portfel recywstych teoretycnym doonano a pomocą odpowedno dobranej mary podobeństwa strutur. Ze wględu na występowane dużej lcby wsaźnów strutury o małych wartoścach posłużono sę w tym prypadu mernem Jeffreysa-Mattusta, tóry jest marą podobeństwa strutur preferującą sładowe o nsch udałach. Oblca sę go według następującej formuły (Rutows 1981, s. 22): 1 N ( W1, W2 ) 1 w1 w2 2 1 Mara ta pryjmuje wartośc predału <0, 1>, gde wartość równa ero onaca bra podobeństwa strutur portfel, a wartość równa jeden mów, że strutury portfel są jednaowe. Kstałtowane sę wartośc merna podobeństwa predstawono na wyrese 1. Mara podobeństwa w badanych latach pryjmuje wysoe wartośc, o cym śwadcy jej średn poom równy 0,866. Wyna tego, że portfele redytowe fatycny teoretycny mają podobne strutury. W pocątowym orese, do II półroca 2003 r. podobeństwo strutur obydwu portfel rosło, a następne ustablowało sę na po- Tabela 3. Teoretycna strutura portfela redytowego dla branż premysłu pretwórcego ymbol dału VI 2002 XII 2002 VI 2003 XII 2003 VI 2004 XII 2004 VI 2005 XII 2005 VI 2006 XII 2006 AN 0,208 0,206 0,192 0,178 0,158 0,180 0,177 0,174 0,166 0,164 WT 0,022 0,018 0,015 0,016 0,012 0,012 0,013 0,013 0,011 0,011 W 0,020 0,016 0,017 0,013 0,015 0,012 0,014 0,012 0,014 0,012 OWF 0,009 0,010 0,009 0,009 0,007 0,008 0,006 0,006 0,006 0,006 W 0,003 0,003 0,003 0,003 0,002 0,002 0,002 0,003 0,003 0,003 DK 0,034 0,024 0,032 0,026 0,036 0,031 0,032 0,031 0,032 0,027 MWP 0,041 0,034 0,037 0,031 0,030 0,030 0,032 0,026 0,027 0,027 WPR 0,038 0,039 0,034 0,033 0,025 0,033 0,028 0,027 0,024 0,025 KRN 0,071 0,075 0,070 0,070 0,081 0,103 0,091 0,104 0,101 0,103 WCH 0,125 0,109 0,120 0,097 0,098 0,098 0,105 0,097 0,104 0,084 WGT 0,054 0,053 0,060 0,056 0,052 0,047 0,054 0,054 0,057 0,055 WNP 0,082 0,088 0,075 0,087 0,068 0,073 0,063 0,084 0,064 0,088 M 0,029 0,029 0,035 0,044 0,069 0,064 0,059 0,056 0,066 0,075 MWG 0,042 0,045 0,043 0,047 0,043 0,046 0,046 0,049 0,050 0,058 MU 0,043 0,046 0,044 0,054 0,044 0,051 0,054 0,059 0,056 0,057 MBK 0,002 0,004 0,003 0,006 0,002 0,001 0,001 0,002 0,001 0,002 MAE 0,040 0,048 0,049 0,042 0,041 0,033 0,038 0,038 0,039 0,037 RTT 0,022 0,029 0,020 0,019 0,019 0,019 0,010 0,020 0,013 0,016 IMP 0,009 0,012 0,010 0,009 0,007 0,008 0,008 0,009 0,008 0,008 PM 0,073 0,061 0,087 0,097 0,136 0,100 0,117 0,086 0,112 0,095 PT 0,005 0,009 0,004 0,023 0,016 0,014 0,015 0,015 0,011 0,014 MDP 0,025 0,040 0,035 0,036 0,034 0,032 0,033 0,033 0,034 0,031 ZO 0,003 0,003 0,005 0,004 0,005 0,003 0,003 0,003 0,003 0,003 Źródło: opracowane własne.

8 Ban Kredyt lpec 2008 Fnancal Marets and Insttutons 35 Wyres 1. Wartośc merna Jeffreysa- Mattusta w latach Wartość merna 0,92 0,90 0,88 0,86 0,84 0,82 0,80 0,78 0,76 VI XII VI XII VI XII VI XII VI XII Źródło: opracowane własne. ome blżonym do 0,9. Poom merna podobeństwa strutur slne wąże sę ondycją premysłu pretwórcego, co śwadcy o dużej ależnośc mędy stopnem podobeństwa strutur a sytuacją gospodarcą w premyśle pretwórcym w latach Na tej podstawe można wycągnąć wnose, że ban mają węse możlwośc oddaływana na strutury swoch portfel redytowych w orese lepsej onuntury gospodarcej. cegółowa anala podobeństwa strutur powolła wsaać dały premysłu pretwórcego, w tórych występowała najwęsa robeżność pomędy recywstym a teoretycnym udałam. Najwęse różnce, tym samym najwęsy wpływ na różncowane, odnotowały w branży Producja poostałego sprętu transportowego. W całym orese badana obserwowano byt wyso poom aangażowana redytowego banów w stosunu do ocewanego. Odwrotna była sytuacja w prypadu Wytwarana osu, produtów rafnacj ropy naftowej palw jądrowych ora Producj wyrobów chemcnych, gde udał redytów w portfelu dla tego setora był byt ns. Ceawą sytuację odnotowano dla branży producj metal, tórej fatycne udały równeż w nacnym stopnu odbegały od teoretycnych. Do I półroca 2003 r. aangażowane redytowe było byt wysoe, natomast od II półroca było byt nse. Zmana taa była sutem odwrócena sę sytuacj eonomcno-fnansowej tego setora nedostatecnego dostosowana sę banów do nowych oolcnośc. Znacny wpływ na nedopasowane, acolwe mnejsy od popredno wspomnanych, mały taże dały producja sprętu urądeń radowych, telewyjnych teleomunacyjnych ora producja artyułów spożywcych napojów. Perwsy nch odnacał sę byt nsm, natomast drug byt wysom udałem w portfelu. 6. Podsumowane Zapreentowana w pracy metodya oceny strutury portfela redytowego może być aadaptowana po odpowednm prystosowanu do potreb banu omercyjnego wspomagać decyje aresu polty redytowej. Prace dostosowawce wymagają bogatego dośwadcena ora najomośc specyf realów funcjonowana danego banu, poneważ powalają na prawdłową nterpretację otrymanych wynów właścwych dałań. Wycągając wnos co do stopna podobeństwa strutur portfel, należy meć na wględe la cynnów. Perwsy problem polega na mennośc teoretycnej strutury portfela redytowego wynającej e man w gospodarce. trutura ta, w ależnośc od cęstotlwośc prowadonych anal portfela redytowego, cągle sę mena, co rod trudnośc jej osągnęcem utrymanem. Kolejnym cynnem są ograncone możlwośc stałtowana pre ban aangażowana redytowego w stosunu do oreślonych grup lentów godne ałożoną struturą portfela redytowego. Wyna to neależnośc decyj predsęborców w sprawe acągana obowąań redytowych onecnośc dostosowana sę do popytu głasanego pre potencjalnych redytoborców. Następnym cynnem są barery wynające podpsanych umów redytowych, tóre ne powalają na many ch warunów stosowne do oolcnośc. Zmenność w case udałów poscególnych branż jest wynem menającej sę ondycj setorów, a struturę teoretycną należy tratować jao cel dążena banów. Najlepsym rowąanem według autorów jest stosowane metody badana dolnośc redytowej, tóre powolą na osągane strutury portfela redytowego blżonej do teoretycnej popre odpowedną oretę ch parametrów. W prypadu man sytuacj gospodarcej branż należy modyfować parametry, tóre będą preferowały predsęborstwa branż o byt małych udałach w struture mnejsały udał frm branż o nadmernym aangażowanu redytowym. Anala strutury portfela redytowego w ułade branżowym wnos nej płynące powalają na elastycne dostosowywane sę do man w otocenu banów ora na doładne montorowane strutury redytowana setorów polsej gospodar. Z ole właścwa ocena w tym obsare stanow podstawę do opracowana odpowednej polty redytowej podjęca sutecnych dałań orygujących. W ten sposób można stworyć system wcesnego ostregana, tóry będe wspomagał decyje redytowe węsy efetywność budowy portfel redytowych pożądanych pre ban.

9 36 Ryn Instytucje Fnansowe Ban Kredyt lpec 2008 Bblografa Berea. (1995), Zarądane ryyem banowym, Zwąe Banów Polsch, Warsawa. Duffe D., ngelton K.J. (2003), Credt Rs: Prcng, Measurement, and Management, Prnceton Unversty Press, Prnceton. Düllmann K., Masschelen N. (2006), ector Concentraton n Loan Portfolosand Economc Captal, Worng Paper, No. 105, Natonal Ban of Belgum, Brussels. Kuryłe W. (2003), Modelowane ryya portfela redytowego. Cęść I, Ban Kredyt, nr 5, s Rutows J. (1981), Podobeństwo strutury many struturalne agadnena wantyfacj, Wadomośc tatystycne, nr 8, s checher M., Düllmann K., chmeder C. (2007), Asset correlatons and credt portfolo rs an emprcal analyss, Dscusson Paper eres 2: Banng and Fnancal tudes, No. 13, Deutsche Bundesban, Research Centre, Franfurt. erpńsa M., Węd D. (1999), Zarądane płynnoścą fnansową w predsęborstwe, Wydawnctwo Nauowe PWN, Warsawa. trahl D. (1996), Modele arądana banem (model Trada), Wydawnctwo AE we Wrocławu, Wrocław. Turlej J. (1994), tratega tatya arądana ryyem redytowym, Ban Kredyt, nr 10, s Ward J. (1963), Herarchcal groupng to optme an objectve functon, Journal of the Amercan tatstcal Assocaton, Vol. 58, No. 301, s Watr M.. (1995), Ograncane oncentracj redytowej banu, Ban Kredyt, nr 12, s